Ti Sangalubongan a Dangadang iti Pannakabalin Asino ti Agballigi?

“TI KANGRUNAAN a kalat dagiti Soviet ket isut’ panangpilit kadatayo a mangisardeng iti S.D.I. [Strategic Defense Initiative (“Star Wars”)]. Ti kunak ket . . . maawatan ni Mr. Gorbachev nga awan ti intensiontayo a mangaramid iti kasta.” Kasta ti kinuna ni Presidente Reagan iti E.U. kalpasan iti kumperensia idiay Geneva idi Nobiembre 1985.

Kas pagaammoyo, iti tawen nanipud idin ti ribal iti nagbaetan dagitoy napipigsa a pannakabalin ti nagtultuloy. Ngem addada adu a nasnasion a nakalinea a kadua wenno simpatetiko kadagitoy a mangporma iti Daya (kangrunaanna dagiti komunistiko a grupo) ken ti Laud (masansan dagiti kapitalistiko a grupo). Daytoy ti namagbalin iti dayta a sangalubongan a dangadang maipaay iti pannakabalin. Gapuna nairamankayo. Mainayon pay, ti panaglulumba ti igam ti mamagtultuloy iti peggad ti maysa a dakkel a gubat, a mamagpegpeggad iti masanguananyo​—uray no agtataengkayo iti maysa a pagilian a neutral.

Ngarud, rebbengna nga agbalinkayo nga interesado iti pagbanagan iti dangadang maipaay iti pannakabalin. Addanto aya ti natalna a solusionna? No awan, asino ti mangabak? Ti panangammoyo ti mangapektar iti masanguananyo.

Kasanot’ Panangrugi Dayta

Isingsingasing ti adu a libro iti moderno a historia a ti agdama a panagribal ti Daya ken Laud ti nangrugi di nagbayag kalpasan a nagpatingga ti Gubat Sangalubongan II. Nupay kasta, ipamatmat ti historia ti Biblia a dayta ti katuloyan ti maysa a dangadang a maipaay ti panangituray ti lubong a nangrugi ngangngani 2,300 a tawtawen ti napalabasen.

No nabasayon ti historia ti kadaanan a Grecia, ammoyo a pinagbalin ni Alejandro a Dakkel dayta a nasion a maysa nga imperio. Daytoy ti impadto ni Daniel a mammadto ti Biblia. Pudno iti dayta a padto, kalpasan a natay dayta “mannakabalin nga ari” idi 323 K.K.P., idi agangay dayta nga imperio ti “naiwaras kadagiti uppat nga angin”​—kadagiti uppat a heneralesna. (Daniel 11:2-4) Kadagitoy, ni Seleucus I Nicator ti nangituray ti Siria ken Mesopotamia​—dagiti teritoria iti amianan ken daya ti pagilian ni Daniel, nga isu ti Juda. Ni Ptolemy Lagus, a maysa pay a Griego a heneral, ti nangituray iti Egipto ken Palestina, nga isut’ nangikabil kenkuana iti abagatan ken laud ti pagturayan ni Seleucus Nicator. Ti relatibo a posisionda ti nangaramid kadakuada nga “ari ti amianan” ken “ari ti abagatan.”​—Daniel 11:5, 6.

Ti “amianan” ken “abagatan” ti nagbalin a simbolo dagiti mannakabalin a nasnasion a nagakem kadagiti naimpadtuan nga ak-akem.a Kadagiti adu a siglon, dagiti nagduduma a nasnasion ti nangakem kadagiti paset ti dua nga “ar-ari”; ngem dagitoy a nasnasion kanayon a maibagayda kadagiti propetiko a pakailasinanda. Isudat’ kanayon a mabigbigbig babaen ti panagribalda, bayat a masansan nga iturturayanda dagiti teritoria ti amianan ken abagatan ti tunggal maysa.

Dagidiay nga akem ti katupag itatta dagiti designasion a “Daya” ken “Laud.” Uray met dagitoy, isuda dagiti simboliko a termino, agsipud ta agpadpada a dagiti teritoria agrutapda. Dagiti designasion ti Biblia nga “amianan” ken “abagatan” ti agpadpadada met a maiyanatop a simbolo agpapan pay iti umas-asping a panagrutapda.

Ti Dios “ti Ari ti Amianan”

Kumitkita “iti panawen ti panungpalan,” kuna ni Daniel a “ti ari ti amianan” ket “padakkelenna ti bagina met laeng iti ngato ti amin a didios,” ket “dinanto met ikankano” “ti Dios dagiti ammana.” Imbes ketdi, dayawennanto “ti dios dagiti sarikedked . . . babaen iti balitok . . . pirak . . . napateg a batbato ken . . . kadagiti makaay-ayo a bambanag” agingga nga umayto “ti paggibusanna.”​—Daniel 11:35-39, 45.

Gapu ta kangrunaanna nga ateistiko, ti “ari ti amianan” itatta ket iliblibakna ti kaadda ti Dios ken masansan nga irurumenna ti relihion. Isu ti ad-adda nga agpannuray kadagiti armas ken militarismo a nangnangruna ngem kadagiti dadduma a pamay-an a mangipapilit ti internasional nga impluensiana. Gapuna us-usarenna ti kaaduan kadagiti kinabaknangna a ‘mangpadayaw’ “iti dios ti sarikedked.” Maidilig iti dayta, nupay ti moderno nga “ari ti abagatan” daydayawenna met dagiti armas ken militarismo, isu ti mangbigbigbig kadagiti dadduma a didios, ken kaaduan kadagiti iturayanna ti kasta unay ti pannakairamanda iti relihion.

Ti Moderno-Aldaw a Dangadang Maipaay ti Pannakabalin

Iti panangitudtudona kadagiti paspasamak iti kaaldawantayo, kuna ti padto: “Ket iti panawen ti panungpalan ti ari ti abagatan makigubatto kenkuana [ti ari ti amianan], ket ti ari ti amianan umayto a bumusor kenkuana a kas maysa nga allawig [babaen kadagiti aruaten a militar]; ket [ti ari ti amianan] sumrekto kadagiti dagdaga ket agsaknapto ket lasatennanto ida.”​—Daniel 11:40.

Nalabit pagaammoyon a nanipud idi Gubat Sangalubongan II ti ideolohia ken panangkontrol “ti ari ti amianan” nagsaknapen iti kaaduan a teritoria, agpapan pay kadagiti gubat a napagdadangadanganda a manglapped iti daytoy. No kasano ti kaadayo ti panagballigina a ‘sumrekto kadagiti dagdaga ken saknapannanto ken lasatenna ida’ ket makitanto pay laeng; ngem ti moderno nga “ari ti abagatan” pinadpadasna a lapdan ti panangag-agawna iti makunkuna a siwayawaya a lubong. Gapuna dagitoy nga agkalaban ti makiramraman iti ‘gubat’ a nakagtengen iti pumarpartak a lumba iti armas ken lumba iti law-ang. Kabayatanna, agpimpinnabasolda iti maysa ken maysa a tarigagayanda nga iturayan ti lubong.

Intuloy a kinuna ni Daniel: “Ket addanto ti pannakabalinna [iti ari ti amianan] kadagiti nalmeng a gameng . . . ken iti amin a napateg iti Egipto. Ket dagiti taga Libya ken taga Ethiopia makipagnadanto kadagiti addangna.” (Daniel 11:43) Mabalin a tuktukoyen daytoy dagiti natural a kinabaknang; ket ti moderno nga “ari ti amianan” iturturayanna dagiti teritoria nga aglaplapusanan kadagiti mineral a kinabaknang, agraman ti asete. Isut’ addaan met iti napigsa nga impluensia kadagiti teritoria iti ruar ti pagturayanna nga addaan kadagiti nabaknang a rekursus naturales. Datay amin addaantay ti rason a mangbantay a buyogen ti panaginteres nga isu ti makagun-odto pay iti dakdakkel a panangituray kadagitoy ken no kasano kaadayo ti danonen ti ekonomiko nga impluensiana.

Asinonto ti Agballigi?

Ngem, ania ita ti manglaplapped kadagitoy nga ‘ar-ari’ iti naan-anay a panaggubatda? Maysa a kangrunaan a banag a ta pagbutnganda ti agpadpada a kinamanangdadael dagiti nuklear nga armasda. Kaykayatda a pagtungtungan dagiti tultulag, uray pay no dagitoy ti natakkon a matungtungpal. Kas impadto ni Daniel: “Ket agsaodanto kadagiti ulbod iti maysa a lamisaan. Ngem saanto a rumang-ay, ta ti panungpalan addanto pay laeng iti nakedngan a panawen.”​—Daniel 11:27.

Gapuna awan duadua a kayatyo a maammuan, No anianto ti pagtungpalanna iti kamaudianan? Iti agangay mapagsaritaandanto met laeng aya iti agnanayon a talna? Wenno daydiay maysa ket abakennanto daydiay maysa? Sigun iti padto ti Sao ti Dios, ti sungbat dagitoy dua a saludsod ket, Saan! Apay? Agsipud ta ti maysa a maikatlo nga ari ti mangparmekto kadakuada ket isunto ti mangituray iti lubong. Gapuna addanto ti panagbalbaliw ti panangituray​—a dandanin!

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 4]

DAGITI NAMILITARAN A PANNAKABALIN DAGITI KANGRUNAAN A NASNASION KEN BLOKE

Nuklear nga ig-igam

50,000

Kamkameng militar

11,913,000

Boque de guerra

1,350

Eroplano a pagbomba ken pakidangadang

20,100

Dagiti tangke

95,800