À Nwụlanọ Gbe Akama Ọtụka Okpelego Lẹ?

1. Ịyẹ tị́ du kọ há nyọka nwụlanọ gbe ayịreji o-bwu agaga?

KORI kahị nwụlanọ gbe ang, ọọwa kaa chị ọhịhị nyahị da. Ọ-chụ pwokwita, ụka ká ẹla o-bwu agaga á họ, angịlẹ kị nwụlanọ gboo ene jẹ́-ẹ be bala ọ-da angịkịla ụbwọ gụ́. Ogu ọhẹ ịị Europe kọ kaa maga nyọka da angịnyị ụbwọ yẹkẹẹ: “Ọnwụlanọ ọlam-ọlam kaa chị ọhịhị da.”

2. Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka nwụlanọ gbe akama ọtụka okpelego? (ỊMatiyu 24:44)

² “Akama ọtụka okpelego” ka dọmwụ kpịraka. (Mat. 24:21) Ma akama ọtụka okpelego ọwẹ ka datị hi akama ịkịla ịlẹ kịị họ chajị ahị jẹ́ ene-ene nyori ọ wẹẹ warị. Lala ẹka 2,000 ka ẹkpẹ, iJisọsị da angịjụgbẹyị nyamwụ ọna nyị nwụlanọ gbe ahyẹẹnụ ọwẹ. (Wa ịMatiyu 24:44.) Kori kahị nwụlanọ, ọ ka chịkpẹẹ gụ́ la ọ-ka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ụka olujwo ọwẹ bala ọ-ka da angịkịla ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị ịnyịnyị.—Luk. 21:36.

3. Ányị ọhụ ọbaba, ahyẹẹrwẹrwa, bala ọháha à tị́ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka nwụlanọ gbe akama ọtụka okpelego?

³ Kụ ẹhị yẹ abwẹla ịta ịlẹ kị ka dahị ụbwọ nwụlanọ gbe akama ọtụka ọwẹ wẹẹ. Ányị ahị tị́ ka họ kori kị byihi nyị ya ẹla nya eje ọlala ọnyọọngịrị je angịnyị, ká angị myị la Ohe ka á tị ja tụụhị pyịpyị bẹ? (Ọwụ. 16:21) Ahị ka baba nya ọhụ ọbaba nyọka jẹ́-ẹ ju ihi nya iJihova, la ahị ọ-dahile nyori ọ ka chewu keehi. Ányị ahị tị́ ka họ kori ká ang ịlala nya aanahị á tayịreji pwụ ẹgẹhẹ lee ọ-dọmwụ tayịreji wuu? (Hab. 3:17, 18) Ahị ka baba nya ahyẹẹrwẹrwa ọ-ka guhi gbịla nyọka daa ụbwọ la ang ịlẹ kị baba. Ányị ahị tị́ ka họ kori kahị ka baba nyọka kụ lawụlẹ bala aanahị lụka ká ebwo nya ẹpwụma ịhyẹ ka gba mịlahị? (Isi. 38:10-12) Ahị ka baba nya ọ-la ọháha okpori-kpori nyọka jẹ́-ẹ daa ụbwọ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ụka olujwo ọwẹ.

4. Ányị ịBayịbụụ à tị́ mẹjẹ nyori ahị baba nyọka kịnyaa la ọhụ ọbaba, ahyẹẹrwẹrwa ọ-lala, bala ọháha ọmẹjẹ pyii?

⁴ Omyi Ẹla nya Ohe juhi ọhụ nyọka kịnyaa la ọ-la abwẹla nya ọhụ ọbaba, ahyẹẹrwẹrwa, bala ọháha. ILuku 21:19 yẹkẹẹ: “U-uhye nya ugbodu ojuju nyanụ ọ-kpa pwụ ọbaba, ọchịda nyanụ ọ-ka wu ọyị myị́, a do pịlẹ lẹlẹ.” Ala iKolosi 3:12 yẹkẹẹ: “Anụ́-ụ juwa yẹ awụlẹ ahyẹẹrwẹrwa” mẹ. Ịnyịnyị, 1 Ala ịTẹsalonika 4:9, 10 yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye la ịlọmwụ mẹjẹẹnụ ene-ene jaabwọ kanụ ka jẹ́-ẹ bwu, la ọháha ẹ-ẹga nya awụlẹ lẹ. . . . Ma, lẹẹlẹẹ, anụ anyadahị ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị, ahị jam junu ọhụ nya ịlẹhị-ịlẹhị yẹkẹẹ, anụ́-ụ cheri kanụ juwa la ọháha ọlịnyị ọgwọgụ kịlahị-ịlahị mẹ.” Angịjụgbẹyị ịlẹ kị la ọhụ ọbaba, ahyẹẹrwẹrwa, bala ọháha ene-ene lẹ, ị da omyi ẹla ịwẹ ta lẹ. Ị tị baba nyọka kịnyaa la ọ-mẹ abwẹla ịwẹ jẹ. Ahị ka họ ịnyị ịnyịnyị pyii. Nyọka dahị ụbwọ, ahị ka kụ ẹhị yẹ abwọlẹ ká angịnyị nya ịKịrayịsị ịla oyi ọhọhẹ mẹ abwẹla ọnyọnyọọnyị lẹpwụ nya ịwẹ jẹ. Ọọwa lẹ ahị ka yẹ abwọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ gbịla angịjụgbẹyị ịwẹ, nyọka mẹjẹ nyori ahị nwụlanọ gbe akama ọtụka okpelego lẹlẹ.

JU ỌHỤ ỌBABA NYANG ỌNGỊRỊ

5. Ányị angịnyị nya ịKịrayịsị ịla oyi ọhọhẹ à tị́ bwu bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama?

⁵ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla oyi ọhọhẹ baba nyọka bọhụ. (Hib. 10:36) Datị hi o-ri ị la akama ịlẹ ká angịkịla kaa la, ị la akama ịkịla ọọlajị nyọlẹ kị ri angịnyị nya ịKịrayịsị. A-alegbeju nya ịgba ọgbagba nya ala iJuu bala alegbeju i-kpeji nya ala iRom kem á tụ iru nyaa pyịpyị ka, alugbiyegu nyaa kpangga táa pyịpyị ịnyịnyị. (Mat. 10:21) Ị ka maga ịnyịnyị ká ọmẹjẹ nya ọnọọkịla ọlẹ ká angị ji ẹkpẹ da ogu wẹẹ maga nyọka kpa chị ọjịra-jịra ebwo ka chị waa ka. (Ụkụr. 20:29, 30) Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ tị jẹ́ bọhụ la ọmyịmyị. (Ọwụ. 2:3) Ányị ị tị́ bwu họ ịnyị? Ị kaa kụ irya kpori-kpori ju ọgụ-ẹpẹtẹ nya angịnyị lala iJobu ịlẹ kị bọhụ. (Jem. 5:10, 11) Ị kaa raabwọ ká Ohe ka ya ọngịrị haa. (Ụkụr. 4:29-31) Ị tị kaa ya ẹhị rịrị u-uhye nya ocheju nya ọhụ ọbaba nyaa.—Ụkụr. 5:41.

6. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu ẹla ọlẹ ká Merita họ nyọka jẹ́-ẹ bọhụ?

⁶ Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ bọhụ kori kahị jẹ́ ang bwu ịBayịbụụ bala apwụ nyahị ụka myị́ ụka u-uhye nya angịlẹ kị bọhụ bala ọ-kụ irya ju ẹla ọọwa. Bwula ọ-họ ịnyị, ọọnahị ọnyang ọhẹ bwu Albania ká ẹnyị nyamwụ ri Merita jẹ́ bọhụ ẹ-ẹga nya alugbiyegu nyamwụ ịlẹ kịị tọọ pyịpyị la ọngịrị-ọngịrị. Ọ yẹkẹẹ: “O gum ọ-ọkịlẹtụ yẹẹyẹẹ ụka kam jẹ́ ang u-uhye nya oja nya iJobu. Ọ yẹ akama nya ịlẹhị-ịlẹhị, la ọ-jẹ́ ọngọlẹ kọ ju ọmwụ nya ịmayẹ nyamwụ ka. Kpọkpọọkpọ, ọ yẹkẹẹ: ‘M̀ godayị rịrị ẹ-ẹga kam ji gbee kị ka bwu ọpyị bam.’ (Job. 27:5) M̀ kaa kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká akama nyam la pyịnyẹng kaka ba a-ahị nya ịnya iJobu. IJobu ọwa á jẹ́ ọngọ ju ọmwụ nya akama nyamwụ ka, ma am tị jẹ́ ọngọ wẹẹ ju ọmwụ nya ịnyam.”

7. Kori kahị dọmwụ la akama ọtụka ọhẹ lụka ọlẹ ka wẹwẹ, ịyẹ ahị tị́ baba nyọka họ lẹẹlẹẹ?

⁷ Ahị ka jẹ́-ẹ la ọngịrị nyọka bọhụ gụ́ ọọwa kori kahi raabwọ ha iJihova ụka myị́ ụka, juwa ya ẹla ọla ọkịlẹtụ nyahị joo. (Filip. 4:6; 1 Tẹs. 5:17) Ọhẹka á ka la akama ọtụka ọhẹ lẹẹlẹẹ ka myị́. Ó ri ịnyị wẹwẹ, à kaa raabwọ ha iJihova, bịlọọ kọ ka dang ụbwọ ụka ká agbama á ja jung, ká ẹla á ja yẹ rịrịng, lee ká jẹ́ ẹla ọlẹ ká ka họ ka? Kori ká kaa kpa akama nyang ịla ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị kaka tọ Ohe nyọka dang ụbwọ ụka myị́ ụka aalẹ, ọ́ ka la ang ujwo nyọka họ ịnyị ụka á ká la akama ịtụka ị-ịlahị ka. Ọọwa lẹ, a ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori Ohe jẹ́ jaabwọ kọ ka bwu dang ụbwọ bala ọ-jẹ́ ụka ọlẹ kọ ka họ ịnyị kpangga lẹlẹ.—Eje. 27:1, 3.

8. Ányị oja nya Mira à tị́ mẹjẹ nyori ọhụ ọbaba ẹ-ẹpwụ nya akama lẹẹlẹẹ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ụka nya akama ịla ịlahị? (IJemsi 1:2-4) (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

⁸ Ọ ka chịkpẹẹ gụ́ la ọ-ka bọhụ ụka nya akama ọtụka ọla ịlahị kori kahị kaa bọhụ lẹẹlẹẹ. (Rom. 5:3) Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya ịnyị? Iru nya aanahị yẹ nyori akama ọnyị myị́ ọnyị kị bọhụ ẹ-ẹpwụ nyamwụ kaa daa ụbwọ nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ọkịla ọlẹ kọ ka wẹ bọọ ba. Ụka kị bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, ọmyịmyị nyaa kaa la ọngịrị gụ́ olene bala ọ-jẹ́ nyori iJihova nwụlanọ nyọka daa ụbwọ. Ọmyịmyị ọọwa tị kaa daa ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọkịla ọ-bọọ ba. (Wa iJemsi 1:2-4.) Ọọnahị Mira bwu Albania, kọ kaa ye ịlahị nya ụgbẹyị yẹ nyori ọhụ ọbaba nyamwụ ẹ-ẹpwụ nya akama ịlẹ kọ la lụka ọkẹkpẹ kaa dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa la ọ-bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ịkịla ịlẹ kọọ la. O ya nyori nyị kaa la ọwa ụka ọhẹ lala o-ri ọwa ụbwọọwa nya-à la akama lụmẹ-lụmẹ lẹ. Ma ụka kọ kpịtịya nya ang ịlẹ ká iJihova họ họọ ẹ-ẹpwụ nya ẹka 20 ịlẹ kị kam wẹ, ọ byi ịlọmwụ yẹkẹẹ: ‘Kpa ọmyịmyị nyang kpọọ mẹ. A myị ká ẹka ịwẹ wuu bala uya ịlẹ ká iJihova dang ụbwọ ma a ri ododu ka.’ Ahụ ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká iJihova dang ụbwọ nyọka bọhụ lụka ọkẹkpẹ. Jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ jẹ́ ụka myị́ ụka ọlẹ ká wẹẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama bala o-ri ọ ka nwụng uri. (Mat. 5:10-12) Ụka ká akama ọtụka okpelego á ka dọmwụ lẹ aalẹ, à ka jẹ́ jaabwọ ká ka bwu bọhụ ene-ene lẹ, à tị ka cheje nyọka bọhụ ịnyịnyị lẹ.

MẸ AHYẸẸRWẸRWA JẸ

9. Ányị alọjịra-jịra ọla Antiyọkọ ọla iSiriya à tị́ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ?

⁹ Kpịtịya nya ẹla ọlẹ kọ họ ụka ká angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iJudiya juka ẹpwụ nya uhi ọtụka-ọtụka wẹẹ. Ụka ká ọjịra-jịra ọla Antiyọkọ ọla iSiriya wo ẹla nya uhi ọọwa, ọ la gbagbịla nyori aanaa ịla iJudiya laa ahyẹẹrwẹrwa. Ị tị họ ẹla ọlẹ kọ mẹ ahyẹẹrwẹrwa ọlẹ kị la jẹ ịnyịnyị bwula ọ-daa ụbwọ. Ị “chị eje yẹkẹẹ, ọng myị́ ọng nyịwa nyị ka da ang ju lawụlẹ, jaabwọ kịịwa nyị ye kaka ba myị́, chajị kịịwa nyị ka ya du kele kaka da anyadịdịwa ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị ịla iJudiya ụbwọ.” (Ụkụr. 11:27-30) Ịlẹhị lẹ, aanaa ịlẹ kị juwa ẹ-ẹpwụ nya uhi wẹ ji lụrụ hwẹẹ, ma Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla Antiyọkọ cheje nyọka daa ụbwọ.—1 Jọn. 3:17, 18.

10. Agbẹyị iyina ahị tị́ ka jẹ́-ẹ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ụka ká ẹla o-bwu agaga á họ ta aanahị? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁰ Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ alẹ ụka kahị jẹ́ nyori ẹla o-bwu agaga họ ta aanahị. Ahị kaa nwụlanọ nyọka dụbwọ i-ijata. Ahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ bwula ọ-tọ angịgbahị nya ọjịra-jịra wo kori kahị ka jẹ́-ẹ la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọọwa, bwula o-hu ha chajị nya ụkụrwọ nyahị ọla odehe wuu, l ọ-raabwọ chajị nya angịlẹ ká ẹla ọọwa họ ta.b (Etu 17:17) Ọ-chụ pwokwita, la 2020, ịKọmitii nya Angị Dụbwọ Ụka nya Ẹla o-Bwu Agaga ịlẹ kị ji nyọka da aanahị ụbwọ chị odehe ọnụ wuu lụka nya COVID-19 kpoye nya 950. Ẹla nya aanahị ịlẹ kị ri ala ịkọmitii nya ụbwọ ụbwọ odada ọwẹ myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ. Ahyẹẹrwẹrwa ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya aanaa gwaa gbịla du kị kpa ang-abwọ kaka daa ụbwọ, jwaa ọhụ nyọka jẹ́-ẹ gbịgba ha iJihova kịnyaa, bala ọ-dọmwụ nwụ ẹpwa bala ebe ị-kpa gbịgba nya angịhyẹ.—Kụ ẹhị yẹ 2 Ala ịKọrịntị 8:1-4.

11. Ányị ahyẹẹrwẹrwa ọ-mẹjẹ nyahị à tị́ kaa chị ihi ju Adahị olepwoohe?

¹¹ Kori kahị mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ụka ká ayịreji o-bwu agaga á họ ta aanahị, angịkịla kaa yẹ ụkụrwọ ọlẹ kahị wẹẹ họ. Ọ-chụ pwokwita, la 2019, Hurricane Dorian ta Ube nya Ịpyị-Adịrahụ ọhẹ ayịreji ịị Bahamas. Ụka ká aanahị wẹẹ ma ube nya Ịpyị-Adịrahụ ọọwa nwụ, ị tọ ọlẹng ọhẹ kọ kaa họ ụkụrwọ nya ube ọnwụnwụ wo nya okpoko ịmányị tị́ ọlẹ kị ka nwọọ nyọka họ ụkụrwọ ọọwa. Ọ byi aanahị yẹkẹẹ: “M̀ ka kpa ang-abwọ ịlẹ kahị baba, ang-abwọ ị-kpa họ ụkụrwọ, tụ́ alụkụrwọ wuu warị lẹ. . . . M̀ tịtọ nyọka họ ịnyị ha ogu nyanụ. Ọọ kpụm ịpyọ jaabwọ ká ẹla nya angịkịla nyanụ kaa gunu ọ-ọkịlẹtụ.” Ụmụmẹ nya angịnyị á jẹ́ iJihova ka. Ma iru nyaa kaa yẹ ang ọlẹ ká Alibeenu nya iJihova kaa họ nyọka da angịkịla ụbwọ. Ahị chị ọkẹkẹnị nyọka jẹ́ nyori ụka kahị mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ ẹ-ẹga nya angịnyị, ọ kaa du ká angịkịla kaa tịtọ nyọka jẹ́ ang u-uhye nya Ohe Oluhye ọlẹ kọ “kpụ ụdụ nya ahyẹẹrwẹrwa ọlala”!—Efe. 2:4.

12. Ányị ahyẹẹrwẹrwa ọmẹjẹ lẹẹlẹẹ à tị́ ka jẹ́-ẹ nwụlahị nọ gbe akama ọtụka okpelego? (Ọwụrụụ-wụrụ 13:16, 17)

¹² Ịyẹ tị́ du kahị ka baba nyọka mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ lụka nya akama ọtụka okpelego? ỊBayịbụụ họ kahị jẹ́ nyori angịlẹ kị ka myị-ị̀ chẹkpẹ ju igomenti nya odehe ọlẹ ka nyị ka la akama lẹẹlẹẹ tụ́ ụka nya akama ọtụka okpelego. (Wa Ọwụrụụ-wụrụ 13:16, 17.) Aanahị alẹng bala anyang ka baba nya ụbwọ ọdada nyọka jẹ́-ẹ yé ang ịlẹ kị baba nyọka chịda. Ụka ká ịKịrayịsị iJisọsị Adịrahụ nyahị ka wẹ ka la angịnyị eje, ahị tịtọ kọ ka wẹ ka tọhị lala angịlẹ kị kaa mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ bala ọ-ka wụrụụhị nyọka “ri ugu nya ịpyị Adịrahụ.”—Mat. 25:34-40.

JU ỌHÁHA NYANG ỌNGỊRỊ

13. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iRom 15:7 ya, ányị Angịnyị nya ịKịrayịsị ịlụka onyogo à tị́ bwu ju ọháha ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya awụlẹ ọngịrị?

¹³ Ọháha ri ang-ẹjẹẹ ọlẹ kị kpa jẹ́ Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla ụka onyogo. Ma, ọ kaa chịkpẹẹ haa lụmẹ nyọka mẹ ọháha jẹ? Kụ irya u-uhye nya ẹga ịdatị-datị ịlẹ ká alọjịra-jịra ọla iRom bwu wẹẹ. A-ala iJuu ịlẹ kị kpa nwà la Ehile nya iMosisi kem à juwa ka, ma ala iJentayịlị ịlẹ ká iwe-ahụrụ nyaa datị gbang-gbang juwa ịnyịnyị. Angịnyị nya ịKịrayịsị ịhyẹ lẹpwụ nyaa ri anyịhị ma angịkịla ri angị la ịlaa, angịhyẹ dọmwụ ka la anyịhị myị́. Ányị angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ à tị́ bwu mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya awụlẹ nanana nyọlẹ ká iwe-ahụrụ nyaa datị hi awụlẹ ị-ịwẹ? Ọlẹrụ ịPọlụ jwaa ọhụ nyị “ye angị ịkịla wẹ ẹpwụ nya ogu” nyaa. (Wa Ala iRom 15:7.) Ịyẹ à tị́ ri etu nya ẹlẹwẹ? Etu nya omyi ẹla ọlẹ kị yẹda kaka ri ‘ye myị’ ri ọ-ka da ọngịnyị ọwụraba kpẹnẹẹ lee ọ-họọ ụga ẹ-ẹpwa lee ọ-ka yoo myị lala oligu. Ọ-chụ pwokwita, ịPọlụ ya je iFilimọn jaabwọ kọ ka da Ọnẹsịmọsị, kọ ri ọnchẹ ọ-rụnyẹ rụ ọwụraba bwula ọ-yẹkẹẹ: “Ye Onẹsịmọsị yẹẹyẹẹ.” (Filim. 17) IPirisila bala Akwila ye Apolosi myị bwula ‘ọ-wụrụ Apolosi’ wẹ ka julaa, nanana nyori ọ́ jẹ́ ẹla u-uhye nya Angịnyị nya ịKịrayịsị lala ịwa lẹka. (Ụkụr. 18:26) Angịnyị nya ịKịrayịsị ịwẹ á ya iwe da ọdatị oluhye nyaa chaa ebwo ka, ma ị da awụlẹ ọwụraba.

14. Ányị Anna bala ọrụmwụ à tị́ mẹ ọháha jẹ?

¹⁴ Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya aanahị alẹng bala anyang bwula o-ri oligu nyaa bala ọ-bịrị ụka balaa. Ọọwa tị kaa gwaa gbịla nyọka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyahị ịnyịnyị. (2 Kọr. 6:11-13) Kụ ẹhị yẹ oja nya Anna bala ọrụmwụ lẹẹ wẹẹ. Ahyaahị nyọlẹ kị mwụ ka ẹga onyeewe ọlẹ kị yaa du ka ịị West Africa nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ lẹ, ẹdụrụ nya COVID-19 à dọmwụ lẹlẹ. Ẹdụrụ ọwẹ du kị jẹ́ yẹ jula aanahị ịla ọjịra-jịra ka, lẹ ọ lujwo haa nyọka jẹ́ aanahị ịlụwa. Ányị ahụ bala ọrụ ọwẹ à tị́ ka bwu mẹ ọháha nyaa jẹ mẹ? Ị kaa ya ẹla bala aanahị ịlụwa la ang-abwọ ịlẹ kị jẹ́-ẹ kpa yẹ awụlẹ ọ-ọhụ bala ọ-kaa ya jaa jaabwọ kọ háa nyọka jáa kaka ba. Ọháha ọlẹ kị mẹjẹ wẹ myị aanahị ịịwa lẹhị du ká ịwa kaa wụraa tịrẹkpẹ bala ọ-da ụpwụ du taa ụka myị́ ụka ịnyịnyị. Ịyẹ tị́ du ká ahụ bala ọrụ ọwẹ maga nyọka jẹ́ aanahị ịla ọjịra-jịra? Anna yẹkẹẹ: “Ḿ ka jẹ́-ẹ deeri nya ọháha ọlẹ kị mẹjẹ ẹ-ẹga nyam am bala ugbiyegu nyam lụka ọnyịịla bala ụka ọtịpyọ kaka. Ọọwa kaa gum gbịla nyọka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya angịkịla ịnyịnyị.”

15. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya Vanessa u-uhye nyọka la ọháha ẹ-ẹga nya aanahị alẹng bala anyang? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁵ Iru nyahị ji ọjịra-jịra ọlẹ ká aanahị bwu ẹga ọdatị-datị juwa ụ-ụwa, ịnyịnyị abwẹla nyaa à tị datị-datị lẹ. Ahị ka jẹ́-ẹ ju ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nyaa ọngịrị bwula ọ-ya ẹhị rịrị a-abwẹla ọnyịịla nyaa. Ọ kaa lujwo ha ọọnahị ọnyang ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Vanessa, kọ kaa dụbwọ ịị New zealand, nyọka yẹjula angịhyẹ ọọjịra-jịra. Ma ọ tị cheje nyori ọkọkọ ká ọwa nyị ka chebwo hi angịlẹ ká abwẹla nyaa kaa chọọ aga lẹ, ọwa nyị ka yẹ julaa gụ́ olene. Ọ-họ ịnyị dọọ ụbwọ nyọka yẹ ang ọlẹ kọ há iJihova u-uhye nyaa. Ọ yẹkẹẹ: “Mwiiji nyọlẹ ká ayịbam ri ọngọ kpẹhị rịrị isekut, ahị kaa gbachị iru nya aanahị gụ́ ọọwa ịlẹ ká abwẹla nyaa datị-datị, ọ tị kaa chịm kpẹẹ gụ́ la ọ-ka yẹ julaa. Angịnyị ụma ịdatị-datị kaa hám lẹẹlẹẹ lẹ. Ọ tị la gede-gede nyori ọọwa há iJihova ịnyịnyị chajị ọwa à kpa angịnyị ịdatị-datị ịwẹ wuu wẹ ẹpwụ nya ogu nyamwụ lẹ.” Ụka kahị maga nyọka yẹ angịkịla jaabwọ ká iJihova kaa yaa, ahị kaa mẹjẹ nyori ahị la ọháha ẹ-ẹga nyaa.—2 Kọr. 8:24.

16. Ịyẹ tị́ du ká ọháha ka baba yẹẹyẹẹ lụka nya akama ọtụka okpelego? (Yẹ ifoto ịnyịnyị.)

¹⁶ Ọháha ọlala ka baba yẹẹyẹẹ lụka nya akama ọtụka okpelego. Ụka ká akama ọtụka ọwẹ á ka dọmwụ, ányị iJihova à tị́ ka bwu chị ewu keehi? Kụ ẹhị ya ẹla ọlẹ ká iJihova byi anchẹ nyamwụ nyị họ ụka ká aluji gba mịla ala ịBabịlọn lẹẹ: “Anụ rụ ka ube ọ no une nyanụ mẹ, anụ angịnyị nyam, kanụ tu ugbeyi ku ịlọnụ; anụ kpụ ịlọnụ ibaa lụka okpii gbee pwụ ụka [ká] agbama ka chịpwụrụ kpa ene.” (Ayị. 26:20) Ọhẹka, ahị ka ba ẹla ọmẹjẹ ọwẹ jẹ lụka nya akama ọtụka okpelego ịnyịnyị myị́. “Ube ọ nọ une” lee ube ọlẹpwụ ọwẹ ka ri ọjịra-jịra nyahị myị́. Lụka nya akama ọtụka ọwẹ, ahị ka yé ewu ọ-chịke ọlẹ ká iJihova myọnụ kori kahị kịnyaa la ọ-yẹ jula aanahị ịla ọjịra-jịra. Chajị nyọọwa lẹ, ahị ka maga lẹẹlẹẹ pyii kahị ka ye aanahị myị ịịwẹ kem ka, ma kahị ka la ọháha ẹ-ẹga nyaa ịnyịnyị. Ọchịda nyahị ka kpụnịrọ ọọwa myị́!

NWỤLANỌ LẸẸLẸẸ

17. Kori kahị nwụlanọ lẹẹlẹẹ, ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́-ẹ họ lụka nya akama ọtụka okpelego?

¹⁷ “Ẹnụtụrụ ọtụka” nya iJihova ka kpa ajụjụ wẹ angịnyị ehe wuu. (Sẹf. 1:14, 15) Anchẹ nya iJihova ka chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ọọwa ịnyịnyị. Ma kori kahị nwụlanọ lẹẹlẹẹ, ahị ka jẹ́-ẹ godayị kpọọ kpụ ahị ka da angịkịla ụbwọ. Ahị ka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọnyị myị́ ọnyị ọlẹ kọ wẹ ẹga nyahị. Ụka ká aanahị á yẹ akama, ahị ka họ jaabwọ kahị ka họ ba myị́ nyọka daa ụbwọ bwula ọ-mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ bala ọ-họ ang ịlẹ kị baba haa. Ahị tị ka tụ ju aanahị chwẹẹ ịnyịnyị, chajị ahị la ọháha ẹ-ẹga nyaa ene-ene lẹ. Ọọwa iJihova à ka wahị kụrụ́ụhị la ọhịhị ọmyịmyị-ka odehe onyeewe, ẹga ká ayịreji o-bwu agaga ọhẹ-lọhẹ á ka ji kaka lẹlẹ.—Ayị. 65:17.