GEMARIAS

[Inan-anay (Kinompleto) ni Jehova].

1. “Anak ni Safan a managkopia”; maysa kadagiti prinsipe bayat ti panagturay ni Jehoiaquim (628-618 K.K.P.). Ni Gemarias ket adda bukodna a siled a panganan iti makinngato a paraangan ti templo, ket ditoy ti nangbasaan ni Baruc iti napigsa ti sasao ti libro nga indiktar kenkuana ni mammadto Jeremias. Nangngeg ni Mikaias nga anak ni Gemarias ti damo a pannakaibasa ti libro ket kalpasanna impadamagna ti sao ni Jehova kadagiti prinsipe a nangpaayab met ken Baruc tapno ibasana kadakuada ti libro. Idi mangngegda ti sasao ti libro, imbalakadda nga aglemmeng da Baruc ken Jeremias. Kalpasanna, idi naibasa ti lukot ken Ari Jehoiaquim, ni Gemarias ti maysa kadagiti prinsipe a nagpakpakaasi iti ari a saanna a puoran ti lukot.​—Jer 36:10-25.

Iti nabiit pay, nasarakan idiay Jerusalem ti sangkatipkel a pila a naikapet idi iti maysa a dokumento ken nalammaan iti selio. Kastoy ti mabasa iti kitikit: “Kukua ni Gemarias [Heb., Gemar·yaʹhu], anak ni Safan.” Naikuna a daytoy a nalammaan a pila ket addan sipud pay idi agarup maikapito a siglo K.K.P., ket naikuna a ti Gemarias a nadakamat iti Jeremias kapitulo 36 ti makinkukua iti dayta.

2. “Anak ni Hilkias, nga imbaon ni Zedekias nga ari ti Juda [a mapan] idiay Babilonia ken ni Nabucodonosor.” Iti daytoy a pasamak nangipatulod ni Jeremias iti surat babaen iti im-ima da Gemarias ken Elasa nga agpaay kadagiti naidestiero a Judio a naipan idiay Babilonia a kadua ni Jehoiaquin (Jeconias) idi 617 K.K.P.​—Jer 29:1-3.