Ō Je Lɛ Ācɛ Ɔhá Géē Cɛ Gā Uwɔ Lɛ Eeye Fiyɛ

1-2. Ɔdiya nɛ Ujehofa ya alɔ ō lɛ eeye fiyɛ eko duuma nɛ alɔ je lɛ ācɛ ɔhá a?

ALƆ gē lɛ eeye fiyɛ eko duuma nɛ alɔ je lɛ ācɛ ɔhá fiyɛ eko nɛ alɔ miyɛ odee ŋma ɛgiyi uwa. Ɛgɔɔma nɛ Ujehofa ya alɔ lɛ a. (Ācot. 20:35) Ɛnyā wɛ ka alɔ i gē lɛ eeye eko duuma nɛ ɔcɛ lɛ ɛhi je lɛ alɔ ŋ nɛɛ? Ehee. Ɛjɛɛji alɔ gē gweeye eko duuma nɛ alɔ miyɛ ɛhi. Amáŋ alɔ gē lɛ eeye fiyɛ eko duuma nɛ alɔ je lɛ ācɛ ɔhá. Ó lɔhi nɛhi ka Ujehofa ya alɔ ɔwɛ ɛgɔɔma. Ɔdiya a?

² Ohigbu ka Ujehofa ya alɔ ɔwɛ ɛgɔɔma a, alɔ lɔfu ya ku alɔ abɔyi alɔ kóō lɛ eeye fiyɛ. Alɔ lɔfu lɛ eeye fiyɛ eko duuma nɛ alɔ gbɛla lɛyikwu aɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ lɔfu je lɛ ācɛ ɔhá mla ō ya lɛ a. Ó lɔhi nɛhi ka Ujehofa ya alɔ ɔwɛ ɛgɔɔma.—Aíjē 139:14.

3. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka ka Ujehofa wɛ ‘Ɔwɔicō ku eeye’ a?

³ Ohigbu ka Ubayibu da alɔ ka ācɛ nōo gē je lɛ ācɛ ɔhá a gē gweeye a, ó lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ ō je ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ Ujehofa wɛ ‘Ɔwɔicō ku eeye’ a. (1 Utím. 1:11) Anu wɛ ɔcɛ aflɛyi nōo je odee lɛ ācɛ ɔhá a, ó kē lɛ ɔcɛ duuma nōo gē je odee gaajɛ Ujehofa ŋ. Ujehofa je oyeeyi lɛ alɔ, ohigbu nu nɛ “alɔ yēeyī, klla gē yɛ” a. (Ācot. 17:28) Ku ɛlā ɔkwɛyi a, “ɛhi olɔhi dóódu mɛ́mla ɛhi dúúmā nōo ī jōōjīla ā” ŋma ɛgiyi Ujehofa.—Ujɛ́m. 1:17.

4. Ɔdi gáā ta alɔ abɔ ō lɛ eeye fiyɛ a?

⁴ Á jé ŋ, ɛjɛɛji alɔ géē dɔka ō lɛ eeye nōo fiyɛ duu nɛ ɔcɛ gē lɛ ŋma ō je a. Alɔ lɔfu ya lɛ a ŋma lɛ ō gbla Ujehofa ya ɛgɛ nɛ ó gē nwula abɔ a. (Āfi. 5:1) Ipu ikpɛyi ɛlā nyā, alɔ géē klɔcɛ lɛyikwu ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ɛgɛ nɛ Ujehofa gē je a, klla nwu ɛlā lɛyikwu ɔdā nɛ alɔ lɔfu ya eko duuma nɛ ɔtu ya alɔ ka ācɛ ɔhá i mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya lɛ uwa a jɛ uwa eyī ŋ. Ɛnyā géē ta alɔ abɔ ku alɔ gɔbu yɔ i je lɛ ācɛ ɔhá nōo géē ya ku alɔ lɛ eeye fiyɛ a.

WƐ ƆCƐ O NWULA ABƆ BƐƐKA UJEHOFA

5. Ɔdi wɛ aɔdā ōhī nɛ Ujehofa je lɛ alɔ a?

⁵ Aɔwɛ ōhī nyá nɛ Ujehofa mafu ka ó wɛ ɔcɛ o nwula abɔ a? Leyi yɛ aocabɔ ōhī. Ujehofa gē je aɔdā nɛ alɔ cɛgbá a lɛ alɔ. Alɔ i gáā lɔfu lɛ aɔdā agbenu alɛwa eko doodu ŋ, amáŋ alɔ ta Ujehofa ahinya ka ɛyinɛhi ku alɔ lɛ aɔdā nɛ alɔ cɛgbá a. Ocabɔ mafu, ó lɛ ɔ ya tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lɛ ɔdole, ili, mla ɛga nɛ alɔ géē lā. (Aíjē 4:8; Umát. 6:​31-33; 1 Utím. 6:​6-8) Ujehofa i je aɔdā nōo ba nyā lɛ alɔ ohigbu ka ɔtu ya ɔ ka ó cika ō ya lɛ a ŋ. Ó lɛ a, ɔdiya nɛ Ujehofa ya ɛnyā lɛ alɔ a?

6. Ɛlā nyá nɛ alɔ nwu ŋma ɔkpá ku Umátiyu 6:​25, 26 a?

⁶ Ujehofa gē je aɔdā nɛ alɔ cɛgbá a lɛ alɔ ohigbu ka ó yihɔtu alɔ. Leyi yɛ aɛlā ku Ujisɔsi nōo yɔ ipu ɔkpá ku Umátiyu 6:​25, 26. (Jé.) Ujisɔsi bi aɔdā nɛ Ujehofa ya a le je ocabɔ. Ujisɔsi bi ocabɔ ku aigbanɔ le yuklɔ anu ó kahinii: “É gē nyi ŋ́, é gē cē ŋ́, é kē ī kpó tū ɔbá ŋ́.” Amáŋ leyi bi ɛlā nɛ ó ka gboce ɔ a: “Ádā aá, nōo yɔ̄ ɔkpáncō ā, gē je ɔdōlé lɛ uwá.” Anu Ujisɔsi da ɔka kahinii: “Ó wɛ aá tīle fíyɛ́ uwá ŋ́ nɛɛ?” Ɔdi wɛ ɛlā ō nwu a? Ācɛ ɔlɛ Ujehofa nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā kpaakpa a cɛgbá lɛ ɔ nɛɛnɛhi fiyɛ aɛbɛ́. Ó lɛ a, ɔdaŋ ka Ujehofa gē ya ɛgbá ku aɛbɛ́, alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii ka ó géē ya ɛgbá ku alɔ lɛ alɔ duu! Bɛɛka ɛgɛ nɛ adā ɔlamu gē ya ɛgbá ku ācɛ apɔlɛ ku nu a, Ujehofa gē ya ɛgbá ku ācɛ apɔlɛ ku nu ohigbu ka ó yihɔtu uwa.—Aíjē 145:16; Umát. 6:32.

7. Ɔwɛ éyi nyá nɛ alɔ lɔfu gbla Ujehofa ya ɛgɛ nɛ ó gē nwula abɔ a? (Má ifoto a.)

⁷ Bɛɛka Ujehofa a, alɔ lɔfu je ɔdā nɛ ācɛ ɔhá cɛgbá a lɛ uwa ohigbu ka alɔ yihɔtu ku uwa. Ocabɔ mafu, a jé ɔyinɛ duuma nōo cɛgbá ɔdole amāŋ ili? Ujehofa lɔfu bi uwɔ le ya ɛgbá ku ɔcɛ ɔɔma lɛ ɔ. Ācɛ ɔlɛ Ujehofa klla gē je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá fiyaa eko ku unwalu. Ocabɔ mafu, ɛpleeko nɛ ōcē ku Corona tu ipu oduudu ɛcɛ a, ayinɛ alɔ kɔ ɔdole, ili, mla aɔdā ɔhá lɛ ācɛ nɛ ɛgbá ce uwa a. Ācɛ alɛwa ɔhá klla je ɛhi ku ije gā ipu uklɔ nɛ alɔ gē ya ipu oduudu ɛcɛ a. Ɔɔma tabɔ ō je otabɔ lɛ ayinɛ nōo yɔ ipu oduudu ɛcɛ nɛ ɛgbá ce uwa ohigbu amiya nōo gē ya abɔyi uwa a. Ayinɛ alɔ nōo nwula abɔ nyā yuklɔ mla ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Uhíbru 13:16 nōo kahinii: “Aá híī mlanyī olɔhi ō yá lɛ ācɛ ŋ́, ká aá kɔ̄ ɔdā nɛ̄ aá lɛ ā mla ācɛ ɔhá. Ohígbū ka ɛ̄nyā wɛ ɛdɔ kú ɛya ogwó nōo gē he Ɔwɔicō ɔtū á.”

8. Aɔwɛ ōhī nyá nɛ alɔ gē lɛ itene ohigbu ka Ujehofa je ɔfu lɛ alɔ a? (Aíjē Kú Ɛ̄gbā 138:3)

⁸ Ujehofa gē je ɔfu lɛ alɔ. Ujehofa lɛ ɔfu nōó lɛ ɛji ŋ, ó kē i gweeye ō je ɔfu lɛ ācɛ ɔlɛ nu nōo gē gba ɔ ɛ̄gbā kpaakpa a. (Jé Aíjē Kú Ɛ̄gbā 138:3.) A gbɔɔkɔ jejee o ya ɛɛ ku a lɛ ɔfu jɛ ō ya ojama lé ɛ, amāŋ a gbɔɔkɔ ku a lɛ ɔfu ō lɔtu āhɔ̄ olɔnɔ ɛ? A klla lɔfu gbɔɔkɔ ku a lɛ ɔfu ō ya aɔdā nɛ a cɛgbá ō ya ɛ̄cī doodu a ɛ. Eko nɛ Ujehofa cila ɔkɔ ō gba ku uwɔ ku ɔfu iyē a, a lɔfu cɛtɔha mla ɔyikpo Upɔlu nōo ta ɔkpá kahinii: “N lɛ ɔfu ō le eyī méeyī mla āhɔ̄ dúúmā glá, ohígbū ka Ohɔ́nyɛtá lɛ ɔfú tū um iyē.”—Ufíl. 4:13.

9. Aɔwɛ ōhī nyá nɛ alɔ lɔfu gbla Ujehofa ya ŋma lɛ ō bi ɔfu ku alɔ le ta ācɛ ɔhá abɔ a? (Má ifoto a.)

⁹ Alɔ i lɛ ɔfu nōó lɛ ɛji ŋ bɛɛka Ujehofa ŋ, alɔ i kē lɔfu je ɔfu lɛ ācɛ ɔhá ɔwɛ nɛ ó gē ya a gla ŋ. Amáŋ alɔ lɔfu gbla ɔ ya ŋma lɛ ō bi ɔfu ku alɔ le je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, alɔ lɔfu je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ nōo yɔ i doōcē amāŋ nōo le hilokplici ɛ ma, ō lɛ ɔlɛ uwa tu yeŋee amāŋ ō gáā lá aɔdā néē cɛgbá a gē lɛ uwa. Ɔdaŋ ka āhɔ̄ ku alɔ jɛga lɛ alɔ, alɔ lɔfu fu iyi alɔ tɛɛcɛ ō tabɔ ō nya Agbla Ku Ajɔɔcɛ mla ō teyi kwu ɔ. Ɔdaŋ ka alɔ bi ɔfu ku alɔ le ya aɔdā nōo ba nyā, alɔ lɔfu ya ɔdā olɔhi nɛɛnɛhi lɛ ayinɛ alɔ.

10. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɛ ɔfu tu ācɛ ɔhá iyē gla oŋma lɛ ɛlā nɛ alɔ gē ka a?

¹⁰ A kē hii je mlanyi ŋ, ka ɛlā nɛ a gē ka a lɛ ɔfu tu ɔcɛ iyē gla duu. A lɔfu gbɛla lɛyikwu ɔcɛ duuma nōó géē je ɔtu ō tu kwu ɔtu lɛ ɔ, ɔdaŋ ku a da ɔ ka ɔdā nɛ ó gē ya a jɛ uwɔ eyī nɛɛnɛhi? A jé ɔcɛ duuma nōo cɛgbá ɔtu ō tu lé? Ɔdaŋ ka ó lɛ a, cɛ lɛ ɔcɛ ɔɔma jé kpɔcii ku a lɛ ɛlá wu ɔ. A lɔfu gáā má ɔcɛ ɔɔma eyī caa, gwo uwaya fu ɔ, amāŋ tu umɛseji ɛhɔ fu ɔ. A hii junwalu lɛ iyi uwɔ fiyɛ ɔfu lɛyikwu ɛlā nɛ a géē ka a ŋ. Ɛlā okpii nōo mafu ihɔtu nɛ a ka a, lɔfu wɛ ɛlā nɛ ɔyinɛ uwɔ cɛgbá ō gɔbu hayi kpaakpa, amāŋ o ya ɛɛ kóō lɛ eyiyoce fiyɛ a.—Aíit. 12:25; Āfi. 4:29.

11. Ɛgɛnyá nɛ Ujehofa gē je ijeeyi ku nu lɛ ācɛ ɔhá lɛ a?

¹¹ Ujehofa gē je ijeeyi lɛ alɔ. Ɔyikpo Ujemisi ta ɔkpá kahinii: “Ɔ́dāŋ́ nɛ̄ ɔ̄cɛ dúú ka anúɔ í jééyī ŋ́, ɔ̄cɛ ɔ́ɔmā kóō ba Ɔwɔicō nōo ī je ŋmá ɔtū oyēŋēē, nōó ī kiífulá ŋ́ mā.” (Ujɛ́m. 1:5) Ɛnyā mafu ka Ujehofa i lɛ abɔ kla tu ijeeyi a lɛ iyi nu foofunu ŋ. Ó nwula abɔ ō kɔ mɛmla ācɛ ɔhá. Ujemisi klla ka ka eko duuma nɛ Ujehofa gē je ijeeyi lɛ alɔ, ó gē ya lɛ a “nōó ī kiífulá ŋ́.” Ó dɔka ku ɔtu kóō biya lɛ alɔ eko duuma nɛ alɔ ba ɔ ɛba kóō bi alɔ jé ɔwɛ ŋ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ó kóō ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ō ba ɔ ɛba ɔɔma.—Aíit. 2:​1-6.

12. Ɛnɛɛnɛ ɛga ōhī nyá nɛ alɔ lɛ ō kɔ ɔdā nɛ alɔ jé a mla ācɛ ɔhá a?

¹² Alɔ a bɛɛ? Alɔ lɔfu gbla Ujehofa ya ŋma lɛ ō kɔ ɔda nɛ alɔ jé a mla ācɛ ɔhá gla? (Aíjē 32:8) Ācɛ ɔlɛ Ujehofa lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga alɛwa ō kɔ ɔdā néē nwu ɛ ma mla ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, igbalɛwa alɔ gē nwu ācɛ ɛpɛpɛ ɛlā ipu uklɔ ku ɔna ō ta. Anyakwɔcɛ ku ujɔ gē lɔtu lé ō nwu ācɛ o ta anyakwɔcɛ ku ujɔ abɔ mla ayinɛ alɔ nōo lɛ ya ubatisim ɛ ma ɛlā, kéē nwu ɛgɛ néē gē jé ō yuklɔ ku uwa ipu ujɔ lɔɔlɔhi. Ayinɛ alɔ nōo kē jé uklɔ ku ɔlɛ ō gwo mla ɛgɛ néē gē teyi kwu uwa a, gē nwu ācɛ ɔhá kē jé ō gwo aɔlɛ nɛ alɔ gē bi yuklɔ ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a.

13. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya ɛgbla ku ɔwɛ nɛ Ujehofa gē kɔ ijeeyi ku nu mla ācɛ ɔhá a?

¹³ Ceyitikwu ku a gbla Ujehofa ya eko duuma nɛ a gē nwu ācɛ ɔhá ɛlā. Ujehofa gē gweeye ō kɔ ijeeyi ku nu mla ācɛ ɔhá. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, alɔ dɔka ō kɔ ɔdā nɛ alɔ jé a mla ācɛ nōo yɔ i nwu ɛlā a. Alɔ i gē kwu iyi alɔ bi ŋma ō nwu ācɛ ɔhá ɛlā ohigbu ka alɔ yɔ i yuufi ka ɔcɛ nɛ alɔ nwu ɛlā a, géē gáā kwɛyi alɔ ipu uklɔ nɛ alɔ gē ya a ŋ. Alɔ i gē cɛ mla ɛlá ō gbo ɛgɛnyā ŋ: ‘Ɔcɛ duuma i nwu um ɛlā ŋ. Kóō nwu ɛlā a abɔyi nu.’ Ɔcɛ ɔlɛ Ujehofa duuma i cika ō gbɛla ɔwɛ ɛgɔɔma gboogboo ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ gē gweeye ō kɔ ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ jé a mla ācɛ ɔhá, mla ō ya ɔdā duuma nɛ alɔ ya gla a ō nwu ācɛ ɔhá ɛlā. (1 Utes. 2:8) Alɔ leyice ka uwa abɔyi uwa “géē [le cika jɛ ō] nwū ācɛ ɔhá dúú.” (2 Utím. 2:​1, 2) Ɔdaŋ ka ɛjɛɛji alɔ nwula abɔ ō kɔ ɔdā nɛ alɔ jé a, alɔ abɔyi alɔ mla ācɛ ɔhá géē jeeyi klla géē lɛ eeye fiyɛ.

ƆDAŊ KA ƆTU YA ALƆ KA ƆDĀ NƐ ALƆ YA A I JƐ ĀCƐ ƆHÁ EYĪ Ŋ

14. Ɔdi nɛ ācɛ alɛwa gē ya eko duuma nɛ alɔ lɛ odee ya lɛ uwa a?

¹⁴ Eko duuma nɛ alɔ je amāŋ ya odee lɛ ācɛ ɔhá, ofluflu lɛ ayinɛ alɔ, igbɛlawa é gē ta alɔ ahinya. É lɔfu ta ɔkpá fu alɔ ō ta alɔ ahinya, amāŋ bi ɔwɛ ɔhá le mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī. (Ukól. 3:15) Eko duuma néē lɛ ahinya ta alɔ, ɔtu ku alɔ gē mu mla eeye fiyɛ ka alɔ ya odee lɛ uwa.

15. Ɔdi nɛ alɔ cika ō bla eko duuma nɛ ācɛ ōhī i mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī ŋ ma?

¹⁵ Amáŋ ekoohi, ācɛ ōhī i gē ta alɔ ahinya ku ɔdā nɛ alɔ ya lɛ uwa a ŋ. Ekoohi, ó lɔfu lɛbɛɛka ācɛ ɔhá i lɛ ɛlá wu ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ ya o ya ɛɛ ku alɔ je otabɔ lɛ uwa, amāŋ je eko, ɔfu, mla ije nōo je alɔ gbɔbu ɛɛ ku alɔ ya ɔdā nɛ alɔ ya a lɛ uwa ŋ ma. Ɔdaŋ ka ɔɔma le ya, ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu lɛ abɔ bi eeye ku alɔ kpɔ amāŋ cɛ lɛ ɔtu gbenyi lɛ alɔ ŋ ma? Blakwu aɛlā nōo yɔ ipu ɛga ku Ubáyíbu néē je ikpɛyi ɛlā ku alɔ ŋma, nōo wɛ ɔkpá ku Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 20:35 a. Eeye nɛ alɔ gē lɛ eko duuma nɛ alɔ je odee lɛ ācɛ ɔhá a, i gbolo ce ɔdaŋ ka ācɛ mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī ŋ. Alɔ lɔfu miya ō je mla eeye kpɔ ɔdaŋ nōó kóō lɛbɛɛka ācɛ ɔhá i mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī ŋ. Ɔdi lɔfu ta alɔ abɔ a? Leyi yɛ aɔwɛ ōhī.

16. Ɔdi lɔfu ta alɔ abɔ ō gɔbu yɔ i je mla eeye a?

¹⁶ Lɛ ɔtu ku uwɔ kwu ō gbla Ujehofa ya. Ó gē je aɔdā olɔhi lɛ ācɛ ɔdaŋ néē mafu ka ó jɛ uwa eyī amāŋ ka ó jɛ uwa eyī ŋ. (Umát. 5:​43-48) Ujehofa cokonu lɛ alɔ ka eko duuma nɛ alɔ je lɛ ācɛ ɔhá nɛ alɔ i “leyice kéē gbā . . . cīgbīhi lɛ [alɔ] ŋ́,” alɔ géē miyɛ “ulé nɛ̄hi.” (Ulúk. 6:35) Ohigbu ɛnyā, ɔtu ka ó hii gbenyi gā uwɔ ɔdaŋ ka ācɛ i ta uwɔ ahinya eko doodu nɛ a ya ɔdā olɔhi lɛ uwa ŋ. Bla, ka Ujehofa géē cila uwɔ ule eko doodu ka ɔdā nɛ a ya o ya ɛɛ ku a je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá, mla ohigbu ku a wɛ ɔcɛ nōo gē “je ɛhi mla éeyē” a.—Aíit. 19:17; 2 Ukɔ́r. 9:7.

17. Ɔwɛ ɔhá nyá nɛ alɔ lɔfu gbla Ujehofa ya a? (Ulúku 14:​12-14)

¹⁷ Ɔdā ɔhá nɛ alɔ lɔfu ya ō gbla Ujehofa ya eko duuma nɛ alɔ gē je lɛ ācɛ ɔhá a, wɛ ō yuklɔ mla ɛlā nɛ Ujisɔsi ka nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ulúku 14:​12-14. (Jé.) Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ó wɛ ɔdobɔbi ō hi ācɛ nɛ alɔ jé ka é ya ɔdā ekponu ɔɔma lɛ alɔ gla igwú kéē lé ɔdole mla alɔ, amāŋ ō mafu uce ogbonɛnɛ lɛ uwa ŋ. Amáŋ, ɔdaŋ ka alɔ gáā le má ka igbalɛwa alɔ gē je lɛ ācɛ ɔhá ohigbu ka alɔ leyice odee ŋma ɛgiyi uwa cigbihi kē bɛɛ? Ɔdaŋ ka ɔɔma wɛ āhɔ̄ a, ceyitikwu ku a ya ɔdā nɛ Ujisɔsi ka a. Nwula abɔ lɛ ɔcɛ nɛ a jé ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ ɔ ō cila uwɔ ule cigbihi gla ŋ. Ɔɔma géē cɛ lɛ alɔ gweeye ohigbu ka alɔ yɔ i gbla Ujehofa ya. Ɔdaŋ ka alɔ i kē leyice ɔdā duuma cigbihi ŋ, alɔ géē lɛ eeye eko doodu eko duuma nɛ alɔ je lɛ acɛ ɔhá, ɔdaŋ néē kóō mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī ŋ.

18. Ɔdi nɛ alɔ cika ō leyi kwɛɛcɛ ō ya ŋ ma, ɔdi kē ya a?

¹⁸ A hii hɛce ka ɔdā nɛ a ya i jɛ ācɛ ɔhá eyī ŋ. (1 Ukɔ́r. 13:7) Ɔdaŋ ka ācɛ ɔhá i mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī ŋ, alɔ lɔfu da iyi alɔ ɔka kahinii: ‘Ó wɛ ɔkwɛyi ka ɔdā nɛ alɔ ya a i jɛ uwa eyī ŋ nɛɛ, kɛɛ ka é kwu mlanyi ō ta alɔ ahinya?’ Á jé ŋ, ó lɛ aɔdā ɔhá nōo ya néē ta alɔ ahinya ɛgɛ nɛ alɔ leyice a ŋ. Ó lɔfu jɛ ācɛ ōhī eyī nɛɛnɛhi ku ɔdā nɛ alɔ ya lɛ uwa a, amáŋ ó lɔfu yɔ i lɔnɔ tu uwa ō ma ɔ fu. Ó lɔfu yɔ i tu uwa uweyi ka ɔcɛ je otabɔ lɛ uwa, ofluflu ɔdaŋ ka uwa wɛ ācɛ nōo humayi je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá gbɔbu a. Ɔdaŋ ka alɔ yihɔtu ku ayinɛ alɔ ɔkwɔɔkwɛyi, alɔ i gáā gbɛla obɔbi lɛyikwu uwa ŋ, alɔ klla géē gɔbu yɔ i je mla eeye.—Āfi. 4:2.

19-20. Ɔdiya nɛ ɔtu ō lé cɛgbá eko duuma nɛ alɔ gē je odee lɛ ācɛ ɔhá a? (Má ifoto a.)

¹⁹ Lɛ ɔtu lé. Lɛyikwu abɔ ō nwula, Usolomɔn nōo wɛ Ɔcɛ́ nōo wɛ ɔcɛ o jeeyi a ta ɔkpá kahinii: “Lɛ igbō kú uwɔ tū ce eyī éŋkpɔ̄. Igbīhī ɛ̄cī alɛwa, a géē pīyɛ̄ ɔ̄ kpɔ́.” (Ɔ̄cok. 11:1) Aɛlā nyā nwu alɔ ka ekoohi ācɛ lɔfu mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ uwa eyī “igbīhī ɛ̄cī alɛwa.” Ɛnyā wɛ ɔdā nōo ya da ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi a.

²⁰ Ihayi alɛwa nōo gáā yɛ a, ɔnyā ku ɔcɛ o leyi kwu usɛkut éyi ta uleta ō ta ɔtu kwu ɔtu gē lɛ ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo ya ubatisim ɛpɛpɛ a. Ipu uleta nɛ ó ta a, ó kɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nōó cɛgbá nɛɛnɛhi ka ɔcɛ kóō gɔbu hayi kpaakpa lɛ Ujehofa a. Igbihi nɛ odee bɛɛka ihayi ahata le gla a, ɔyinɛ alɔ nɔnya ɔɔma lɛ uleta ta gē lɛ ɔnyā ku ɔcɛ o leyi kwu usɛkut a kahinii: “Á jé lɛyikwu ɛnyā ŋ, amáŋ n dɔka ō cɛ gā uwɔ jé ɔkwɔɔkwɛyi ɛgɛ nɛ a ta um abɔ nɛɛnɛhi ihayi ōhī nōo gáā yɛ ɛ ma.” Ó gɔbu kahinii: “Aɛlā nɛ a ta a wɛ aɛlā ō gbonɛnɛ ibi, n kē gáā je mlanyi ɛga ku Ubáyíbu nɛ a kɛla lɛyikwu ɔ a gboogboo ŋ.”a Igbihi nɛ ó lɛ ɛlā ka lɛyikwu āhɔ̄ olɔnɔ nɛ ó má a, ɔyinɛ alɔ nɔnya a kahinii: “Ekoohi, n dɔka ō lɛ abɔ ci ɔdā doodu cɛɛ ku um ma ō gba Ujehofa ɛ̄gbā. Amáŋ n gē blakwu ɛga ku Ubáyíbu nɛ a ta gē um a eko doodu, ɔɔma kē je ɔfu nɛ um cɛgbá a gā um ō hayi kpaakpa.” Ó klla kahinii: “Ɛpla ihayi ahata nōo gáā yɛ nyā, ó lɛ ɔdā duuma ɔhá nōo je ɔtu ō tu kwu ɔtu gā um nɛɛnɛhi gaajɛ uleta nɛ a ta fu um, mla ɛga ku Ubáyíbu nɛ a kɔ mɛmla um a ŋ.” Gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔnyā ku ɔcɛ o leyi kwu usɛkut ɔɔma géē gweeye nɛɛnɛhi lɛ eko nɛ ó miyɛ uleta nyā “igbīhī ɛ̄cī alɛwa” a! Alɔ abɔyi alɔ lɔfu miyɛ ahinya ku ɔdā nɛ alɔ ya lɛ ɔcɛ igbihi nɛ ɛ̄cī alɛwa le gla nɛ alɔ ya ɔdā olɔhi lɛ ɔcɛ ɔɔma a.

21. Ɔdiya nɛ a lɛ ɔtu ku uwɔ ya ekponu ō gbla Ujehofa ya ɛgɛ nɛ ó gē nwula abɔ a?

²¹ Ɛgɛ nɛ alɔ ka gbɔbu a, Ujehofa ya alɔ mla ɛnɛɛnɛ ɛhi éyi. Ujehofa ya alɔ ō lɛ eeye fiyɛ eko duuma nɛ alɔ je lɛ ācɛ ɔhá fiyɛ eko duuma nɛ alɔ miyɛ a. Ɔtu gē he alɔ nɛɛnɛhi eko duuma nɛ ó le tɔɔtɛ lɛ alɔ ō je otabɔ lɛ ayinɛ alɔ. Alɔ kē i gweeye eko duuma néē mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya lɛ uwa a jɛ uwa eyī. Naana kpɔ a, ɔdaŋ ka ɔcɛ nɛ alɔ ya ɔdā olɔhi lɛ ɔ a mafu ka ɔdā nɛ alɔ ya a jɛ ɔ eyī amāŋ ka ó ya lɛ a ŋ, alɔ lɔfu lɛ eeye ku alɔ ya ɔdā olɔhi a. A hii je mlanyi ka ɔdā duuma nɛ a je a, “Óndú ā . . . géē je [ɛ̄nɛ̄ o] fíyɛ́ ɔ́ɔmā kwúcē lɛ [uwɔ]” ŋ. (2 Úklɔ́ 25:9) Ujehofa géē cila uwɔ ule eko doodu fiyɛ ɔdā nɛ a kóō je lɛ ācɛ ɔhá a! Eko duuma nɛ Ujehofa kē lɛ ule cila alɔ, ule ɔɔma lɔhi fiyɛ ɔdā duuma ɔhá a. Ohigbu ɛnyā, ɛjɛɛji alɔ kóō lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu ō gɔbu yɔ i gbla Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco nōo gē nwula abɔ nɛɛnɛhi a ya.