Iparangarangmo ti Panagrang-aymo
“Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.”—1 TIM. 4:15.
1, 2. Ania ti ammotayo maipapan ken ni Timoteo ken iti napasamak a panagbalbaliw idi agarup 20 ti tawenna?
DIMMAKKEL ni Timoteo iti Romano a probinsia ti Galacia, ti agdama a Turkey. Sumagmamano a kongregasion Kristiano ti naipasdek sadiay bayat dagiti dekada kalpasan ti ipapatay ni Jesus. Kadagidi a tiempo a nagbalin a Kristiano ni agtutubo a Timoteo, ni nanangna, ken ni lolana, ken nagbalinda nga aktibo iti kongregasion. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Tinagiragsak la ketdi ni Timoteo ti biagna kas agtutubo a Kristiano iti sidong ti kasta a kasasaad. Ngem di nagbayag, nagbalbaliw dagiti bambanag.
2 Nangrugi dayta bayat ti maikadua a panangbisita ni apostol Pablo iti lugarda. Nalabit nga agarup 20 ti tawen idi ni Timoteo. Bayat ti ibibisita ni Pablo, nalabit idiay Listra, nadlawna a ‘naimbag ti damag ni Timoteo kadagiti kakabsat’ kadagiti lokal a kongregasion. (Ara. 16:2) Mabalin a nataenganen ti panagpampanunot ni Timoteo uray agtutubo pay. Kalpasanna, iti panangiturong ti nasantuan nga espiritu, ni Pablo ken ti bagi dagiti panglakayen impatayda ti imada ken Timoteo tapno dutokanda agpaay iti naisangsangayan nga annongen iti kongregasion.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Ania a naisangsangayan a pribilehio ti inawat ni Timoteo?
3 Adda naisangsangayan nga awis ken Timoteo—ti panagbalinna a kadua ni apostol Pablo iti panagdaliasat a trabaho! (Ara. 16:3) Panunotenyo ti siddaaw ken gagar a narikna ni Timoteo! Kadagiti sumaganad a tawen, kuyogenna ni Pablo ken ti dadduma pay tapno itungpalda ti nagduduma a mision kas pannakabagi dagiti apostol ken panglakayen. Ti panagdaliasat a trabaho da Pablo ken Timoteo ket dakkel ti naitulongna iti pannakapabileg ti espiritualidad dagiti kakabsat. (Basaen ti Aramid 16:4, 5.) Gapuna, nagdindinamag ni Timoteo kadagiti adu a Kristiano gapu iti kinarang-ayna iti naespirituan. Kalpasan ti agarup sangapulo a tawen a pannakipagtrabahona ken Timoteo, insurat ni apostol Pablo kadagiti taga-Filipos: “Awanen kaniak ti sabali pay nga addaan kababalin a kas [ken Timoteo] a sipupudno a mangisakitto iti bambanag maipapan kadakayo. . . . Ammoyo ti pammaneknek nga impaayna maipapan ti bagina, a kas iti maysa nga anak iti ama isu nagpaadipen a kaduak iti pannakaidur-as ti naimbag a damag.”—Fil. 2:20-22.
4. (a) Ania a nadagsen nga annongen ti naitalek ken Timoteo? (b) Ania dagiti maisaludsodtayo maipapan kadagiti sasao ni Pablo iti 1 Timoteo 4:15?
4 Idi tiempo a sinuratan ni Pablo dagiti taga-Filipos, intalekna ken Timoteo ti maysa a nadagsen nga annongen—ti panangdutok kadagiti panglakayen ken ministerial nga adipen. (1 Tim. 3:1; 5:22) Nalawag a nagbalin ni Timoteo a mapagpannurayan ken mapagtalkan a Kristiano a manangaywan. Ngem iti dayta met laeng a surat, indagadag ni Pablo ken ni Timoteo nga ‘iparangarangna ti panagrang-ayna kadagiti amin a tattao.’ (1 Tim. 4:15) Saan kadi a naisangsangayanen ti panagrang-ay nga imparangarang ni Timoteo? Ania ngarud ti kayat a sawen ni Pablo, ken kasanotayo a magunggonaan iti balakadna?
Panangiparangarang Kadagiti Nadiosan a Galad
5, 6. Kasano a nagpeggad ti naespirituan a kinasin-aw ti kongregasion ti Efeso, ken kasano a masalakniban dayta ni Timoteo?
5 Usigentayo ti konteksto ti 1 Timoteo 4:15. (Basaen ti 1 Timoteo 4:11-16.) Sakbay nga insuratna dagita a sasao, nagdaliasat ni Pablo idiay Macedonia ngem kiniddawna ken Timoteo nga agtalinaed idiay Efeso. Apay? Dadduma iti dayta a siudad ti mangikagkagumaan a mamagsisina kadagiti kakabsat babaen kadagiti palso a pannursuro. Masapul a salakniban ni Timoteo ti naespirituan a kinasin-aw ti kongregasion. Kasanona a maaramid dayta? Ti maysa ket babaen ti panagbalinna a mapagulidanan.
6 Ni Pablo insuratna ken Timoteo: “Agbalinka a pagulidanan iti panagsao, iti kababalin, iti ayat, iti pammati, iti kinadalus.” Innayonna pay: “Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.” (1 Tim. 4:12, 15) Dayta a panagrang-ay ket mainaig kadagiti nadiosan a galad ni Timoteo imbes nga iti annongenna iti kongregasion. Dayta a panagrang-ay ti masapul nga iparangarang ti tunggal Kristiano.
7. Ania ti manamnama iti amin a kameng ti kongregasion?
7 Kas idi kaaldawan ni Timoteo, adda met ita ti nagduduma nga annongen iti uneg ti kongregasion. Dadduma ti agserserbi kas panglakayen wenno ministerial nga adipen. Payunir met ti dadduma. Ken adda dagidiay agserserbi kas agdaldaliasat a manangaywan, Bethelite, wenno misionero. Makiramraman dagiti panglakayen iti nagduduma a programa ti panangisuro, kas kadagiti asamblea ken kombension. Nupay kasta, amin a Kristiano—lallaki, babbai, ken ubbing—kabaelanda nga iparangarang ti naespirituan a panagrang-ayda. (Mat. 5:16) Kinapudnona, kas ken Timoteo, uray dagiti Kristiano nga addaan iti naisangsangayan nga annongen ket makalikaguman a mangiparangarangda iti nadiosan a galad.
Mapagulidanan iti Panagsasao
8. Ania ti epekto ti panagsasaotayo iti panagdayawtayo?
8 Ti maysa a benneg a masapul a mapagulidanan ni Timoteo ket iti panagsasaona. Kasanotayo a maiparangarang ti panagrang-aytayo iti dayta a benneg? Adu ti ipalgak ti panagsasaotayo maipapan iti kinasiasinotayo. Maitutop ti kinuna ni Jesus: “Ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mat. 12:34) Ti kabsat ni Jesus iti lasag a ni Santiago binigbigna met ti epekto ti panagsasaotayo iti panagdayawtayo. Insuratna: “No ti asinoman a tao pagarupenna iti bagina nga isu maysa a pormal a managdaydayaw ket kaskasdi a saanna a ngedngedan ti dilana, no di ket itultuloyna nga allilawen ti bukodna a puso, ti porma ti panagdaydayaw daytoy a tao ket barengbareng.”—Sant. 1:26.
9. Kadagiti ania a pamay-an a mapagulidanan koma ti panagsasaotayo?
9 Ti panagsasaotayo mabalin nga ipalgakna kadagiti kakabsat no kasano kadakkel ti rimmang-ayantayo iti naespirituan. Gapuna, dagiti nataengan a Kristiano ikagumaanda ti mangpabileg, mangliwliwa, ken mangparegta imbes a mangisawangda iti naalas, negatibo, mangbabalaw, wenno makapasakit a sasao. (Prov. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Maiparangarangtayo ti debosiontayo iti Dios no sidadaantayo a mangiranud iti moral a patpatientayo ken mangidepensa kadagiti nangato a pagalagadan ti Dios. (Roma 1:15, 16) Sigurado a madlaw dagiti nasingpet a tattao ti umiso a panangusartayo iti abilidadtayo nga agsao ken mabalin a tuladenda ti ulidantayo.—Fil. 4:8, 9.
Mapagulidanan iti Kondukta ken Kinadalus
10. Tapno rumang-ay iti naespirituan, ania ti masapul a liklikan?
10 Saan nga umdas ti makapabileg a panagsasao tapno agbalin a mapagulidanan ti maysa a Kristiano. Kinamanaginsisingpet no dimo ar-aramiden dagiti nasayaat nga ibagbagam. Pagaammo unay ni Pablo ti kinamanaginsisingpet dagiti Fariseo ken ti dakes nga epekto dayta. Saan laeng a naminsan a pinakdaaranna ni Timoteo iti kasta a panaginsisingpet. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Ngem saan a managinsisingpet ni Timoteo. Iti maikadua a suratna ken Timoteo, kinuna ni Pablo: “Malagipko ti adda kenka a pammati nga awan aniaman a panaginsisingpetna.” (2 Tim. 1:5) Kaskasdi, masapul nga agbalin a napudno ni Timoteo, maysa a galad a rumbeng nga iparangarang dagiti Kristiano. Nasken a mapagulidanan ti konduktana.
11. Ania ti insurat ni Pablo ken ni Timoteo maipapan iti kinabaknang?
11 Iti dua a suratna ken Timoteo, nangbalakad ni Pablo mainaig iti nagduduma a benneg ti kondukta. Kas pagarigan, masapul a liklikan ni Timoteo ti pananggun-od iti kinabaknang. Insurat ni Pablo: “Ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat nayaw-awan ti sumagmamano manipud iti pammati ket sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.” (1 Tim. 6:10) Ti panagayat iti kinabaknang ket tanda ti nakapuy nga espiritualidad. Iti kasumbangirna, iparparangarang dagiti Kristiano ti naespirituan a kinarang-ayda no mapnekda iti simple a panagbiag, kayatna a sawen, umdasen nga ‘adda pagtaraon ken pagkawesda.’—1 Tim. 6:6-8; Fil. 4:11-13.
12. Kasanotayo a maiparangarang ti panagrang-aytayo iti personal a biagtayo?
12 Ni Pablo dinakamatna ken Timoteo no kasano kapateg para kadagiti Kristiano a babbai nga “arkosanda ti bagbagida iti naimbag-pannakaurnosna a kawes, buyogen ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot.” (1 Tim. 2:9) Mapagulidanan dagiti babbai a naemma ken nasimbeng ti panunotda no maipapan iti panagkawkawes ken panaglanglangada, agraman iti dadduma pay nga aspeto ti biag. (1 Tim. 3:11) Agaplikar met dayta a prinsipio kadagiti Kristiano a lallaki. Binalakadan ni Pablo dagiti manangaywan nga agbalinda a “natimbeng iti panagug-ugali, nasimbeng iti panunot, naurnos.” (1 Tim. 3:2) No ipakitatayo dagitoy a galad iti inaldaw nga aktibidadtayo, maiparangarang iti amin ti panagrang-aytayo.
13. Kas ken Timoteo, kasanotayo nga agbalin nga ulidan iti kinadalus?
13 Masapul met a mapagulidanan ni Timoteo no iti kinadalus. Iti panangusar ni Pablo iti dayta a termino, ipaspasimudaagna ti maysa nga espesipiko a benneg ti kondukta, ti seksual a moralidad. Masapul nga awan ti pakaumsian ti kondukta ni Timoteo, nangnangruna iti pannakilangenna kadagiti babbai. Masapul a tratuenna ‘dagiti babbaket a kas inna, dagiti ub-ubing a babbai a kas kakabsat buyogen ti isuamin a kinadalus.’ (1 Tim. 4:12; 5:2) Ammo ti Dios uray dagiti seksual nga imoralidad a padasen nga ilimed ti tao ket inton agangay, maammuanto met laeng dayta dagiti sabsabali. Umasping iti dayta, saan met a mailimed dagiti nasayaat nga aramid ti maysa a Kristiano. (1 Tim. 5:24, 25) Amin a kameng ti kongregasion adda gundawayda a mangiparangarang iti panagrang-ayda iti kondukta ken kinadalus.
Napateg ti Ayat ken Pammati
14. Kasano nga impaganetget ti Kasuratan ti kinapateg ti panagiinnayattayo?
14 Ti maysa a kangrunaan a tanda ti pudno a Kristiano ket ti ayat. Kinuna ni Jesus kadagiti adalanna: “Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:35) Kasano a maiparangarangtayo ti kasta nga ayat? Idagadag kadatayo ti Sao ti Dios nga ‘agiinnanustayo iti ayat,’ nga ‘agbalintayo a manangngaasi iti maysa ken maysa, nadungngo a mannakipagrikna, a sibubulos a pakawanentayo ti maysa ken maysa,’ ken agbalintayo a managpadagus. (Efe. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2) “Iti nainkabsatan nga ayat maaddaankayo iti kinalailo iti maysa ken maysa,” insurat ni apostol Pablo.—Roma 12:10.
15. Apay a napateg ti ayat iti isuamin, nangnangruna kadagiti Kristiano a manangaywan?
15 No nagubsang wenno saan a naasi ti pannakilangen ni Timoteo kadagiti padana a Kristiano, masayang laeng ti nasayaat a nagapuananna kas mannursuro ken manangaywan. (Basaen ti 1 Corinto 13:1-3.) Iti kasumbangirna, ti napudno nga ebkas ti panangipateg ni Timoteo kadagiti kapammatianna a nabuyogan iti kinamanagpadagus ken nasayaat nga aramid ket pammaneknek iti naespirituan a panagrang-ayna. Maitutop laeng nga iti suratna ken Timoteo, espesipiko a dinakamat ni apostol Pablo ti ayat kas maysa kadagiti galad a rumbeng nga agbalin a mapagulidanan ni Timoteo.
16. Apay a masapul nga iparangarang ni Timoteo ti natibker a pammati?
16 Nasubok ti pammati ni Timoteo bayat ti kaaddana idiay Efeso. Adda dagiti mangisursuro kadagiti doktrina a saan a maitunos iti Nakristianuan a kinapudno. Dadduma ti mangiwarwaras kadagiti “ulbod a sarita” wenno agsirsirarak kadagiti kapanunotan a saan a makapabileg iti espiritualidad ti kongregasion. (Basaen ti 1 Timoteo 1:3, 4.) Dineskribir ni Pablo dagita nga indibidual kas ‘natangsit buyogen ti panagpannakkel, a saanda a maaw-awatan ti aniaman, no di ket adda sakitda iti isip gapu kadagiti panagus-usisa ken panagdedebate maipapan iti sasao.’ (1 Tim. 6:3, 4) Posible kadi a pinanunot man la ni Timoteo dagita a makadadael nga ideya a nakastrek iti kongregasion? Saan, ta indagadag ni Pablo kenkuana a ‘makirupak iti nasayaat a dangadang iti pammati,’ ken adaywanna “dagiti ubbaw a panagsasao a sumalungasing iti nasantuan ken dagiti di panagtutunos ti barengbareng pannakaawagna kas ‘pannakaammo.’” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Sigurado nga impangag ni Timoteo ti nainsiriban a balakad ni Pablo.—1 Cor. 10:12.
17. Kasano a masubok ti pammatitayo ita?
17 Makapainteres ta naibaga ken Timoteo a kadagiti “maud-udi a periodo ti tiempo umikayto ti sumagmamano manipud iti pammati, nga ipangagda dagiti makayaw-awan a naipaltiing a sasao ken sursuro dagiti sairo.” (1 Tim. 4:1) Amin a kameng ti kongregasion, agraman dagidiay addaan iti annongen, masapul a tuladenda ni Timoteo a nangiparangarang iti natibker a pammati. No sipipinget ken dagus nga ilaksidtayo ti apostasia, iparparangarangtayo ti panagrang-aytayo ken agbalintayo a mapagulidanan iti pammati.
Ikagumaam nga Iparangarang ti Panagrang-aymo
18, 19. (a) Kasanom a maiparangarang ti panagrang-aymo iti isuamin? (b) Ania ti mausig iti sumaganad?
18 Nalawag a ti naespirituan a panagrang-ay ti maysa a pudno a Kristiano ket saan a marukod iti langa, natural nga abilidad, wenno kinatan-ok. Ken saan a kanayon nga agpannuray dayta iti kinabayagna nga agserserbi iti kongregasion. Imbes ketdi, maiparangarangtayo ti pudno a naespirituan a panagrang-ay babaen ti panagbalintayo a natulnog ken Jehova iti sao, panunot, ken kondukta. (Roma 16:19) Masapul nga ipangagtayo ti bilin nga agiinnayattayo ken patibkeren ti pammatitayo. Wen, rumbeng nga utobentayo dagiti sasao ni Pablo ken ni Timoteo ken ipapusotayo dagita tapno maiparangarang ti panagrang-aytayo iti isuamin.
19 Ti maysa pay a galad a mangipakita iti naespirituan a panagrang-ay ken kinamataengantayo kas Kristiano ket ti rag-o, a paset ti bunga ti nasantuan nga espiritu ti Dios. (Gal. 5:22, 23) Usigen ti sumaganad nga artikulo no kasanotayo a mapatanor ken mataginayon ti rag-otayo bayat dagiti nariribuk a tiempo.
Ania ti Sungbatyo?
• Ania ti ipalgak ti panagsasaotayo maipapan iti kinasiasinotayo?
• Kasano a maiparangarang ti panagrang-aytayo no iti kondukta ken kinadalustayo?
• Apay a rumbeng a mapagulidanan dagiti Kristiano no iti ayat ken pammati?
[Ladawan iti panid 11]
Nataengan ti panagpampanunot ni Timoteo uray agtutubo pay
[Dagiti Ladawan iti panid 13]
Makita kadi ti sabsabali ti panagrang-aymo?