Pammadayaw Wenno Pammasablog?
ADDA agkuna kenka, “Nagpintas ketdin ti inaramidmo iti buokmo!” Pammadayaw dayta wenno pammasablog? “Bagay unay kenka dayta nga amerikana!” Pammadayaw wenno pammasablog? “Daytoy ti kaiimasan pay laeng a taraon a naramanak!” Pammadayaw dayta wenno pammasablog? No ipaayandatayo iti kakasta a komendasion, nalabit pampanunotentayo no talaga a naimpusuan ken napudno dagita wenno pammagusto laeng kadatayo a di met gayam patien ti mangibagbaga.
Kasanotayo a maammuan no pammadayaw wenno pammasablog ti ibagbaga kadatayo ti maysa a tao? Adda kadi parikut iti dayta? Ditay kadi mabalin nga awaten lattan ti naibaga ket pagragsakantayo laengen dayta? Komusta ngay no datayo ti mangpadayaw kadagiti sabsabali? Sinukimattay kadin dagiti motibotayo? Ti panangpampanunot kadagitoy a saludsod matulongannatayo nga agbalin a mannakaawat ken mangusar iti dilatayo iti wagas a pakaidayawan ni Jehova a Dios.
Nadepinar ti Pammadayaw ken Pammasablog
Depinaren ti Webster’s Dictionary ti pammadayaw kas ebkas ti iyaanamong wenno komendasion, ken dayta a sao ipasimudaagna met ti panagdayaw wenno panangipadayag. Nabatad a dagiti dua a naud-udi a kayuloganna agaplikar laeng iti pammadayaw a maiturong ken Jehova a Dios. Napateg daytoy a paset ti pudno a panagdayaw, kas ibalakad ti napaltiingan a salmista: “Ta nasayaat . . . , nakaay-ayo, ket naimnas ti panangidaydayaw.” “Amin nga adda angesna idaydayawda koma ni Jehova.”—Salmo 147:1; 150:6.
Nupay kasta, dina kayat a sawen daytoy a saan a mabalin a padayawan dagiti tattao. Mabalin, no maipapan iti panangipaay iti komendasion, pananganamong, wenno nasayaat a kapanunotan. Iti maysa a pangngarig ni Jesus, kuna ti apo iti adipenna: “Nasayaat unay, naimbag ken matalek nga adipen!”—Mateo 25:21.
Iti sabali a bangir, nadepinar ti pammasablog kas ubbaw, saan a naimpusuan wenno nalabes a pammadayaw, a ti mangpaspasablog masansan nga adda gagemna a maipaay iti bukodna a pagimbagan. Maipaay ti nasikap a komendasion wenno patiray-ok tapno makagun-od iti pabor wenno material a gunggona manipud iti sabali wenno tapno mangiparikna iti utang a naimbag a nakem iti mamaspasablog. Gapuna ti kinamanagimbubukodan ti mangtigtignay kadagiti mamaspasablog. Sigun iti Judas 16, “sisasaganada a mangpasablog kadagiti sabsabali a tattao no makitada nga adda magunggona iti dayta.”—The Jerusalem Bible.
Ti Nainkasuratan a Panangmatmat
Ania ti Nainkasuratan a panangmatmat iti panangidayaw kadagiti padatayo a tattao? Nangipasdek ni Jehova iti pagsurotantayo iti daytoy a banag. Naibaga kadatayo iti Biblia a maidayawtayo no aramidentay ti pagayatan ni Jehova. Kuna ni apostol Pablo a “tunggal maysa dumtengto kenkuana ti dayawna manipud iti Dios.” Kuna ni Pedro kadatayo a ti nasubok a kalidad ti pammatitayo “masarakan koma a pakaigapuan ti pannakaidayaw.” Gapuna ti kinapudno nga idayaw ni Jehova dagiti tattao ipakitana kadatayo a ti panangipaay iti napaypayso a pammadayaw ket naimbag, naayat, ken makagunggona nga aramid, banag a ditay koma liplipatan.—1 Corinto 4:5; 1 Pedro 1:7.
Ti sabali pay a gubuayan ti pannakaidayawtayo, sigun iti Biblia, ket dagiti agtuturay iti gobierno a makapaliiw iti nasayaat a konduktatayo ket pudno a komendarandatayo. “Itultuloymo nga aramiden ti naimbag,” kunana kadatayo, “ket maidayawkanto iti dayta.” (Roma 13:3) Mabalin met a padayawandatayo dagiti tattao a pudno a mamati iti ibagbagada ken awananda iti nalimed a panagem iti panangidayawda kadatayo. Kuna ti naipaltiing a Kasuratan iti Proverbio 27:2: “Sabali laeng a tao ti mangidayaw koma kenka, ket saan a ta ngiwatmo met laeng.” Daytoy ti mangipakita nga umiso ti umawat iti pammadayaw manipud kadagiti tattao.
Maisupadi iti dayta ti panangipaay wenno panangawat iti pammasablog. Apay a kagura unay ni Jehova ti pammasablog? Umuna, saan a nagtaud dayta iti puso, ket kondenaren ni Jehova ti saan a naimpusuan. (Idiligyo ti Proverbio 23:6, 7.) Maysa pay, saan a napudno dayta. Iti panangdeskribirna kadagiti tattao a di anamongan ti Dios, kuna ti salmista: “Ti la agiinnulbod ti ar-aramidenda, mamaspasablog dagiti bibigda, agsaoda iti nagsiping a puso. Sapay koma ta laplapen ni Yahweh amin a bibbibig a manangpasablog.”—Salmo 12:2, 3, JB.
Kangrunaanna, ti pammasablog ket saan a kinamanagayat. Tigtignayen dayta ti kinamanagimbubukodan. Kalpasan ti panagsaona maipapan kadagiti mamaspasablog, inadaw ida ni salmista a David a kunkunada: “Iti dilami mangparukmakamto; dagiti bibigmi kukuami a bukod: siasino ti mangituray kadakami?” Deskribiren ni Jehova dagita a managimbubukodan kas ‘mangilupitlupit kadagiti napanglaw.’ Nausar dagiti mamaspasablog a dilada, saan a tapno mangpabileg kadagiti sabsabali, no di ket mangilupitlupit ken mangparigat kadakuada.—Salmo 12:4, 5.
Pammasablog—Maysa a Palab-og
“Ti tao a mangpaspasablog iti kaarrubana, mangyukrad iti iket kadagiti ad-addangna.” Kasta ti kuna ni masirib nga Ari Solomon, ket pudno unay dayta! (Proverbio 29:5) Inkagumaan dagiti Fariseo a palab-ogan ni Jesus iti pammasablog. Kinunada: “Mannursuro, ammomi a napudnoka ken isurom a sipupudno ti dalan ti Dios, ket dika ikankano ti asinoman, ta dika kumita iti makinruar a langa dagiti tattao.” Anian a makaay-ayo unay dayta! Ngem saan a naallilaw ni Jesus iti nalamuyot a sasaoda. Ammona a dida mamati iti napudno a pannursurona ngem pinadpadasda laeng a palab-ogan iti panagsaona maipapan iti isyu a panagbayad iti buis ken Cesar.—Mateo 22:15-22.
Naiduma unay ni Ari Herodes idi umuna a siglo no maidilig ken Jesus. Idi nagbitla idiay ili ti Cesarea, kinuna dagiti tattao: “Timek ti maysa a dios, ket saan a ti maysa a tao!” Imbes a binabalawna dagiti tattao gapu iti kasta a nangiwat ken ubbaw a pammadayaw, inawat ni Herodes ti pammasablog. Dagus a dinusa ti anghel ni Jehova. Inigges ni Herodes a nakaigapuan ti ipapatayna.—Aramid 12:21-23.
Alisto ti nataengan a Kristiano a mangilasin iti pammasablog. Nangnangruna nga agannad koma dagiti panglakayen iti kongregasion no nalabes ti panangpadayaw ti maysa a matamtaming iti hudisial a kaso, a nalabit pagdidiligenna pay dagiti panglakayen ken kunaenna nga ad-adda a naasi ken mannakaawat dayta a kasarsaritana.
Ibatad ti Biblia ti sabali pay a palab-og a patauden ti pammasablog babaen ti panangdeskribirna no kasano a masulisog ti agtutubo a lalaki iti imoralidad babaen iti mananggargari. (Proverbio 7:5, 21) Agaplikar daytoy a pakdaar iti agdama a kasasaad. Kadagidiay mailaklaksid iti kongregasion Kristiano iti kada tawen, adu kadakuada ti naikkat gapu iti imoral a kondukta. Saan ngata a pammasablog ti nangrugian ti kasta a pannakatnag iti nadagsen a basol? Yantangay tarigagayan unay dagiti tattao ti pammadayaw ken nasayaat a pakasarsaritaan, ti nalamuyot a sasao manipud kadagiti mamaspasablog a bibig mapakapsutna ti maysa a Kristiano a tumulok iti di umiso a kondukta. No di agaluad kadagita, mabalin nga adda dagiti dakes nga ibungana.
Agannad iti Pammasablog
Ti pammasablog penkenna ti panagayat iti bagi wenno kinapasindayag ti mapasablogan. Mangituggod dayta iti nalabes a panangmatmat ti maysa a tao iti kinapategna, a mangtignay kenkuana a mangipagarup a natantan-ok ngem kadagiti sabsabali. Inyarig ni pilosopo a François de La Rochefoucauld ti pammasablog iti bugos a kuarta, “a, di koma mausar no saan a gapu iti kinapasindayag.” Gapuna, tapno masaluadan ti maysa a tao ti bagina masapul nga ipangagna ti praktikal a patigmaan ni apostol Pablo: “Ibagak iti tunggal maysa kadakayo dita a dina panunoten nga ad-adda ti bagina ngem iti rebbengna a panangpanunot; no di ket agpanunot a kas addaan iti nasimbeng a panagpampanunot, tunggal maysa kas imbunong ti Dios kenkuana a rukod ti pammati.”—Roma 12:3.
Nupay ti nainkasigudan a pagannayasantayo ket kalikagumantay a denggen ti makaay-ayo kadagiti lapayagtayo, ti talaga a kangrunaan a kasapulantayo ket naibatay-Biblia a patigmaan ken disiplina. (Proverbio 16:25) Kinalikaguman laeng ni Ari Acab a denggen ti makaay-ayo kenkuana; kiniddaw pay dagiti adipenna ken ni mammadto a Miquias a pagbalinenna ti saona a “kas la iti sao ti maysa kadakuada [dagiti mammasablog a mammadto ni Acab], ket agsaoka ti naimbag.” (1 Ar-ari 22:13) No koma ta situtulok a dimngeg ni Acab iti nabatad a sao ken nagbalbaliw iti kinasukirna, nalapdanna koma ti nakaal-alingget a gubat a nakaabakan ti Israel ken nakatayanna met a mismo. Agpaay iti naespirituan a pagimbagantayo, rumbeng nga alistotayo a mangipangag iti nainget ngem naayat a balakad dagiti nadutokan a Kristiano a panglakayen, nga agtarigagay a tumulong kadatayo tapno makapagtalinaedtayo iti nalinteg a dana ti kinapudno, imbes nga agbiroktayo kadagiti tattao a kanayon a mangpadayaw kadatayo, a gagatelenda dagiti lapayagtayo iti pammasablog!—Idiligyo ti 2 Timoteo 4:3.
Iti aniaman a rason, saan a pulos nga iyugali dagiti Kristiano ti agpasablog. Kas ken matalek nga Eliu, ikararagda a buyogen ti determinasion: “Bay-annak koma a di mangidumduma iti asinoman, ket diak met pasablogan ti siasinoman a tao; ta diak ammo ti mangpasablog, di la ket ta alaennak a dagus ti Nangaramid kaniak.” Iti kasta, kas ken Pablo, mabalinda a kunaen: “Uray kaano saankami nga immay buyogen ti mangal-aliog a sasao . . . wenno buyogen ti ulbod a pammarang maipaay iti kinaagum.”—Job 32:21, 22, An American Translation; 1 Tesalonica 2:5, 6.
Padayawanyo No Maikari
Ti naipaltiing a proverbio ipakitana a mabalin nga usaren ti pammadayaw a kasla pagrukodan, a kunkunana: “Ti paggugoran maipaay iti pirak ken ti urno iti balitok, ngem ti pammadayaw isu ti pakasubokan ti kinatao.” (Proverbio 27:21, The New English Bible) Wen, ti pammadayaw mabalin nga iparegtana ti pannakarikna iti kinatan-ok wenno kinapasindayag, a mangituggod iti pannakatnag ti maysa a tao. Iti sabali a bangir, mabalin a dayta ti mangipalgak iti kinanumo ken kinapakumbabana no bigbigenna a ni Jehova ti nakautanganna iti aniaman a naaramidanna a nakaigapuan ti pannakaidayawna.
Ti napudno a pammadayaw gapu kadagiti nasayaat a kondukta wenno gapuanan pabilgenna nga agpadpada ti mangpadayaw ken ti mapadayawan. Dayta ti tumulong tapno mapataud ti nabara ken nasayaat nga apresasion iti maysa ken maysa. Iparegtana ti panangragpat kadagiti nasayaat a kalat. Ti umiso a pammadayaw kadagiti agtutubo mabalin a tignayenna ida nga ad-adda pay nga umagawa. Mabalin a dayta ti tumulong a mangsukog iti ugalida bayat nga ikagumaanda ti agbiag a maitunos kadagiti estandarte a manamnama kadakuada.
Gapuna, liklikantayo ti pammasablog—mamasablog man wenno mapasablogan. Napakumbabatayo koma nga umawat iti pammadayaw. Ket naparabur ken naimpusuan koma ti panangidayawtayo—agpadpada iti regular a panagdayawtayo ken Jehova ken ti napudno a panangpadayawtayo kadagiti sabsabali babaen iti nasayaat a komendasion ken apresasion, a laglagipentayo a “ti maysa a sao iti maitutop a tiempo, anian a nagsayaat!”—Proverbio 15:23.