Panagpadispensar​—Tulbek iti Pannakikappia

“DAKKEL ti maaramidan ti panagpadispensar. Risutenna dagiti susik nga awan ti mapasamak a kinaranggas, pagtutunosenna dagiti nasion, tignayenna dagiti gobierno a mangbigbig iti sagsagabaen dagiti umilina, ken isublina ti nasayaat a relasion iti maysa ken maysa.” Insurat dayta ni Deborah Tannen, maysa nga autor ti nasaknap a libro ken sociolinguist iti Georgetown University idiay Washington, D.C.

Patalgedan ti Biblia a ti napasnek a panagpadispensar ket masansan nga epektibo a pamay-an a mangisubli iti nadadael a relasion. Kas pagarigan, iti pangngarig ni Jesus maipapan iti barayuboy nga anak, idi nagawid ti anak ken inyebkasna ti naimpusuan a panagkiddawna iti pammakawan, sidadaan nga inawat ti ama iti pagtaenganda. (Lucas 15:17-24) Wen, iwaksi koma ti maysa ti kinatangsit, agpadispensar, ken dumawat iti pammakawan. Siempre, kadagiti indibidual a pudno a napakumbaba, saan a narigat ti agpadispensar.

Ti Bileg ti Panagpadispensar

Ti panagtignay ni Abigail, maysa a masirib a babai ti nagkauna nga Israel, ket maysa a pagarigan ti bileg ti panagpadispensar, nupay ti panagpadispensarna ket maigapu iti biddut nga inaramid ti asawana. Sakbay a nagbalin nga ari iti Israel, nagindeg ni David idiay let-ang, a kaduana dagiti tattaona. Sinalaknibanda idi ti arban ni Nabal, ti asawa ni Abigail. Ngem idi a dagiti agtutubo a lallaki a kadua ni David nagkiddawda iti tinapay ken danum, pinagsasawan ken pinapanaw ida ni Nabal. Nakapungtot ni David ket indauluanna ti agarup 400 a lallaki a rumaut maibusor ken ni Nabal ken iti sangakabbalayanna. Idi naammuanna dayta, nagtignay ni Abigail tapno sabtenna ni David. Idi makitana, inruknoyna ti rupana iti sakaanan ni David. Ket kinunana: “Maiparabaw koma kaniak a mismo, O apok, ti biddut; ket, pangngaasim, bay-am nga agsao ti adipenmo a babai kadagita lapayagmo, ket umimdengka iti sasao ti adipenmo a babai.” Kalpasanna, inlawlawag ni Abigail ti kasasaad ket sinagutanna ni David iti taraon ken inumen. Gapu iti dayta, kinuna ni David: “Sumang-atka a sitatalna agingga iti balaymo. Kitaem, immimdengak iti timekmo tapno maipaayak iti konsiderasion ti kinataom.”​—1 Samuel 25:2-35.

Naispal ti sangakabbalayan ni Abigail gapu iti napakumbaba a kababalinna agraman ti panagpadispensarna gapu iti kinasabrak ti asawana. Nagyaman pay ketdi ni David gapu iti panangigawidna kenkuana a sumrek iti panagbasol iti dara. Nupay saan a ni Abigail ti nakabasol ken ni David ken kadagiti tattaona, inaklonna ti basol maipaay iti pamiliana ket nakikappia ken ni David.

Ni apostol Pablo ti sabali pay a pagarigan ti maysa a tao nga ammona no kaano ti agpadispensar. Naminsan, kasapulan nga idepensana ti bagina iti saklang ti Sanhedrin, ti nangato a pangukoman dagiti Judio. Gapu kadagiti napudno a sasao ni Pablo, nakapungtot ti nangato a padi a ni Ananias ket imbilinna kadagidiay nakamattider iti sibay ni Pablo tapno timamenda. Idin kinuna kenkuana ni Pablo: “Kabilennakanto ti Dios, sika a pader a napapuraw. Pampaminsanem kadi ti agtugaw a mangukom kaniak maitunos iti Linteg ken, kas panangsalungasing iti Linteg, ibilinmo a makabilak?” Idi a dagiti nakamattider inakusarda ni Pablo iti panangrabngis iti nangato a padi, dagus a binigbig ni Pablo ti biddutna a kunkunana: “Kakabsat, diak ammo nga isu ket nangato a padi. Ta adda a naisurat, ‘Dika agsao ti makadangran iti agturay iti ilim.’”​—Aramid 23:1-5.

Umiso ti kinuna ni Pablo​—a ti nadutokan nga ukom saan nga agbalin a naranggas. Kaskasdi, nagpadispensar ta dina ammo a ti nangato a padi ti kasasaona iti wagas a mabalin a mamatmatan kas kinaawan panagraem.a Gapu iti panagpadispensar ni Pablo, natignay ti Sanhedrin nga agimdeng iti ibagana. Gapu ta ammo ni Pablo ti kontrobersia kadagiti kameng ti pangukoman, kinunana kadakuada nga isu ket maus-usig gapu iti panamatina iti panagungar. Kas resultana, immirteng ti di panagtutunos, ket dimmasig dagiti Fariseo ken ni Pablo.​—Aramid 23:6-10.

Ania ti maadaltayo kadagitoy dua a pagarigan iti Biblia? Kadagitoy dua a pagarigan, naitultuloy ti panagsasarita gapu iti napudno nga ebkas ti panagpadispensar. Isu a dagiti ebkas ti panagpadispensar matulongannatayo a makikappia. Wen, ti panangako kadagiti kamalitayo ken panagpadispensar iti nakabasolantayo mangted kadagiti gundaway para iti nabunga a panagsasarita.

‘Ngem Awan ti Nagkamaliak’

No maammuantayo nga adda ti naupay gapu iti imbaga wenno inaramidtayo, nalabit mariknatayo a dayta a tao ket di rasonable wenno arsagid. Ngem binalakadan ni Jesu-Kristo dagiti adalanna: “No, ngarud, ip-ipanmo ti sagutmo iti altar ket sadiay malagipmo a ti kabsatmo addaan iti maysa a banag a maibusor kenka, panawam ti sagutmo sadiay sanguanan ti altar, ket mapanka; umuna a makikappiaka ken kabsatmo, ket kalpasanna, inton nakasublikan, idatonmo ti sagutmo.”​—Mateo 5:23, 24.

Kas pagarigan, mabalin nga ipagarup ti maysa a kabsat a nakabasolka kenkuana. Iti kasta a situasion, kuna ni Jesus a mapanka ket “makikappiaka ken kabsatmo,” patiem man wenno saan a nakabasolka kenkuana. Sigun iti Griego a teksto, ti sao nga inusar ditoy ni Jesus ‘ipasimudaagna ti panagpinnakawan kalpasan ti panagbinnusor.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Kinapudnona, no agapa ti dua a tao, mabalin a nagkamalida a dua, yantangay agpadada nga imperpekto ken agannayas nga agbiddut. Kaaduanna a kasapulan ti panagpinnakawan.

Ti napateg ket saan a no siasino ti husto ken no siasino ti nagbiddut no di ket no siasino ti umuna a makikappia. Dagiti Kristiano idiay Corinto isaklangda iti sekular a pangukoman dagiti padada nga adipen ti Dios gapu iti personal a di panagkikinnaawatan kas iti di panagtutunos gapu iti pinansial a bambanag. Idi naammuan daytoy ni apostol Pablo, inaturna ida: “Apay a dikay koma lattan baybay-an a maranggasankayo? Apay a dikay koma lattan baybay-an a masaurkayo?” (1 Corinto 6:7) Nupay imbaga daytoy ni Pablo tapno upayenna dagiti pada a Kristiano a mangiwaragawag iti personal a panagriririda iti sekular a pangukoman, ti prinsipio ket nalawag: Napatpateg ti kappia iti nagbabaetan dagiti agkakapammatian ngem ti panangpaneknek no siasino ti husto ken no siasino ti nagbiddut. No sipapanunottayo a kanayon iti daytoy a prinsipio, nalaklaka ti agpadispensar gapu iti biddut nga ipagarup ti maysa nga inaramidtayo kenkuana.

Kasapulan ti Panagbalin a Napudno

Ngem adda tattao a nalabes ti panangusarda kadagiti ebkas ti panagpadispensar. Kas pagarigan, idiay Japan, rinibu a daras a mangmangngegan ti sao a sumimasen, maysa a kadawyan nga ebkas a mausar iti panagpadispensar. Mabalin pay a mausar dayta no iyebkas ti panagyaman, a mangiparipirip iti bain gapu ta di masubalitan ti naipakita a pabor. Gapu ta saan a maymaysa ti usarna, marikna ti dadduma a kanayon a mausar ti sao ket pagduaduaanda no napudno met laeng dagiti mangyeb-ebkas iti dayta. Uray kadagiti dadduma a kultura, agparang a nalabes ti pannakausar dagiti nagduduma a kita ti panagpadispensar.

Iti aniaman a lenguahe, nasken ti panagbalin a napudno no agpadispensar. Ti sasao ken tono ti boses nasken nga ipakitana a pudno ti panagladingit. Iti Sermonna iti Bantay, insuro ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna: “Ti koma latta saoyo a Wen kaipapananna ti Wen, ti saoyo a Saan, Saan; ta ti aniaman a surok dagitoy ket nagtaud iti daydiay nadangkes.” (Mateo 5:37) No agpadispensarkayo, napudnokayo koma! Kas panangiladawan: Maysa a lalaki a nakapila iti check-in counter ti eropuerto ti nagpadispensar idi naisagid ti bagahena iti maysa a babai a sarsarunuenna. Sumagmamano a minuto kalpasanna, idi immabante ti pila, naisagid manen ti bagahena iti babai. Sidadayaw manen a nagpadispensar ti lalaki. Ngem idi naulit manen, kuna ti biahero a kadua ti babai a no talaga a napudno iti imbagana, siniguradona koma a saan a naulit a naisagid ti bagahena iti babai. Wen, ti napudno a panagpadispensar nasken a mabuyogan iti determinasion a saan a mangulit iti kamali.

No napudnotayo, ti panagpadispensartayo iramanna ti panangamin iti aniaman a biddut, panangkiddaw iti pammakawan, ken panangikagumaan a mangatur iti aniaman a naperdi. Inton agangay, sidadaan ti nakabasolan a mangpakawan iti agbabbabawi a nagkamali. (Mateo 18:21, 22; Marcos 11:25; Efeso 4:32; Colosas 3:13) Yantangay imperpekto ti agsumbangir a benneg, mabalin a saan a kanayon a nalaka ti makikappia. Kaskasdi, nabileg a mamagkappia dagiti ebkas ti panagpadispensar.

No Di Maiparbeng ti Panagpadispensar

Nupay dagiti ebkas ti panagbabawi ken panagladingit ket makabang-ar ken makatulong tapno adda ti talna, ti masirib a tao liklikanna ti mangusar kadagita nga ebkas no di maiparbeng. Ipapantayo, kas pagarigan, a ti isyu ket mainaig iti kinatarnaw iti Dios. Idi adda ditoy daga ni Jesu-Kristo, “impakumbabana ti bagina ket nagtulnog agingga iti ipapatay, wen, ipapatay iti kayo a pagtutuokan.” (Filipos 2:8) Ngem saan a nagpadispensar gapu iti patpatienna tapno maikkat ti sagsagabaenna. Kasta met, saan a nagpadispensar ni Jesus idi imbilin ti nangato a padi: “Babaen iti sibibiag a Dios a pagsapataenka nga ibagam kadakami no sika ti Kristo nga Anak ti Dios!” Imbes a sibubuteng a nagpadispensar, situtured nga insungbat ni Jesus: “Sinaom a mismo dayta. Ngem kunak kadakayo, Manipud ita makitayonto ti Anak ti tao a situtugaw iti makannawan ti pannakabalin ken um-umay a buyogen dagiti ulep ti langit.” (Mateo 26:63, 64) Ni Jesus saanna pulos a pinanunot ti makikappia iti nangato a padi a kasukat ti kinatarnawna ken Amana, ni Jehova a Dios.

Dagiti Kristiano pagraeman ken padayawanda dagidiay addaan iti autoridad. Ngem saan a kasapulan nga agpadispensarda gapu iti panagtulnogda iti Dios ken gapu iti ayatda kadagiti kakabsatda.​—Mateo 28:19, 20; Roma 13:5-7.

Awan ti Mangdadael iti Kappia

Ita, agkamalitayo gapu iti natawidtayo a kinaimperpekto ken basol manipud kapuonantayo a ni Adan. (Roma 5:12; 1 Juan 1:10) Ti managbasol a kasasaad ni Adan ket resulta ti iyaalsana maibusor iti Namarsua. Ngem idi damo, perpekto ken awan basol da Adan ken Eva, ket inkari ti Dios nga isublina dayta a perpekto a kasasaad ti tao. Punasenna ti basol ken amin nga epekto ti basol.​—1 Corinto 15:56, 57.

Panunotenyo laengen ti kaipapanan dayta! Iti balakadna maipapan iti panangusar iti dila, kinuna ti kabsat ni Jesus iti ina a ni Santiago: “No ti asinoman saan a maitibkol iti sao, daytoy ket perpekto a tao, a kabaelanna met a ngedngedan ti intero a bagina.” (Santiago 3:2) Ti maysa a perpekto a tao mamedmedanna ti dilana, isu a saanna a kasapulan ti agpadispensar ta umiso ti pannakausar dayta. ‘Kabaelanna a ngedngedan ti intero a bagina.’ Anian a nakasaysayaat inton agbalintayo a perpekto! Iti kasta, awanton dagiti mangdadael iti kappia iti nagbaetan dagiti indibidual. Ngem kabayatanna, ti napudno ken maiparbeng a panagpadispensar para iti naaramid a kamali dakkel ti maitulongna iti pannakikappia.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 5]

Ania ti maadaltayo iti ulidan ni Pablo?

[Ladawan iti panid 7]

Inton perpekto ti tunggal maysa, awanton dagiti mangdadael iti kappia