“Ti Panangisalakan Kukua ni Jehova”

NO TIEMPO ti krisis iti pagilian wenno rigat iti sangalubongan, namnamaen dagiti tattao a mangipaay ti gobiernoda iti kinatalged ken pannalaknib. Iti biang dagiti gobierno, mangilungalongda kadagiti programa a nairanta a manggun-od iti suporta dagiti umili. No nabileg ti pannakaitandudo ti patriotismo iti pagilian babaen kadagita a programa, ad-adda a nabiag ken masansan ti pannakarambak dagiti patriotiko a seremonia.

Bayat ti emerhensia iti pagilian, ti debosion iti pagilian ti masansan a mangtignay kadagiti tattao nga agkaykaysa ken bumileg ket mabalin a mangitandudo iti panagtitinnulong ken pannakaseknan iti maysa ken maysa. Ngem ti “patriotismo ket napeggad a kas iti aniaman nga emosion,” kuna ti artikulo iti The New York Times Magazine, yantangay “apaman a mayebkas a di mamedmedan, mabalin a dakes ti ibungana.” Dagiti gagangay nga ebkas ti patriotismo ket mabalin a mangitunda kadagiti aksion a mangapektar iti sibil ken narelihiosuan a wayawaya ti dadduma nga umili ti pagilian. Dagiti pudno a Kristiano ti nangnangruna a maparparigat tapno ikompromisoda dagiti patpatienda. Kasano ti panagtignayda no agraira ti patriotismo iti lugarda? Ania dagiti Nainkasuratan a prinsipio a tumulong kadakuada nga agtignay buyogen ti nauneg a pannakaawat ken tapno mataginayonda ti kinatarnawda iti Dios?

“Dika Agruknoy Kadakuada”

No dadduma, ti panagsaludo iti bandera ti pagilian ket agbalin a popular nga ebkas ti debosion iti pagilian. Ngem dagiti bandera ket addaan kadagiti ladawan dagiti banag idiay langit, kas kadagiti bituen, ken dagiti banag ditoy daga. Inyebkas ti Dios ti panangmatmatna iti panagrukbab kadagiti kasta a banag idi imbilinna iti ilina: “Dika mangaramid maipaay kenka iti maysa a kinitikitan a ladawan wenno maysa a porma a kaasping ti aniaman a banag nga adda iti langlangit sadi ngato wenno adda iti daga iti baba wenno adda iti dandanum iti uneg ti daga. Dika agruknoy kadakuada wenno mauyotan nga agserbi kadakuada, agsipud ta siak ni Jehova a Diosmo maysaak a Dios a mangalkalikagum iti naipamaysa a debosion.”​—Exodo 20:4, 5.

Ti kadi panagsaludo wenno panagparintumeng iti sanguanan ti bandera a mangirepresentar iti Estado talaga a salungasingenda ti bilin nga ipaay ti naipamaysa a debosion ken ni Jehova a Dios? Pudno nga addaan dagiti Israelita kadagiti “pagilasinan,” wenno wagayway, nga iti aglikmutna aguummong ti tallo a tribo ti ilida bayat ti kaaddada idiay let-ang. (Numeros 2:1, 2) Iti panagkomentona mainaig kadagiti Hebreo a sao a tumukoy kadagita a wagayway, kuna ti Cyclopedia da McClintock ken Strong: “Ngem aniaman kadagitoy (Hebreo a sao), saanda a tuktukoyen ti ‘wagayway’ a mapampanunottayo, kas koma iti bandera.” Kanayonanna, ti wagayway ti Israel ket saan a mamatmatan a sagrado, wenno awan ti aniaman a seremonia a nainaig iti usarda. Nagserbi laeng dagitoy a kas iti praktikal a panggep dagiti pagilasinan, a mangipakita kadagiti tattao no sadino ti paguummonganda.

Dagiti ladawan a kerubin iti tabernakulo ken iti templo ni Solomon ket kangrunaan a nagserbi kas mangiladawan kadagiti kerubin idiay langit. (Exodo 25:18; 26:1, 31, 33; 1 Ar-ari 6:23, 28, 29; Hebreo 9:23, 24) Nalawag a saan a mapagdayawan dagitoy nga artistiko nga imahen agsipud ta dagitoy ket di pulos nakita ti kaaduan kadagiti tattao ken dagita mismo nga anghel saan a mabalin a pagdayawan.​—Colosas 2:18; Apocalipsis 19:10; 22:8, 9.

Usigenyo met ti sinan-uleg a gambang nga estatua nga inaramid ni propeta Moises bayat ti panagdaliasat dagiti Israelita idiay let-ang. Dayta nga estatua, wenno imahen, nagserbi kas simbolo ken addaan iti naimpadtuan a kaipapanan. (Numeros 21:4-9; Juan 3:14, 15) Saan a napagrukbaban wenno nausar iti panagdayaw. Ngem sinigsiglo kalpasan ti kaaldawan ni Moises, sibibiddut a dinaydayaw dagiti Israelita dayta nga imahen, a nangpuorda pay iti insienso iti dayta. Gapuna, rinumek dayta ni Ezekias, nga ari ti Judea.​—2 Ar-ari 18:1-4.

Dagiti kadi bandera ti pagilian ket basta pagilasinan nga addaan iti makagunggona a panggep? Ania ti isimboloda? “Iti nasionalismo, ti bandera ti kangrunaan a simbolo ti pammati ken sentro ti panagdayaw,” kinuna ti autor a ni J. Paul Williams. Kuna ti The Encyclopedia Americana: “Sagrado ti bandera, kas iti krus.” Ti bandera ti simbolo ti Estado. Gapuna, ti panagrukbab ken panagsaludo iti dayta ket narelihiosuan a seremonia a panangdayaw iti Estado. Ti kasta nga aramid pagparangenna a ti pannakaisalakan kukua ti Estado ket di maitunos dayta iti ibagbaga ti Biblia maipapan iti idolatria.

Nalawag a kuna ti Kasuratan: “Ti panangisalakan kukua ni Jehova.” (Salmo 3:8) Saan a dagiti natauan nga institusion wenno dagiti simboloda ti mangyeg iti pannakaisalakan. Binagbagaan ni apostol Pablo dagiti padana a Kristiano: “Dungdungnguek, pagtalawanyo ti idolatria.” (1 Corinto 10:14) Dagiti nagkauna a Kristiano saanda a nakipaset iti panagdayaw iti Estado. Iti libro a Those About to Die, kuna ni Daniel P. Mannix: “Nagkitakit dagiti Kristiano nga . . . agdaton iti imahen ti [Romano nga] emperador​—a nganngani katupag ita ti panagkitakit nga agsaludo iti bandera.” Kasta met ita kadagiti pudno a Kristiano. Tapno maipaay ken ni Jehova ti naipamaysa a debosion, liklikanda ti agsaludo iti bandera ti aniaman a nasion. Babaen ti panangaramid iti dayta, maipangpangrunatayo ti Dios bayat nga itultuloytayo a raemen dagiti gobierno ken dagiti agturayda. Kinapudnona, bigbigenda ti pagrebbengantayo nga agpasakup kadagiti “nangatngato nga autoridad” ti gobierno. (Roma 13:1-7) Ngem ania ti Nainkasuratan a panangmatmat iti pannakipaset kadagiti patriotiko a kanta, kas kadagiti kanta ti pagilian?

Ania Dagiti Kanta ti Pagilian?

“Dagiti kanta ti pagilian ket ebkas ti patriotiko a rikna ken masansan nga iramanna ti panagkiddaw iti panangiwanwan ken pannalaknib ti Dios kadagiti tattao wenno kadagiti agturayda,” kuna ti The Encyclopedia Americana. No ar-arigen, ti kanta ti pagilian ket maysa a himno wenno kararag maipaay iti nasion. Pasaray nga idawdawat daytoy a mapasaran ti nasion ti material a kinarang-ay ken kinapaut. Rumbeng kadi a makiraman dagiti pudno a Kristiano kadagiti kasta a nainkararagan a sentimiento?

Nagbiag ni propeta Jeremias iti tengnga dagiti tattao nga agkunkuna nga agserserbida iti Dios. Ngem imbilin ni Jehova kenkuana: “Dika ikararagan daytoy nga ili, saanka met a mangipigsa maigapu kadakuada iti maysa nga agpakpakaasi nga ikkis wenno maysa a kararag wenno uray agdawat kaniak, ta saanakto nga umimdeng kenka.” (Jeremias 7:16; 11:14; 14:11) Apay a kastoy ti naibilin ken ni Jeremias? Agsipud ta nasaknap idi ti panagtakaw, pammapatay, pannakikamalala, ulbod a panagsapata, ken idolatria.​—Jeremias 7:9.

Nangipasdek ni Jesu-Kristo iti pagsurotan idi kinunana: “Agkiddawak, saan a maipapan iti lubong, no di ket maipapan kadagidiay intedmo kaniak.” (Juan 17:9) Kuna ti Kasuratan a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes” ken “aglabas.” (1 Juan 2:17; 5:19) Apay ngarud koma a sipapasnek nga ikararag dagiti pudno a Kristiano ti panagrang-ay ken panagpaut ti kasta a sistema?

Siempre, saan nga amin a kanta ti pagilian ket iramanna ti ar-araraw iti Dios. “Nagduduma ti linaon dagiti kanta ti pagilian,” kuna ti Encyclopædia Britannica, “manipud kararag maipaay iti monarka ken panangtukoy kadagiti gubat wenno iyaalsa maibusor iti pagilian . . . ken ebkas ti debosion iti pagilian.” Ngem dagiti mangikagkagumaan a mangay-ayo iti Dios mabalinda kadi a pagrag-oan dagiti gubat ken rebelion iti aniaman a nasion? Mainaig kadagiti pudno nga agdaydayaw, impakpakauna ni Isaias: “Pitpitendanto dagiti kampilanda a pagbalinen a subsob ti arado ken dagiti pikada a pagbalinen a pangarbas a getgetteng.” (Isaias 2:4) “Nupay magnakami iti lasag,” insurat ni apostol Pablo, “saankami a makigubat a maitunos iti kinasiasinomi iti lasag. Ta dagiti igam ti pannakigubatmi saan a nainlasagan.”​—2 Corinto 10:3, 4.

Dagiti kanta ti pagilian masansan nga iyebkasda ti dayaw ken kinatan-ok ti maysa a nasion. Awan ti Nainkasuratan a nakaibatayan dayta a panangmatmat. Iti palawagna idiay Areopago, kinuna ni apostol Pablo: “Manipud iti maysa a tao inaramid [ni Jehova a Dios] ti tunggal nasion dagiti tattao, tapno agnaedda iti intero a rabaw ti daga.” (Aramid 17:26) “Ti Dios saan a mangidumduma,” kinuna ni apostol Pedro, “no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.”​—Aramid 10:34, 35.

Gapu iti pannakaawatda iti Biblia, adu a tattao ti personal a mangikeddeng a dida agsaludo iti bandera ken iti pannakipaset kadagiti patriotiko a kanta. Ngem ania ti aramidenda no addada kadagiti kasasaad a mangipasango kadakuada kadagitoy nga isyu?

Sidadayaw nga Agkedked

Iti panangikagumaanna a mangpalagda iti panagkaykaysa ti imperiona, ni Ari Nabucodonosor iti nagkauna a Babilonia nangbangon iti dakkel a balitok a ladawan iti tanap ti Dura. Kalpasanna, nangyurnos iti inagurasion ket inawisna dagiti satrapa, prepekto, gobernador, manangbalakadna, ken dadduma a nangato nga opisial. Apaman nga aguni ti musika, agrukbab ken agdayaw iti imahen ti amin a naguummong. Karaman kadagiti masapul a presente ket dagiti tallo nga agtutubo a Hebreo​—da Sidrac, Mesac, ken Abednego. Kasano nga impakitada a saanda a makipaset iti dayta narelihiosuan a seremonia? Idi nangrugi ti musika ket dagiti naguummong nagrukbabda iti sango ti imahen, nagtalinaed a nakatakder dagiti tallo a Hebreo.​—Daniel 3:1-12.

Ita, ti panagsaludo iti bandera ket kaaduanna a babaen ti panangitag-ay iti ima wenno panangikabil ti ima iti batog ti puso. No dadduma, mabalin a babaen ti naisangsangayan a panangiposision ti bagi. Kadagiti dadduma a pagilian, dagiti ubbing iti eskuelaan ket manamnama nga agrukbab ken umagep iti bandera. Babaen ti panagtakder a siuulimek bayat a dagiti sabsabali agsaludoda iti bandera, ipakita dagiti pudno a Kristiano nga ammoda ti agraem.

Kasanon no ti seremonia ket maangay iti pamay-an a ti basta panagtakder ket mangipakita iti pannakipaset? Kas koma no mapili ti maysa nga estudiante a mangibagi iti eskuelaan ket agsaludo iti bandera iti sango ti eskuelaan bayat a manamnama ti panagtakder dagiti estudiante a siaatension iti uneg ti siled ti eskuelaan. Ti basta panagtakder iti daytoy a kaso iparangarangna ti iyaanamong iti panagtignay dayta nga estudiante nga adda iti ruar ti siled kas personal a pannakabagi iti panagsaludo iti bandera. Ti basta ngarud panagtakder ket mangipakita iti pannakipaset iti seremonia. No kasta ti kasasaad, dagidiay agtarigagay a siraraem nga agpaliiw laeng nasken a siuulimek nga agtalinaedda a nakatugaw. Kasanon no nakatakder ti klase idi mangrugi ti seremonia? Iti dayta a kaso, saantayo a nakipaset no agtalinaedtayo a nakatakder.

No ngay ti maysa ket saan a makiddaw nga agsaludo iti bandera ngem tenglenna laeng daytoy, iti man parada wenno iti siled ti eskuelaan wenno sadinoman, tapno makapagsaludo ti sabsabali. Imbes nga ‘umadayo iti idolatria,’ kas naibilin iti Kasuratan, kaipapanan daytoy ti kaadda iti mismo a sentro ti seremonia. Pudno met dayta iti panagmartsa bayat ti patriotiko a parada. Yantangay kaipapananna dayta ti panangsuporta iti banag a mapadpadayawan iti parada, agkedked dagiti pudno a Kristiano gapu iti konsiensiada.

No mapatokar dagiti kanta ti pagilian, kaaduanna a ti basta panagtakder ipakitana ti pannakiraman iti sentimiento ti kanta. Kadagita a kasasaad, agtalinaed a nakatugaw dagiti Kristiano. Ngem no nakatakderda idi maipatokar ti kanta ti pagilian, saan a kasapulan nga agtugawda. Saanna a kaipapanan a timmakderda gapu iti kanta. Iti sabali a bangir, no maekspektar ti panagtakder ken panagkanta ti maysa a grupo, saan a maibilang a pannakiraman iti sentimiento ti kanta no basta agtakder kas panagraem ket di makiraman iti panagkanta.

“Salimetmetanyo ti Naimbag a Konsiensia”

Kalpasan ti panangdeskribirna iti kinaubbaw dagiti aramid-tao a bambanag a mapagdaydayawan, kinuna ti salmista: “Dagidiay mangar-aramid kadakuada agbalindanto a kas kadakuada, amin dagidiay nga agtalek kadakuada.” (Salmo 115:4-8) Nalawag, ngarud, a dagiti agdaydayaw ken ni Jehova dida makiraman iti aniaman a trabaho a direkta a nainaig iti panagaramid kadagiti banag a mapagdayawan, agraman dagiti bandera ti pagilian. (1 Juan 5:21) Adda dagiti dadduma a kasasaad iti trabaho a mabalin a tumaud no siraraem nga ipakita dagiti Kristiano a ni Jehova laeng ti daydayawenda saan a ti bandera wenno ti irepresentarna.

Kas pagarigan, ti maysa nga amo mabalin a kiddawenna iti empleado nga ingato wenno ibabana ti bandera manipud iti maysa a poste. Agpannuray iti personal a panangmatmatna kadagiti kasasaad no ti maysa ket aramidenna dayta wenno saan. No ti panangingato wenno panangibaba iti bandera ket paset ti espesial a seremonia, nga adda dagiti tattao a nakatakder wenno mangsalsaludo iti bandera, ti panangaramid ngarud iti dayta kaipapananna ti pannakipaset iti seremonia.

Iti sabali a bangir, no awan ti seremonia a maigiddan iti panangingato wenno panangibaba iti bandera, dagiti kasta ngarud a tignay ket kas met laeng iti panangaramid kadagiti trabaho a kas iti panangisagana iti pasdek a mausar, pananglukat ken panangikandado kadagiti ruangan, ken pananglukat wenno panangirikep kadagiti tawa. Kadagiti kasta a kasasaad, ti bandera ket maysa laeng a simbolo ti Estado. No kasta, ti panangingato wenno panangibaba iti dayta kas iti dadduma a rutina a trabaho ket agpannuray iti personal a pangngeddeng sigun iti nasanay iti Biblia a konsiensia ti maysa a tao. (Galacia 6:5) Ti konsiensia ti maysa a tao ti mabalin a mangtignay kenkuana a mangkiddaw iti amona a ti dadduma nga empleado ti mangingato wenno mangibaba iti bandera. Ti sabali pay a Kristiano mabalin a mariknana nga ipalubos ti konsiensiana a tenglenna ti bandera basta awan ti seremonia. Aniaman ti maikeddeng a maaramid, dagiti pudno nga agdaydayaw rumbeng a ‘salimetmetanda ti naimbag a konsiensia’ iti imatang ti Dios.​—1 Pedro 3:16.

Saan nga ibaga ti Kasuratan a maiparit ti panagtrabaho wenno iyaapan kadagiti publiko a pasdek, kas kadagiti pasdek dagiti bombero, opisina ti munisipio, ken eskuelaan, a pakaiparangan dagiti bandera. Agparang met dagiti bandera kadagiti selio, plaka ti lugan, wenno dadduma a banag nga inaramid ti gobierno. Ti panangusar kadagita a banag saanna a kaipapanan a makipaspaset ti maysa kadagiti narelihiosuan nga aramid. Saan a ti kaadda ti bandera wenno ti replikana ti napateg ditoy, no di ket no ania ti ar-aramidentayo iti dayta.

Masansan a maiplastar dagiti bandera kadagiti tawa, ruangan, lugan, lamisaan, wenno kadagiti dadduma a banag. Adda met dagiti magatang a kawes nga addaan kadagiti maris ti bandera. Kadagiti dadduma a pagilian, ilegal ti panangisuot kadagiti kasta a kawes. Uray no ti panangaramid iti dayta ket saan a panagsalungasing iti linteg, ania ti ipasimudaagna a takder ti maysa a tao mainaig iti lubong? Maipapan kadagiti pasurotna, kinuna ni Jesu-Kristo: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak a saan a paset ti lubong.” (Juan 17:16) Masapul met nga utoben no ania ti epekto ti kasta a tignay kadagiti kapammatian. Dangranna kadi ti konsiensia ti dadduma? Pakapuyenna kadi ti determinasionda nga agtalinaed iti pammati? Imbalakad ni Pablo kadagiti Kristiano: ‘Siguraduenyo ti napatpateg a bambanag, iti kasta awan koma ti pakapilawanyo ket saanyo a maitibkol ti sabsabali.’​—Filipos 1:10.

“Agbalin a Naalumamay Kadagiti Isuamin”

Bayat a dumakdakes ti kasasaad ti lubong kadagitoy “napeggad a tiempo,” naglaka a bumara ti debosion iti pagilian. (2 Timoteo 3:1) Dagiti mangay-ayat iti Dios dida koma pulos malipatan a ti pannakaisalakan aggapu laeng ken ni Jehova. Isu ket maikari iti naipamaysa a debosion. Idi makiddaw ti panangaramidda iti banag a maibusor iti pagayatan ni Jehova, kinuna dagiti apostol ni Jesus: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.”​—Aramid 5:29.

“Ti adipen ti Apo saan a kasapulan a makiapa,” insurat ni apostol Pablo, “no di ket kasapulan nga agbalin a naalumamay kadagiti isuamin.” (2 Timoteo 2:24) No kasta, ikagumaan dagiti Kristiano ti agbalin a mannakikappia, managraem, ken naalumamay bayat nga agpannurayda iti sinanay-Biblia a konsiensiada iti panangaramid kadagiti personal a pangngeddeng mainaig iti panagsaludo iti bandera ken pannakipaset iti kanta ti pagilian.

[Ladawan iti panid 23]

Determinado ngem nadayaw, pinili dagiti tallo a Hebreo nga ay-aywen ti Dios

[Ladawan iti panid 24]

Kasano ti rumbeng a panagtignay ti Kristiano bayat ti patriotiko a seremonia?