Ti Pannakidangadangko iti Scleroderma

KAS INSALAYSAY NI MARC HOLLAND

LIMA a tawenen ti napalabas, makumikom unay ti pamiliami iti Nakristianuan a ministerio. Kasla nagsayaat ti biag.

Pagammuan ta idi Abril 1996, nagtrangkasokami ken ni Lisa a baketko. Nupay in-inut nga immimbag ni Lisa, siak ket saan. Kimmaro ti trangkasok agingga a nagpulmoniaak iti sangapulo a lawas. Kalpasanna, nangrugin ti panagut-ot ken panagebbal dagiti ima ken sakak. No magnaak, kasla magmagnaak iti kabatuan. Sumagmamano a bulan kasakbayanna​—iti edad nga 45 laeng ken timbang a 165 a libra​—nakasalsalun-atak. Normal dagiti resulta ti amin nga eksamenasion ti tinawen a pannakadayagnos ti bagik. Masmasdaawen dagiti doktor kadagiti sintomasko. Kumarkaro ti panagut-ot dagiti susuop ken maselko ket iti Hulio, immirtengen ti kudilko. Kanayon a malammin ken kumterak iti air-condition.

Dagus a rinugianmi ti nagsukimat iti mangilawlawag iti daytoy karkarna a sakit. Idi Hulio 1996, imbaonnak ti doktor ti pamiliami iti maysa nga espesialista iti reuma. Nakalamlamiis iti opisinana, ket idi simreken ti doktor, nakalitlitemakon ken kaslaak la nakaguantes ken nakamedias iti asul. Kalpasan ti eksamenasion, imbaga ti doktor ti nakalkaldaang a dayagnosisna. Addaanak iti diffuse scleroderma (SD).​—Kitaem ti kahon nga “Scleroderma​—No Rauten ti Bagi ti Mismo a Bagina.”

Inlawlawag ti doktor nga awan ti agas ti sakitko ken mabalin a makapapatay. Naut-ot unay ti SD, a kaasping dagiti kaarngina a lupus ken rheumatoid arthritis. Ket gapu ta di makita ti sumagmamano kadagiti sintoma​—kas iti ut-ot ken nakaro a pannakapaksuy​—mabalin a di maawatan ti dadduma a tattao dagiti limitasion nga ibturan ti agsagsagaba.

Dagiti Baro a Karit

Kanayon idi nga agtitimpuyog ti pamiliami iti panagserbi ken Jehova. Kas pagarigan, immakarkami iti lugar a dakdakkel ti pakasapulan kadagiti mannursuro iti Biblia. Naaddaankami met iti gundaway a nagboluntario nga agibangon iti adu a Kingdom Hall iti Estados Unidos ken dadduma pay a pagilian. Nakipasetkami payen a nangsaranay kadagiti nadidigra iti sabali a pagilian. Kinapudnona, sakbay unay a nagtrangkasokami, nakasaganakamin nga umakar idiay Mexico tapno tumulong iti adu a grupo dagiti Saksi ni Jehova nga Ingles ti pagsasaoda ken iti trabaho a panagibangon sadiay. Ita, kasla nagdakkelen ti namalbaliwan ti aktibo a panagserbimi.

Ni Lisa ti nangrugin a nangasikaso kadagiti napateg a desision ken rebbengen. No dadduma, dina magebgeban ti amin a nagbiit a mapaspasamak isu a ti mapanunotna laengen nga ibaga ken Jehova ket, “Pangngaasiyo ta tulongannakami nga agaramid ita kadagiti nainsiriban a desision.”

Saan pay a naammuan no ania dagiti makagapu iti SD, ket saan a maagasan ti sakit. Mabang-aran laeng dagiti sintomasna. Sigun iti pannakaeksamenko, 60 a porsiento ti kabaelan ti barak, ket idi agangay, 40 a porsiento laengen. Tumangtangken dagiti barak, ket chemotherapy ti kakaisuna a naitukon a panangagas tapno bumannayat wenno sumardeng ti panagandar ti sistema ti imiunidadko. Daytoy ti lallalo a pagsakitak, ket nupay nalabit makatulong kaniak iti apagbiit a tiempo, awan ti garantia a napapaut dagiti pagimbaganna. Inkeddengmi a tangay masakitakon, saanmin nga awaten daytoy a panangangas. Iti damo iti namimpat a daras, inyurnosen ti pamiliak ti pannakaipumponko.

Dagiti Kumarkaro nga Epekto ti SD

Sigun iti sumagmamano a doktor, ti kasasaadko ti kakaruan kadagiti tinamingda. Nagkaro dayta ta uray la immirteng ti kudilko idi Setiembre 1996 manipud ulo agingga iti intero a bagik ken iti katengngaan ti luppok ken manipud kadagiti sakak agingga iti lakkok. No tumangadak, mariknak a mabennat ti kudil dagiti luppok. Kumutkuttongak, ket diak maibturanen ti ut-ot. Iti daytoy a tiempo, pagarupen idin dagiti doktor nga agbiagak laengen iti makatawen.

Kasla nagbayag ti panaglabas ti panawen. Innem a bulan nanipud idi nagtrangkasoak, interamenten a baldadoak. Iti kada aldaw, 24 nga oras a naidalitak. Napukawen ti dandani kakatlo iti timbangko. Diak makapagpelles a bukbukodko. Naupayak tangay diak mapakan a siuumiso ti bagik ken maibelleng ti kaaduan a kanek iti kawesko ken iti iddak. Mangrugrugin ti medio panagkaem dagiti imak a kasla nakaiggemak iti bassit a bola, ket diak mapilko dagiti pungupunguak. Marigatanakon nga agtilmon, ket saanen a naamnut ti karabukobko. Masapul nga adda mangdigus kaniak ken tumulong no mapanak agibleng. Nakaro ken patinayon ti ut-ot. Masansan a naturogak ket no dadduma, naturogak iti 18 agingga iti 20 nga oras iti kada aldaw.

Babaen ti personal a panagsukimat ni Lisa maipapan iti SD, nakasarak iti naipablaak a panagadal maipapan iti pannakausar dagiti antibiotiko a pangagas iti dayta a sakit.a Kinontakmi ti adu a pasiente a nakapadasen iti daytoy a panangagas, ket positibo dagiti nasaoda. Kinopiami ti amin nga impormasion ken impanmi dayta iti doktorko sa kiniddawmi a basaenna. Patien ti doktor nga awan met ti mapukaw kaniak isu nga inresetana dagidiay nga antibiotiko. Kasla apagbiit a di kimmaro ti kasasaadko.

Di Nabaybay-an Dagiti Naespirituan nga Aktibidad

Intultuloyko ti nagregget a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Tapno diak marigatan, gimmatangkami iti van, tangay diak mairukob ti nasikkil a bagik tapno makastrekak iti kotse. Masansan a mangitugotak iti malukong, tangay maulawak iti biahe. Nangitugotak met kadagiti ules ken heating pad tapno maimenganak. No agpalawagak, masansan nga adda mangyuli kaniak kadagiti agdan ti plataporma sadak patugawen, tangay diak mapilko dagiti susuopko.

Diak kabaelanen ti mangasaba iti binalaybalay​—maysa nga aktibidad a pagay-ayatko unay ken nagbalinen a dakkel a paset ti panagbiagko. Nupay kasta, makasabaak iti di pormal dagiti nars ken doktorko. Teleponuak met dagiti dati nga iyad-adalak iti Biblia. Makapaupay ken makapaleddaang pay ketdi no panunotek a dandani nagsardeng ti aktibo a nateokratikuan a biagmi. Kabayatan dayta a panawen, saanmi a makuyog ti baromi a ni Ryan iti panagbalaybalay a ministerio agsipud ta masapul a kaduaennak ni baketko iti 24 nga oras iti kada aldaw. Ngem adda sumagmamano a payunir, wenno amin tiempo nga ebanghelisador iti kongregasionmi a nagboluntario a tumulong iti dayta a banag.

Bayat a di kimmaro ti kasasaadko, nupay kasta, ad-adda a pinanunotmi ti Nakristianuan a ministeriomi. Inlakomi ti balaymi ket immasidegkami iti balay ti balasangmi a ni Traci ken ti asawana a ni Seth, tapno makatulongda iti praktikal ken emosional a pamay-an.

Aktibo Nupay Baldado

Tangay naidalitak wenno nakatugawak laeng iti wheelchair, diak makapagtrabahon. Nupay kasta, inikkandak dagiti kakabsat iti baro a kongregasionmi iti sumagmamano a rebbengen a tamingek. Siyayaman nga inawatko ti rebbengek a mangurnos kadagiti palawag iti Kingdom Hall-mi no Domingo. In-inut nga immadu ti maitulongko iti kongregasion iti lugarmi. Nupay medio pimmipia ti kasasaadko ken medio makakutiakon, kaskasdi a marigatanak a tumakder. Isu nga agtugawak no agpalawagak.

Gapu iti kapadasanmi iti panagibangon, nakiddaw nga agtrabahokami kadagiti proyekto iti Kingdom Hall. Dayta ti gapuna a tumultulongkami ken ni Lisa a gumatang kadagiti materiales a kasapulan kadagitoy a proyekto. Aramidek daytoy a trabaho iti iddak. Dagita a gundaway iti kanayonan nga aktibidad ti mangparagsak latta kadakami ken ni Lisa iti sumagmamano nga oras iti kada aldaw.

Napigsa a katulongan ti baromi a ni Ryan, tangay isu ti kaaduan a mangasikaso kaniak uray no 13 pay la ti tawenna idi nangrugi daytoy a rigatko. Ngem makaparagsak ti pannakakitami kenkuana a dumakdakkel kas naespirituan a lalaki. Di nagbayag kalpasan ti iyaakarmi, nangrugin a nagserbi kas payunir.

Panangparegta iti Sabsabali

Nagadu ti naammuanmi a mismo maipapan iti panangparegta kadagidiay addaan iti nakaro wenno grabe a sakit. Di makita dagiti sintoma ti SD nga ut-ot ken pannakapaksuy, ngem kaskasdi a nakaro ti panangapektarda iti bagi ken panunot. No dadduma, maldaangak. Talaga a naut-ot met ti panagsuyop ti bukotko gapu iti kanayon a panagiddak, sa nadisporma ti bagik ken nagbalinen nga inutil dagiti imak.

Nupay kasta, nakatulong kaniak nga agibtur ti adu a kard ken awag iti telepono manipud kadagiti gagayyem. Apresiarenmi a nangnangruna dagiti naayat a gagayyem a nangipanamnama a dakamatendakami kadagiti kararagda. Isu a sinapul ken sinarungkaranmi met ti dadduma pay nga addaan iti kastoy a sakit tapno makapagpipinnaregtakami. Bayat nga ar-aramidenmi dayta, naaddaankami iti sumagmamano a nagsasayaat a baro a gagayyem.

Saan a nalaka ti panagbiagmi. Kinapudnona, adda latta dagiti aldaw a nagrigat ti kasasaadmi, ken saanmi nga ammo no ania ti mapasamak iti masakbayan. Nupay saanmin a maaramidan dagiti banag nga implanomi idi, awan duadua a makapagrag-okami pay laeng. Ti rag-omi ket aggapu a nangnangruna iti panangtagiragsakmi iti nasayaat a relasion ken Jehova. Napaneknekanmi a babaen ti panagtalinaed nga okupado iti Nakristianuan nga aktibidad agpapan pay kadagiti kasasaadmi, makapagtalinaedkami a naragsak. Dakami dagiti sibibiag a pammaneknek iti kinapudno a lukatan ni Jehova dagiti gundaway ken siwawadwad a mangted iti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay.” (2 Corinto 4:7) Mapabpabilegkami no sangkapanunotmi ti kari ti Dios a panawen nga “awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’”​—Isaias 33:24.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 23]

Scleroderma​—No Rauten ti Bagi ti Mismo a Bagina

Nagtaud ti termino nga “scleroderma” (SD) iti Griego a sao a “natangken a kudil” ti kaipapananna, nupay amin nga agkokonekta a tisyu​—saan laeng a kudil​—ti maapektaran. Nakaro dayta a sakit a mangapektar kadagiti selula, tisyu, ken susuop. Babbai ti kangrunaan a maapektaran. Malasin met dayta no abnormal a pumuskol ti kudil. Masansan a di umiso ti pannakadayagnosna. No dadduma, adu a tawen sakbay a madayagnos, tangay sabasabali a sintoma dagiti pataudenna iti agduduma a kagrabe ti tunggal pasiente.

Saan pay a naammuan ti pakaigapuan ti SD. Umanamong ti adu a sientista a kadagiti kasasaad ti SD, agpataud ti bagi iti sobra a collagen wenno naammurat a protina, a mangraut inton agangay iti nasalun-at a tisyu ti bagi. No kasta, masansan a maikuna a ti SD ket maysa a sakit a pakaigapuan ti panangraut ti bagi iti mismo a bagina.

Adda dua a gagangay unay a klase ti SD agraman ti dadduma pay a saan unay a gagangay. Ti kapeggadan a klase ket maawagan diffuse (mangapektar iti nadumaduma a paset ti bagi) wenno systemic (mangapektar iti intero a bagi) ken madlaw no nagbiit a pumuskol ti kudil a mangrugi ti im-ima ken rupa sa agwaras iti takkiag ken bagi. Ad-adda nga agpeggad ti tattao nga addaan diffuse SD a makapataud iti sakit a mangapektar iti lalaem no mangrugrugi ti sakit. Ti sabali pay a kapeggadan a klase ket masansan a maawagan limited wenno localized SD.

Kadagiti addaan diffuse SD, agsaksaknap ti tumangtangken a kudil ken masansan nga agparang iti makinsango ken makinlikud a paset ti bagi. Nairaman met iti diffuse SD ti panagebbal dagiti masel sa lumteg dagiti ramay, ima, ken saka. Gagangay a rumsua dagiti sakit iti tian ken bagis, ngem napegpeggad no ti bara, puso, ken bato ti maapektaran.

Maapektaran met ti sistema dagiti urat, a masansan a mangrugi babaen ti Raynaud’s phenomenon. Iti daytoy a kasasaad, agsardengen ti sirkulasion ti dara kadagiti ramay ti ima ken saka isu a pumusyaw, lumabaga, wenno lumitem dagitoy apaman a malamiisanda isu nga umukuok ti panagut-otda.

Agingga ita, awan pay dagiti napaneknekan a makaagas ken mangpaimbag iti aniaman a klase ti SD.

[Kahon/Ladawan iti panid 24]

Pannakaawat Kadagiti Agsagsagaba iti Scleroderma

Tapno matulongan ken maparegta dagiti biktima ti scleroderma (SD), kasapulan ti nasaysayaat a pannakaawat kadakuada. Gapu ta masansan a di umiso ti pannakadayagnos ti sakit, mabalin nga agsagaba ti biktima ti SD iti adu a tawen a dina ammo ti agpayso a sakitna. No mangrugrugi, mabalin a maipasidong iti makabannog a proseso ti panangdayagnos. No saan pay a nadayagnos, mabalin a mariknana nga isut’ awanan gaway, naiputputong, ken mabutbuteng, gapu ta ammona nga adda dagiti mapaspasamak a panagbalbaliw iti bagina a di mailawlawag.

Masansan nga addada mapukaw, limitasion, ken panagbalbaliw a sarangten dagiti agsagsagaba. Mabalin a din makapagwaywayas isu a nasken nga agpannurayen iti dadduma a mangaywan ken mangagas kenkuana gapu ta limitadon ti maaramidanna. Iti personal a kasasaad, mabalin nga agbalbaliwen ti relasionna kadagiti patpatgenna, bayat a mabalbaliwan dagiti akem ken rebbengen iti pamilia. Mabalin met a din kabaelan ti agsagsagaba ti makilangen iti gagayyemna wenno makapaglinglingay. Iti propesional a kasasaad, mabalin a nasken a balbaliwannan ti karerana wenno interamente nga isardengnan ti agtrabaho.

Gapu kadagitoy a panagbalbaliw, gagangay a bumassit ti panagraem ti biktima iti bagina. Nasken a maammuan ti agsagsagaba a dagita a rikna ket gagangay a reaksionna iti sakit.

No mausig dagiti positibo a kasasaad, adu a biktima iti SD ti nakaamiris nga immuneg ti panagayatda, naragragsakda, ken bimmileg ti namnamada bayat nga ikagkagumaan dagiti miembro ti pamiliada ti tumulong kadakuada. Nupay adu a narikut a karit ti sarangten ti biktima ken dagiti patpatgenna, mabalinda nga ikeddeng ti kanayon a mangnamnama ken agbalin a positibo. Natural laeng a maawanan iti namnama ken maupay ti agsagsagaba, ngem ikagumaanna koma a daeran dagitoy.

[Ladawan iti panid 25]

Agserserbi ti balasangmi a ni Trisha ken ti asawana a ni Matthew idiay Bethel

[Ladawan iti panid 25]

Makatulongak pay laeng kadagiti proyekto a panagibangon uray no addaak iti iddak

[Ladawan iti panid 25]

Ti balasangmi a ni Traci ken ti asawana, ti baromi a ni Ryan, ken ni Lisa a baketko