Panangasaba iti Daga ti Panagduduma
DAGITI kangaroo, koala, wombat, ken platypus, ti Ayers Rock ken ti Great Barrier Reef—dagitoy ti nagnagan nga umapay iti panunot no malagip dagiti tattao ti Australia. Ngem makapasiddaaw ta ti kaaduan nga Australiano ket mabalin a di pay pulos nakabisita iti Ayers Rock wenno ti Great Barrier Reef wenno nakakita iti koala, wombat, wenno platypus no saan nga iti zoological park. Ti rason a ta 85 porsiento ti 17.3 a milion a populasion ti pagilian ket taga siudad, nga agnanaed kadagiti lima a kangrunaan a siudad iti igid ti baybay.
No panawantayo ti igid ti baybay ket sumrektay iti agarup 200 a kilometro wenno nasursurok pay, madanontay ti agdindinamag a kataytay-akan ti kontinente. Agbaliwbaliw ti kasasaad manipud iti napuskol a kabakiran ken nadam-eg a kataltalonan nga agbalin a napudot, namaga, nalawa a tantanap, a sadiay babassit a kayo ken ledledda laeng ti agbiag. Nupay kasta, addada biag iti dayta a kataytay-akan. Adda nalalawa a pasto dagiti karnero ken baka, a nangsaknap iti ginasut a kilometro kuadrado a daga. No naserserrek pay masarakantayo ti makasinit a desierto, a no dadduma pakatayan dagiti tattao no awan umiso a panagannad.
Nagsaknap ti Naimbag a Damag
Iti kasta a kasasaad a maikaskasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios ditoy Australia. Rinibo kada tawen ti mangipangpangag iti kari ni Jehova maipapan iti maysa a nalinteg a baro a lubong. Itay napalabas a tawen ti serbisio, ti bilang dagiti agibumbunannag ti Pagarian nadanonna ti nasurok a 57,000, ngangngani dinoblena ti bilang iti las-ud ti napalabas a sangapulo a tawen. Nupay kaaduan kadagiti agibumbunannag, a kas met kadagiti kaaduan a populasion, ti agnanaed kadagiti siudad iti igid ti baybay, agsaksaknap met ti naimbag a damag iti uneg.
Tapno adda pamalatpatanyo no kasanot’ panangasaba iti daytoy nalawa a daga ti panagduduma, kumuyogtayo iti maysa kadagiti lima a manangaywan ti distrito ken ti asawana bayat a bisitaenda ti sumagmamano a kongregasion kadagiti nasulinek a lugar ti kataytay-akan. Ti panagdaliasatda saklawenna ti Western Australia, kagudua ti estado ti Queensland, ken ti Northern Territory, a mangsaklaw iti nasurok a 4.7 milion a kilometro kuadrado. Gistay pumada ti kadakkelna iti Europa, saan a mairaman ti dati nga Union Soviet.
Mangrugitayo nga agbiahe idiay Perth, ti kabisera a siudad ti Western Australia. Iti daytoy moderno a siudad dagiti 1.2 a milion a tattao, adda itan 49 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Malaksid iti Ingles, addada Griego, Italiano, Portugues, ken Español a kongregasion, kasta met dagiti babbabassit a grupo iti dadduma a pagsasao. Adda met kongregasion a buklen laeng dagiti kakabsat a tubo dita, a ti panangasabada ket naipamaysa kadagiti tubo iti dayta a kontinente. Adu kadagitoy nanumo a tattao ti mangipangpangagen iti mensahe ti Pagarian. Ngem komusta ngay kadagiti lugar nga adayo kadagiti dadakkel a siudad?
Manipud Perth agpa-amianantayo iti 1,800 a kilometro idiay Port Hedland, a sadiay ti pakaangayan ti asamblea sirkito. Kaaduan kadagiti 289 a timmabuno nagbiaheda iti nagbaetan ti 200 aginggat’ 700 a kilometro. Naggapuda kadagiti naiputputong a lugar nga ayan ti kaasitgan a kongregasion a nalabit 250 a kilometro ti kaadayona, a linasatda dagiti kalsada a naaplagan kadagiti natadem a bato a masansan a mangbettak kadagiti pilid ti kotse. Tallo a kongregasion iti daytoy a lugar ti nangibangon iti di pay nabayag kadagiti Kingdom Hall babaen ti quickly built method.
Napardas-Pannakaibangonna a Paggigimongan Kadagiti Naiputputong a Lugar
Anian a naiduma ti panangipatakder iti Kingdom Hall kadagitoy a lugar iti panangipatakder kadagiti siudad ken daddadakkel nga ili! Kaaduan kadagiti materiales maibiaheda manipud Perth, a 1,600 a kilometro iti abagatan. Ginasut a kakabsat a lallaki ken babbai ti agbiahe iti kastoy a kaadayo wenno ad-adayo pay iti naituding a ngudo ti lawas nga umay agbangon ti Kingdom Hall iti kapudot nga 40° aginggat’ 45°C. Ti panagsangpetda iti bassit a naiputputong a komunidad ket maysa a naisangsangayan a pammaneknek. Idi naibangon ti maysa a Kingdom Hall idiay Tom Price, maysa a bassit nga ili a pagminasan ti landok, inwaragawag ti lokal a periodiko iti umuna a panidna: “Sibabara a maawat dagiti boluntario a managbangon ken dagiti katulonganda a makiraman iti tallo-aldaw a ‘quick build’ a Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova ditoy Tom Price.”
Kasla gistay amin dagiti umili maragsakan a makibulig. Imbes nga agsingir iti $11,000 (iti Australia) tapno maisangpet ti 50 a tonelada a materiales, dimmawat laeng ti panggasolina kadagiti kakabsat ti naparabur nga akinkukua ti trak. Nangidonar dagiti lokal a kontratista iti 100 a litro a pintura. Nagbiruk dagiti kontratista iti makina a pagkali ti daga, ken nangipabulod ti kompania ti minas iti crane. Nagparikutda no sadino ti pangidagusanda kadagiti 300 a bisita, ngem nakaskasdaaw ti kooperasion dagiti umili. Nagtelepono dagiti sumagmamano ket nangitukonda kadagiti katre. Impakaammo ti maysa a lalaki a pumanaw iti ngudo ti lawas ket saanna nga ikandado ti makinlikud a ridaw ti balayna. Kinunana: “Kukuayo ti balay agingga a malpas ti proyekto.”
Adda nakakatkatawa a pasamak idi napan dagiti kakabsat iti naited a direksion a pangalaanda ti trailer a kukua ti lokal a sirkito. Nagparikutda idi adda karatula iti ruangan a kunana, “Awan Sumrek a Relihiuso a Tattao.” Ngem adda sadiay ti trailer. Gapuna nga impakaammoda iti babai a bumalay nga alaenda ti trailer, a napno iti basura. Idi madama a daldalusanda, nabigbigda a saan nga isu ti trailer ti sirkito! Idi simmangpet ti akinkukua iti trailer, imbaga ni baketna nga innala dagiti Saksi ni Jehova ti trailer-na. Di nagbayag insubli dagiti kakabsat ti nadalusanen a trailer, nga inlawlawagda ti biddut. Naadda ti nasayaat a panagsasarita, ket adu ti insaludsod dagitoy dati a bumusbusor maipapan kadatayo ken iti trabahotayo. Itan agragutda nga umay mangkita iti baro a Kingdom Hall.
Kasapulan ti panagandur iti panangasaba ti naimbag a damag iti daytoy a lugar. Umuna, nawatiwat ti nagbabaetan. Maysa a payunir a babai ken ti lakayna ti agmaneho a mapan-agsubli iti 350 a kilometro kadagiti saan a nasemento, natapuk a kalsada, manipud Port Hedland agingga iti Marble Bar, tapno agsarungkar ken mangyadal ti Biblia. Ti Marble Bar ti maysa kadagiti kababaraan a lugar ti Australia, a ti kapudotna masansan a danonenna ti 50°C manipud Oktubre aginggat’ Marso.
Ipapan iti “Makinngato nga Ungto”
Ti Darwin a naam-amianan pay iti 2,500 a kilometro, isut’ sumaruno nga ili a pakaangayan ti asamblea sirkito. Usaren ti manangaywan ti distrito ken ni baketna ti atiddog a panagbiahe tapno dida maliwayan ti personal a panagadal. Umuna a basaen ken pagsaritaanda ti inaldaw a teksto. Kalpasanna denggenda ti pannakabasa ti Biblia iti tape. Bayat nga agsinnublatda nga agmaneho, agsinnublatda met nga agbasa kadagiti artikulo Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo!
Adda karatula a mangballaag nga agannadda kadagiti “roadtrains.” Atitiddog ken napipigsa dagitoy a trak nga agguyod iti tallo wenno uppat a trailer ket ti kaatiddogda agingga iti 55 a metro. Isut’ gapuna a masapul ti nalawa a pagnaan no malabsan dagitoy. Mausar dagita a mangipan kadagiti baka wenno dadduma a produkto kadagiti naiputputong nga ili.
Awan ressat ti napudot a klima sa namaga a kanayon iti away. Ti natikag a daga a makitayo nalabit ipagarupyo a nalawa a sementerio agsipud ta nawarasan ti daga kadagiti agpaparehot’ kaaddayona a pusol wenno balay ti koton. Nagduduma ti kolor dagiti pusol, depende iti klase ti daga nga inusar dagiti koton, ket ti kangatoda adda iti agarup 1 aginggat’ 2.5 a metro. Kalpasanna, bayat a ballasiwen dagiti biaherotayo ti Karayan Victoria, makitada dagiti insurat-ima a karatula. “Napeggad: Saan a Maipalubos ti Aglangoy. Adda Dagiti Buaya nga Agsidsidat’ Tao Kadagitoy a Karayan!” kunaen ti maysa. Nainsiriban nga inkeddengda ti bumiruk iti sabali a pagdigosanda tapno mabang-aranda!
Kamaudiananna, nadanonda ti makin-amianan nga ungto ti Australia, a maaw-awagan ti “Makinngato nga Ungto.” Ti Darwin, a kabisera a siudad ti Northern Territory, isut’ nakaisaadan ti dua a dadakkel a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Nalaka a madlaw ti nagduduma a kultura ti Darwin no tabunuanyo ti asamblea sirkito. Am-ammuenyo ni Charles a 30 ti tawenna, a naggapu iti dinadael ti gubat nga East Timor idiay Indonesia. Insuro dagiti Insik a nagannak kenkuana nga agdayaw kadagiti inapo. Nakaro pay ti pannakaigamerna iti martial arts. Saan a nalaka ti agikkat gapu iti napigsa a pannakaisinggalut iti espiritismo. Nupay kasta, gapu ta pinampanunotna ti kari ni Jesus a “ti kinapudno wayawayaannakayto,” nakalapsut iti kastoy a kita ti kabibiag. (Juan 8:32) “Itatta,” kunana, “addaanak iti nadalus a konsiensia iti imatang ni Jehova, ken agdama nga agserserbiak a kas ministerial nga adipen. Ti kalatko isut’ itatabuno iti Ministerial Training School.”
Adtoy met ni Beverly a taga Papua New Guinea. “Idi damo diak maitured ti mangasaba kadagiti puraw,” ipudno ni Beverly, “agsipud ta diak unay us-usaren ti Ingles, sa adda sasao, a mainayon iti bengngat nga Australiano, a nangparigat kaniak a mangtarus. Ngem gapu ta laglagipek ti kuna ti Biblia nga agtalektayo ken Jehova ket padasen ken kitaentayo ta isu ket naimbag, inrugik ti amin-tiempo a payunir a ministerio idi Enero 1991. Payunir itan ti damo nga inyadalak iti Biblia. Dua kadagiti babbalasangna ti immawat met ti kinapudno, ket maysa kadakuada ti agpaypayunir, a kadua ni lakayna.”
Sakbay a panawantay ti Darwin, agbiahetay iti 250 a kilometro ket agpadayatayo a dumagas biit idiay Kakadu National Park, agdindinamag gapu kadagiti nadumaduma a kita ti billit. Maam-ammotay ditoy ni Debbie, ti kakaisuna a naiputputong a manangaskasaba ti naimbag a damag iti intero a lugar. Damagentay no kasanona a masalimetmetan ti napigsa nga espiritualidadna uray no agmaymaysa. Insungbatna: “Umuna, babaen ti kararag. . . . Ken makaliwliwa kaniak ti kasuratan a kas iti Isaias 41:10, a kunana: ‘Dika agbuteng, ta addaak kenka. Dika agkullayaw, ta siak ti Diosmo. Papigsaenkanto. Pudno a tulongankanto. Pudno a tapayaenkanto iti makannawan nga ima ti kinalintegko.’”
Iti Jilkmingan, 450 a kilometro iti abagatan ti Darwin, madanontayo ti bassit a grupo dagiti tubo ditoy. Iti adu a tawtawen naibilang daytoy a komunidad dagiti tubo ditoy a kas naed dagiti Saksi ni Jehova gapu ta adu ti regular a tumabtabuno kadagiti kumbension ken asamblea, nupay awan uray maysa ti nabautisaran pay. Agdindinamag ti kinadalus ti komunidad. Makaparagsak ta addan sumagmamano a sititibker a nangitakder iti kinapudno ket nabautisarandan. Isuda ti kaunaan kadagiti tubo nga agnaed iti away a nangaramid iti kasta. Masapul dagitoy napakumbaba a tattao ti pudno a tured ken panagtalek iti nasantuan nga espiritu ni Jehova tapno makaruk-atda kadagiti sinigsiglon a tradision ken espiritistiko nga ar-aramid ti tribuda.
Mapan iti Alice Springs sa Panawan ti Kataytay-akan
Tiempo itan a panawan ti “Makinngato nga Ungto” ket agpaabagatantayo iti 1,600 a kilometro a mapan idiay Alice Springs, iti “Nalabaga a Sentro” ti kontinente, asideg ti agdindinamag nga Ayers Rock. Adda air-conditioned a Kingdom Hall ditoy, a nawaya a pagasambleaan dagiti 130 wenno ad-adu pay a tumabuno manipud iti dua a kongregasion iti daytoy a lugar. Maimatangantay manen ti naragsak a buya ti Nakristianuan a panaglalangen dagiti Polynesian, Europeo, ken dagiti tubo ditoy.
Kamaudiananna panawantayon ti Alice Springs ket irugitay ti maudi a paset ti panagbiahe a kadua ti napasiar a manangaywan ti distrito ken ti baketna. Daytoy a panagbiahe ket 2,000 a kilometro a panangballasiw ti kontinente nga agpaamianan ken agpadaya. Bayat nga aramidentay dayta, agpakadatayon iti kataytay-akan, ta inton agangay madanontayo ti napuskol a kabakiran ti Queensland. Ditoy igid ti baybay ti umamianan a Queensland—ti lugar ti Great Barrier Reef—masarakan dagiti adu a kongregasion nga addaan nangato a bilang dagiti Saksi no idilig iti populasion.
Nupay kasta, ditay pay nalpas ti panagdaliasat sakbay nga intay tabunuan ti maysa pay nga asamblea sirkito. Aglugantayo ti eroplano idiay Cairns—ti tropikal nga ili ti agdindinamag a Barrier Reef ti Queensland—panawantay biit ti kadakkelan ti Australia ket ageroplanotayo a mapan iti makin-amianan a murdong ti Cape York Peninsula, iti ballasiw ti Torres Strait, nga agpa-Thursday Island. Adda bassit a kongregasion ditoy a 23 laeng dagiti agibumbunannagna. Anian a rag-o a makita nga adda 63 a timmabuno iti maudi nga asamblea iti daytoy a panagbiahe!
Namnamaenmi a tinagiragsakyo daytoy a panangtaldiap iti apagbiit iti trabaho a panangikasaba iti Pagarian a maang-angay iti daytoy a daga ti panagduduma. Nalabit addanto aldaw a makaumaykay bumisita iti daytoy makaawis a daga ti Australia ket maam-ammoyonto a sangon-sango dagiti kakabsat a lallaki ken babbai a simamatalek a mangtungtungpal iti ministerioda iti naidumduma a teritoriada.
[Mapa/Ladawan iti panid 23]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Port Hedland
Canberra
Tom Price
Marble Bar
Newman
Darwin
Katherine
Alice Springs
Ayers Rock
Thursday Island
Cairns
Adelaide
Melbourne
Hobart
Sydney
Brisbane
Perth
[Ladawan iti panid 24]
Perth, ti kabisera ti Western Australia
[Ladawan iti panid 25]
Nasayaat dagiti resulta ti panangasaba iti lansangan