PANAGABEL
Ti panamagbaballaet kadagiti naipaundoy ken naipabaribar a sag-ut tapno makaaramid iti lupot. Dagiti sag-ut a naipaundoy iti tela isu ti gan-ay, ket dagiti naipabaribar iti dayta isu ti pakan. Ti pakan ket agsinsinnublat a mayabel iti ngato ken baba dagiti gan-ay. (Le 13:59) Ti panagabel ket masansan nga aramiden ti babbai ngem nalawag a trabaho met ti lallaki. (2Ar 23:7; 1Cr 4:21) Ti pagabelan nga inaramat dagiti Hebreo, Egipcio, ken dadduma pay ket kadawyanna a maysa a gagan-ayan.—Uk 16:13, 14; Isa 19:1, 9, 10.
Mabalin a nakapatakder wenno nakapaidda dagiti kadaanan a pagabelan. Ti maysa a kita ti nakapatakder a pagabelan ket buklen ti dua a nalinteg a kayo nga adda nakapabaribar a kayo iti tuktokna. Dagiti gan-ay ket maipauyaoy sa maikkan kadagiti padagsen iti babada tapno agtalinaed a nalinteg dagita. Iti sumagmamano a pagabelan, ti pabaribar a kayo iti baba ket nagpaay a padagsen, ket iti dadduma, daytoy a kayo ket mapusipos nga agpaay a pakaipulipolan ti naabel a lupot. Ti gagangay a nakapaidda a pagabelan a buklen ti dua nga agbatog a kayo ket napaginnaddayo a naikkan iti pasok ti uppat a murdongda sa naipalok iti daga. Mayunnat dagiti gan-ay iti nagbaetan dagitoy a kayo. Ti kayo nga urong ti pika ni Goliat ket mabalin a mayasping iti kasta kadagsenna a kayo idi nayarig dayta iti “pagpulipolan dagiti trabahador iti pagabelan.”—1Sm 17:4, 7.
Iti pagabelan, gagangay a mapagbalin a dua a binatog dagiti sag-ut ti gan-ay, iti kasta ti sag-ut ti pakan ket lumasat iti ngato ti maysa a binatog no mayusok iti gan-ay ken lumasat iti baba dayta a binatog no mayusok iti sabali a direksion. Tapno maaramid daytoy, kasapulan ti dua a “susubuan.” Iti simple a paidda a pagabelan, adda daplat a “baliga” a maipabaribar iti gan-ay iti baba dagiti agbibinnal-et a sag-ut ti gan-ay, ket babaen ti panangpusipos iti ungto ti baliga, mapataud ti maysa a “susubuan” a pakaidalanan ti sag-ut ti pakan. Kalpasanna, dagiti agbibinnal-et a gan-ay a naikapet (babaen kadagiti laog ti sag-ut) iti maysa a “pasalaysay” iti ngatuen ti gan-ay ket maipangato babaen ti panangital-o iti “pasalaysay” manipud iti gan-ay, iti kasta tumaud ti sabali pay a “susubuan” a pakayusokan ti pakan manipud sabali pay a direksion a lumasat iti gan-ay. Iti tunggal gundaway a ti pakan lumasat iti gan-ay, maisedsed dayta ti umat-atiddog a naabel a lupot babaen iti maysa a tektek. Ti managabel guyodenna ti pakan sana ipalasat iti gan-ay babaen iti maysa a barkilia, kadawyanna nga akikid a kayo a pakaikabilan ti sag-ut. Yantangay ti nasigo a managabel napartak ti panangisubona iti barkilia, maikuna ni Job: “Nagbalin a naparpartak dagiti mismo nga aldawko ngem iti barkilia ti managabel.”—Job 7:6.
No nakaaramiden ti managabel iti kayatna a kaatiddog ti lupot ken nalukotnan dayta, ragasenna daytoy manipud kadagiti sag-ut ti gan-ay. (Isa 38:9, 12) Dagiti material a gagangay nga us-usaren dagiti mangngabel ket dutdot ti animal (Ex 36:14; Mt 3:4), delana, ken lienso.—Idiligyo ti Pr 31:13.
Maaramid dagiti tela nga addaan nagduduma a disenio babaen ti panagaramat kadagiti sag-ut a nagduduma ti marisda nga agserbi kas gan-ay wenno pakan wenno agpada a kasta. Wenno ti addaan maris a sag-ut ti pakan ti maipaundoy iti maysa a paset ti gan-ay. (Ge 37:23; 2Sm 13:18; Pr 7:16) Ti trabahador iti pagabelan mabalin nga agabel iti nadumaduma a wagas—mangipaundoy iti maysa a binatog dagiti sag-ut ti pakan iti rabaw ti maysa a sag-ut ti gan-ay ket kalpasanna mangipabaribar iti gan-ay iti baba ti dua a sag-ut ti pakan, ken kalpasanna ipaundoyna ti sumaganad a binatog iti rabaw ti dua a gan-ay, sa mangipaundoy manen iti baba ti dua a pakan, kalpasanna iti rabaw manen ti maysa a gan-ay, kas iti panagabel iti gabardina ita. Gapu iti nagduduma a pamay-an ti panagabel, makapataudda iti disenio ti tela nupay no agpada ti maris dagiti naaramat a sag-ut ti gan-ay ken pakan. Kas pagarigan, nayaramidan ni Aaron iti puraw a nagayad a pagan-anay a naaramid iti napino a lienso a naabel a “nakellekelleng.”—Ex 28:39.