ZACARIAS, LIBRO TI

Daytoy a libro ti Hebreo a Kasuratan ipasimudaagna a ni “Zacarias nga anak ni Berekias nga anak ni Iddo a mammadto” ti nagsurat iti dayta. (Zac 1:1) Mangipaay met iti pangibatayan iti panangipasdek iti nasaklaw a periodo ti tiempo ken iti pattapatta a petsa a pannakaputar dayta. Ti maudi a nadakamat a mangipatuldo iti tiempo a masarakan iti libro ti Zacarias isu ti maikapat nga aldaw ti Kislev iti maikapat a tawen ti panagturay ni Dario (agarup Disiembre 1, 518 K.K.P.). (7:1) Ngarud, saan a mabalin a kunaen a naisurat daytoy a libro sakbay ti panagngudo ti 518 K.K.P. Yantangay iti “maikawalo a bulan iti maikadua a tawen ni Dario” (Oktubre/Nobiembre 520 K.K.P.) a “dimteng ti sao ni Jehova ken Zacarias” (1:1), ti libro saklawenna ti maysa a periodo a di kumurang a dua a tawen.

Agparang a ti maisalsalaysay manipud iti kapitulo 9 iti libro ti Zacarias nga agpatpatuloy ket naiduma unay iti immun-una a benneg. Awanen ti kanayonan pay a pannakadakamat dagiti anghel ken sirsirmata wenno ni Gobernador Zorobabel ken ti Nangato a Padi a ni Josue. Saan a nadakamat ti trabaho a panangibangon manen iti templo ken uray ti nagan ni Zacarias. Maigapu itoy ken iti kasasaad dagiti padto nga adda kadagiti maud-udi a kapitulo ti libro, kunaen ti sumagmamano a kritiko a saan la ketdi a ni Zacarias ti nangisurat iti daytoy a benneg. Nupay kasta, laglagipen koma a ni Zacarias, kas iti dadduma pay a mammadto, ket nagsurat maitunos iti panangipaltiing ti Dios, ken saan nga iti maymaysa a tiempo wenno iti agpapada a pamay-an nga inawatna ti amin a palgaak. (2Pe 1:20, 21) Kasta met, dagiti padto saan a kasapulan a tumunosda iti maysa nga espesipiko a padron dagiti agdama a kasasaad ken iraman ti nagan ti mammadto wenno ti sumagmamano kadagiti kapanawenanna tapno iti kasta ti intero a libro ket maikuna a gapuanan ti mammadto. Dagiti ideya nga adda iti libro ti Zacarias patalgedanda nga agtutunos amin a linaonna, imbes a buklen ti agduduma ken di agkakanaig a paspaset nga inlanad ti nadumaduma a mannurat. Ti intero a libro itampokna ti pannakaisubli ti Jerusalem ket ni Jehova umay tapno ikanawana ti siudad.​—Zac 1:13-21; 2:4, 5; 8:14-23; 9:11-17; 12:2-6; 14:3-21.

Kasasaad Mainaig iti Pakasaritaan. Idi agarup Pebrero 9, 519 K.K.P., nangngeg ni mammadto Zacarias ti sasao a: “Ti intero a daga adda a sitatalna ken awanan pannakasinga.” (Zac 1:7, 11) Iti dayta a tiempo, ti Jerusalem ket saan a pakaigapuan ti pannakariribuk kadagiti nasion, ngem kadagiti agpalpaliiw agparang a ni Jehova binaybay-anna ti siudad. Nupay naisaaden ti pamuon ti templo idi 536 K.K.P., nabannayat ti panagrang-ay ti trabaho a panangibangon manen maigapu iti ibubusor dagiti kabusor ket kamaudiananna, idi 522 K.K.P., naadda iti sidong ti opisial a pannakapasardeng. (Esd 4:4, 5, 24) Kanayonanna pay, yantangay sinaplit dagiti tikag ken kinabassit ti apit gapu iti panangbaybay-ada iti trabaho a panangibangon iti templo, nagbanag a nakarikrikut ti kasasaad dagiti napasubli a Judio. (Hag 1:6, 10, 11) Kasapulanda ti pammaregta tapno maitultuloyda ti trabaho a panagbangon iti laksid dagiti kasla bantay a tubeng.

Maysa la ketdi a pudpudno a gubuayan ti liwliwa ken pammabileg kadakuada ti sasao ni Jehova babaen ken Zacarias. Nalawag nga impakita dagiti sirmata a nakita ni Zacarias a ti Dios pagayatanna a maibangon manen ti Jerusalem ken ti templona. (Zac 1:16; kap 2) Maburak ti pannakabalin dagiti nasion a nangiwarawara iti Juda. (1:18-21) Ti Nangato a Padi a ni Josue makagun-od iti naanamongan a panagparang iti sanguanan ni Jehova (3:3-7), ket babaen iti tulong ti espiritu ti Dios, mairingpas ni Gobernador Zorobabel ti panangibangon manen iti templo.​—4:6-9.

Makitunos iti Dadduma Pay a Libro ti Biblia. Ti libro ti Zacarias ket naan-anay a makitunos iti dadduma pay a paset ti Kasuratan iti panangibatadna ken Jehova kas Manangsalaknib iti ilina. (Zac 2:5; idiligyo ti De 33:27; Sal 46:11; 125:2.) Gunggonaan wenno dusaenna dagiti indibidual wenno nasion sigun kadagiti pannakilangenda ket isu agsubli kadagidiay agsubli kenkuana buyogen ti panagbabawi. (Zac 1:2-6; 7:11-14; idiligyo ti Isa 55:6, 7; Jer 25:4-11; Eze 33:11; Mal 3:7; 2Pe 3:9.) Ti kalikaguman ni Jehova kadagidiay agtarigagay iti anamongna ket masapul a sawenda ti kinapudno ken iparangarangda ti kinatulnog, kinahustisia, naayat a kinamanangngaasi, ken asi. (Zac 7:7-10; 8:16, 17; idiligyo ti De 24:17; Sal 15:1, 2; 82:3, 4; Pr 12:19; Jer 7:5, 6; Efe 4:25.) Dagidiay saan nga agtulnog kenkuana ket saanna a sungbatan no umawagda maipaay iti tulong.​—Zac 7:13; idiligyo ti Isa 1:15; Un 3:42-44.

Kasta met, nalaka a makita dagiti nakadkadlaw a panagkakaasping babaen ti panangidilig kadagiti teksto iti Zacarias iti dadduma pay a kasuratan.​—Idiligyo ti Zac 3:2 iti Jud 9; ti Zac 4:3, 11-14 iti Apo 11:4; ti Zac 4:10 iti Apo 5:6; ti Zac 8:8 iti Apo 21:3; ti Zac 14:5 iti Jud 14; ti Zac 14:7 iti Apo 21:25; ti Zac 14:8 iti Apo 22:1, 17.

Kaitungpalan ti Padto. Ti kaitungpalan dagiti padto a nailanad iti libro ti Zacarias paneknekanna ti kinaumiso dayta. Ti sasao a masarakan iti Zacarias 9:1-8 ket umataday iti pagaammo a kampania ni Alejandro a Dakkel idiay Siria, Fenicia, ken Filistia, agraman ti pannakaparmek ti Tiro ken Gaza, ket ngarud matarusan kas kaitungpalan daytoy a padto. Ti adu a sabsabali pay a padto a linaon ti libro ti Zacarias ket addaan iti kaitungpalan ken Kristo Jesus: ti iseserrekna iti Jerusalem kas ari, “napakumbaba, ken sisasakay iti asno” (Zac 9:9; Mt 21:5; Jn 12:15), ti pannakaliputna maipaay iti “tallopulo a kapisi a pirak” (Zac 11:12, 13; Mt 26:15; 27:9), ti nagbanag a pannakawarawara dagiti adalanna (Zac 13:7; Mt 26:31; Mr 14:27), ti pannakaduyok ni Jesus iti maysa a pika bayat ti kaaddana iti kayo (Zac 12:10; Jn 19:34, 37), ken ti akemna kas Ari ken Padi (Zac 6:12, 13; Heb 6:20; 8:1; 10:21).

[Kahon iti panid 1410]

DAGITI TAMPOK TI ZACARIAS

Dagiti naimpadtuan a mensahe a mangparparegta kadagiti Judio nga ituloyda a bangonen manen ti templo, kasta met a mangipapaay kadagiti pangripiripan maipapan iti iyaay ti Mesias ken iti panagturayna kas Ari-Padi

Insurat ni Zacarias bayat ti panagturay ni Ari Dario I ti Persia, agarup 19 a tawen kalpasan a nakaawid dagiti umuna a Judio manipud Babilonia idi 537 K.K.P.

Awis maipaay iti panagbabawi, a sarunuen ti walo a sirmata ken maysa a padto maipapan iti “Tarubong” (1:1–6:15)

Umuna a sirmata: Maysa a nakasakay iti nalabaga a kabalio nga agtaktakder a kaduana ti tallo a sabali pay a kumakabalio iti tengnga dagiti kayo nga arrayan; ti sirmata agleppas iti pammasiguro a ti Jerusalem maipakitaanto iti asi ket mabangon manen ti templo

Maikadua a sirmata: Ti uppat a sara a nangiwarawara iti Juda ket ipadso ti uppat a nasigo a trabahador

Maikatlo a sirmata: Maysa nga agtutubo a lalaki nga addaan iti tali a pagrukod agsagana a mangrukod iti Jerusalem, ngem ti maysa nga anghel ipadtona ti ad-adda pay nga irarang-ay kasta met ti pannalaknib ni Jehova iti siudad

Maikapat a sirmata: Maikkat dagiti narugitan a kawes ti Nangato a Padi a ni Josue ket masuktan kadagiti nadaeg a pagan-anay

Maikalima a sirmata: Makita ni Zacarias ti maysa a nabalitokan a pagsaadan ti silaw nga addaan iti pito a pagsilawan a naabastuan iti lana manipud dua a kayo nga olibo; leppasen ni Zorobabel ti pannakaibangon manen ti templo babaen iti tulong ti espiritu ti Dios

Maikanem a sirmata: Maysa a lukot nga agtaytayab irepresentarna ti lunod nga agwarwaras gapu kadagidiay amin nga agtaktakaw ken kadagidiay siuulbod nga agsapsapata iti nagan ni Jehova

Maikapito a sirmata: Maysa a babai nga agnagan Kinadangkes maip-ipan idiay Sinar iti maysa nga efa a sukat

Maikawalo a sirmata: Uppat a karuahe rummuarda iti baet ti dua a bantay a gambang tapno agsursorda iti daga

Ti lalaki nga agnagan Tarubong bangonennanto ti templo ni Jehova ket agserbi kas ari-padi

Saludsod maipapan iti pannakangilin dagiti panagayunar a manglaglagip kadagiti didigra a napagteng ti Jerusalem (7:1–8:23)

Dimteng dagiti didigra kas dusa gapu iti kinasukir; ti panagayunar kas panglaglagip kadagitoy ket saan a pudpudno a naaramid maipaay ken Jehova

Tagiragsakento ti Jerusalem ti parabur ti Dios; dagiti immun-una nga aldaw ti panagayunar mapagbalinto a “panagragsak ken panagrag-o ken naimbag a pampanawen ti piesta”; adu a tattao manipud kadagiti nasion ti mapanto kenkuana tapno sapulenda ti parabur ni Jehova

Ti panangukom kadagiti nasion, dagiti Mesianiko a padto, ken ti pannakaisubli ti ili ti Dios (9:1–14:21)

Mapasaranto ti adu a siudad ken nasion ti nakaro a panangukom ni Jehova

Ti nalinteg ken napakumbaba nga Ari ti Sion sumrekto iti siudad a sisasakay iti maysa nga asno

Iparangarang ni Jehova ti ungetna maibusor kadagiti ulbod a pastor

Ti naiwarawara nga ili ti Dios mairuarto manipud Egipto ken Asiria

Maayaban ni Zacarias nga agbalin a pastor; maipaayan dagiti umili iti gundaway a mangbayad iti trabahona, ket gatadanda dayta iti 30 a kapisi a pirak

Agbalinto ti Jerusalem a bato a makapadagsen, a ti asinoman a manggaraw iti dayta ket magarumiadan iti nakaro

Maluktanto ti maysa nga ubbog maipaay iti pannakadalus manipud basol; makabilto ti pastor, ket mawarawaranto dagiti karnero

Marautto ti Jerusalem, ngem makigubatto ni Jehova kadagiti manangraut

Dagidiay nabatbati manipud kadagiti rumaraut a nasion rambakandanto ti Piesta dagiti Abong-abong iti tunggal tawen, nga agruknoyda iti sanguanan ni Jehova kas Ari