Ti Saem nga Inyeg ti Gubat

“AWAN a pulos ti pagsayaatan nga inyeg ti gubat,” kinuna ti maysa a nagsoldado idi Gubat Sangalubongan II. “Puro ketdi pagdaksan.” Adu ti umanamong kenkuana. Nakaro a mangdadael ti gubat; agpadpada a dakkel ti mapukaw ti nangabak ken ti naabak. Uray no nagpatinggan ti rinnupak, agsagaba ti minilion gapu kadagiti di mayebkas a saem nga impalak-amna.

Aniada a saem? Adu ti maulila ken mabalo gapu ta rineprep a biag ti matay gapu iti gubat. Makalasat man ti adu, nakaro met ti lak-amenda a dunor ken sikolohikal a piglat. Mabalin a pagpanglawan dayta ti minilion wenno mapilitanda a talawan ti pagtaenganda. Mailadawantay kadi ti gura ken ladingit nga ing-ingpen dagidiay nakalasat iti gubat?

Umukuok a Saem

Uray nalpas ti gubat, nagsardeng ti panagpipinnaltog, ken nagawiden dagiti soldado, agtultuloyto latta nga umukuok ti saem kadagiti puso ti tattao. Mabalin a dagiti sumarsaruno a henerasion agipempenda iti nakaro a gura iti maysa ken maysa. Iti kasta, mabalin a pangrugian ti sabali manen a gubat dagiti saem nga ibati ti maysa a gubat.

Kas pagarigan, ti Tulag ti Versailles, a napirmaan idi 1919 tapno dayta ti pormal a mamagpatingga iti Gubat Sangalubongan I, ket agkalikagum iti Alemania kadagiti banag a matmatan dagiti umilina kas kinaulpit ken pammales kadakuada. Sigun iti The Encyclopædia Britannica, “nasair ti rikna dagiti Aleman ken kayatda ti agibales” gapu kadagiti sagudayen ti tulag. Sumagmamano a tawen kalpasanna, “ti rikna a nasair gapu iti tulag ti kappia intuggodna ni Hitler” ken maysa kadagiti rason no apay a bimtak ti Gubat Sangalubongan II.

Nangrugi ti Gubat Sangalubongan II iti Lumaud nga Europa sa nagsaknap agraman iti Balkan. Iti dekada 1990, naggugubatda idiay Balkan gapu iti saem nga imbati ti napalabas a susik dagiti nagduduma nga etniko a grupo iti dayta a rehion idi dekada 1940. “Awan sardayna ti maulit-ulit a panagginnura ken panagbinnales, a dimmanon agingga iti kaaldawantayo,” inkomento ti pagiwarnak a Die Zeit idiay Alemania.

Tapno agbiag a natalna ti tattao, awan duadua a masapul a mapunas dagiti saem nga inyeg ti gubat. Kasano a maibanag dayta? Ania ti rumbeng nga aramiden tapno maikkat ti gura ken ladingit? Asino ti mangpunas kadagiti saem nga inyeg ti gubat?

[Picture Credit Line iti panid 2]

AKKUB: Fatmir Boshnjaku

[Picture Credit Lines iti panid 3]

Ladawan nga impaay ti U.S. Coast Guard; UN PHOTO 158297/J. Isaac