Pakasaritaan ti Biag
Amin-Kararua a Panagserbi iti Laksid Dagiti Pannubok
KAS INSALAYSAY NI RODOLFO LOZANO
Nayanakak iti siudad ti Gómez Palacio, Durango State, iti Mexico, idi Setiembre 17, 1917. Kangitingitan idi ti Rebolusion Mexicano. Nupay nagpatinggan ti rebolusion idi 1920, nagtultuloy ti riribuk iti lugarmi iti sumagmamano a tawen. Narigat unay idi ti kasasaad.
NAMINSAN, idi naammuan ni Nanang nga adda mapasamak a dangadang dagiti rebelde ken soldado, pinagtalinaednak ken dagiti tallo a kakabsatko a lallaki ken dua a babbai iti uneg ti balaymi iti sumagmamano nga aldaw. Bassit idi ti taraonmi. Malagipko pay daydi panaglemmengmi ken adingko a babai iti sirok ti katre. Kalpasan dayta, nagdesision ni Nanang nga ipannakami nga agkakabsat idiay Estados Unidos, ket sumarunonto ni tatang.
Simmangpetkami idiay California idi 1926, sakbay ti panagsuek ti ekonomia ti Estados Unidos a naawagan Great Depression. Nagakar-akarkami iti sadinoman a pakasarakan iti trabaho, kas idiay San Joaquin Valley, Santa Clara, Salinas, ken King City. Nasursuromi ti agtalon ken agmula iti amin a kita ti prutas ken natnateng. Nupay nadagsen ti trabahok kabayatan ti kinaagtutubok, maysa dayta a naragsak a paset ti biagko.
Naammuak ti Kinapudno a Linaon ti Biblia
Idi Marso 1928, sinarungkarannakami ti maysa a lakay nga Estudiante ti Biblia, kas awag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Esteban Rivera ti naganna ken Español ti pagsasaona. Nagustuak ti paulo ken linaon ti bokleta nga imbatina, “Sadino ti Ayan Dagiti Natay?” Nupay ubingak pay idi, nagadalak iti Biblia ken nakitimpuyogak kadagiti Estudiante ti Biblia. Idi agangay, nagbalin met a naregta a managdaydayaw ni Jehova ni nanang ken ni adingko nga Aurora.
Idi ngalay ti 1930s, nabangon ti maysa a Kingdom Hall idiay San Jose para iti Ingles ti pagsasaona a kongregasion. Gapu ta adu dagiti Español a mannalon iti dayta a lugar, kinasabaanmi ida ken nangangaykami iti Panagadal iti Pagwanawanan. Inaramidmi daytoy iti tulong dagiti Español a Saksi a naggapu idiay San Francisco, nga agarup 80 kilometro ti kaadayona. Idi agangay, agarup 60 ti tumabtabunon kadagiti gimong a maang-angay iti Español iti Kingdom Hall ti San Jose.
Idi agangay, iti maysa nga asamblea idiay San Jose idi Pebrero 28, 1940, insimbolok ti dedikasionko ken Jehova babaen ti bautismo. Iti simmaganad a tawen, nadutokanak a kas payunir, maysa nga amin-tiempo a ministro a Saksi ni Jehova. Kalpasanna, idi Abril 1943, naawisak nga umakar idiay Stockton, maysa a siudad a 130 kilometro ti kaadayona, tapno mangbuangay iti Español ti pagsasaona a kongregasion. Siak idi ti mamangulo a manangaywan ti Ingles a kongregasion idiay San Jose, ken as-asikasuek met dagiti Español ti pagsasaona a kakabsat sadiay. Idi nayallatiwkon kadagiti dadduma dagitoy a rebbengen, immakarak idiay Stockton.
Nasubok ti Kinatarnawko
Nangrugi idi 1940, namin-ano a naayabanak nga agpalista iti militar, ngem kanayon a raemenda ti panagkedkedko gapu iti konsiensiak. Di nagbayag kalpasan a timmapog ti Estados Unidos iti maikadua a sangalubongan a gubat idi Disiembre 1941, kimmaro ti panangpilit dagidiay adda iti pagpalistaan nga agsoldado. Kamaudiananna, naibaludak idi 1944. Bayat nga ur-urayek ti sentensiak, naipupokak iti basement ti pagbaludan a kaduak dagiti kriminal. Idi naammuanda a maysaak kadagiti Saksi ni Jehova, adu kadakuada ti nagsaludsod no kasano nga apektaran ti naaramidda a krimen ti takderda iti Dios.
Nagpiansa dagiti Saksi idiay San Jose tapno mawayawayaanak bayat nga ur-urayek ti bista. Maysa nga abogado sadi Los Angeles, a mangibagbagi kadagiti naidarum iti kaso a mainaig kadagiti sibil a kalintegan, ti immannugot a mangabogado kaniak nga awan bayadna. Inkeddeng ti hues a mawayawayaanak no la ket ta saanakon nga agpayunir, agtrabahoak, ken binulan nga agreport kadagiti autoridad. Saanak nga immanamong, isu a nasentensiaanak iti dua a tawen iti pagbaludan ti McNeil Island sadi Washington State. Iti kaaddak sadiay, impamaysak nga inadal ti Biblia. Nasursurok met ti agmakinilia. Awan pay dua a tawen, nawayawayaanak gapu iti nasayaat a konduktak. Dagus nga inyurnosko ti panagtultuloyko a payunir.
Dakdakkel a Trabaho
Iti panawen ti lam-ek idi 1947, naibaonkami iti kaduak a payunir a mangasaba kadagiti Español ti pagsasaona nga umili ti Colorado City, Texas. Ngem nakalamlam-ek idi, isu a napankami idiay San Antonio ta saan unay a nalam-ek sadiay. Ngem nagtudo sadiay iti napigsa ket nasinga ti panangasabami iti balaybalay. Di nagbayag, naibusankamin iti kuarta. Tinapay a napalamanan iti naata a repolio ken alfalfa a tsa ti pinagbiagmi iti sumagmamano a lawas. Nagawid ti kaduak, ngem nagtalinaedak. Tinulongandak dagiti Ingles ti pagsasaona a Saksi idi naammuanda ti sasaadek.
Idi dimteng ti primavera, nagsubliak idiay Colorado City, ket idi agangay nabuangay ti bassit nga Español ti pagsasaona a kongregasion. Kalpasanna, immakarak idiay Sweetwater, Texas. Timmulongak sadiay a nangbangon iti sabali pay nga Español ti pagsasaona a kongregasion. Iti kaaddak idiay Sweetwater, nakaawatak iti surat a mangaw-awis kaniak iti maika-15 a klase ti Watchtower Bible School of Gilead tapno masanay a misionero. Nangrugi ti klase idi Pebrero 22, 1950. Kalpasan ti panaggraduarmi iti kalgaw iti internasional a kombension idiay Yankee Stadium sadi New York City, nagtalinaedak iti tallo a bulan iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn. Sadiay ti nakasanayak iti trabahokto iti sanga nga opisina ti Mexico.
Ti Trabahok iti Mexico
Simmangpetak iti Mexico City idi Oktubre 20, 1950. Agarup dua a lawas kalpasanna, nadutokanak kas manangaywan iti sanga. Dayta ti annongek iti uppat ket kagudua a tawen. Dakkel ti naitulong ti panagpayunirko, pannakaibalud, panagadal idiay Gilead, ken ti kaaddak idiay Brooklyn. Idi simmangpetak iti Mexico, nariknak a dagus a kasapulan a mapabileg ti espiritualidad dagiti Mexicano a kakabsat. Kangrunaan iti amin, nasken a matulongan ida a mangsalimetmet kadagiti nangato a moral a pagalagadan ti Sao ti Dios.
Kadagiti pagilian ti Latin America, a pakairamanan ti Mexico, gagangay ti panagkabbalay dagiti di nagkasar. Impalubos dagiti relihion ti Kakristianuan, nangruna ti Iglesia Romana Katolika, daytoy nga aramid nga iparit ti Biblia. (Hebreo 13:4) Gapuna, adda dagidiay nagbalin a miembro ti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova uray no saanda a nagkasar. Naikkanda ngarud iti innem a bulan a mangilinteg kadagiti bambanag. Ta no saan, saandan a maibilang a Saksi ni Jehova.
Adu dagiti saan a narigatan a nangbalbaliw iti biagda. Agkasarda laeng tapno agbalin a legal ti panagasawada. Narikrikut ti kasasaad dagiti dadduma. Kas pagarigan, adda dagidiay namindua ken namitlo pay ketdin a nakiasawa a saanda man la a nakidiborsio iti legal a pamay-an. Idi tinungpal dagiti adipen ni Jehova ti isursuro ti Sao ti Dios maipapan iti panagasawa, sinagrap dagiti kongregasion dagiti agkakaimbag a naespirituan a bendision.—1 Corinto 6:9-11.
Kadagidi a tiempo, nakapuy ti sekular nga edukasion iti Mexico. Uray pay sakbay a simmangpetak idi 1950, mangor-organisar idin ti sanga nga opisina iti klase para iti panagbasa ken panagsurat kadagiti kongregasion. Nabaliwan a naorganisar dagita a klase, ket nairehistro dagitoy iti gobierno. Sipud idi 1946, idi a nangrugi ti panangirekord, nasurok a 143,000 a tattao iti Mexico ti nasursuruan nga agbasa ken agsurat kadagiti klase nga inyussuat dagiti Saksi!
Nainget unay dagiti linteg ti Mexico maipapan iti relihion. Nupay kasta, adda dagiti napateg a panagbalbaliw iti napalabas a tawtawen. Idi 1992, naipaulog ti baro a linteg maipapan kadagiti narelihiosuan nga aktibidad, isu nga idi 1993, nairehistro a kas relihioso nga organisasion dagiti Saksi ni Jehova iti Mexico.
Pagrag-oak unay dagitoy a panagbalbaliw, ta impagarupko idi nga imposible dagita. Iti las-ud ti adu a tawen, namin-adu a sinarungkarak dagiti opisina ti gobierno ket awan ti kasta unay a pangnamnamaak. Nupay kasta, nagsayaat a makita no kasano ti panangtaming ti Legal Department iti sanga nga opisinami kadagitoy a banag. Gapuna nga ita, manmano laengen ti parikut a tamingenmi mainaig iti trabaho a panangasaba.
Panagserbi a Kaduak ti Misionero nga Asawak
Idi simmangpetak iti Mexico, adun dagiti adda iti pagilian nga immun-una a nagturpos iti Gilead. Maysa kadakuada ni Esther Vartanian, maysa a Saksi a taga Armenia. Inrugina ti nagpayunir idiay Vallejo, California, idi 1942. Nagkasarkami idi Hulio 30, 1955, ket intultuloymi ti nagserbi iti Mexico. Nagtalinaed ni Esther kas misionero iti Mexico City, ket nagnaedkami iti sanga nga opisina a pagserserbiak agingga ita.
Idi 1947, simmangpet ni Esther iti umuna a nakaitudinganna kas misionero idiay Monterrey, Nuevo León, Mexico. Adda maysa laeng idi a kongregasion a buklen ti 40 a Saksi idiay Monterrey, ngem idi nayakar idiay Mexico City idi 1950, addan uppat a kongregasion. Iti agdama, agserserbi iti sanga nga opisinami iti asideg ti Mexico City ti dua nga agtutubo a kabagian dagiti pamilia nga inyadalan ni Esther iti Biblia idi agserserbi pay laeng idiay Monterrey.
Kaaduan a paset ti Mexico City ti pangaskasabaan dagiti misionero idi 1950. Pagnaenda a sursoren ti teritoriada wenno saan, agluganda kadagiti daan unayen a bus a napekpek ti pasahero. Idi simmangpetak idi arinunos ti 1950, adda pito a kongregasion. Ngem ita immadun daytoy iti agarup 1,600, a buklen ti nasurok a 90,000 nga agibumbunannag iti Pagarian iti Mexico City, ket idi napan a tawen, nasurok a 250,000 ti timmabuno sadiay iti Panglaglagip iti ipapatay ni Kristo! Iti panaglabas dagiti tawen, naaddaankami ken Esther iti pribilehio nga agserbi iti adu kadagitoy a kongregasion.
No adda irugimi ken Esther a panagadal iti Biblia, kanayon nga ikagumaanmi a guyugoyen ti ama tapno mairaman ti intero a pamilia. Iti kasta, adun ti naimatanganmi a dadakkel a pamilia nga agserserbin ken Jehova. Patiek a ti maysa kadagiti rason iti napardas nga irarang-ay ti pudno a panagdayaw iti Mexico ket isu ti panagkaykaysa ti sibubukel a pamilia iti pudno a panagdayaw.
Binendisionan ni Jehova ti Trabaho
Sipud idi 1950, nakaskasdaaw ti irarang-ay ti trabaho iti Mexico, agpada iti bilang ken iti pannakaorganisarna. Pudno a makaparagsak ti makaipaay iti bassit a tulong iti kasta a panagrang-ay, makipagtrabaho kadagiti managpadagus ken naragsak a tattao.
Sumagmamano a tawenen ti napalabas, binisitadakami ni Karl Klein, nga agserserbi kas kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova, ken ni Margaret nga asawana bayat nga agbakbakasionda. Kayat ni Kabsat Klein a riknaen ti kasasaad ti trabaho iti Mexico, isu nga immayda nga agassawa iti San Juan Tezontla Congregation a nakaitimpuyoganmi idi, nga asideg iti Mexico City. Bassit ti paggigimonganmi, nga agarup 4.5 metro ti kaakabana ken 5.5 metro ti kaatiddogna. Idi dimtengkami, ag-70 ti addan sadiay, ket awanen ti mabalin a pagtakderan. Situtugaw dagiti natataengan kadagiti tugaw, dagiti ub-ubing iti bangko, ken nakadalupisak dagiti ubbing iti ladrilio wenno iti datar.
Naayatan unay ni Kabsat Klein agsipud ta sisasagana ti Biblia dagiti amin nga ubbing, a kitaenda dagiti teksto a madakamat ti agpalpalawag. Kalpasan ti diskurso, inlawlawag ni Kabsat Klein ti Mateo 13:19-23 ket kinunana nga adu iti Mexico ti “nasayaat a daga” a dinakamat ni Jesus. Iti agdama, pito kadagiti ubbing nga adda iti daydi nga aldaw ti agtartrabaho iti dakkel a proyekto a panangpalawa iti pasilidad ti sanga iti asideg ti Mexico City. Agserserbi ti maysa pay iti Bethel, ken payunir dagiti dadduma!
Sangapulo ket maysa laeng ti miembro ti sanga iti Mexico City idi simmangpetak. Ngem ita ag-1,350 ti agtartrabaho ditoy, ket agarup 250 kadakuada ti agibangbangon kadagiti baro a patakder ti sanga. Inton malpas amin dagitoy a trabaho, nalabit inton 2002, addanton pagyanan ti 1,200 pay a tattao iti napalawa a pasilidadmi. Idi 1950, awan pay 7,000 dagiti agibumbunannag iti Pagarian iti intero a pagilian, ngem ita nasuroken a 500,000! Maragsakanak unay a makakita iti panangbendision ni Jehova iti panagregget dagiti napakumbaba a kakabsat a Mexicano, a mangar-aramid iti amin a kabaelanda tapno maidaydayaw ti Dios.
Panangsango iti Dakkel a Karit
Sakit ti maysa kadagiti kadakkelan a karit a dimteng iti biagko. Kinapudnona, nasalun-atak a tao. Ngem idi Nobiembre 1988, naistrokak a nangapektar iti kasta unay iti bagik. Agyamanak ken Jehova ta nakaungarak bassit babaen ti ehersisio ken dadduma pay a therapy, ngem diak maikuti ti dadduma a paset ti bagik. Agpapaagasak pay laeng tapno maliklikak ti nakaro a sakit ti ulo ken dadduma pay a marikriknak.
Nupay diak maaramiden ti amin a kayatko, maragsakanak ta adu ti natulongak a mangammo kadagiti panggep ni Jehova ken nagbalin a dedikado nga ad-adipenna. Kaay-ayok met ti makipatang kadagiti adu a kakabsat nga umay sumarungkar iti sanga nga opisinami; makaparegta dayta iti tunggal maysa kadakami.
Makapabileg unay kaniak ti pannakaammok nga apresiaren ni Jehova ti panagserbitayo kenkuana ken saan nga ubbaw ti magapgapuanantayo. (1 Corinto 15:58) Nupay adda sakitko ken adu ti diak maaramiden, impapusok ti kuna ti Colosas 3:23, 24: “Aniaman ti ar-aramidenyo, aramidenyo dayta nga amin-kararua a kas maipaay ken Jehova, ket saan a maipaay kadagiti tattao, ta ammoyo a manipud ken Jehova awatenyonto ti maitutop a gunggona ti tawid.” Maitunos iti daytoy a pammagbaga, nasursurok ti agserbi ken Jehova iti amin a kararua iti laksid dagiti pannubok.
[Ladawan iti panid 24]
Kas maysa a payunir idi 1942
[Ladawan iti panid 24]
Inrugi ni baketko ti nagserbi kas misionero iti Mexico idi 1947
[Ladawan iti panid 24]
Dakami ken Esther ita
[Dagiti Ladawan iti panid 26]
Kannigid, ngato: Ti pamilia ti Bethel iti Mexico idi 1952 (addaak iti sango)
Iti ngato: Nasurok a 109,000 ti nagtataripnong iti daytoy nga istadium ti Mexico City para iti kombension distrito idi 1999
Kannigid, baba: Dagiti dandanin malpas a baro a pasilidad ti sanga