Dagiti Naiputputong nga Ili ti Bolivia Mangmangngeganda ti Naimbag a Damag
AGARUP duapulo kami a nagtitipon iti aplaya, a sigagagar a mangsegsegga iti maysa nga aldaw a panagdaliasat a bumisita kadagiti purok iti surong. Addakami iti arisadsad ti Andes, a pagayusan ti karayan Beni iti naglawa a tanap iti Amazon. Nakapimpintas dayta a lugar.
Ngem saankami a turista. Dadduma kadakami ket umili iti daytoy a lugar; adu met kadakami ti naggapu kadagiti adayo a siudad ket immaykami nagnaed ditoy Rurrenabaque a maysa a bassit nga ili nga addaan kadagiti kayo nga agsabsabong, balbalay a pan-aw ti atepda, ken dagiti nakaul-ulimek a lansangan a sagpaminsan laeng a masinga iti ungor ti motorsiklo. Apay nga agdaliasatkami?
Gagangayen a maar-aramid daytoy iti adu a paset ti Bolivia. Ngamin, dagiti Saksi ni Jehova kadagiti siudad ken iti dadduma a pagilian idandanonda ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti babassit nga ili.—Mateo 24:14.
Ti Bolivia ket masarakan iti tengnga ti Abagatan nga America. Mamindua a daras a nalawlawa dayta no idilig iti Francia, ngem ti umilina ket nasurok la bassit nga apagkapullo ti populasion ti Francia. Kaaduan kadagiti umili ti Bolivia ti agnanaed kadagiti siudad wenno kadagiti naalimpatok nga ili a pagminasan wenno kadagiti sentro ti agrikultura kadagiti tanap. Ngem kadagiti nababa a tropikal a daga, agiinnaddayo dagiti ili gapu kadagiti nalalawa a kabakiran.
Dagiti natured a misionero a kas kada Betty Jackson, Elsie Meynberg, Pamela Moseley, ken Charlotte Tomaschafsky, ti nangidaulo iti trabaho iti adu a naiputputong nga ili idi dekada 1950 ken 1960. Insuroda ti kinapudno iti Biblia kadagiti napasnek a tattao ken timmulongda a nangbuangay kadagiti babassit a kongregasion. Bayat ti dekada 1980 ken 1990, innem a daras nga immadu ti dati a bilang dagiti Saksi ni Jehova, nangruna kadagiti siudad. Ita, addan kongregasion iti tunggal deppaar ti siudad. Masarakam dagitoy kadagiti narang-ay a distrito, a sadiay dagiti tattao agtartrabahoda kadagiti nangangato a pasdek a pagopisinaan, agnanaedda kadagiti napipintas a mansion, ken aggatangda iti masapsapulda kadagiti supermarket. Ngem adda met dagiti kongregasion nga adayo iti sentro, a sadiay agnaed dagiti tattao kadagiti kalapaw a naibangon iti ladrilio, makitiendada idiay nawayang a paglakuan, ken agkawesda kadagiti namaris ken katutubo a kawes. Ngem kasano a matulongan dagiti tattao nga agnanaed kadagiti naiputputong a lugar tapno maam-ammoda ni Jehova?
Panangisakripisio iti Nanam-ay a Biag iti Siudad
Bayat ti naudi a dua a dekada, nagadu a tattao ti immakar kadagiti siudad. Naggapuda kadagiti ili a pagminasan ken kadagiti probinsia iti Bolivia. Pakasdaawan no adda dagiti tagasiudad nga umakar iti probinsia. Maymaysa ti telepono iti adu a purok ken sumagmamano la nga oras ti kaadda ti koriente iti kada aldaw. Dagiti Saksi ni Jehova nga agnanaed kadagitoy babassit nga ili makitada laeng dagiti kapammatianda iti tinawen a kombension, ket mabalin a nagastos, napeggad, ken makabannog ti agbiahe a makikombension. Elementaria ken haiskul laeng ti eskuelaan kadagiti purok. Ania ngarud ti manggutugot iti adu a Saksi ni Jehova kadagiti siudad nga umakar kadagiti probinsia?
Kastoy ti nabiit pay nga imbaga ni Luis: “Adda idi gundawayko a mangragpat iti karera iti siudad ti La Paz. Ngem dagiti dadakkelko kanayon nga imparegtada ti trabaho a panangaramid iti adalan kas ti kasayaatan a karera. Isu a nangalaak laeng iti ababa a kurso iti panangibangon iti pasdek. Bayat ti panagbakasionko idiay Rurrenabaque, nadlawko ti gagar dagiti tattao nga umimdeng iti naimbag a damag. Idi nakitak a manmano ti kakabsat sadiay, natignayak nga umay tumulong. Mangikonkonduktaak itan iti 12 a panagadal ti Biblia. Kas pagarigan, inyadalak ti agassawa nga addaan iti uppat nga annak. Mammartek ken sugador idi ti lalaki, ngem insardengnan dagita ket rinugiannan nga impakaammo kadagiti gagayyemna ti maad-adalna maipapan ken Jehova. Kanayon nga agsagana iti leksionna. No pumanaw iti tallo wenno uppat nga aldaw, ta mapan agtarikayo iti kabakiran, maladingitan ta dina kayat ti maikapis kadagiti Nakristianuan nga aktibidad. Mariknak nga adda mamaay ti panagsakripisiok nga immay ditoy no makitak ida amin kadagiti Nakristianuan a gimong.”
Maysa nga agsolsolo nga ina ni Juana. “Agtartrabahoak idi a katulongan iti balay idiay La Paz,” kinunana. “Simrekak iti amin a tiempo a ministerio idiay siudad idi bassit pay ti barok. Ngem idi napanak idiay Rurrenabaque, nabigbigko nga ad-adu pay ti maaramidak no umakarak ditoy. Isu nga immakarkami, ket nagtrabahoak kas katulongan iti balay. Idi damo, diak maibturan ti pudot ken dagiti insekto. Ngem pito a tawenmin ditoy. Kada lawas, adu ti maiyad-adalak iti Biblia, ket adu nga estudiante ti mangipakpakita iti apresasion babaen ti pannakigimongda.” Kaduami da Juana ken ti barona nga agpasurong babaen iti bilog. Awisendaka a kumuyog kadakami.
Ti Panagdaliasatmi nga Agpasurong
Agungor ti makina bayat nga agturongkami iti nasupit a nagbaetan dagiti bantay. Agkikiak ti pangen dagiti loro a mangipasimudaag a dida magustuan ti kaaddami. Agal-alikuno ti napitak a danum bayat a sisisigo a gagaudan ti bangkero ti bilogmi iti napegges nga agus. Idi agmatuonen, dimsaagkamin iti bassit a purok. Sadiay naam-ammomi ti manangaywan iti Kongregasion ti Rurrenabaque, ket insurona no sadino ti pangasabaanmi.
Siraragsak a pinasangbaydakami dagiti pumurok, iti sirok ti maysa a kayo wenno iti balay a naaramid iti kawayan ken naatepan iti nipa. Idi agangay, naam-ammomi ti agtutubo nga agassawa a makumikom nga agdapdapil iti unas. Agayus ti bennal iti malukong a gambang. Ipaburekda daytoy agingga a ngumisit nga agbalin a pataroy a mabalin nga ilako idiay ili. Pinastrekdakami kadagiti balayda ket nagadu ti dinamagda maipapan iti Biblia.
Nagpasurongkami pay iti karayan, ket nangasabakami iti pinuronpurok. Adu ti maragsakan nga umimdeng iti mensahe ti Biblia maipapan iti panagpatingga ti sakit ken ipapatay. (Isaias 25:8; 33:24) Gapu ta manmano ti doktor ditoy, kaaduan a pamilia ti nakapasaren a mamatayan iti ing-ingungoten nga anak. Narigat ken saan a natalged ti panagbiag dagiti mannalon ken mangngalap nga agbibiag laeng babaen iti maapit ken makalapanda. Isu nga adu ti interesado iti kari ti Dios a nailanad iti Salmo 72 maipapan iti gobierno a mangpukaw iti kinapanglaw. Ngem pagarupem aya a dagiti interesado a tattao kadagita a naiputputong a lugar pagreggetanda ti tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong? Dayta ti pakaseknan da Eric ken Vicky, nga amin-tiempo a ministro iti Santa Rosa, a tallo nga oras a biahe nga agpasurong iti Amazon.
Tumabuno Ngata Dagiti Interesado?
Sangapulo ket dua a tawenen ti napalabas idi napan idiay Bolivia da Eric ken Vicky manipud California, iti Estados Unidos. Maysa nga agdaldaliasat a manangaywan ti nangisingasing nga umakarda idiay Santa Rosa. “Adda laeng dua a telepono iti ili ken awan ti Internet,” kuna ni Vicky. “Adu dagiti atap nga animal. Masansan a makakitakami kadagiti buaya, abestrus, ken dadakkel nga uleg bayat a nakamotorkami a sumarungkar kadagiti kabangibang a lugar. Ngem ad-adda a makaparagsak dagiti tattao ngem dagiti animal. Inyadalanmi iti Biblia ti pamilia Vaca, ti agkabannuag nga agassawa nga uppat ti annakda. Agnanaedda iti lugar a 26 a kilometro ti kaadayona manipud iti ili. Mammartek idi ti ama, ngem nagbalbaliwen. Kada lawas, itugotna ti intero a pamiliana ken ti adingna idiay Kingdom Hall. Iluganna ni baketna ken ti maladagana iti kargadera ti dakkel a bisikletana. Ti anakna nga agtawen iti siam ti mangilugan met iti adingna a babai iti sabali a bisikleta, ket agbisikleta nga agmaymaysa ti agtawen iti walo. Tallo nga oras ti busbosenda a mapan iti Kingdom Hall.” Talaga a ti pamilia ay-ayatenda ni Jehova ket ikagkagumaanda ti makitimpuyog iti kongregasion.
Iti las-ud laeng ti 18 a bulan, 3 ti kualipikado nga agpabautisar, ken agarup 25 ti immay iti baro a Kingdom Hall iti Santa Rosa. Nupay adu a tattao ti mayat nga agadal iti Biblia, adu dagiti narikut a lapped a parmekenda tapno makapagserbida ken Jehova.
Ti Parikut iti Panamagbalin a Legal ti Panagasawa
Da Marina ken Osni, nga agserserbi kas misionero iti naiputputong nga ili iti asideg ti beddeng ti Bolivia ken Brazil, ilawlawagda nga adu ditoy ti di mangibilang iti panagasawada kas manayon a singgalut. Masukansukat ti asawada. “Daytoy a parikut ti manglapped iti naespirituan nga irarang-ay,” kuna ni Osni. “No kayat dagiti tattao ti agbalin a pudno a Kristiano, narikut ken nagastos ti proseso. Dagiti dadduma masapul a risutenda pay ti parikutda kadagiti dati a kadendennada tapno mabalinda ti agkasar a legal. Nupay kasta, gapu ta mabigbigda a maysa a Nainkasuratan a pagannurotan ti umiso a panangirehistro iti panagasawa, talaga nga inkagumaan ti dadduma ti nagbirok iti kuarta a pagbayadda iti panagrehistro.”—Roma 13:1, 2; Hebreo 13:4.
Isalaysay ni Marina ti kapadasan ni Norberto. “Sumagmamano a babbai ti nakabbalayna sakbay a nakidenna iti maysa a panadera. Ub-ubing ti babai iti agarup 35 a tawen ken adda baritona nga inampon ni Norberto. Idi dumakdakkel ti ubing, kayat ni Norberto ti agbalin a nasayaat a pagwadan. Isu nga idi adda Saksi nga immay iti panaderia, a nangitukon iti libre a panagadal iti Biblia, inawat ni Norberto dayta, nupay dina ammo ti agbasa ken agtawen idin iti nasurok a 70. Idi naammuan da Norberto ken ni baketna dagiti kalikaguman ni Jehova, legal a nagkasarda sada nagpabautisar. Ti barito ket nagbalin a mapagtalkan a Kristiano nga agtutubo—kas iti ninamnama ti agsiuman kenkuana. Nakasursuro nga agbasa ni Norberto, ket nagpalpalawag payen kadagiti gimong ti kongregasion. Nupay nakapsuten gapu iti edadna, ni Norberto ket naregta a ministro ti naimbag a damag.”
Pinabileg ti Espiritu ni Jehova
Kastoy ti imbaga ni Jesus kadagiti immuna nga adalanna: “Umawatkayto iti pannakabalin inton dumteng kadakayo ti nasantuan nga espiritu, ket dakayto dagiti saksik . . . agingga iti kaadaywan a paset ti daga.” (Aramid 1:8) Anian a makaparegta a mabigbig a ti espiritu ti Dios tigtignayenna dagiti Kristiano a lallaki ken babbai nga umakar kadagiti adayo a paset ti daga! Kas pagarigan, idi 2004, agarup 30 a naregta a Kristiano ti immannugot a temporario nga agserbi kas special pioneer kadagiti naiputputong a teritoria. Apresiarenda ti pagwadan ti agarup 180 a ganggannaet nga immay ditoy Bolivia tapno agserbida kas payunir, manangaywan ti sirkito, boluntario iti Bethel, wenno misionero. Ti 17,000 nga agibumbunannag ti Pagarian idiay Bolivia mangikonkonduktada iti agarup 22,000 a panagadal iti Biblia kadagiti interesado a tattao.
Maragsakan unay dagitoy a kakabsat gapu ta ammoda nga iturturong ida ti espiritu ni Jehova. Kas pagarigan, inawat da Robert ken Kathy ti pannakaibaonda kas misionero idiay Camiri. Sipud idin, naiputputong ti ili a Camiri gapu ta adda iti naberde a katurturodan iti sibay ti karayan. “Kasla dimtengkami iti apag-isu a tiempo,” kinuna ni Robert. “Iti las-ud laeng ti dua a tawen, agarup 40 a tattao ti nagbalin nga agibumbunannag iti naimbag a damag.”
Nangipangag ti Mammartek a Sugador
Masdaaw ti adu a tattao iti panagbalbaliw nga inaramid dagidiay agad-adal iti Biblia. Kas pagarigan, maysa nga aldaw, agarup uppat a tawenen ti napalabas, maysa a mammartek nga agnagan iti Ariel ti nakaidda a di pay nausawan. Nupay agdindinamag a sugador, madandanagan gapu ta dumakdakkel ti utangna, nariribuk ti relasionna ken baketna, ken nabaybay-an ti babbalasangna. Bayat dayta a pakariribukanna, nakasaona ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova a nagbalaybalay. Bayat nga inlawlawag ti kabsat ti Kasuratan, dimngeg a naimbag ni Ariel. Idi agangay, nakaidda manen ni Ariel ngem agbasbasan maipapan iti naragsak a biag ti pamilia, Paraiso, ken panagserbi iti Dios. Idi agangay, immanamong nga agadal iti Biblia.
Idi simmangpet dagiti misionero idiay Camiri, agad-adal metten ti baket ni Ariel a ni Arminda, ngem saan unay a naregget. “Padasek ti amin tapno sumardeng nga agbartek,” kinunana. “Ngem pagduaduaak no agballigi dayta. Awanen ti pangnamnamaan kenkuana.” Ngem ad-adda a naragsakan iti panagadal ti Biblia ngem iti impagarupna. Iti las-ud laeng ti makatawen, nabautisaran ken mangaskasaban iti pamiliana. Di nagbayag, sumagmamano kadagiti kabagianna ti nangidedikar iti biagda ken Jehova.
No maipapan ken ni Ariel, saan a nalaka kenkuana ti mangisardeng iti panagbartek, panagsigarilio, ken panagsugal. Isu ket nagbalbaliw idi inawisna ti amin nga am-ammona iti Pananglaglagip iti ipapatay ni Jesus. Kinunana: “Diakton kalanglangen dagidiay saan a tumabuno. Dagidiay tumabuno, iyadalak iti Biblia.” Kasta ti panangirugina iti tallo a panangyadal iti Biblia. Uray pay sakbay a nagbalin ni Ariel a kameng ti kongregasion, iyad-adalannan iti Biblia ti maysa a kabagianna a rimmang-ay ken kagiddanna a nabautisaran. Kinuna ni Arminda: “Kasla awanen daydiay Ariel nga am-ammok idi.”
Impadamag ni Robert: “Iti naudi a panangbilangko, 24 a miembro ti pamiliana ti regular a makigimgimong. Sangapulon ti nabautisaran, ket walo ti di pay nabautisaran nga agibumbunannag. Nabalbaliwan ti kinatao dagitoy. Dadduma a nakapaliiw iti dayta ti nangrugi metten nga agadal iti Biblia ken makigimgimongda. Immadu ti tumabtabuno manipud 100 agingga iti 190. Dakami ken Kathy adda 30 nga iyad-adalanmi iti Biblia, ket makigimgimongdan amin. Maragsakankami iti kaaddami ditoy.”
Ti maar-aramid kadagiti naiputputong nga ili iti Bolivia ket bassit laeng a paset ti sangalubongan a panangurnong a naipadto iti Apocalipsis kapitulo 7, a mangipakpakaammo iti pannakaurnong bayat ti “aldaw ti Apo” kadagidiay makalasat inton dakkel a rigat. (Apocalipsis 1:10; 7:9-14) Iti historia ti sangatauan, ita pay laeng a napasamak a minilmilion a tattao manipud amin a nasion ti nagkaykaysa iti panagdayaw iti maymaysa a pudno a Dios. Anian a makapikapik a pammaneknek nga asidegen ti kaitungpalan dagiti kari ti Dios!
[Ladawan iti panid 9]
Betty Jackson
[Ladawan iti panid 9]
Elsie Meynberg
[Ladawan iti panid 9]
Pamela Moseley
[Ladawan iti panid 9]
Charlotte Tomaschafsky, umuna manipud kannawan
[Ladawan iti panid 10]
Kada lawas, tallo nga oras nga agbisikleta ti pamilia Vaca iti panagturongda idiay Kingdom Hall
[Ladawan iti panid 10]
Da Eric ken Vicky immayda nagserbi iti lugar a makasapul iti ad-adu pay nga agibumbunannag iti Pagarian
[Ladawan iti panid 11]
Dagiti pumurok iti asideg ti karayan Beni sipapasnek a dumngegda iti naimbag a damag
[Ladawan iti panid 12]
Da Robert ken Kathy agserserbida kas misionero idiay Camiri