Ania ti Interstitial Cystitis?

ITI simple a pannao, ti cystitis ket panagebbal ti basisaw. Ad-adda a gagangay daytoy kadagiti babbai ngem iti lallaki. Nupay kasta, adu a klase ti cystitis, a nadumaduma ti pakaigapuanda.

Ania ti sumagmamano a gagangay a sintoma? Ti naynay a panagisbo agraman ti dysuria wenno naut-ot a panagisbo, a kas iti nakaro a kinapanaas. Ngem ti ngay chronic interstitial cystitis (IC)? Kasano a naiduma dayta?a

Ni Dra. Susan Keay, maysa nga eksperto iti daytoy a tay-ak, admitirenna: “Nagrigat nga idayagnos ti IC, ken narigrigat pay nga agasan.” Kinunana pay a ti kastoy a sakit ket “pakaigapuan ti napaut a panagsagaba. Ti IC ket naut-ot unay, napaut a sakit nga agtultuloy iti pinulpullo a tawen ken mangbalbaliw iti estilo ti panagbiag.” Nakalkaldaang ta nabayag a saan a bigbigen dagiti doktor nga adda kastoy a sakit ket impapanda a pampanunoten laeng dayta ti pasiente. Ngem kas kinuna ti maysa a doktor, “masansan a makatulong ti panangbigbig a husto dagiti sintoma ti pasiente babaen ti panangdayagnos iti IC.”

Sigun iti maysa a report, nasurok a 700,000 a tattao ti addaan iti IC idiay Estados Unidos. “Daytoy ket 50 a porsiento nga ad-adu ngem ti naipadamag iti napalabas.” Nalawag itan a mabalin a madayagnos ti dadduma a lallaki nga adda sakitda iti prostate idinto ta ti kinapudnona, dayta ket IC. Siempre ti sakit saanna a direkta nga apektaran ti adu a tattao​—nangnangruna dagiti asideg a kabagian ken ti sabsabali a makipagnanaed kadagitoy a pasiente a kanayon nga agsagsagaba iti ut-ot. Nabatad, ti sakit pabassitenna ti magapuanan ti agsagsagaba agpadpada iti pagtaengan ken iti pagtrabahuan. Kinapudnona, adun ti napilitan nga agsardeng nga agtrabaho. Para iti pasiente, mabalin met a naut-ot unay ti seksual a pannakinaig.

Yantangay awan pay ti agasna, ti panagregget dagiti doktor ket naiturong amin iti panangep-ep kadagiti naut-ot a sintoma. Ania ti dadduma kadagiti pangagas?

Pangbang-ar, Ngem Saan nga Agas

Ti panagtomar iti antihistamine, tricyclic antidepressant, wenno pentosan polysulfate, ti maysa a kangrunaan a pangagas nga inrekomenda ni Dr. Grannum R. Sant iti Tufts University School of Medicine ken New England Medical Center.b

Irekomenda ti dadduma a doktor ti hydrodistention, a nadakamat iti immuna nga artikulo. Tunggal panangagas ket mabalin a makabang-ar iti sumagmamano a bulan ken nalabit agingga iti makatawen. Sa adda ti agas a maikabil iti uneg ti basisaw nga isu ti intravesical dimethyl sulfoxide (DMSO). Ti DMSO nga inanamongan ti Food and Drug Administration ti E.U. mabalin nga ep-epenna dagiti sintoma agingga iti dua a tawen. Nupay kasta, ni Dr. Kenneth Peters, maysa a urologist, pagkedkedanna daytoy nga agas, ta makapataud iti nakaro a panagbalay ti dara ken dadduma pay a problema.

Maysa a nabiit pay nga agas a nausar iti panagadal nga indaulo ni Dr. Peters iramanna ti panagusar iti intravesical Bacillus Calmette-Guerin (BCG). Insuratna a “ti BCG ket maysa a napakapsut a kita ti bakteria ti sarut.” Agparang nga epektibo babaen ti panangpapigsana iti sistema ti imiunidad. Sigun iti maysa a kontrolado a panangpadas, 60 a porsiento ti napaliiw a pimmipia iti daytoy nga agas. Napaliiw dagitoy a pasiente iti nasurok a dua a tawen. Ti resulta? Kuna ni Dr. Peters a 90 a porsiento kadagidiay pimmipia iti agas ti “nagtultuloy a nabang-aran iti ut-ot ken naynay a panagisboda.”

Dadduma a pasiente ti mabang-aran iti agas nga Elmiron. Sigun ken Dr. Raymond Hurm, ti agas “aktual a makatulong a mangpabaro iti pannakapalunapin ti basisaw.” Medio nabayag, ngem kas kinuna ti maysa a pasiente, ‘babaen ti Elmiron, nalaklaka nga ibturan ti sakit ti basisawko.’

Ti maysa pay a mapadpadas nga agas ket ti Cystistat, wenno hyaluronic acid. “Maikabil daytoy nga agas iti mismo a basisaw ken maipagarup nga epektibo a mangsukát iti adda depektona a GAG [glucosaminoglycan] a pannakapalunapin ti basisaw. . . . Mapadpadas itan [1998] buyogen ti panangpaliiw kadagiti pasiente idiay E.U. Saan pay nga ammo agingga ita no epektibo.” Naipalubos a mausaren idiay Europa ngem saan pay a naipalubos idiay Estados Unidos.

Kastoy ti insurat ni Beth Getz, maysa a lisensiado a nars ken lider ti grupo a mangsarsaranay kadagiti pasiente nga addaan iti IC: “No dadduma, bumdeng dagiti pasiente nga agsaludsod kadagiti doktor maipapan iti adu nga alternatibo a panangagas . . . , tangay pagarupenda a di la ket ta ipapan dagiti doktor a tagikurangenda ti kadawyan a panangagas nga aw-awatenda. Ita, kaaduan a urologist a mangag-agas kadagiti pasiente nga addaan iti IC ti mamati iti multimodality wenno nadumaduma a pamay-an ti panangagas, agraman ti alternatibo a panangagas, no la ket ta natalged ti pasiente kadagitoy a panangagas.”

Ti sabali pay a pamay-an ti panangagas kadagidiay nakaro ti ut-ot ti pelvis-da ket agpalistada iti klinika a mangtamtaming iti ut-ot. Ti panangagas ramanenna ti transcutaneous electrical nerve stimulation, a nadakamat iti immuna nga artikulo; dagiti nerve block wenno lokal a pangbibineg iti aglawlaw dagiti urat tapno malapdan ti panaggitebgiteb dayta nga espesipiko a paset ti bagi; acupuncture; psychological counseling; ken dagiti programa a makatulong kadagiti tattao tapno agbiagda a normal.

Nakisarita ti Agriingkayo! ken ni Dr. Peters, a nadakamat itay, maipapan kadagiti problema dagiti pasiente nga agkaraisbo iti mamin-40 wenno 50 a daras iti kada aldaw. Inrekomendarna nga agusarda iti sacral nerve stimulator, tapno mapanda laeng iti kasilias iti agarup innem a daras iti kada aldaw. No agusar ti pasiente iti maaw-awagan idiay Estados Unidos nga InterStim Therapy system, adda bassit nga aparato a maikabil iti buksit. Daytoy ti mangipatulod kadagiti kalkalainganna nga electrical pulse iti sacral nerve, a mangkonkontrol ti basisaw.

Ti operasion, a maibilang nga ultimo a solusionna, ket saan a sigurado a naballigi. “Nadumaduma dagiti resulta ti operasion iti basisaw para kadagiti addaan iti IC,” kuna ni Dr. Sant. “Adu a pasiente a naopera iti cystectomy ti agsagsagaba pay laeng iti nakaro nga ut-ot iti ngatuen ti pubis ken pelvis, uray kalpasan ti operasion.” Gapuna, ibalakad dagiti eksperto a dika agdarasudos nga agpaopera tapno maikkat ti basisawmo malaksid no dayta ti maudin a pamuspusan kalpasan a naamiris a siaannad.

Namnama Maipaay iti Masanguanan

Kuna ti Interstitial Cystitis Association iti Rockville, Maryland, E.U.A.: “Nupay imposible a makasarak dagiti managsukisok iti espesipiko nga agas a makatulong iti amin nga addaan iti IC, sigurado nga umad-adu dagiti pasiente a matulongan babaen ti panangpataud kadagiti baro a pamay-an ti panangdayagnos, baro a pagpilian a panangagas ken baro a kombinasion dagiti agas. Apaman a maawatan a naimbag ti makagapu (wenno dagiti pakaigapuan) ti IC, dandanin maammuan ti agas (wenno dagiti agas).” Minilion nga addaan iti IC iti intero a lubong ti maragsakan a makangngeg iti dayta!

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 21]

Emosional a Panangandingay

Kuna dagiti eksperto a ti emosional a panangandingay ti pamilia, gagayyem, ken dadduma pay nga agsagsagaba iti IC ket dakkel ti maitulongna iti pasiente nga addaan IC iti panangdaerna iti sakit. Ket nalaklaka nga umimbag dagiti pasiente a mangad-adal iti sakitda ken interesado iti pannakaagasda.

[Kahon iti panid 22]

Dagiti Taraon a Liklikan

Nupay awan ti napaliiw a nasientipikuan nga ebidensia a ti taraon ket adda nakainaiganna iti IC, adu a doktor ken pasiente ti nakapaliiw iti sumagmamano a nakainaiganna. Kuna ni Dr. Kenneth Peters, maysa a urologist, a dadduma a pasiente ket sensitibo iti sumagmamano a taraon isu a tunggal maysa rebbeng nga ammuenna no ania a taraon ti mangpakaro kadagiti sintoma. Kunana a maisardeng koman ti panangipauneg iti caffeine ken alkohol. Mabalin a dagiti kamatis ken prutas a citrus a kas iti naranghita ket makadangran met kadagiti addaan iti IC. Nupay kasta, nasken a taginayonen ti pasiente ti nadumaduma ken balanse a taraon. Kuna ti dadduma nga addaan iti IC a bassit laeng ti parikutda iti innapuy, patatas, pasta, natnateng, karne, ken manok. Kasta met, babaen ti iyiinum iti adu a danum, ti pasiente pakapuyenna ti asido iti isbo ket saanna unay a paingpisen ti aglawlaw iti basisaw.

Ti sumaganad ket saan a kompleto a listaan dagiti taraon a liklikan.

Abokado

Aduan rekado a taraon

Apricot

Aspartame

Cantaloupe

Citric acid

Cranberry/juice

Dalem

De lata wenno tinapa a karne/ikan

Fava beans

Granada

Inumen nga addaan karbonato

Karne norte

Lasona

Lima beans

Mansanas

Mayonnaise

Munamon

Nalebaduraan a tinapay

Naproseso a bugi

Nayadi a keso

Nectarine

Nitrate/nitrites

Nues

Pagsawsawan iti ensalada

Peach

Pinia

Rhubarb

Rye bread

Saba

Saccharine

Sarguelas

Sigarilio

Sitsiria

Sour cream

Strawberry

Suka

Tokua

Toyo

Tsa

Tsokolate

Ubas

Yogurt

[Credit Line]

Urologic Nursing, Abril 2000, Tomo 20, Numero 2