Ti Nagan ti Dios ti Nangbalbaliw iti Biagko!

KAS INSALAYSAY NI SANDY YAZZIE TSOSIE

GAPU ta ikagkagumaanmi ti aglemmeng, addakami kada adingko iti sirok ti kama nga ageellek ken agsisinnipat idi nagtuktok dagiti Mormon iti ridawmi.a Idi linukatak met laengen ti ridaw, sigugubsang nga imbagak kadakuada a naipasngaykami a Navajo isu a saanmi a kayat a makisaritada kadakami maipapan iti aniaman a relihion dagiti puraw a tattao.

Nagudong idi ti dadakkelmi tapno gumatang iti masapsapulmi. Nagawidda sakbay a limnek ti init. Idi simmangpetda, naammuanda a nakisaritaak a sigugubsang kadagiti Mormon. Binagbagaandak a naimbag a diakto tratuenen a sigugubsang ti siasinoman. Sinuruandakami a raemen ken kaasianmi ti amin a tattao. Malagipko a maysa nga aldaw, naaddaankami iti di ninamnama a sangaili. Nagluto ti dadakkelko iti ruar ti balaymi. Pinasangbay ken pinaunada a mangan ti sangaili, ket nangankami kalpasanna.

Biag iti Reserbasion

Agnanaedkami idi idiay Howell Mesa, Arizona, siam a milia iti amianan a laud ti Hopi Indian Reservation, nga adayo kadagiti aglilinnetlet a siudad ken ili. Masarakan daytoy iti makin-abagatan a laud ti Estados Unidos. Nagpintas ti desierto ditoy a napattopattokan iti karkarna ti kinalabaga ken pannakapormada a batbato. Nagadu met dagiti patad a turod​—nangato ken narangkis a patad a bantay. Manipud kadagitoy, mabuyami ti panagarab dagiti karneromi iti kaadayo a lima a milia. Kaay-ayok ti kinatalinaay daytoy nga ili, ti nakayanakak nga ili!

Idi nageskuelaak iti haiskul, nagbalinak a nasinged unay kadagiti kasinsinko a mangsupsuportar iti American Indian Movement (AIM).b Pagpannakkelko unay a maysaak a Katutubo nga Americano ket inyebkasko dagiti opinionko kadagiti puraw a tattao maipapan iti adu a dekada a panangirurumen, a patiek a gapu iti Bureau of Indian Affairs (BIA). Saan a kas kadagiti kasinsinko, diak impadlaw ti gurak. Im-impenek laeng dayta. Gapu iti dayta, kagurak idi ti siasinoman nga addaan Biblia.

Inrasonko a gapu iti Biblia nga adda pannakabalin dagiti puraw a tattao a manggamgam iti dagami ken ipaidam dagiti kalinteganmi a mangalagad kadagiti sagrado a ritualmi! Pinalsipikarko pay ketdi ti pirma ni tatangko tapno maliklikak ti makipaset kadagiti narelihiosuan a seremonia dagiti Protestante ken Katoliko idi pinilitdakami a makimisa bayat nga ages-eskuelaak iti institusion a nangipaay metten iti pagdagusak ken taraonko. Nairanta dagidiay nga eskuelaan a mangbalbaliw iti panunotmi tapno malipatanmi ti naipatawid kadakami nga Indian. Naiparit pay ketdi ti panagsaomi iti bukodmi a lenguahe!

Raemenmi unay ti nakaparsuaan ken ti aglawlawmi. Kada agsapa, sumangokami iti daya, agkararag, ken agyamankami babaen ti panangiwarakiwak iti sagrado a pollen ti mais.c Daytoy ti pormal a pannakasanayko nga agdayaw iti pamay-an dagiti Navajo, ket pagpannakkelko ti naimpusuan a panangakseptarko iti dayta. Diak nagustuan ti isursuro ti Kakristianuan nga ipapan kano idiay langit, ken ti pagtutuokan nga umap-apuy nga impierno. Tarigagayak unay ti agbiag ditoy daga.

Tinagiragsakko ti kinasinged iti pamiliak no bakasion ti eskuela. Inaldaw a dalusak ti hogan-mi​—ti balay dagiti kas kadakami a Navajo​—agabel, ken agtaraken kadagiti karnero. Adun a siglo a dakami a Navajo ket agtartaraken kadagiti karnero. Kada agdalusak idi iti hogan-mi (kitaem ti retrato iti baba), madlawko ti bassit a nalabaga a libro a naglaon iti libro ti Biblia a Salmo ken ti sumagmamano a libro ti “Baro a Tulag.” Pasaray kugtarak, a diak pulos pinampanunot no ania ti linaon ken kababagasna. Ngem diak pulos imbasura dayta.

Panagasawa​—Ilusion ken Pannakaupay

Kalpasan a nagturposak iti haiskul, panggepko ti ageskuela iti trade school idiay Albuquerque, New Mexico. Ngem sakbay a napanak, naam-ammok ti nagbalin nga asawak. Nagsubliak iti reserbasion dagiti Navajo, nga inawaganmi iti Rez, tapno makikallaysa. Adun a tawen nga agassawa ti dadakkelko. Kayatko a tuladen ida, isu a nakikallaysaak. Pagay-ayatko ti agtagibalay ken naragsakak iti panagbiag ti pamiliami, nangnangruna idi naipasngay ti barok a ni Lionel. Nakaragragsakkami nga agassawa​—agingga idi adda dakes a nadamagko!

Adda kerida ni lakayko! Narakrak ti panagasawami gapu iti pannakikamalalana. Nagleddaangak ken napalalot’ gurak ken ni lakayko. Kayatko ti agibales! Ngem naglidayak kabayatan ti panangyulimi iti panagdiborsiomi iti husgado ken panangirupirmi no siasino kadakami ti agaywan ken mangsustento iti anakmi. Nariknak nga awan serserbik ken awanen namnamak. Agtarayak idi iti adu a milia tapno mailiwliwagko ti sakit ti nakemko. Pasaray agsangitak ken mapukaw ti ganasko a mangan. Nariknak idi nga agmaymaysaak.

Di nagbayag, nakirelasionak iti lalaki a nakilalaki ti baketna. Agpada a nasakit ti nakemmi. Nakipagrikna kaniak ken impaayna ti emosional a panangsaranay a kasapulak. Imbuksilak kenkuana ti pannakaawatko ken riknak maipapan iti biag. Dimngeg, a pakakitaan iti pannakaseknanna kaniak. Inkeddengmi ti agkallaysa.

Ngem naduktalak nga adda met gayam kabitna! Nupay nagrigat ken nagsaem, ginupedko ti relasionmi. Ti panagriknak ket naipueraak isu a nakarot’ panagleddaangko. Nakapungtotak unay, kayatko ti agibales, ken agpakamatay. Namindua a pinanggepko a keltayen ti biagko. Kayatko idin ti matay.

Ti Nakudrep a Pannakaawatko Idi Damo Maipapan iti Pudno a Dios

Nagarubos ti luluak bayat nga agkarkararagak iti Dios a diak idi am-ammo. Kaskasdi a patiek nga adda Kangatuan a Persona a namarsua iti nakaskasdaaw nga uniberso. Maallukoyak iti napintas nga ilelennek ti init ken nagmennamennaak maipapan iti kinaimbag dayta a Persona gapu ta palpalubosannatayo a mangtagiragsak kadagitoy a pagsidsiddaawan. Immuneg ti panagayatko iti dayta a persona a diak idi am-ammo. Rinugiak nga imbaga kenkuana: “Apo Dios, no pudno nga addaka, iwanwannak koma, ken paragsakennak manen.”

Kabayatanna, madanagan ti pamiliak, nangruna ni tatangko. Nangtangdan ti dadakkelko kadagiti erbolario tapno agasandak. Kinuna ni tatangko a saan a pulos nga agkiddaw iti kuarta ti nasingpet nga erbolario, ken tungpalenna ti ikaskasabana. Tapno maparagsak ti dadakkelko, namin-adu a nakipasetak kadagiti narelihiosuan a seremonia ti Navajo Blessing Way.

Adu nga aldaw a nagpakniak iti hogan-mi, a ti laeng radio ti adda iti abay ti pagiddaak. Masuronak a dimngeg iti panangkondenar ti maysa a padi agsipud ta diak pulos maakseptar ni Jesus. Maluksawak! Diak maanusanen ti relihion dagiti puraw a tattao ken uray ti mismo a relihionko! Inkeddengko a sapulek ti Dios iti bukodko a pamay-an.

Bayat ti panagpaknik, nakitak manen ti bassit a nalabaga a libro. Natakuatak a paset dayta ti Biblia. Babaen ti panagbasak kadagiti Salmo, naammuak dagiti panagsagaba ken panagleddaang idi ni Ari David, isu a naliwliwaak. (Salmo 38:1-22; 51:1-19) Nupay kasta, gapu iti amor propiok, dagus nga inwaksik ti amin a nabasak. Diak maakseptar ti relihion dagiti puraw a tattao.

Agpapan pay iti panagleddaangko, inaywanak a naimbag ti anakko. Isu ti nagbalin a gubuayan ti pammaregta. Rinugiak ti nagbuya kadagiti narelihiosuan a programa iti TV a nangitukon iti panangikararag. Innalak ti telepono ken immawagak a dagus iti numero a 800 tapno agpatulong. Intupakko ti telepono idi imbagada kaniak a masapul nga ikarik nga agdonarak iti $50 wenno $100!

Nagleddaangak gapu kadagiti bista iti husgado a mangtamtaming iti panagdiborsio, nangruna idi naimatangak a nagulbod ni lakayko iti hues ti tribumi. Nabayag sakbay a nadesisionan ti diborsiomi gapu kadagiti argumento no siasino ti agaywan iti anakmi. Ngem nangabakak. Siuulimek ken siaayat a sinaranaynak ni tatangko kabayatan dagiti bista. Nakitana a nasaktanak unay.

Ti Damo a Pannakaam-ammok Kadagiti Saksi ni Jehova

Inkeddengko a saggaysaek a tamingen dagiti pakaringgorak iti kada aldaw. Naminsan, nadlawko ti maysa a pamilia a Navajo a makisarsarita kadagiti kaarrubak. Pinaliiwko ida. Makipaspaset dagiti sangaili iti trabaho a panagbalaybalay. Immayda met iti balayko. Maysa a Navajo nga agnagan Sandra ti nakiam-ammo kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Ti nagan a Jehova ti ad-adda a nangatrakar kaniak. Kinunak: “Siasino ni Jehova? Nalabit baro ti relihionyo. Apay a saan a naisuro kaniak idiay simbaan ti nagan ti Dios?”

Siaayat nga inukagna ti Biblia iti Salmo 83:18, a kunana: “Tapno maammuan koma dagiti tattao a sika, nga agnagan Jehova, sika laeng ti Kangatuan iti intero a daga.” Inlawlawagna nga adda personal a nagan ti Dios ket maysa a saksi ni Jehova ti anakna a ni Jesu-Kristo. Intukonna a suruannak maipapan kada Jehova ken Jesus isu nga imbatiannak iti libro a Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana.d Tangay naragsakanak, kinunak: “Wen. Kayatko a padasen daytoy baro a relihion!”

Nagpatnag a binasak ti libro. Baro ken naiduma dagiti linaonna. Inlawlawagna nga adda panggep ti biag, ket dayta ti kasapulak tapno gumanaygayak manen. Rinugiak ti nakipagadal iti Biblia, ket naragsakanak ta nasungbatan ti Biblia ti adu a saludsodko. Pinatik ti amin a naadalko. Nainkalintegan, ket dayta la ketdi ti kinapudno!

Idi innem ti tawen ni Lionel, rinugiak nga insuro ti kinapudno a linaon ti Biblia. Nagkararagkami a dua. Nagpinnaregtakami ken pinampanunotmi a maseknan ni Jehova isu a rumbeng nga agtalekkami kenkuana. No dadduma, maup-upayak. Ngem nagdakkel ti naitulong ti panangarakupna kaniak babaen ti babassit a takiagna, agraman ti mangpatalged ken mangliwliwa a sasaona a, “Dika agsangsangit Inang, ni Jehova ti mangaywan kadata.” Anian ti pannakaliwliwak gapu iti dayta isu a bimmileg ti determinasionko a mangitultuloy iti panagadalko iti Biblia! Nagkararagak a di agressat maipaay iti pannakaiwanwan.

Ti Epekto Dagiti Nakristianuan a Gimong

Gapu iti panangapresiarmi ken Jehova, nagbiahekami iti 240 a kilometro nga agpapan agawid tapno tumabuno kadagiti gimong dagiti Saksi ni Jehova idiay Tuba City. Mamindua iti kada lawas a tumabunokami no kalgaw ken agmalmalem iti Domingo no bulbulan ti kalam-ekna gapu iti di nasayaat a paniempo. Naminsan, idi nadadael ti luganmi, nagsadakami iti pakilugananmi a mapan idiay Kingdom Hall. Makabannog ti agbiahe iti adayo, ngem ti imbaga ni Lionel a masapul a saanmi a langlanganan ti makigimong malaksid no agbugbugsotkamin ti nangipaganetget iti kinapateg ti di panangtagtagilag-an iti naespirituan a pannursuro ni Jehova.

No madama ti gimong, nagbiitak a makalua no kansionenmi dagiti kanta ti Pagarian a mangipaganetget iti panagbiag nga agnanayon nga awanen rigat. Liniwliwa ken pinaregtadak dagiti Saksi ni Jehova. Impakitada ti kinamanagpadagusda babaen ti panangawisda kadakami a mangaldaw ken agmerienda kadagiti pagtaenganda, ket nakipasetkami iti sangapamiliaan a panagadalda iti Biblia. Maseknanda kadakami ken nagimdengda. Dagiti panglakayen ti nangruna a nangipakita iti pannakipagrikna kadakami ken pinabilegda ti panamatimi a maseknan ni Jehova a Dios. Maragsakanak ta nakasarakak iti pudno a gagayyem. Makapabang-arda ken nakipagsangitda pay kaniak idi impagarupko a diak makapagibturen.​—Mateo 11:28-30.

Dua a Napateg a Desision

Idi kontentoakon kadagiti probision ni Jehova, nagsubli ti nobiok tapno makisinnublianan. Ay-ayatek pay laeng ket diak nakapagkedked kadagiti pakaasina. Implanomi ti agkallaysa. Impagarupko no ti kinapudno ti mangbalbaliw kenkuana. Dayta ti kadakkelan a biddut iti biagko! Saanak idi a naragsak. Sidsidirennak unay ti konsiensiak. Nadismayaak ta saanna a kayat ti kinapudno.

Nagpudnoak iti maysa kadagiti panglakayen. Nakirinnason kaniak manipud iti Kasuratan ken nakipagkararag kaniak maipapan iti desisionko. Naamirisko a saannak a pulos a saktan wenno sairen ni Jehova. Dagiti imperpekto a tattao ti mangar-aramid iti kasta, uray no ay-ayatentay unay ida. Kinapudnona, naammuak a saan a natalged ti maaw-awagan a pannakikabbalay. Nagdesisionak. Nagrigat ken nasakit ti panangguped iti daytoy a relasion. Uray no agsagabaak iti pinansial, masapul a naimpusuan nga agtalekak ken ni Jehova.

Ay-ayatek ni Jehova ket inkeddengko ti agserbi kenkuana. Idi Mayo 19, 1984, insimbolok ti dedikasionko ken Jehova a Dios babaen ti panagbautisar. Bautisado metten a Saksi ni Jehova ti anakko a ni Lionel. Nakaro ti panangidadanes kadakami ti pamiliami ken ti dati nga asawak, ngem nagtaklinkami latta ken Jehova. Saankami a naupay. Nagsardeng met laeng ti pamiliak ken inakseptarda ti baro a panagbiagmi kalpasan ti 11 a tawen.

Ay-ayatek unay ida, ket ti laeng kayatko ket adalenda koma ti maipapan ken Jehova tapno agbalinda met a naragsak. Situtured nga insakitnak ni tatangko a nangipagarup a matayak idin gapu iti panagleddaang ken panagpakamatay. Maragsakan ta makitkitana a naragsakak manen. Napaneknekak nga iti proseso ti panangiliwliwag, napateg ti panagkararag ken Jehova, itatabuno kadagiti gimong dagiti Saksi ni Jehova, ken panangyaplikar iti Sao ti Dios.

Namnama iti Masakbayan

Segseggaak ti panawen inton awanen nga interamente ti amin a klase ti panagsagaba, kinaimperpekto, kinaulbod, ken gura. Ar-arapapek a ti dagami a Navajo ket napnuanton iti nagadu a mula, a pakairamanan dagiti puon ti peach ken apricot a kas idi damo. In-inanamaek a naragsakto ti nadumaduma a tribu a makipaset iti panamagbalin iti natikag a lugarda kas napintas a paraiso babaen ti tulong dagiti karayan ken tudo. Dardarepdepek nga agbibinningaykaminton iti dagami kadagiti kaarrubami a Hopi ken dadduma pay a tribu imbes nga agiinnagawkami kas iti nabayagen a mapaspasamak. Makitkitak itan no kasano a pagkaykaysaen ti Sao ti Dios ti amin a puli, tribu ken pamilia. Iti masakbayan patiek a sarabuento ti amin a pamilia ken gagayyem dagiti natay nga ay-ayatenda babaen ti panagungar. Daytanto ti tiempo ti dakkel a rag-o buyogen ti namnama a panagbiag nga awan inggana. Diak matukod a panunoten nga adda agkitakit a mangammo iti daytoy a nagsayaat a masakbayan.

Nateokratikuan nga Irarang-ay iti Lugar Dagiti Navajo

Makaparagsak a makita nga addan Kingdom Hall idiay Tuba City ket rumangrang-ay ti uppat a kongregasion iti reserbasion dagiti Navajo ken Hopie​—Chinle, Kayenta, Tuba City, ken Keams Canyon. Idi 1983 a damo a panagpalistak iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro, ar-arapaapek nga addanto aldaw a maikondukta dayta iti Navajo. Saanen nga arapaap dayta. Nanipud idi 1998, maikonkonduktan ti eskuelaan iti lenguahe a Navajo.

Aglaplapusanan a bendision ti imbunga ti panangipakaammok iti sabsabali nga adda personal a nagan ti Dios. Saan nga umanay ti sasao tapno mayebkas ti apresasionko tangay mabasa ken mairanudmin iti mismo a lenguahemi dagiti makapabileg-pammati a linaon dagiti broshur a Nihookáá’gi Hooláágóó liná Bahózhoóodoo! (Tagiragsakenyo ti Biag nga Agnanayon Ditoy Daga!), Ha’át’fíísh éí God Nihá yee Hool’a’? (Ania ti Kalikaguman ti Dios Kadatayo?), ken ti kabaruan a Ni Éí God Bik’is Dííleelgo Át’é! (Mabalinmo ti Makigayyem iti Dios!). Agyamanak iti klase matalek ken masirib nga adipen ta idadauloda daytoy trabaho a panangisuro iti Biblia tapno magunggonaan ti amin a nasion, tribu, ken lenguahe, a pakairamanan dagiti umili a Navajo, wenno Diné.​—Mateo 24:45-47.

Mangmanggedak iti amin tiempo tapno masuportarak ti bagik, ngem kanayon a makipasetak iti panagserbi kas auxiliary pioneer. Tagipatgek ti kinamaymaysak ket kayatko ti agserbi ken Jehova nga awan dagiti pakasingaak. Kontento ken naragsakak a mangibaga kadagiti kailiak ken iti sabsabali, nangruna kadagidiay maup-upay, a “ni Jehova asideg kadagidiay nadunor ti pusoda; ket dagidiay a naidagel iti espiritu isalakanna.”​—Salmo 34:18.

Pulos a diak patienen a ti Biblia ti relihion dagiti puraw a tattao. Ti Biblia a Sao ti Dios ket para iti amin a mayat nga agadal ken mangyaplikar iti dayta. No sarungkarandaka dagiti Saksi ni Jehova, bay-am nga isuroda kenka no kasano a masagrapmo ti pudno a kinaragsak. Ibagadanto kenka ti naimbag a damag maipapan iti nagan ti Dios a Jehova, ti nagan a nangbalbaliw iti biagko! “Aoo,’ Diyin God bízhi’ Jiihóvah wolyé.” (“Wen, ti nagan ti Dios ket Jehova.”)

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 21]

Maysa a gagangay a hogan dagiti Navajo

[Ladawan iti panid 21]

Siak ken ti anakko a ni Lionel

[Ladawan iti panid 23]

Kaduak dagiti Ruso a gagayyemko iti internasional a kombension idiay Moscow idi 1993

[Ladawan iti panid 24]

Kaduak ti naespirituan a pamiliak iti Kongregasion ti Kayenta, Arizona