Dadakkel a Bambanag ti Mapaspasamak iti Bassit a Daga!
MABIRUKANYO aya ti Grand Duchy of Luxembourg iti mapayo? Daytoy battiutit a pagilian ti naipampanurok idiay nagsangalan dagiti beddeng ti Belgium, Francia, ken Alemania. Nupay bassit, daytat’ adayo manipud kinaawan-pategna. Ti kabiserana, a Luxembourg City, ti maysa kadagiti pagtugtugawan ti European Communities. Dayta met ti mabigbigbig a pinansial a sentro, nga adda 125 a maireprepresentar a banko. Kaskasdi, ti Grand Duchy of Luxembourg ket 2,586 a kilometro kuadrado ti kalawana ken addaan laeng populasion a 372,000!
Kaawatan, ngarud, a ti maitulong dagiti Saksi ni Jehova idiay Luxembourg iti sangalubongan a panangikaskasaba ti Pagarian ket bassit laeng no maiyarig kadagiti Saksi kadagiti daddadakkel a nasion iti aglawlawtayo. Kaskasdi, ti irarang-ay ti trabaho a panangikasaba ti Pagarian ditoy ipalagipna ti Zacarias 4:10: “Ta siasino ti nanglais iti aldaw dagiti babassit a bambanag?” Kas kinuna ti anghel iti dayta a mammadto a Hebreo, a “‘saan a maipuon iti puersa militar, wenno iti pannakabalin, no di ket babaen ti espirituk,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot.” (Zacarias 4:6) Gapuna ti trabahomi, nupay kasanot’ kinanumona, ti saan a banag a laisen. Babaen ti panangiwanwan ti espiritu ti Dios, daytat’ mangyeg dayaw kenkuana.
‘Dagiti Aldaw dagiti Babassit a Bambanag’
Ti trabaho a panangikaskasaba ti Pagarian nangrugi idiay Luxembourg idi, iti nagbaetan ti 1922 ken 1925, sumagmamano a Kristiano a taga Strasbourg, Francia, immayda ditoy tapno agiwaras kadagiti polieto. Nupay bassitda iti bilang, ti naiyimprenta a mensaheda ket nakapigpigsa. Amadenyo dagiti paulo ti polieto: Maysa a Karit kadagiti Papangulo ti Lubong, Pakdaar iti Amin a Kristiano, ken Dagiti Papadi Naidarumda. Kasapulan dakkel a tured iti panangisaknap kadagidiay a mensahe, ta nasurok a 96 porsiento ti Romano Katoliko idiay Grand Duchy of Luxembourg ken nairut ti pannakaisinggalutda iti relihion ken tradisionda.
Bayat ti 1930 ken 1931, naipabuya ti Photo-Drama of Creation idiay Luxembourg. Iti maysa a pamay-an, dagiti pabuya ken resultada ipalagipna iti maysa ti ministerio ni Jesus. Umariwekwek a tattao ti nagtataripnong iti aglawlaw ni Jesus tapno isut’ denggenda nga agsao ken tapno kitaen wenno mapasaran ti panangagasna, ngem mammano laeng dagiti nagbalin nga adalanna. (Mateo 4:23-25; 23:37) Kadagiti pannakaipabuya ti Photo-Drama idiay Luxembourg City, ti pasdek a naabangan ti napekpek kada rabii iti kapasidadna a 300 a tattao. Ngem mammano ti nagsubli iti sumaruno a diskurso ken iti sesion a saludsod-ken-sungbat kadagiti lawas kalpasanna. Iti damo, adda met 20 wenno 30 a katao, kamaudiananna 10, ket kalpasanna 4. Dagidiay laeng sumagmamano ti addaan napaut a panangapresiar iti naespirituan a taraon a naitukon kadakuada.
Ti Kinapinget Nagani ti Gunggona
Idi 1931 ti umuna a katutubo a Luxembourgers nangrugi iti panangaskasaba. Saan a nalaka a banag dayta. Ti Iglesia Katolika Romana inrugina ti kampania ti manggura a propaganda iti ili ti Dios, ket inimpluensiaanda dagiti polisia a suminga aginggat’ kabaelanda iti ministeriotayo a panagbalaybalay. Kinompiskar ti polisia dagiti pagbasaantayo, namakdaarda, wenno nangarestoda ngangngani tunggal rummuar dagiti kakabsat iti tay-ak ti serbisio. Ti ngata panagsaknap ti pudno a panagdayaw idiay Grand Duchy ti sumardeng itan? Iti kasunganina ketdi! Kalpasan la unay ti pannakapagtalaw ni August Riedmueller, ti immuna nga amin-tiempo a ministro nga agtrabaho iti pagilian, sangapulo a Luxembourgers ti nabautisaran idi Setiembre 25, 1932. Regular a nakiramanda iti panangaskasaba, agpapan pay rigat kadagiti polisia.
Idi tawen 1934 sakbay ti gubat, dagiti 15 nga agibumbunannag ditoy ti nakaiwaras ti 3,164 a literatura ti Biblia. Masansan agdaliasatda ti manipud 80 ingganat’ 100 kilometro iti kada nga aldaw babaen kadagiti bisikleta! Kuna ti maysa a kabsat a babai: “Ti bisikletak ti kanayon a ‘kakkakuyogko.’ Ti panagtrabaho iti agsasaruno a purpurok ti nagbalin a paboritok a trabaho, nangnangruna no Domingo.”
Ti buybuyot nga Aleman rinautda ti Grand Duchy of Luxembourg idi 1940, a nangiturong kadagiti kakabsattayo iti lima-tawen a panagtrabaho a sililimed. Sumagmamano kadakuada ti naaresto. Kalpasan ti sumagmamano a bulan idiay pagbaludan, nawayawayaanda nga addaan ti nainget a bilin a sardengandan ti panangitultuloyda pay ti panangaskasaba a publiko kas Saksi ni Jehova. (Kitaenyo ti Aramid 4:17, 18.) Dua a kakabsat a lallaki ti naipan kadagiti kampo konsentrasion. Nupay kasta, dagiti natda a kakabsat inaramidda ti inggat’ kabaelanda, ket ti bilang dagiti maikonkondukta a panagadal ti Biblia kadagiti pagtaengan ti ngimmato manipud 6 idi 1942 a nagbalin a 20 idi 1944. Ket nupay 23 a tattao ti mangirepreport ti serbisioda iti tay-ak idi tawen 1939, ti tawen 1946 ti nangiyeg ti baro a kangatuan a bilang a 39.
Nakita ti Bendision ni Jehova
Kadagiti tawtawen nanipud idin, sibabaknang a binendisionan ni Jehova a Dios ti trabaho a panangaskasaba idiay Luxembourg iti panagrang-ay. Ti bilang dagiti Saksi ti dimmakkel agingga iti kangatuan a bilang a 1,336 idi 1988. Itan addan 1 a saksi ni Jehova, iti promedio, iti kada 327 nga umili iti teritoria ti sangami. Nasurok a 2,900 a tattao ti timmabuno iti panangrambak ti Pangmalem ti Apo idi Abril 1, 1988, a daytat’ 1 a tao iti kada 148 nga umili! Dakkel nga interes ti maipakpakita met iti amin-tiempo a ministerio. Agingga idi 1955, adda laeng 5 nga agtartrabaho iti amin a tiempo, wenno dagiti payunir, ngem idi Mayo 1988 addaan ti dagupna a 190 a payunir iti tay-ak!
Daytoy a panagdakkel ti namagbalin a nesesita ti panangpadakkel kadagiti pasilidad ti sangami. Ti sanga nga opisina ti Watch Tower Bible and Tract Society ket immuna a naipasdek ditoy idi Setiembre 1955 ket buklen laeng ti dua a kuarto iti maysa a pribado a pagtaengan. Idi Setiembre 12, 1987, maysa a nagpintas a baro a 20-siled a sanga nga opisina ken Bethel Home ti naisibbo. Iti dayta met laeng a tiempo, maysa a nagsayaat a baro a pagtaengan dagiti misionero nga addaan tallo nga apartments ken dua a Kingdom Halls ti naidedikar.
Panangasaba iti Amin a Gundaway
Ti Luxembourg ket pudpudno nga internasional. Dagiti mismo a Luxembourgers ket tallot’ pagsasaoda. Kaskasdi, yantangay 1 iti kada 4 nga umili ti naggapu iti ganggannaet a pagilian, adu a pagsasao ti maus-usar ditoy.
Dagiti ganggannaet umayda nga agtrabaho iti European Communities, para kadagiti adu a banko, wenno kadagiti manual a trabaho. Gapuna addaankam kadagiti kongregasion a Pranses, Italiano, ken Portugues nga agserbi kadagitoy ganggannaet-pagsasaoda a grupo.
Maysa kadagiti Portugues a kabsattayo a babai ti mangibaga no aniat’ napasamak iti nabiit pay a panagbiahena babaen iti eroplano: “Nangitugotak ti bassit nga abasto dagiti magasin a maipaay iti posible a di pormal a panangaskasaba. Iti umuna a panagdisso ti eroplanomi, kasapulan a matarimaan dayta. Awan ti mapalubosan a dumsaag iti eroplano. Idi damo kasla awan turedko a mangaramid ti ibagbaga ti pusok a masapul nga aramidek. Nagkarkararagak ken Jehova tapno ikkannak ti pigsa a manggundaway iti daytoy a kanito.
“Kalpasan ti panangpampanunotko kadagiti bambanag, napanak kadagiti hostes ket sinaludsodak ida no maipalubos kaniak ti mangitukon kadagiti makaparegta ken makagunggona a magasin kadagiti nakalugan a tattao. Pinalubosandak met, ket siak ti maragsakan nga immasideg a siwayawaya kadagiti pasahero, a napanak a saggaysa kadagiti tugtugaw, a kasla mapmapanak iti binalaybalay. Nakaipaimaak ti 12 a magasin ken maysa a bokleta iti nagduduma a tattao ken naaddaanak ti nasayaat a pannakipatpatang.
“Ti maudi a tao nga inasitgak ti simmungbat a sipapakumbaba a saanna a kasapulan ti aniaman a tulong, ta isut’ maysa a klero nga Evangelical. Kasta met, kinunana nga awan kalintegak nga umasideg kadagiti pasahero kas iti inaramidko. Naintaktikaan, intultuloyko ti pannakipatpatang iti pareho a kasasaad ti pammati iti Dios ken panangapresiar kadagiti amin a bendision nga ipaayna kadagidiay mamati kenkuana. Kalpasan ti diskusion, ti pastor ti nangkomendar kaniak gapu ta addaanak ti pammati ken kasta met gaput’ turedko a nakisasao kadagiti amin a pasahero.
“Itan ti kaabayko iti pagtugawan ket nangrugi nga agsaludsod, ket nagpatpatangkami iti ngangngani tallo nga oras!”
Dagiti kakabsattayo ti mangipakpakita met ti naisangsangayan a kinaregta iti serbisioda ti panagbalaybalay. Impadamag ti manangaywan ti sirkito maipapan ti gapuanan ti maysa a kongregasion: “Ti grande a tampok immay idi nagtataripnongkami maipaay iti serbisio iti tay-ak iti agsapa ti Domingo. Kadagiti 109 nga agibumbunannag a naitimpuyog iti kongregasion, 102 ti adda a makipaset iti panangasaba! Nangipakitada ti ekselente a regta a mangimbitar kadagiti tattao iti palawag publiko iti malem, ket ti resultana a ta napekpek ti pagadalan kadagiti 198 a tattao! Adu ti timmabuno kadagiti gimong a damdamoda la unay, uray no addat’ 1 a Saksi iti kada 50 nga umili iti teritoria dayta a kongregasion!”
Uray met dagiti agtutubo mangipakpakitada ti nagsayaat a kababalin iti gundawayda a mangiwaragawag ti mensahe ti Pagarian. Apaman a naammuanda iti Ti Pagwanawanan iti Oktubre 1, 1985, maipapan ti pannakaibalud ti sumagmamano a kakabsat idiay Turkia, dua a tin-edyer ti nangikeddeng nga awagan ti embahador a Turko. Kunada:
“Ti umuna nga addangmi isut’ panangala ti pannakipagkita kenkuana. Idi damo, kasla saannakam patien a serioso ti sekretariana. Tapno isut’ makumbinsir iti napasnek a tarigagaymi, nangipakitakami kadagiti kopia, iti sumagmamano a pagsasao, iti magasin a naglaon ti report. Nasdaawan, innalana dagiti magasin ket napan idiay opisina ti embahador. Kalpasan ti dies minutos, nagsubli ti sekretaria ket imbagana kadakami a mabalinmi ti umay manen kalpasan ti dua a lawas ngem idulin ti embahador dagiti magasin tapno kitaenna dagiti napigsa nga akusasion a naaramid sadiay. Inawatmi daytoy kas nasayaat a pagilasinan.
“Idi nagsublikami idiay embahada maipaay iti appointmentmi, nakitami ti embahador a manangaasi unay ken mannakigayyem. Impakitana kadakami dagiti mensahe ti telex nga impatulodna iti gobierno a Turko tapno sukimatenda ti sumagmamano a detalye iti report dagiti magasintayo. Dagitat’ napaneknekan ket daytat’ nangted ti dagsen ti reklamomi.
“Nagsiddaaw a ti artikulo naisurat a nasayaat rantana, nga awan ti sursurokna wenno di nainkalintegan a panangbabalaw kadagiti papangulo ti politika. Nabalinanmi ti nakisarsarita kenkuana iti maysa ket kagudua nga oras maipapan ti kinasoberano ti Dios, Nakristianuan a neutralidad, ken ti di naballigi a panangituray ti tao iti padana a tao. Inyebkasna ti pannakaawatna iti takdertayo ket sinaludsodna no aniat’ maaramidanna a makatulong. Insingasingmi a pakaammuanna ti gobiernoda maipapan ti pannakipagkitami kenkuana ket ibagana kadakuada no aniat’ kapanunotanna iti dayta intero a banag. Immanamong nga aramidenna dayta, ket dimmawat ti sumagmamano a kopia ti magasin tapno ipatulodna kadagiti nadumaduma a pannakabagi ti gobierno. Kunana nga isut’ mangaramid ti maysa a file dagiti pertinente nga impormasion ket padasenna ti tumulong iti aniaman a kabaelanna.”
Sumagmamano a bulan kalpasanna, impadamag Ti Pagwanawanan a dagiti Saksi idiay Turkia ti nawayawayaanen manipud pagbaludan babaen ti mandar ti Korte Suprema ti Turkia. Apaman a naammuanda dayta, nagsubli manen dagiti agtutubo a lallaki ket isudat’ sibabara nga inawat ti embahador.
Manipud historia ti trabaho a panangiwaragawag ti Pagarian ditoy Grand Duchy of Luxembourg, makitami ti kinamasirib ti di pananglais “iti aldaw dagiti babassit a bambanag” no di ket iti panagtalek iti espiritu ni Jehova a mangted iti tunggal maysa kadatayo ti pigsa a kasapulantayo tapno maaramidan ti pagayatanna agingga iti naan-anay a kaitungpalanna. Babaen iti tulong ni Jehova a Dios, dadakkel a bambanag ti mapaspasamak ditoy bassit teritoria ti sangami a Luxembourg. Umawagkami iti napigsa a timek kadakayo a di pay mangar-aramid iti kasta “itan-okyo ni Jehova” a kaduami ket iti kasta “nanamenyo ket kitaenyo ta ni Jehova naimbag.”—Salmo 34:3, 8.
[Ladawan iti panid 27]
Nupay nasurok a 80, ni Victor Bruch, a bayat ti Gubat Sangalubongan II adda idiay kampo konsentrasion, agserserbi pay laeng kas Kristiano a panglakayen