Nasken Kadi nga Ageskuela ti Anakko?

ANIA ngata no diyo kabaelan a basaen dagiti sasao iti daytoy a panid? Ania ngata no saanyo nga ammo ti agsao iti lenguahe ti pagilianyo? Kasano no saanyo nga ammo a sapulen ti pagilianyo iti mapa ti lubong? Di mabilang nga ubbing ti dumakkelto a kasta. Komusta met ti anakyo?

Nasken kadi nga ageskuela ti anakyo? Iti adu a pagilian, makalikaguman ken masansan a libre ti elementaria ken segundaria nga edukasion. Ti Convention on the Rights of the Child matmatanna ti edukasion kas maysa a kangrunaan a kalintegan. Kasta met ti panangmatmat ti Universal Declaration of Human Rights. Ngem iti dadduma a pagilian, saan a libre ti panageskuela ken dakkel a paggastosan dayta dagiti nagannak. Usigentayo daytoy a banag sigun iti panangmatmat dagiti Kristiano a nagannak a mangikagkagumaan a mangedukar kadagiti annakda, babaen ti pormal a panageskuela wenno babaen ti dadduma a wagas.

Dagiti Edukasion a Nadakamat iti Biblia

Makabasa ken makapagsurat ti kaaduan nga adipen ti Dios a nadakamat iti Biblia. Judio a mangngalap dagiti apostol ni Jesus a da Pedro ken Juan ngem insuratda dagiti libro ti Biblia iti Griego, saan nga iti pagsasaoda idiay Galilea.a Nalawag a sinigurado dagiti nagannak kadakuada a maipaayan iti pamunganayan nga edukasion dagiti annakda. Kasta met ti naipaay kadagiti dadduma a mannurat ti Biblia a pakaibilangan ti pastor a ni David, ti mannalon a ni Amos, ken ti kabsat ni Jesus iti ina a ni Judas, a nalabit maysa a karpintero.

Makabasa ken makapagsurat ti lalaki a ni Job, ken adda pannakaawatna iti siensia kas ipamatmat ti libro ti Biblia a naipanagan kenkuana. Nalabit a nakasursuro met iti arte iti panagsurat, agsipud ta daniw dagiti sasaona a mabasa iti libro a Job. Ken ammotayo a makapagsurat dagiti nagkauna a Kristiano agsipud ta adda dagiti ababa a Nainkasuratan a suratda a nasarakan kadagiti ribak ken kadagiti nabuong a damili.

Napateg ti Edukasion Kadagiti Kristiano

Amin a Kristiano nasken a rumang-ayda iti pannakaammo iti Biblia tapno maay-ayoda ti Dios. (Filipos 1:9-11; 1 Tesalonica 4:1) Maparang-ay ti espiritualidad babaen ti naanep a panangusar iti Kasuratan ken kadagiti naibatay-Biblia a katulongan a publikasion. Yantangay impaay ti Dios ti naisurat a Saona, namnamaenna kadagiti agdaydayaw kenkuana a sursuruenda ti agbasa agingga a posible. Ti panangbasa iti Biblia buyogen ti pannakaawat palakaenna ti panangyaplikar iti balakadna. Siempre, nalabit a saan laeng a maminsan a basaen dagiti paset ti Biblia tapno maawatan a naimbag dagiti punto ken kabaelan a mennamennaen dagita.​—Salmo 119:104; 143:5; Proverbio 4:7.

Kada tawen, umaw-awat ti ili ni Jehova iti ginasut a panid ti makatulong a publikasion a naisagana babaen ti panangiwanwan ti “matalek ken masirib nga adipen.” (Mateo 24:45-47) Dagita a literatura usigenna ti biag ti pamilia, kostumbre, relihion, siensia, ken adu pay a dadduma a topiko. Ti kapatgan, naglaon dayta iti Nainkasuratan a balakad mainaig kadagiti naespirituan a banag. No saan a makabasa dagiti annakyo, maikapisda iti adu a napateg nga impormasion.

Napateg ti panangammo iti historia ti sangatauan gapu ta tulongannatayo a mangtarus no apay a kasapulan ti Pagarian ti Dios. Napateg met ti pamunganayan a pannakaammo iti geograpia. Dakamaten ti Biblia ti adu a lugar, kas iti Israel, Egipto, ken Grecia. Kabaelan kadi ti anakyo a sapulen dagita iti mapa ti lubong? Maitudona kadi ti mismo a pagilianna? No saan nga ammo ti maysa a tao a basaen ti mapa, mabalin a malimitaran pay ketdi ti abilidadna a mangitungpal iti ministeriona iti naituding a teritoria.​—2 Timoteo 4:5.

Dagiti Pribilehio iti Kongregasion

Adu ti annongen dagiti Kristiano a panglakayen ken ministerial nga adipen nga agkalikagum iti panagbasa. Kas pagarian, adda dagiti paset a maisagana para kadagiti gimong ti kongregasion. Kasapulan ti panangirekord kadagiti suplay a literatura ken donasion. No awan ti pamunganayan nga edukasion, marigatan unay ti maysa a mangasikaso a sibaballigi kadagitoy nga annongen.

Adda dagiti boluntario a trabahador nga agserserbi kadagiti pagtaengan a Bethel iti sangalubongan. Tapno kabaelan dagitoy a boluntario ti makikomunikar a naimbag ken mangitungpal kadagiti trabahoda, kas iti panangipatarus iti literatura ken panangtarimaan iti makinaria, masapul nga ammoda ti agbasa ken agsurat iti kangrunaan a lenguahe ti pagilian a pagnanaedanda. Kaaduanna a kasapulan ti pamunganayan nga edukasion tapno matagiragsakto dagiti annakyo dagitoy a pribilehio. Ania ti dadduma pay a praktikal a rason nga ageskuela ti anakyo?

Kinapanglaw ken An-anito

Adda dagiti kasasaad a nganngani awan pulos maaramidan ti tao a napanglaw. Ngem iti dadduma a kaso, nalabit a makatulong kadatayo ken kadagiti annaktayo ti rasonable nga edukasion tapno maliklikan ti panagrigat. Manmano dagiti awan adalna a tattao a makalung-aw iti narigat a kasasaad. Adda dagiti annak ken uray nagannak a matay ta dida kabaelan ti agpaagas gapu iti bassit a sapulda. Masansan nga agpasar iti malnutrision ken nanumo ti pagtaengan dagiti tattao a bassit wenno awan adalda. Kadagitoy a kasasaad, mabalin a makatulong ti edukasion wenno uray ti abilidad la koma nga agbasa ken agsurat.

No nakaadal, maliklikan met ti agbalin a managanito. Siempre, nasaknap ti panaganito agpadpada kadagiti edukado ken di naedukaran. Ngem dagiti awanan iti edukasion nalabit nalaklakada a maallilaw ken gundawayan dagiti sabsabali, yantangay saanda a mabasa dagiti material a mangibutaktak kadagita a panangallilaw. Gapuna, dakdakkel ti pagannayasanda nga agbalin a managanito ken mamati a kabaelan dagiti espiritista ti simimilagro a mangpaimbag.​—Deuteronomio 18:10-12; Apocalipsis 21:8.

Saan Laeng a Tapno Maaddaan iti Trabaho ti Panggep ti Edukasion

Kadagiti adu, ti kangrunaan a panggep ti edukasion ket tapno makaurnongda iti kuarta. Ngem adda dagiti edukado nga awanan iti trabaho wenno saan a makaanay ti sueldoda para kadagiti kangrunaan a kasapulanda. Gapuna, mabalin nga adda dagiti nagannak a mangipapan nga awan serbina a pageskuelaenda ti anakda. Ngem ti panageskuela saanna laeng nga isagana ti maysa tapno agbirok iti kuarta; kaaduanna nga isaganana dagiti ubbing maipaay iti biag. (Eclesiastes 7:12) No ti maysa a tao ket makasao, makabasa, ken makapagsurat iti lenguahe ti pagilian a pagnanaedanna, agbalin a nalaklaka ti makisango kadagiti mangngagas, autoridad, wenno empleado ti banko. Agbalin a gagangay dayta, imbes a nakaam-amak.

Iti dadduma a lugar, dagiti di nakaadal nga ubbing mabalin a maitalekda kadagiti tattao tapno agsursuroda nga agkabiti, agkalap, agdait, wenno dadduma pay a sabsabali a trabaho. Makagunggona ti panangsursuro iti trabaho, ngem no saan a nageskuela dagitoy nga ubbing, nalabit saanda nga ammo no kasano ti agbasa ken agsurat. Saan a kaskarina a maallilawda ken maaddaanda iti ad-adda a makapnek a biag no maedukaranda nga umuna sada sursuruen ti agtrabaho.

Maysa a karpintero ni Jesus a taga Nazaret ket agparang a nagsursuro babaen ti pannakaamana, ni Jose. (Mateo 13:55; Marcos 6:3) Nakaadal met ni Jesus, ta uray idi agtawen laeng iti 12, nabagas ti saritaanda kadagiti edukado a lallaki iti templo. (Lucas 2:46, 47) Iti kaso ni Jesus, ti panagsursuro iti trabaho ket saan a nakaapektar iti dadduma a kita ti edukasion.

Nasken Kadi a Maedukaran Met Dagiti Annak a Babbai?

No dadduma, pageskuelaen dagiti nagannak dagiti annakda a lallaki ngem saan a kasta no kadagiti annakda a babbai. Nalabit nga adda dagiti nagannak a mangipapan a nagastos unay no pageskuelaenda dagiti annakda a babbai ken ipapanda nga ad-adda a makatulong dagitoy no ipamaysada ti tumulong iti pagtaengan. Ngem marigatanto ti anak a babai no saan a nakaadal. Kuna ti maysa a publikasion ti United Nations Children’s Fund (UNICEF): “Ipakita ti adu a panagadal a ti panangipaay iti edukasion kadagiti babbai ti maysa kadagiti kasayaatan a pamuspusan tapno makalung-aw iti kinapanglaw.” (Poverty and Children: Lessons of the 90s for Least Developed Countries) Dagiti nakaadal a babbai ad-adda a nakasaganada a sumango kadagiti parikut ken agaramid kadagiti nainsiriban a desision. Gapuna, magunggonaan ti intero a pamilia.

Ipakita ti maysa a panagadal idiay Benin, West Africa, nga iti kada 1,000 a matmatay a maladaga nga agtawen iti lima wenno nababbaba, 167 ti annak dagiti di nakaadal nga inna, bayat a 38 ti matmatay nga annak dagiti babbai a nakapageskuela iti segundaria. Kuna ti UNICEF: “Ngarud, ti naragpat nga edukasion ti maysa a pakaibatayan ti ipapatay dagiti maladaga idiay Benin, kas met laeng iti kaso iti sangalubongan.” Gapuna, nagduduma ti maiyegna a pagimbagan ti panangedukar kadagiti annakyo a babbai.

Umdas Kadi ti Panagsursuro nga Agbasa ken Agsurat?

No kasapulan, mangyurnos dagiti Saksi ni Jehova iti klase para kadagiti kameng ti kongregasion a saan a makabasa.b Daytoy a napateg nga urnos tulonganna dagiti tattao a makasursuro nga agbasa, a kaaduanna iti pagsasaoda. Umdas kadi daytoy kas kasukat ti pormal nga edukasion? Rumbeng kadi a namnamaen a ti kongregasion ti mangipaay iti edukasion kadagiti annakyo uray no adda ti mabalinda a pageskuelaan?

Nupay adda naasi nga urnos dagiti Saksi ni Jehova a mangisuro iti panagbasa ken panagsurat, dagitoy ket nairanta kadagiti nataengan a saan pulos a nakapageskuela idi ubingda. Nalabit a saan nga ammo dagiti dadakkelda ti kinapateg ti panageskuela, wenno awan idi ti eskuelaan. Matulongan dagitoy nga indibidual babaen ti itatabunoda kadagiti klase a maang-angay kadagiti kongregasion. Ngem saan a maisandi dagitoy a klase iti regular a panageskuela ken saan a nadisenio a mangipaay iti elementaria nga edukasion. Kadagitoy a klase iti kongregasion, saan a maisuro ti maipapan iti siensia, matematika, ken historia. Ngem masursuro dagitoy ti regular a kurikulum ti eskuelaan.

Idiay Africa, ti kaaduanna a mausar iti panangisuro iti panagbasa ken panagsurat ket ti lenguahe dagiti tribu, ken manmano a maaramat ti opisial a lenguahe ti pagilian. Ngem iti pormal a panageskuela, kaaduanna a mausar ti opisial a lenguahe. Mangyeg daytoy iti kanayonan a benepisio kadagiti annak agsipud ta opisial a lenguahe ti nausar iti adu a libro ken dadduma pay a sabsabali a pagbasaan. Nupay ti panangisuro nga agbasa ken agsurat iti kongregasion ket makatulong iti pormal nga edukasion ti ubing, saanna a masandian dayta. No kasta, yantangay praktikal, saan kadi a rumbeng a maipaayan dagiti ubbing iti pormal nga edukasion?

Annongen Dagiti Nagannak

Nasken a mapagulidanan a Kristiano dagiti lallaki a mangidadaulo iti pannakaipaay dagiti naespirituan a kasapulan ti kongregasion. Idauluanda ti sangakabbalayanda ken annakda iti “nasayaat a pamay-an.” (1 Timoteo 3:4, 12) Ti panangidaulo iti “nasayaat a pamay-an” iramanna ti panangaramid iti amin a posible a banag tapno matulongan dagiti annaktayo a mangliklik kadagiti posiblento a pakarigatan.

Impabaklay ti Dios kadagiti Kristiano a nagannak ti dakkel nga annongen. Nasken a padakkelenda dagiti annakda maitunos iti Saona ken tulonganda dagitoy nga agbalin a ‘managayat iti pannakaammo.’ (Proverbio 12:1; 22:6; Efeso 6:4) Insurat ni apostol Pablo: “Pudno unay no ti asinoman saanna nga ipaay ti kasapulan dagidiay kukuana, ken nangnangruna dagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.” (1 Timoteo 5:8) Nasken met a maipaay ti maitutop nga edukasion kadagiti annaktayo.

No dadduma, ti sistema ti eskuelaan saanna a naan-anay a maipaay ti kasapulan nga edukasion gapu iti nagadu nga estudiante, limitado a pondo, wenno nalabit gapu ta saan a naragsak, bassit ti sueldo dagiti mannursuro. Gapuna, napateg a maaddaan dagiti nagannak iti aktibo a pannakaseknan iti ad-adalen dagiti annakda iti eskuelaan. Nainsiriban a maam-ammo dagiti mannursuro, nangruna iti panangrugi ti eskuela, nga agpabalakad pay ketdi kadakuada no kasano nga agbalin a nasaysayaat nga estudiante dagiti annakda. Iti kasta, marikna dagiti mannursuro a maapresiarda ket matignayda nga ad-adda a mangikagumaan a mangipaay iti edukasion a kasapulan dagiti ubbing.

Ti edukasion ket napateg a paset ti panagrang-ay ti ubing. “Dagiti masirib isuda dagidiay agurnong iti pannakaammo,” kuna ti Proverbio 10:14. Nangruna a pudno daytoy no iti pannakaammo iti Biblia. Agingga a posible, dagiti agdaydayaw ken Jehova​—agtutubo ken nataengan​—nasken a naan-anay nga agsursuroda tapno matulonganda ti sabsabali iti naespirituan ken ‘tapno maiparangda ti bagbagida a naanamongan iti Dios nga awan ti aniaman nga ibainda, nga ar-aramatenda a siuumiso ti sao ti kinapudno.’ (2 Timoteo 2:15; 1 Timoteo 4:15) Gapuna, nasken kadi nga ageskuela dagiti annakyo? Awan duadua nga ibagayo a nasken nga ageskuelada, nupay adu a banag ti agpannuray iti no ania ti praktikal iti pagilianyo. Ngem nasken a sungbatan dagiti Kristiano a nagannak daytoy napatpateg a saludsod, ‘Masapul kadi a maedukaran dagiti annakko?’ Sadinoman ti lugaryo, saankayo kadi nga umanamong a talaga a nasken a maedukaranda?

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid 12, 13]

NO IMPOSIBLE TI AGESKUELA

Iti dadduma a kasasaad, imposible ti ageskuela. Kas pagarigan, impadamag ti magasin a Refugees a maysa laeng iti kada lima nga ubing ti kualipikado nga ageskuela kadagiti kampo dagiti nagbakuit. Iti dadduma a kaso, mabayag a nakaserra ti eskuelaan gapu iti protesta dagiti mannursuro. Iti dadduma a rehion, mabalin nga adayo unay dagiti eskuelaan wenno awan ti eskuelaan. Ti pannakaidadanes dagiti Kristiano mabalin nga agresulta met iti pannakaikkat dagiti ubbing iti eskuelaan.

Kasano a matulonganyo dagiti annakyo kadagiti kasta a kasasaad? Ania ti mabalin a maaramid no addaankayo iti sumagmamano nga annak ken agnanaedkayo iti lugar nga imposible a mapageskuelayo ida amin? Bueno, kabaelanyo kadi a pageskuelaen ti maysa wenno dua kadagiti annakyo a saan nga agpeggad ti espiritualidadda? No mapageskuelayo ida, mabalindanto nga isuro kadagiti kakabsatda dagiti nasursuroda iti eskuelaan.

Iti dadduma a pagilian, adda makunkuna a panageskuela iti pagtaengan.c Iti daytoy nga urnos, maysa kadagiti nagannak ti kaaduanna a mangbusbos iti sumagmamano nga oras a mangisuro iti anakna iti kada aldaw. Idi kaaldawan dagiti patriarka, naballigi dagiti nagannak a nangisuro kadagiti annakda. Nalawag a gapu iti nasayaat a panangsanay dagiti nagannak kenkuana, ti anak ni Jacob a ni Jose nabaelanna ti mangiwanwan uray ubing pay.

Ti pormal a kurikulum, wenno programa a pannakaisuro, ket mabalin a narigat a magun-odan kadagiti lugar a kas iti kampo dagiti nagbakuit. Ngem mabalin a mausar dagiti nagannak ti literatura nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova kas pagibatayan iti panangisuro. Kas pagarigan, Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia mabalin a makatulong iti panangisuro kadagiti babassit nga ubbing. Ti magasin nga Agriingkayo! naglaon kadagiti artikulo a nalawa ti saklawenna a suheto. Ti libro a Life​—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? mabalin a mausar iti panangisuro iti siensia. Ti Tinawen a Libro Dagiti Saksi ni Jehova addaan iti bassit a mapa ti lubong ken saritaenna ti maipapan iti biag ken panangasaba iti nagduduma a pagilian.

Adu ti nasayaat a magapuanan no maisagana a naimbag ti panangisuro ken maibagay iti mental a kabaelan ti ubing. No agtultuloyda nga agbasa ken agsursuro, saandanto a marigatan no kas pagarigan ta makapageskueladanto. Babaen ti bukodyo a panagtignay ken panangikagumaan, matulonganyo dagiti annakyo a maedukaran a naimbag, ket anian a makagunggona dayta!

[Footnote]

[Ladawan]

Ania ti mabalin a maaramid no saan a makapageskuela dagiti annakyo iti lugar a pagnanaedanyo?