Ania ti Napasamak Kadakuada?

ITI Biblia, ti Nof ken No ket nagnagan dagiti nalatak idi a kabesera ti Egipto a Memfis ken Thebes. Ti Nof (Memfis) ket masarakan agarup 23 a kilometro iti abagatan ti Cairo, iti makinlaud a paset ti Karayan Nilo. Ngem idi agangay, napukaw ti Memfis ti saadna kas kabesera ti Egipto. Idi mangrugi ti maika-15 a siglo K.K.P., naaddaan ti Egipto iti baro a kabesera, ti No (Thebes), a masarakan agarup 500 a kilometro iti abagatan ti Memfis. Maysa kadagiti adu a rebba ti templo idiay Thebes isu dagiti masarakan idiay Karnak, ti makuna a kadakkelan nga istraktura a naibangon nga addaan kadagiti adigi. Ti Thebes ken ti templo idiay Karnak ket naidedikar iti panagdayaw ken ni Amon, ti kangrunaan a dios dagiti Egipcio.

Ania ti impakpakauna ti Biblia maipapan iti Memfis ken Thebes? Naikeddeng ti pannakaukom ti Faraon ken dagiti didiosen ti Egipto, nangruna ti kangrunaan a dios, ni “Amon manipud iti No.” (Jeremias 46:25, 26) ‘Mageppas’ ti bunggoy dagiti agdaydayaw a naurnong sadiay. (Ezequiel 30:14, 15) Kasta ti napasamak. Dagiti laeng rebba ti templo ti nabati a pakalaglagipan iti panagdayaw ken ni Amon. Ti moderno nga ili ti Luxor ket masarakan iti paset ti nagsaadan ti nagkauna a Thebes, ken timmaud dagiti dadduma a babassit a purok kadagiti rebbana.

No maipapan iti Memfis, manmano ti nabati malaksid kadagiti sementeriona. Kuna ti eskolar ti Biblia a ni Louis Golding: “Iti sinigsiglo, dagiti Arabo a manangparmek ti Egipto inusarda dagiti nagdadakkel a rebba ti Memfis a pagbangon iti kabeserada [a Cairo] iti ballasiw ti karayan. Nakasaysayaat ti gapuanan dagiti Arabo ken ti darat ti Nilo nga inusarda a nagibangon nga uray la awanen ti makita a bato iti rabaw ti naglawa a masakupan ti nagkauna a siudad.” Pudno, kas impakpakauna ti Biblia, nagbalin ti Memfis a “maysa laeng a banag a pagmalangaan . . . maawanan iti agnanaed.”​—Jeremias 46:19.

Dagitoy ket dua laeng iti adu a pagarigan a mangipakita iti kinaumiso dagiti padto ti Biblia. Ti pannakalangalang ti Thebes ken Memfis ipaayandatayo iti nabileg a rason nga agkompiansa kadagiti padto ti Biblia a saan pay a natungpal.​—Salmo 37:10, 11, 29; Lucas 23:43; Apocalipsis 21:3-5.

[Picture Credit Line iti panid 32]

Naretrato iti pammalubos ti British Museum