Sanguen Manen Dagiti Kristiano ti Korte Suprema ti Jerusalem

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ISRAEL

SIMMAKLANG ni Jesus iti Sanhedrin, ti kangatuan a korte idiay Jerusalem, idi naukom gapu iti biagna. Agpapan daytoy a pakarigatan, situtured nga intakderanna ti Pagarian ti Dios. (Mateo 26:57-68) Kadagidi lawas ti pannakaukom ni Jesus, simmaklang dagiti kasingedan a pasurotna iti daytoy met laeng a nangato a korte. Sadiay nga impaayda ti nabileg a panangsaksi iti Pagarian ti Dios ken ti napulotan nga Arina.​—Aramid 4:5-21.

Al-aldaw kalpasanna, idi naisaklang manen dagiti apostol iti Sanhedrin, adda di ninamnama a panagbalbaliw dagiti pasamak. Agpapan iti nakaro a panangpilit dagiti kapatadanna, situtured a nagsao ni Gamaliel, maysa kadagiti mararaem unay a kameng ti korte, iti biang dagiti adalan ni Jesus. Kas bunga daytoy nakaskasdaaw a pannakibiang, nawayawayaan dagiti apostol.​—Aramid 5:27-42.

Dagitoy a panagparang iti korte ket kaitungpalan dagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 10:16-18: “Adtoy! Ibaonkayo a kas karnero iti nagtetengngaan dagiti lobo . . . Iyawatdakayto kadagiti lokal a pangukoman . . . Maisaklangkayto iti sanguanan dagiti gobernador ken ar-ari maigapu kaniak, a maipaay a pangsaksi kadakuada ken kadagiti nasion.” Nupay masansan a dida ida naawatan, dagiti pasurot ni Jesus ket nayam-ammo a naimbag iti intero nga Israel. Rinibo kadagiti Judio idi umuna a siglo ti immawat iti mensahe ni Jesus. (Aramid 4:4; 6:7) Amin daytoy ket gapu iti naregta a panangasaba dagiti Judio nga adalan ni Jesus, agraman ti situtured a panagparangda iti korte.

Idiay Israel ita, manmano ti makaammo kadagiti Saksi ni Jehova, a ti agdama a bilangda ket awan pay 500 iti nasion nga ag-5 milion [ti populasionna]. Ngem idi 1993, ti kaso ti maysa nga agtutubo a Saksi ti nagresulta iti naisangsangayan a pannakaipanayag ti trabahoda [dagiti Saksi ni Jehova] ken nangilatak pay iti naisalsalumina a pannakainaig ti panangidumduma ken pannakaidadanes a sinagaba dagiti Judio ken Saksi ni Jehova.

Kasano a Nangrugi ti Kontrobersia?

Ni Ariel Feldman, maysa a 17-ti-tawenna a Judio-Ruso nga imigrante idiay Israel, nga agnanaed idiay Haifa, ket maysa a mapadpadayawan nga estudiante ken magusgustuan dagiti mannursuro ken dagiti padana nga estudiante.

Kas bunga ti impormal a panangasaba iti kalsada kabayatan ti Gubat idiay Persian Gulf, nangrugi a nakipagadal ti Biblia da Ariel ken ti pamiliana kadagiti Saksi ni Jehova. Inusig a naimbag ni Ariel dagiti inlawlawag ti Biblia nga impakita kenkuana dagiti Saksi ni Jehova, sana indilig kadagiti narelihiusuan a sursuro dagiti Judio. Gapu ta seriosot’ panagpampanunotna, napartak ti irarang-ay ni Ariel iti panagadalna iti Biblia ket isu ti kaunaan a kameng ti pamiliana a nabautisaran kas maysa a Saksi ni Jehova.

Awan rigat nga imbunga amin daytoy iti panageskuelana. Idi tawen ti panagturposnan, nupay kasta, inkeddeng ti eskuelaanna nga inayon iti kurikulumna ti maysa a pangpadasan a programa a mangisagana kadagiti estudiante iti panagserbi iti armada. Nangted dagiti soldado iti pammilin, ket nairaman iti programa ti panagsanay kadagiti posision ken pamay-an ti pannakigubat. Gapu ta mariknana a ti aktibo a pannakipaset iti daytoy a kurso ti manglabsing iti nasanay-Biblia a konsiensiana ken ti neutral a takderna kas maysa a Saksi ni Jehova, inkagumaan ni Ariel nga ilawlawag ti takderna iti prinsipal. (Isaias 2:2-4) Siraraem nga inlawlawagna a situtulok a makipaset iti aniaman a sabali a trabaho idiay eskuelaan kabayatan daytoy a panagsanay ngem dina mabalin nga aramiden ti maikontra iti patpatienna.

Nupay ti prinsipal ti eskuelaanna ket nangipakitan idi damo iti pannakaawat kenkuana, inkeddengna a nalabes daytoy a kiddaw ngem iti ipalubosna. Isut’ inikkanna iti ultimatum: Siaaktibo a makipaset iti panagsagana iti pannakasanay iti militar wenno maikkat manipud eskuelaan. Di malabsing ni Ariel ti konsiensiana. Idi Enero 31, 1993, sumagmamano laengen a bulan sakbay ti maudi a panageksaminna, pormal a naikkat manipud eskuelaan nga awan man la ti naitukon a pagpilian.

Depensa Manipud iti Di-ninamnama a Gubuayan

Nagpatulong ni Ariel iti Association for Civil Rights idiay Israel. Situtulokda a timmulong iti kasona, nga impaayda ti libre a tulong ti linteg. Ti moderno-aldaw a Judio nga Estado ti Israel ket demokrasia. Nupay awan ti konstitusionna a mangipanamnama kadagiti kalintegan ti indibidual, itandudo ti deklarasion ti kinawayawaya ti Israel ti wayawaya ti relihion ken wayawaya ti konsiensia. Awan pay a pulos ti napasamak idiay Israel a pannakaikkat manipud iti eskuelaan gapu iti narelihiusuan a patpatien.

Naginteresan dagiti periodiko ti pakasaritaan. Kalpasan ti panangbalakad ti linteg, nagkedkedan ni Ariel ti pananginterbiu dagiti reporter, a kinaykayatna a maukom ti kasona iti korte imbes nga iti “korte” ti opinion ti publiko. Nupay kasta, dagus nga inkalintegan ti prinsipal ti eskuelaan dagiti [impaalagadna a] tignay iti maysa nga interbiu. Iti maysa a periodiko a Hadashot idi Pebrero 9, 1993, saanna laeng nga inyebkas ti kapanunotanna a ti narelihiusuan a takder ti estudiante ket makarimon iti Estado ti Israel ken kadagidiay amin nga agayat iti dayta no di ket ginundawayanna ti agsao a maikontra kadagiti Saksi ni Jehova kas maysa nga organisasion, a kunkunana: “Napammarang ti trabahoda, narugit, manangallilaw. Agsawarda ket sapulenda dagiti nakapuy.”

Naawatan ti adu nga Israeli a mangidumduma ti ipamatmat dagiti kapanunotan ti prinsipal. Ni Tom Segev, maysa nga Israeli a periodista-historiador a nangaramid iti adu a panagsirarak maipapan iti Holocaust, ket nangnangruna a nariribukan iti interbiu. Daytat’ nangipalagip kenkuana iti kababalin nga impakita ti dadduma idiay Nazi nga Alemania, a gapu iti panangsugsog dagiti ulbod a pammabasol kontra kadagiti Judio, impapasda ti panangidumdumada iti maysa kadagiti kakas-angan [ken] kasaknapan a krimen iti historia ti sangatauan. Sigun ken Segev, ti dakdakkel a peggad iti Estado ti Israel ket saan nga agpannuray iti maigaput’ konsiensia a takder ti agtutubo nga estudiante, no di ket iti pagarigan ti panangidumduma nga impakita ti prinsipal ti eskuelaan. Natignay nga agsurat iti maysa nga artikulo a mangidepensa kadagiti kalintegan dagiti Saksi ni Jehova. (Kitaenyo ti kahon, panid 15.)

Gapu iti artikulo ni Segev, nagkomento met dagiti dadduma. Maysa nga agindeg idiay Jerusalem, a gapu iti kina-Judiona ket naibalud iti maysa a kampo kabayatan ti Gubat Sangalubongan II, ti nagsurat iti editor a mangipalagip iti nagsayaat a kababalin dagiti Saksi ni Jehova nga adda met idi iti isu met laeng a kampo gapu iti panagkedkedda nga agserbi iti buyot ti Alemania.

Tangay pagkedkedan ti agtutubo nga estudiante a Saksi ti aniaman nga interbiu, inturong dagiti reporter ti atensionda iti dadduma a kameng ti kongregasion. Nupay dida nagkomento a nangnangruna iti kaso ni Ariel sakbay a nayuli dayta iti korte, siraragsakda a nangipaay iti impormasion maipapan iti patpatien dagiti Saksi ni Jehova ken ti trabahoda idiay Israel. Nagbunga daytoy iti nagadu a nagsayaat nga artikulo iti pagiwarnak ti Israel agraman ti pannakainterbiu iti radio ti maysa kadagiti panglakayen iti dayta a lugar. Adu ti damo a nakangngeg maipapan kadagiti Saksi ni Jehova gapu iti daytoy di kiniddaw a pannakailatak.

Ti Aldaw Idiay Korte ti Jerusalem

Namin-ano a nakirinnason ti sanga idiay Haifa iti Association for Civil Rights idiay Israel iti prinsipal, iti Board of Education, ken iti Ministry of Education idiay Jerusalem. Nupay kasta, amin dagitoy a panagregget ket di naikankano. Idi Marso 11, 1993, nayuli iti Korte Suprema idiay Jerusalem, ti kangatuan a korte iti moderno-aldaw a Jerusalem, ti maysa a petision iti biang ni Ariel Feldman.

Idi Marso 15, 1993, ti naituding a petsa ti damo a pannakabista ti kaso. Dagiti abogado ti Association for Civil Rights idiay Israel ti nangirepresentar iti kaso ni Ariel kontra iti Board of Education, iti prinsipal ti eskuelaan, ken iti munisipio ti siudad ti Haifa. Tallo nga Israeli a hues ti Korte Suprema ti nagserbi kas ukom idi damo a pannakabista ti kaso.

Imparang ti abogado ti Estado ti isyu kas banag a mangpakapuy iti autoridad ti eskuelaan no mapalubosan ti estudiante a “mangdiktar” no ania a klase ti kayatna wenno dina kayat a serkan. Kiniddawda iti korte a suportaranna ti desisionda nga iti aniaman a kasasaad din mapalubosan ti estudiante nga agsubli iti eskuelaan.

Ti isyu ket imparang dagiti abogado iti kalintegan ti umili kas maysa a banag a pakainaigan ti kangrunaan a kalintegan ti wayawaya ti panagdayaw ken wayawaya ti konsiensia a linabsing ti desision nga inaramid ti eskuelaan. Nangpataud dagiti hues iti salsaludsod maipapan kadagiti sursuro dagiti Saksi ni Jehova tapno maawatanda ti pakaigapuan ti takder ti agtutubo nga estudiante. Naiparang met kadakuada ti adu nga impormasion dagiti naisurat a petision maipapan kadagiti umasping a kaso iti intero a lubong a sadiay nagdesision dagiti Korte Suprema iti pabor kadagiti Saksi ni Jehova.

Iti pananggupgopda, kinuna dagiti hues nga ilablaban ti agsumbangir a dasig ti maysa a prinsipio. Nupay kasta, idi tiningitingda no makindasig ti agsagaba iti nakarkaro a pannakadangran no mabaybay-an ti situasion, isu ti [dasig ti] estudiante. Inyebkas dagiti hues ti dida panamati iti kababalin [nga impakita] ti prinsipal ken ti Board of Education, isu nga inikkanda ida iti sangapulo nga aldaw tapno ilawlawagda dagiti tignayda babaen iti surat. Nangiruar ti korte iti madagdagus a pammilin a mangipalubos iti pannakaawat manen ni Ariel Feldman iti eskuelaan tapno turposenna ti tawen ti panageskuela ken di malapdan ti maudi a panageksaminna.

Al-aldaw sakbay ti maudi a bista, a nayeskediol idi Mayo 11, 1993, inlusulos ti Board of Education dagiti darumda kontra ken Ariel Feldman. Kas bungana, nakanselar ti maudi a bista, dagiti kangrunaan nga isyu ti kaso ket di pulos dinesisionan ti korte, ket awan pay ti naituyang nga ipakalikagum ti linteg a pagtuladan. Nupay daytoy a banag ket mangiruangan iti ad-adda a legal a panagdedebate, inapresiar dagiti Saksi ni Jehova ti nainkalintegan a kababalin nga impakita dagiti hues ti Korte Suprema ti Israel.

Dagiti Nasursuro a Leksion

Manipud panawen ni Jesus agingga ita, nakasarangeten dagiti Saksi ni Jehova iti ibubusor ken panangidumduma a nangisaklang kadakuada kadagiti kangatuan a korte iti adun a lugar. Dagitoy a kaso ti nagserbi a ‘pangsaksi kadagiti nasion.’ (Mateo 10:18) Nupay manmano dagiti Saksina iti maysa a lugar, siguraduen ni Jehova a sisasaknap a mayam-ammo ti naganna. Ket kas iti kaso idi umuna a siglo a naaddaan iti nakaskasdaaw a pannakibiang ti mararaem a kameng ti Sanhedrin a ni Gamaliel, makaipaay met ita ti Dios iti panangandingay iti ilina manipud kadagiti di-ninamnama a gubuayan.

[Kahon iti panid 15]

“No Ania ti Ammo ti Maysa a Prinsipal ti Eskuelaan Maipapan Kadagiti Saksi ni Jehova”

(Naadaw manipud iti artikulo ni Tom Segev iti Haʼaretz, Pebrero 12, 1993)

“Iti maysa a nasion nga addaan iti amin, addada met sumagmamano nga Israeli a Saksi ni Jehova. Bassitda, ket bassit pay laeng ti nakadamag maipapan kadakuada, agpapan iti kinapudno nga idiay Israel, kas iti tunggal pagilian, ikagumaanda a maaddaan kadagiti pasurot, babaen iti naisurat a sao ken berbal a pamay-an. Naaramidanda dayta iti maysa nga estudiante idiay eskuelaan ti Hugim. Yantangay inyaplikarna dagiti prinsipio ti movimiento, nagkedked a makiraman iti panagadal a panagsagana iti panagserbi iti militar idiay eskuelaan. Di immanamong ti prinsipal a malibre kadagitoy a panagadal. No utobek a siuumiso, isut’ ibilangna a pangta iti masakbayan ti Zionismo. Iti daytoy a lawas inlawlawagna kaniak: “Ti eskuelaanmi ket Zionista; isursuromi kadagiti ubbing ti kinasungdo iti Estado ken iti nasion.’ . . .

“Inkagumaan ni Rina Shmueli ti Citizen’s Rights Association idiay Haifa, a guyugoyen ti prinsipal a mangbigbig iti kalintegan ti estudiante a pagtulnogan ti konsiensiana ken wayawayaanna iti nasakbay a pannakasanay iti militar; maikanatad koma unay daytoy a leksion maipapan iti panangpanuynoy ken demokrasia. Ngem impatangken ti prinsipal ti kapanunotanna. Ipagarupna a makilanglangentayo iti maysa a napeggad a sekta a mangkumberte kadagiti miembrona babaen iti panangallilaw. . . .

“Ipalagip daytoy kaniak iti maysa a banag a makadangran. Isu a tineleponuak ti prinsipal ket dinamagko no talaga nga adda ammona maipapan kadagiti Saksi ni Jehova. Kinunana a bassit laeng ngem nadamagna kanon nga aktiboda met iti dadduma a pagilian, ket naam-ammona payen ida idiay Canada ken Alemania. Dinamagko no ammona ti napasamak idi kadagiti Saksi ni Jehova idiay Alemania. ‘Diak ammo, ket diak met kayat nga ammuen,’ ti insungbat ti prinsipal.

“Nalabit adda libraria ti Hugim High School, ket nalabit nga iti dayta a libraria, addaanda iti The Encyclopedia of the Holocaust, nga inedit ni Israel Gutman. No awan ti kopiada, rumbeng a gumatangda. Iti sidong ti paulo nga ‘Earnest Bible Students’ [Dagiti Napinget nga Estudiante ti Biblia], maammuanto ti prinsipal a dagiti Nazi imbaludda dagiti Saksi ni Jehova kadagiti kampo konsentrasion.”