Panangmatmat iti Lubong
Epidemia ti Panangpapatay
Nagtultuloy ti ilalanlan ti panangpapatay idiay Estados Unidos idi 1991. Pinattapatta ti magasin a Time a no gupgopen amin a bilang, mapan a 25,000 a panangpapatay ti napasamak iti dayta a tawen, ad-adu ngem ti rekord idi 1990 nga agdagup iti 23,440. Sigun iti Time, daytoy a nakalkaldaang a dagup ti mamagbalin iti kaadu ti panangpapatay idiay E.U. a “kangatuan pay laeng iti Makinlaud a lubong,” a sadiay adda agarup 10 a panangpapatay iti tunggal 100,000 nga umili. Idiay Britania ti kaadu ti panangpapatay ket 5.5 iti tunggal 100,000; idiay Japan 1.3 laeng. Isu met la nga ibilang itan ti Federal Centers for Disease Control ti panangpapatay kas epidemia; iti tunggal 22 minutos adda mapappapatay iti panangpaltog, panangbagsol, panangbekkel, ken panangmalo. Kadagiti babbai, ti panangpapatay ti kangrunaan itan a gapu ti ipapatay iti pagtrabahuan. Maringbawan dagiti polis a mangsaranget iti dayta nga epidemia. Idi ngalay ti 1960’s, 9 iti tunggal 10 a manangpapatay ti iyegda iti pangukoman; kadagitoy nga al-aldaw, kurang pay a 7 iti tunggal 10 ti matontonanda.
Trahedia iti Simbaan idiay Mexico
Napasamak ti trahedia iti kallabes iti maysa a kapilia ti Pentecostal iti ili ti El Charquillo, Mexico. Ti singngaw ti butane—nalabit manipud iti maysa a gasera a nagangtan para iti misa iti rabii—ket nagadiwara ken nangpapatay iti 30 a tattao iti uneg ti kapilia. Sigun iti report iti The Christian Century, kinuna ti tallo a lallaki a nakalasat iti didigra a linapdan ti pastor ti tallaong a pumanaw iti pasdek nupay maul-ulaw, marigatan, ken maringgoran ti sumagmamano kadakuada gapu iti singngaw. Kinuna ti pastor iti marigrigatan nga arbanna a dagitoy a riknada ket saan a gapu iti sakit no di gapu iti kaadda ni Kristo wenno ti espiritu ti Dios a sumsumrek iti bagida.
Para iti Nataltalged a Panagbisikleta
Idi napan a tawen, 710 a managbisikleta ti natay iti aksidente iti laeng makinlaud a deppaar ti Alemania, ken 64,000 ti nadangran. Sigun iti Rheinische Post, maysa a diario iti Düsseldorf, indauluan ni sientista a Dietmar Otte ti maysa a panangusig iti 1,200 nga aksidente iti bisikleta a napasamak iti las-ud ti lima a tawen. Agarup kagudua ti nairaman kadagiti pannakadangran iti ulo. Kinuna ni Otte a saan koma a grabe unay ti kagudua kadagitoy nga aksidente wenno nalapdan pay ketdi no nagusarda kadagiti helmet. Ngem dagiti helmet mabalin a mas epektiboda pay. Impakaammo ti maysa a report iti JAMA (The Journal of the American Medical Association) a manipud 1984 inggat’ 1988, ngangngani maysa a milion ti nadangran iti ulo gapu kadagiti aksidente iti bisikleta idiay Estados Unidos. Kadagidiay, 2,985 ti nagtungpal iti ipapatay. Sigun iti JAMA, “no nagusar dagiti amin a managbisikleta iti helmet nalapdan koma ti . . . maysa nga ipapatay iti tunggal aldaw ken maysa a pannakadangran iti ulo iti tunggal 4 a minuto.” Nangnangruna a magunggonaan dagiti ubbing no agusarda kadagiti helmet, gapu ta nalaklakada nga agsagrap iti pannakadangran iti ulo ngem dagiti nataengan.
Iti Nagan Laeng
Nupay adda agarup 45 a milion a Katoliko idiay Francia, para iti kaaduan kadakuada, ti panagbalin a Katoliko awan dumana iti panagpabunyag, panagkasar, ken serbisio ti panagipumpon iti simbaan. Ipakita ti kallabes a surbey nga inwayat ti magasin a Madame Figaro a 2 iti tunggal 3 a taga Francia nga agkunkuna a Katoliko ti di pulos Agkomunion; 4 iti tunggal 5 ti di pulos mapan agkumpisar, ken 1 laeng iti tunggal 10 ti regular a Makimismisa. No iti panagkararag, 36 porsiento ti sagpaminsan laeng nga agkararag, ken 34 porsiento ti di pulos agkarkararag. Maipapan iti surbey, kinuna ti magasin: “Ti Kinakatoliko ket ad-adda a narelihiusuan a tradision imbes a wagas ti panagbiag.” Iti panangdakamatna kadagiti sasao ti maysa a cardinal a Pranses a ni Lustiger a “ti tao ket maysa a relihiuso nga animal,” innayon a kinuna ti Madame Figaro: “Pudno dayta. Ngem nalawag a dinan mapupuotan dayta.”
Agsaksaknap ti Patarus ti Biblia
Sigun kadagiti estadistika manipud iti United Bible Societies, kas inadaw ti German Bible Society, naipatarus ti sumagmamano a paset ti Biblia iti 32 a baro a pagsasao idi 1991. Ngarud magun-odanen dagiti teksto ti Biblia iti 1,978 a pagsasao, impadamag ti diario a Wetterauer Zeitung. (Sigun iti sabali a gubuayan, 1,982 a pagsasao.) Naipatarusen ti intero a Biblia iti 322 a pagsasao, ti Kristiano a Griego a Kasuratan iti 758, ken dadduma a paset ti Biblia iti 898. Idiay Africa, magun-odan dagiti teksto ti Biblia iti 566 a pagsasao. Iti Asia 490, iti America 411, iti rehion Pacifico 321, ken iti Europa 187.
Makapapatay pay Laeng
Dua a tawen kalpasan ti panagpatingga ti gubat iti Sud Africa, mangpappapatay pay laeng dagiti land mines kadagiti ubbing idiay Namibia. Idi Disiembre 1991, impadamag ti diario a Lesotho Today a “nasurok a 40 a tattao ti napapatay iti napalabas a 18 a bulan, ken agarup 100 ti nadangran.” Daytoy ket iti baet dagiti pakdaar iti telebision ken pagiwarnak. Maysa nga ina, a natay ti tallo kadagiti walo nga annakna gapu kadagitoy a panagbettak, insennaayna: “Narigat a patien a mapukawankami pay laeng kadagiti ubbing kalpasan ti panaggibus ti gubat dua a tawen ti napalabasen.” Nupay rinibo a land mines ti naikkaten, mabalin a narigat a tontonen ken dadaelen amin dagita, agsipud ta naiwarasda iti nalawa a lugar ken adu ti nalemmeng ti pannakaikalida.
Grupo dagiti Binabai a Mannanakaw
Nagraira ti naisangsangayan a krimen idiay Florida, E.U.A., kadagiti kallabes a tawen. Adda dagiti binabai—lallaki a nakasuot iti kawes dagiti babbai—nga agtaktakaw kadagiti paglakuan iti kawes kadagiti pinullo nga ili. Sigun iti The Wall Street Journal, pattapattaen ti polisia nga adda nasurok a sangagasut a binabai kadagiti grupo. Kinuna ni detektib Michael Roggin iti Journal nga idi napan a tawen dagitoy a grupo ti akingapuanan kadagiti 25 a panagtakaw iti laeng siudad ti West Palm Beach, a nagtakawda kadagiti kawes nga agpateg iti agarup $400,000. Tinakawanda ti maysa a paglakuan iti namin-innem a daras iti las-ud ti walo a bulan, ket idi nangikabil ti akinkukua iti balunet a landok iti uneg ti tawa ti puesto, pinadasda nga idungpar ti kotse iti dayta. Kaskasdi, gapu iti kinasikapda, narigat a tiliwen dagitoy a grupo. “Nakadidillaw dagitoy no iti napalabas a 20 a tawen,” inlawlawag ti maysa a sarhento iti Journal. “Ngem iti kagimongan itatta, gagangayen dagitoy.”
Panangpaay iti Manangipuslit
Nauman iti naynay a panagipuslit iti paglakuanna, nakatakuat ti maysa nga akinkukua iti paglakuan iti libro idiay Siudad ti Iwaki, Japan, iti baro a pamay-an iti panangsaranget iti dayta a parikut. “Inkeddengna nga iyedit ken ilako ti videotape a naala dagiti kamera iti kinatalged a naiwaras iti lima a lugar iti uneg ti paglakuanna,” impadamag ti Mainichi Daily News, iti Tokyo. Ti naiyedit a tape nabatad nga ipakitana ti siam a katao, agraman ti lima nga ubbing, nga agipuspuslit. Impakaammo ti paglakuan dagiti tape babaen kadagiti sasao a: “Mailaklakon ditoy ti tape dagiti manangipuslit iti 280 yen [agarup $2, E.U.].” Iti laksid dagiti pakdaar dagiti autoridad a mabalin a maikaniwas ti ar-aramidenna iti kalintegan dagiti managgatang, panggep ti akinkukua iti paglakuan nga itultuloy ti pamay-anna a mangsaranget iti panagipuslit. “Leksion dayta kadakuada,” kinunana. Napartak a nailako dagiti immuna a tape—ket kellaat a simmardeng ti panagipuslit iti paglakuan iti libro.
Saplit iti Kape idiay Brazil
Madandanagan dagiti managmula iti kape gapu iti bumabbaba a presio—ket ita kastoy ti mapaspasamak. Ipadamag ti magasin a New Scientist a “sapsapliten ti reprep a kuriat ti maysa kadagiti kapapatgan a lugar a pagmulaan iti kape idiay Brazil.” Reprep a kuriat kadagiti kataltalonan ti agitlog kadagiti ramut dagiti mula a kape. Dagiti kappessa a maawagan nymph, kanenda dagiti ramut ken patayenda ti mula. Kadagiti disso nga adu ti kuriat, mabalin a bumassit iti aginggat’ 60 porsiento ti maapit a kape. Iti napalabas nga innem a tawen, kimmaro daytoy a saplit. Sigun iti New Scientist, daytoy a saplit ket ipabpabasol ti Brazilian Coffee Institute iti panangdadael ti tao iti aglawlaw. Maysa kadagiti makagapu isut’ panangpapatay ti tao kadagiti nakaparsuaan a managkaan kadagiti kuriat, kangrunaanna ti armadillo.
Di Mapagtalkan nga Astrologo
Idi karrugi ti 1991 nangurnong ti Association for Scientific Research into the Parasciences idiay Alemania iti 152 a padles ti 27 nga astrologo. Kalpasanna inadalda dagitoy iti ngudo ti tawen. Impadamag ti Wetterauer Zeitung a 103 kadagiti padles ti “namimpinsan a biddut.” Kas pangarigan, impadto dagiti astrologo ti maysa nga atomiko a didigra ken agas iti AIDS bayat ti 1991. Dagiti 14 a padles a pimmudno ket pangkaaduan a salaysay laeng. Daddumat’ di nalawag ta saan a masinunuo ti kinaumisoda, ket agsusubang dagiti dadduma. Iti sabali a bangir, awan a pulos nadakdakamat dagiti astrologo maipanggep iti sumagmamano a napateg a pasamak iti 1991. “No ammo ti uray maysa man laeng kadagiti astrologo ti ar-aramidenna,” inkumento ti manangaywan ti asosasion, “naammuanna koman a nasaksakbay, kas pangarigan, ti panaglusulos ni Gorbachev wenno ti pannakawaswas ti Union Soviet.”
Teknolohia a Paayennat’ Panggepna
Agarup 25 porsiento kadagiti Americano a napapatay iti gubat idiay Persian Gulf ken 15 porsiento kadagidiay nasugatan ti biktima iti awagan ti militar a naingayyeman a panangatake—dinangran dagiti puersada met laeng. Kadagiti napalabas a gubat dagita a panangatake ti pakaigapuan ti ipapatay ti agarup 2 porsiento kadagiti Americano. Ti parikut ket kaaduanna resulta ti rimmayray a panagusar iti nasikap a teknolohia. Dagiti nasiksikap nga armas kinabalanda dagiti tangke ken helikopter a mangtiro iti puntiriada nga aginggat’ 8 a kilometro ti kaadayoda nga awan biddut. Mabalin a kissayan daytoy ti panagibales, ngem di kabaelan ti agdama a teknolohia a bigbigen ti kadua ken ti kabusor no agaasideg dagiti lugan nga adda iti adayo—nangnangruna iti naapura a ranget gapu ta narigat nga ilasin ti puntiria.