Mapagballigianyo ti Pannakapaay!

USIGENYO ti naliday a kasasaad ti maysa a 23-años a lalaki. Nababa laeng ti adalna ken nababa ti sueldona. Saannan a pinanunot ti mangasawa ken ti nasaysayaat pay a biag. Isu met la a kinuna ti inana: “Nakaro ti kinaliday ken pannakapaayna.” Umarngi ti kasasaad daytoy a baro kadagiti minilion a sabsabali. Gapu iti nagduduma a rason, adu a tao iti nadumaduma a kasasaad ti panagbiag ti mapapaay.

Ti pannakapaay ket “maysa a nakaro a kasasaad ti di kinatalged, pannakaupay, ken di pannakapnek gaput’ nakeltay a tarigagay, nariribuk a rikna, wenno dadduma pay a di narisut a parikut.” (Webster’s Third New International Dictionary) Mapaaytayo no pagreggetantay nga aramiden ti maysa a banag ngem saantay nga agballigi. Kasla malaplapdantayo iti amin a gundaway, a kas ket tay itugtugtogtayo ti ulotayo iti pader, nga awanan gundaway nga agballigi. Amintayo ammona dayta a rikna.

Mabalin a marikna dagiti mangmangged iti kasla di makapnek a trabaho nga awan mamaayda. No saan a maikankano, dagiti assawa a babbai ken inna nga agregregget kadagiti inaldaw a rigat ken makabannog nga annongen nalabit mariknada ti di pannakapnek, di pannakaapresiar. Mabalin a mapaay dagiti agtutubo a maipaspasango kadagiti suot iti panagreggetda a makaadal. Mabalin a maupay ken maladingitan dagiti kameng ti katutubo a grupo, a patienda a biktima ida ti di nainkalintegan a panangidumduma. Mabalin a malugi dagiti mapagtalkan a negosiante a mangipapaay kadagiti nasayaat a produkto wenno serbisio gapu kadagiti awanan prinsipio ken suitik a kakompetensia. Dagitoy ken dagiti umarngi a kapadasan ti mamataud ti pannakapaay ken rikna ti kinaawan namnama.

Maysa a masirib a tao a nagbiag sinigsiglo a tawenen ti napalabas ti nangipeksa iti pannakapaayna iti wagas a maawatantayo. Kinuna ti ari ti Israel a ni Salomon: “Idin kinitak dagiti amin nga ar-aramid a pinataud dagiti im-imak ken ti aramid a nagbannogak nga inaramid; ket, adtoy isuda amin barengbarengda ken maysa a panagagawa iti angin, ket awan idi ti gunggona iti baba ti init. Ta ania ti maadda iti tao iti amin a bannogna, ken iti panagagawa ti pusona, a nagbannoganna iti baba ti init? Ta amin dagiti al-aldawna isuda dagiti ladladingit laeng, ket ti ut-otna isu ti liday; wen, uray iti rabii saan a makainana ti pusona. Daytoy kinaubbaw met.” (Eclesiastes 2:11, 22, 23) Iyebkas dagiti sasao ni Salomon ti liday a marikna ti nakaad-adu a tao iti panangikarkarigatanda a mapagballigian ti pannakapaay a mangipaidam kadakuada iti makagunggona a biag.

Mabalin a maawanan payen iti namnama dagiti napaay a tattao. Kadagiti nakaro a kasasaad, isardengen dagiti dadduma ti makidangadang, aglusulosda iti kagimongan ket agbiagda iti kaykayatda. Tapno magun-odda ti panagriknada a pakaikarianda, agusar dagiti dadduma iti krimen ken kinaranggas. Dagiti di agpatpatingga a pakarigatan rinakrakna dagiti panagasawa ken urnos ti pamilia.

Adu kadatayo ti mangikagkagumaan a mangsapul kadagiti pangsaranget iti pannakapaay. Uray aniat’ aramidentayo, kasla kumarkaro dagiti bambanag. Kunaen ti Proverbio 13:12: “Ti inanama a maitantan pagsakitenna ti puso.” Mabalin nga agpeggad ti pisikal ken naespirituan a pagimbagantayo. Awan kadi namnaman ti kasasaad? Agbiagtay kadi lattan iti naynay a pannakapaay kas subad dagiti pagkurangan ken bidduttayo? Adda aya dagiti praktikal nga addang a magun-odan tapno mapagballigian ti pannakapaay iti kasta matagiragsak ti ad-adda a makapnek a biag? Kitaentayo.

Dadduma a Pamay-an a Mapagballigian ti Pannakapaay

No adda parikuttayo ken kasapulantayo ti balakad, masansan nga agkamangtayo iti mannakaawat, aduan kapadasan a tao a mabalintayo a pagtalkan. Isingasing ti Proverbio 3:5, 6: “Agtalekka ken ni Jehova iti amin a pusom, ket dika agtalged iti pannakaawatmo met laeng. Kadagiti amin a dalanmo isu ti bigbigem, ket isu iturongnanto dagiti desdesmo.” Masarakan dagiti makatulong a balakad iti Sao ti Dios, ti Biblia. Usigenyo dagiti sumagmamano a pannakaawat nga ipaayna.

Mabalin a mainaig ti pannakapaay iti pagsapulan. Kas pangarigan, mabalin a makapnek ti panggedantayo, ngem ti nababa a sueldo pagsennaayennatayo. Ay-ayatentayo ti pamiliatayo ken tarigagayantayo ti kasayaatan agpaay kadakuada. Kaskasdi, kasla di agpatingga ti rigat ti panangsabet kadagiti pinansial a rebbengentayo. Mabalin nga ag-overtime ken mangalatayo pay ti sabali a trabaho. Di agbayag ti biag agbalinen a kasla makabannog a siklo ti pannangan, pannaturog, ken panagtrabaho. Kaskasdi, agtutuon dagiti babayadan, umadu dagiti utang, ken kumaro ti pannakapaay.

Ti kangrunaan a panggep ti sekular a trabaho ket tapno mapaadda dagiti kasapulantayo. Ngem kasano kaadu ti kasapulantayo? Insurat ni apostol Pablo: “Ta awan ti inyegtayo ditoy lubong, ket ditayto met mabalin ti mangitugot ti aniaman a banag. No adda ngarud pagtaraontayo ken pagkawestayo, mapnektayon koma iti daytoy.” Padpadasentay kadi ti manggun-od ti ad-adu ngem dayta ken makipada kadagiti kukua dagiti sabsabali wenno iti maaramidanda? No kasta, mabalin nga apitentayo dagiti bungana iti porma ti pannakapaay. Imballaag ni Pablo: “Dagiti agpanggep a bumaknang, matnagda iti maysa a pannakasulisog ken iti maysa a silo, ken kadagiti adu nga agum a minamaag ken makaranggas a mangipalned kadagiti tao iti pannakarba ken pannakapukaw. Ta ti ayat ti pirak isu ti ramut ti isuamin a kita ti dakes, nga idi inaguman dagiti dadduma, nayaw-awanda iti pammati ket nasalputda kadagiti adu a ladladingit.” (1 Timoteo 6:7-10) Ti napudno a panangtingiting kadagiti material a tarigagaytayo nalabit ipalgakna dagiti bambanag a saantay met a kasapulan. Mabalin a makatulong ti sumagmamano a rasonable a panagbalbaliw kas ti panaginut ken nasimsimple nga estilo ti panagbiag iti panangpabassit ti pannakapaaytayo.

Mangpataud dagiti nakeltay a natural a tarigagay ti adu a pannakapaay. Kas pangarigan, natural iti maysa a balasang ti maaddaan napigsa a tarigagay a makiasawa ken maaddaan ti natalged ken nabara nga ayat nga agtaud iti biag ti pamilia. Mabalin a kasta unay ti panagpappapintasna babaen dagiti kaudian a moda ken pagpapintas ken napalalo ti panagbasbasana kadagiti magasin a mangipapaay ti balakad kadagiti napaay ken ayat. Mabalin a dumar-ay ti balasang kadagiti nadumaduma a sosial a panagtitipon a mangnamnama nga adda maam-ammona a maitutop a lalaki​—ngem saan a nagballigi. Limmabas dagiti tawen, ket saannan a maitured ti pannakapaay. Iti pannakaupayna mabalin a masulisog a makiasawa iti di maitutop a lalaki. Ti dakesna pay, tapno penken ti panagtarigagayna iti ayat, mabalin a makiraman iti imoral a kababalin.

Iti kasta a kasasaad, nasken ti anus ken nasayaat a pangngeddeng. Ti pannakiasawa iti di maitutop a tao​—aglalo no awan pammatina ken Jehova​—ket maysa a dakkel a biddut. (1 Corinto 7:39; 2 Corinto 6:14, 15) Awan pagtungpalan ti imoralidad no di iti ut-ot ken liday. (Proverbio 6:32, 33) Makatulong ti napudno a panangsukimat iti bagi, a nabuyogan ti natakneng a panangtaming iti banag. Ad-adda a maguyugoy ti maitutop nga asawa iti “natalna ken naemma nga espiritu” ngem iti naarte a kawes ken karkarna a pagpapintas. (1 Pedro 3:3, 4) Imbes nga agpiar iti masansan a di natimbeng wenno minamaag a balakad dagiti nailubongan nga eksperto, nasken ketdi ti agkamang iti Namunganay ti panagasawa tapno maammuan no aniat’ kasapulan tapno maayat ken maipateg ti asawa a babai. (Proverbio, kapitulo 31) Rumbeng nga ipakita dagiti awan pay asawana a lallaki ken babbai dagiti kualidad a tarigagayanda iti maysa nga asawa. Anian a nainsiriban a sapulen ti nasayaat a pannakilangen kadagiti tattao a mangraem kadagiti prinsipio ti Biblia. No iyaplikartayo dagitoy iti biagtayo, naragragsakto ti panagasawatayo. Nupay saan a dagus a dumteng ti panagasawa, ti panagtignay a maitunos kadagiti Kasuratan mangyeg rag-o ken pagbalinenna a makagunggona ti biag ti di naasawaan.

Dagiti nadagsen nga obligasion mabalin a rurodennatayo. Mabalin nga adda pakarigatan ditoy ken idiay. Madanagantayo iti dumakdakkel a kasapulan ti pamiliatayo, ken nalabit di pulos mapnek ti amotayo. Mabalin a namnamaen dagiti kabagiantayo a tulongantay ida tunggal adda parikut. Gapu kadagiti adu a pakarigatan, adu dagiti personal a bambanag a naliwayantayo ti masapul nga asikasuen. Kasla nagadu ti nakaiturongan ti panawen ken pigsatayo nga aggigiddan. Mabalin nga agtinnag ti pannakapaay iti panagrurod, ket kasla kayattayon ti sumuko. Ngarud, aniat’ rumbeng nga aramidentayo?

Nainsiriban no tingitingentay a naimbag dagiti ipangpangrunatayo. Yantangay limitado ti kabaelantayo nga aramiden, imposible a mapatgantay amin dagiti dawat ti sabsabali. Nasken a pabassitentayo dagiti bambanag agingga kadagiti “napatpateg a bambanag.” (Filipos 1:10) Wen met ketdi, “ti maysa a nabiag nga aso naim-imbag ngem ti maysa a natay a leon.” (Eclesiastes 9:4) Nakapatpateg dagiti dadduma nga obligasion ket di rumbeng a maitungtungkua, idinto ta mabalin nga itantan dagiti saan unay a napateg. Mabalin a datayo ti nakaibaklayan dagiti annongen a rumbeng koma a pakiramanan dagiti dadduma. Mabalin met ket nga ibbatan a naan-anay dagiti dadduma a rebbengen no saanda unay a napateg. Nupay nalabit pagsikorennatayo daytoy wenno upayenna dagiti sabsabali iti damo, nasken a raementayo ti bukodtay a pisikal ken emosional a limitasion.

Ti makapakapsut a sakit mangyeg ti nasaem a pannakapaay, gapu ta mabalin nga idalitnatayo iti sumagmamano nga aldaw wenno lawas pay ketdi. Ti nakaro nga ut-ot pagbalinennatayo a nakaay-ay-ay. Iti panangbirbiruktayo iti pannakaagas, mabalin a nagadu a doktor ti papanantayo wenno uminom iti adu nga agas wenno bitamina a mangnamnama nga adda ipaayda a pagimbagan. Kaskasdi, mabalin nga agtultuloy ti panagsagabatayo ket amangan no panunotentay payen nga awan mamaayna ti biag.

Mairemedio laeng daytoy a parikut iti baro a lubong ti Dios. (2 Pedro 3:13; idiligyo ti Isaias 33:24.) Yantangay imperpekto ti tao, dagiti doktor ken medisina adu met ti maaramidanda. No dadduma masapul nga awatentayo a ti panagsagaba paset ti panagbiag. Addaan ni apostol Pablo iti “siit iti lasag,” nalabit maysa a sakit ti mata wenno sabali a paset ti bagina, a makapadanag unay isu nga inulit-ulitna nga inkararag ti pannakabang-ar. (2 Corinto 12:7-10) Ngem saan nga inagasan ti Dios ni Pablo, ket nalabit nakidangadang ti apostol iti an-annayenna agingga iti ipapatayna. Isut’ nagsagaba bayat a sibibiag, saan a nagpakaasi, ken pulos a dina napukaw ti rag-ona. (2 Corinto 7:4) Nupay nagsagaba iti nakaro a sakit ti nalinteg a tao a ni Job, tinaginayonna ti pammati ken Jehova, ket nagbanag daytoy iti nabaknang a gunggona. (Job 42:12, 13) No adipennatayo ti Dios, maaddaantayo ti pigsa nga agtultuloy babaen ti panangmennamenna kadagitoy nga ulidan ken panangikararag ti tulong ni Jehova.​—Salmo 41:1-3.

Napigsa iti Laksid Dagiti Pannakapaay

Makapagtalinaed a napigsa iti naespirituan dagiti tattao ni Jehova iti baet dagiti pannakapaay. Kas pangarigan, nupay masapul nga ibturantayo ti sakit, makapagtalinaedtayo a “nasalun-at iti pammati” no aprobetsarentayo dagiti naespirituan a probision ti Dios. (Tito 2:1, 2) Mabalin a makaupay ti kinapanglawtayo iti material, ngem mabalin a nabaknangtayo met iti naespirituan.

No agtalektayo iti Dios maipaay iti sirib ken pigsa, mapagballigiantayo dagiti pannakapaay a rumsua iti pagtaengan. Kas pangarigan, usigenyo ni Abigail, ti asawa ni Nabal. “Nasabrak ken managdakdakes kadagiti aramidna” ni Nabal, ket ti naganna kayatna a sawen, “Awan Serserbina; Maag.” Makaupay la ketdi ti makipagnaed iti kasta a lalaki! Kaskasdi, nagtalinaed ni Abigail a “naannad unay” ken saan a naawanan ti namnama. Kinapudnona, nakaan-annad dagiti sao ken aramidna kabayatan ti maysa a pakarigatan isu a nakumbinsirna ni David a saanna nga ibales ti pananginsulto ken kinaawan panagyaman ni Nabal babaen ti panangibukbok ti dara ken saan a panagtalek ken Jehova.​—1 Samuel 25:2-38.

Uray no adda mangpatpataud ti pannakaupay iti kongregasion Kristiano, makapagibturtayo gaput’ pigsa nga ipaay ni Jehova. Naipakita daytoy idi a ti makaupay a kababalin ni Diotrefes dina nalapdan ti maysa a nadiosan a lalaki a ni Gayo nga agaramid ti naimbag ket iti kasta agapit ti kinaragsak ken kadagiti nabaknang a naespirituan a gunggona.​—Aramid 20:35; 3 Juan 1-10.

Mabalin a mapaaytayo no tarigagayantayo a pagserbian dagiti kapammatiantayo iti kongregasion ngem nalabsantayo no madutokan dagiti sabsabali kas panglakayen wenno ministerial nga adipen. Nupay kasta, imbes a palubosantayo ti pannakaupay a manglapunos kadatayo, papigsaentay ketdi ti bagbagitayo iti naespirituan ket palubosantayo ti espiritu ti Dios a mangpataud kadagiti bungana kadatayo iti nawadwad. (Galacia 5:22, 23) Bayat ti 40 a tawen a kaadda ni Moises idiay Midian, pinarang-ay ti Dios kenkuana ti kinaemma, kinaanus, ken dadduma pay a galad a kasapulanna tapno mapagballigianna dagiti rigat ken pannakapaay a maipasango kenkuana kas manangidaulo dagiti Israelitas. Umasping unay, mabalin nga isagsagananatayo ni Jehova maipaay kadagiti masanguanan a pribilehio iti serbisio a maawattayo no agtalinaedtayo a napigsa iti naespirituan ken saan a paabak iti pannakapaay.

Bang-ar Manipud Pannakapaay​—Asidegen!

Aniaman ti kasasaadda, agpatingganto aya dagiti pannakapaaytayo? No kadatayo, kasla awan namnaman ti kasasaadtayo ngem saan no iti Namarsuatayo, ni Jehova a Dios. Isut’ pulos a di mapaay. Babaen ken mammadto Isaias, kinuna ti Dios: “Kastanto met ti sao a rumuar iti ngiwatko. Isu dinto agsubli kaniak nga awan ti pagmamaayanna, no di ket tungpalennanto ti pagayatak, ken rumang-ayto iti banag a pangipanak kenkuana.” (Isaias 55:11) Yantangay adda ken Jehova amin a pannakabalin ken kinaturay, awan ti imposible kenkuana. (Marcos 10:27) Dagiti karina a mangyeg ti awan patinggana a bendision iti ilina sigurado a matungpaldanto.​—Josue 21:45.

Ti panagduadua ken di kinasigurado ti kangrunaan nga elemento ti pannakapaay. Maigiddiat iti dayta, nupay kasta, “ti pammati isu ti natalged a panangpadpadaan iti bambanag nga in-inanamaen.” (Hebreo 11:1) Ti pammati iti Dios mangipaay iti pammatalged a matungpalto ti amin a naibatay-Biblia nga in-inanamaentayo. Itampok ti pakagupgopan a tema ti Biblia ti turay ti Pagarian nga inkari ni Jehova, nga iti sidong dayta agbalinto ti daga a maysa a naan-anay a paraiso a sadiay siraragsakto nga agbiag nga agnanayon dagiti nalinteg a tattao. (Salmo 37:11, 29) Awanton ti aniaman a kinadakes​—agraman ti pannakapaay, ta ‘pennekento [ti Dios] ti tarigagay ti isuamin a nabiag.’​—Salmo 145:16.

Agingga a pumayso dagita a bendision, mapasarantay pay laeng ti pannakapaay. Ngem maikkannatayo ti Nainkasuratan a namnama iti tured ken pigsa nga agibtur. Ipakita kadatayo ti nasin-aw a balakad a masarakan iti Biblia no kasano nga usaren ti nasayaat a pangngeddeng ken kinarasonable iti wagas a mangyeg kinatalged iti biagtayo ken talna iti pusotayo. Agpapan dagiti pannakaupaytayo, mapasarantay “ti talna ti Dios a daeganna ti amin a panunot.” (Filipos 4:6, 7) Isu nga adda namnama ti pannakidangadang iti pannakapaay. Babaen ti tulong ni Jehova mapagballigiantay dayta ita ken maparmektay dayta iti masanguanan.

[Blurb iti panid 31]

Matulongannakayo ti Dios a mangsaranget iti pannakapaay, kas panangtulongna kada Job, Moises, Abigail, ken Pablo