Sierra Leone—Panangkali Kadagiti Nasudi Unay a “Briliantena”
IDI tawen 1462, maysa a bunggoy dagiti natutured a marinero a Portugues ti nagdaliasat agingga iti kosta ti Makinlaud nga Africa agingga a dimmanonda iti 890 kilometro iti amianan ti ecuador. Saanda a nagbuteng kadagiti istoria maipapan ti nasipnget a baybay a napunno kadagiti nakabutbuteng nga animal a kunada nga adda idiay abagatan ti Morocco. Mainayon pay, saanda nga inakseptar ti agsaksaknap a pammati a ti init ket nakapudpudot idiay asideg ti ecuador a sadiay agburburek kano ti taaw.
Kas ninamnama dagidiay a marinero, dagiti barkoda a naaramid manipud kayo saanda a gimmil-ayab iti apuy, ket dida met nakakitat’ awan ulona nga an-animal nga is-istoriaenda. Imbes ketdi, nakakitada kadagiti napipintas a puraw ti dardaratna nga aplaya nga iti labesna pumangato dagiti berde a bambantay, a nakalanglangto dagiti kabakiranna. Ket no dagiti tropikal a tudo layusenna ti daga ken ti kimat pisangenna ti langit, bumtak dagiti gurruod ket gumluong kadagidiay a bambantay kas ti ungor ti maysa a nagdakkelan nga animal. Makapainteres, ta dagidiay a marinero pinanagananda dayta a lugar ti Sierra Leone—“Dagiti Bambantay ti Leon”!
Bayat ti panaglabas ti adu a tawen, naammuan dagiti tattao a ti kinabaknang ti Sierra Leone ket saan a nakedngan iti pintasna. Addada met dagiti mineralna: ti landok, bauxite, rutile, chromite, platinum, ken balitok. Ngem idi laeng 1930 nga adda nadiskobre a nakaawis ti interes ti lubong ti komersio iti daytoy battiutit a daga. Nasarakanda dagiti briliante! Ti abasto dagitoy nagkakapateg a batbato ket aglaplapusanan, a daytat’ nangallukoy kadagiti rinibo a managsirarak.
Adda sumagmamano a literal a nakapidut kadagiti briliante iti rabaw ti daga. Maysa a babai nakakita ti nagdakkelan a briliante bayat nga aglablaba iti maysa a karayan. Maysa a lalaki ti nakakali ti 153-kilatis a bato bayat nga agmulmula ti kamote iti maysa a taltalon. Iti kaaduan a pasetna, nupay kasta, ti panangsapul kadagitoy nasudi a batbato ket agkasapulan ti dakkel a rigat. Kas pangarigan, dadduma kadagiti briliante ket nakaun-uneg pannakaikalina iti uneg ti daga, a naiselsel kadagiti kimberlite, maysa a kita ti bato. Ti panangala kadakuada ramanenna ti panagkabakab, panangbongbong, panangrumek, ken panangpili. Sapulenna met dayta ti kinasigo, pannakaammo, ken anus.
Nupay ti nasaknap nga operasion ti panagmina ti briliante agtultuloy agingga itoy nga aldaw, maysa a kita ti panagsirarak ti nagpaiduma a kita ti batbato—dagiti naespirituan a briliante a dakdakkel nga amang ti pategna—ti maar-aramiden idiay Sierra Leone nanipud pay 1915. Iti dayta a tawen, maysa a tao nga agnagan Alfred Joseph ti pimmanaw idiay Barbados ket nagdaliasat nga immay iti daytoy a daga babaen iti barko. Ditoy rinugianna ti trabaho a “panagsapul,” saan a kadagiti briliante, no di ket kadagiti tattao nga agtarigagay nga agserbi iti pudno a Dios “iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Daytoy a panagsukisok ket naaramid iti pamay-an kas met laeng ti panangaramid dagiti immuna-siglo a Kristiano—“iti publiko ken kadagiti balbalay.” (Aramid 20:20) Pito a tawen iti kamaudiananna, naikadua ni Alfred Joseph iti daytoy a trabaho ni William R. Brown, a taga West Indies met.
Idi agtapos ti 1923, maysa a bassit a kongregasion ti naipasdek idiay kabisera, sadi Freetown. Dayta a kongregasion inramanna ti 14 a kabbaro a nabautisaran. Itatta, 632 nga indibidual kadagiti 30 a kongregasion ti siaaktibo a makiramraman iti panangaskasaba a publiko kas Saksi ni Jehova. Ti reggetda a mangsapsapul ken mangkalkali iti mabalin a maikuna a nasusudi a naespirituan a briliante ti Sierra Leone ket agtultuloy nga addaan ti dakkel a panagballigi.
Dagiti Aktibo nga Agbirbiruk ti Kinapudno
Dadduma kadagiti baro nga adalan ni Jesu-Kristo napaneknekanda kas kadagiti briliante a naglaka a napidut manipud rabaw ti daga. Siaaktiboda a sinapsapul dagiti Saksi ni Jehova. Maysa kadagitoy ket maysa a mangulkulot nga agnagan Joan. Tineleponuanna ti lokal a hedkuarters dagiti Saksi idiay Freetown ket nagkalikagum ti panagadal ti Biblia.
Aniat’ nangtignay ken ni Joan a nagtelepono? “Awan malagipko a kanito iti panagbiagko a diak sapsapulen ti Dios,” kunana. “Nanipud pay ubingak, adu a simsimbaan ti napnapanak ken grupo dagiti relihion ngem diak pulos magun-odan ti naespirituan a pannakapnek.
“Agarup sangapulo a tawen ti napalabasen, naammuak dagiti Saksi, ngem iti awan pulos gapgapuna, naaddaanak ti opinion a dagitoy a tattao ket masapul a liklikan uray aniat’ mapaspasamak. Idi maysa a gayyem ti pamiliami ti nagbalin a Saksi, nagsuskribirak kadagiti magasin a Watchtower ken Awake! Inaramidko la dayta a pammagusto kenkuana; diak pulos binasbasa ida. Kinapudnona, inus-usarko ida a pagdalus ti tawtawami! Kalpasanna immay ti Awake! a nangallukoy ti atensionko. Ti artikulo ti abbongna ket maipapan pannakasapultay ti ayat. [Setiembre 22, 1986] Daytat’ binasak ket nasdaawanak. Daytat’ magasin a nangtignay kaniak a nangkiddaw iti panagadal ti Biblia.” Napartak ti panagrang-ay ni Joan ket di nagbayag nabautisaranen kas Saksi ni Jehova.
Ti maysa pay a tao a nangsapul ti kinapudno ket isut’ maysa nga agtutubo a lalaki nga agnagan Manso. Kayatnat’ agbalin a padi ket napan nagbasa iti seminario. Ngem idi mapaliiwnat’ kinamanaginsisingpet dagiti mannursurona, isut’ naupay ket nagsardeng. Sumaganad, rinugian ni Manso ti tumabuno kadagiti dadduma a narelihiusuan a panaggigimong. Maysa nga aldaw idi adda idiay dalan a mapan bumisita ken ulitegna, isut’ nakakita ti libro nga impablaak ti Watch Tower Society—Pudno Aya a ti Biblia ket Sao ti Dios? Daytat’ adda iti daga iti nakapitpitak a danum. Gapu ta ti paulona ket makapainteres ken Manso, inyaonna ti libro, pinamagaanna, ket binasana. Adtoyen ti kinapudno a birbirukenna! Ti libro ti nangparegta kadagiti managbasa a tumabuno iti panaggigimong iti lokal a Kingdom Hall. Gapuna napan ni Manso, nangrugi a makipagadal ti Biblia kadua dagiti Saksi, ket di nagbayag nabautisaranen. Itan isut’ agserserbin kas amin-tiempo a payunir a manag-ebanghelio!
Panangabrasa iti Naanus a Panangtulong
Dadduma kadagiti baro nga adalan, nupay kasta, napaneknekanda nga ad-adda a kas briliante a naiselsel a nakaun-uneg iti bato. Kasapulan ti pudpudno a panagregget tapno “kalien” ida. Ni Donald, maysa a panglakayen a Kristiano, malaglagipna pay ti anus a kasapulan a mangtulong ti maysa a babai nga agnagan Martha. Kunana: “Nupay immanamong a makipagadal, kanayon a pagurayennakami ti nakabaybayag sakbay a mairugimi dayta. No maminsan gaggagaraenna nga ibati ti dadduma nga obrana a naaramidanna koma a nasapsapa. Kalpasanna idawatna kadakami nga aguraykami agingga a malpasna ida. No maminsan aguraykami ti nasurok a maysa nga oras. Ninamnamana a dakamto ti maupay ket pumanawkamin, ngem tunggal lawas padpadasenmi ti mangsaklaw ti bassit a nabagas a materiales. Ti resultana? Idi agangay dimmakkel ti panangipategna.
“Ti sabali pay a pakarigatan isut’ panangpatabuno ken Martha kadagiti gimong. Mangikuyogak ti dadduma a Saksi iti panagadalna ti Biblia tapno saanto a mababain inton umay idiay Kingdom Hall. Ngem itantanna nga itantan dayta aginggana nga iti kamaudianan idi isut’ immay met laeng, ngangngani am-ammona aminen ti intero a kongregasion!” Nagbunga ti kinaanus. Itan nabautisaranen ni Martha ket addaanen nasayaat a takder iti kongregasion.
Idi damo sinuppiat ni Pius ti kinapudno. Idi a rinugian ti pagassawaan a misionero ti panagadal ti Biblia kenkuana, ni Pius ket agtawenen ti nasurok a 70, maysa a napeklan a miembro ti partido politika, ken tesorero ti simbaanda. “Napalalot’ panangdiskutirna iti isuamin a punto a pagsasaritaanmi,” kuna dagiti misionero. “Kada lawas isut’ mangrugi a sikakalma, ngem agin-inut a pumudoten. Talaga a kasla gubat ti tunggal lawas, ket masansan kasla makasuksukokamin gaput’ pannakaupay ket makasarsardengkamin. Ti kangrunaan a banag a namagtultuloy kadakami nga agsubsubli kenkuana ket gapu ta kanayonna nga isagsagana a naimbag ti leksionna.
“Kalpasan ti agarup makatawen a kastoy, inyanunsio ni Pius a naikeddengnat’ agaramid ti kabukbukodanna a panagimbestigar. Gapu ta isut’ nagretiron a maestro, ammonat’ agsukimat. Tunggal aldaw iti uneg ti dua a lawas, sinangsang-atna ti bantay a yan ti libreria ti unibersidad, a sadiay ti nangiraremanna ti bagina kadagiti komentario ken liblibro a reperensia iti Biblia. Kalpasanna inyanunsiona manen: ‘Itan kumbinsidoakon nga isuamin nga insursuroyo kaniak isut’ pudno. Ti Dios ket saan a maysa a Trinidad, awan impierno nga apuy, ken ti kararua saan a di matay. Uray met ti dadduma a tattao iti relihionko admitirenda a kasta.’ Kalpasan dayta, nakaaramiden ni Pius ti napartak nga irarang-ay, naglusulos agpadpada manipud iti politika ken iti simbaan. Kalpasan pannakabautisarna, isut’ nagserbin kas auxiliary payunir, a nangbusbos ti 60 oras iti maysa bulan iti panangaskasaba, tunggal kabaelanna dayta aginggat’ ipapatayna idi 1987.
“Maysa a banag a dikam ammo iti nakabaybayag,” malaglagip a kuna dagiti misionero a nangisuro ken ni Pius, “a ta ni nanangna ket naitimpuyog met kadagiti Saksi ni Jehova. Malaglagipna nga isut’ kimmuykuyog a tumabuno iti panaggigimong idi isut’ ubing pay. Ngem kalpasan ti ipapatay ni nanangna, isut’ nagbukbukoden. Kalpasan ti bautismona, kuna ni Pius: ‘Ti la pagbabbabawiak a ta ni nanangko ket saannak a makita itan.’ Kalpasanna lumawag ti rupana, ket sana inayon: ‘Ngem makitanakto idiay baro a lubong!’”
Agingga itoy nga aldaw, ti panagsapsapul kadagiti briliante ken ti panagsapsapul kadagiti adalan agtultuloy. Dagiti nasileng a pabpablaak ti mangitangtangsit a “dagiti briliante agnanayonda.” Nupay kasta, ti makinkua kadagita a makaay-ayo a gameng didanto tagiragsaken nga agnanayon dayta agsipud ta malaksid iti sagana ti Dios a maipaay iti pannakaisalakan, ni patay isut’ pagtungpalan ti amin a managbasol a tattao. (Juan 3:16, 17) Gapuna ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova idiay Sierra Leone ket mangibungbunga ti gameng nga adayo nga amang a napatpateg ngem kadagiti basta briliante: dagiti ad-adipen ti Dios ken ad-adalan ni Jesu-Kristo! Ken ikari ti Sao ni Jehova: “Ngem ti agaramid iti pagayatan ti Dios mataginayon.”—1 Juan 2:17.
[Mapa/Dagiti ladawan iti panid 22, 23]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
[Dagiti ladawan]
Iti tengnga dagiti buya kas kadagitoy, dagiti manangiwaragawag ti Pagarian makasapsapulda kadagiti naespirituan a briliante idiay Sierra Leone