Panangmatmat iti Lubong
Makapapatay a Cocaine
Ti cocaine ad-adda a makapapatay ken makaadikto ngem ti heroine, nasarakan ti kabbaro a panagadal. Ti nabiit pay a ruar iti Journal of the American Medical Association ipadamagna a “kadagiti utot a kankanayon a maikkan iti heroine wenno cocaine, ti cocaine ket mamitlo a daras a makapapatay kadakuada ngem ti heroine.” Agingga iti nabiit pay, ti panangusar iti cocaine ti ibilang dagiti adu a natalged, ngem dagiti managsirarak, ni Michael Bozarth ken ni Roy Wise iti Concordia University idiay Montreal, Canada, kunaenda iti reportda a ti “panangsabidong ti cocaine saan unay a nasukimat.” Sigun ken William Pollin, Direktor iti National Institute on Drug Abuse idiay Estados Unidos, “ti cocaine agsaksaknapen ti pannakabigbigna kas maysa kadagiti kapepeggadan a saan a legal a droga a gagangay a maus-usar.” Kinunana pay a ti nabiit pay a panagadal ti nangiturong “iti konklusion a kasta unay ti panangadiktona.”
AIDS Manipud Gatas ti Ina
Sigun iti Reuters a serbisio ti pagiwarnak, ni Dr. Julian Gold (iti puersa a maipapay iti AIDS iti nasional a gobierno iti Australia) kinunana nga idiay Sydney maysa a maladaga a lalaki ti nakaala iti AIDS. Daytoy ket makapapatay a sakit a mangdadael iti sistema ti bagi a manglaban iti sakit. Ti ubing, a nasuroken a maysa a tawenna, nalabit naalana ti AIDS kalpasan ti panangpasuso ti inana. No kasta, isu ti umuna unay a tao a nairekord a nakaala iti AIDS iti kastoy a pamay-an. Ti ina naalana ti virus ti AIDS manipud iti panangyalison iti dara kalpasan ti panagpasngayna.
Ni Dr. Martha Rogers manipud iti Centers for Disease Control, Estados Unidos, imbagana iti Agriingkayo! a “tallo a kakapat kadagiti maladaga nga addaan iti AIDS ti makagun-od iti dayta manipud inada, bayat a dumakdakkel pay laeng iti aanakan wenno bayat ti pannakasagidda iti dara ti inada bayat ti panagpasngay.” Kinunana pay a posible met a maiyakar ti AIDS babaen iti gatas ti ina.
Panangtimbeng ti Insik kadagiti Utot
Ti pannangan iti steak nga utot ken ti panangisuot kadagiti sapatos a naaramid iti lalat dagiti utot nalataken kadagiti dadduma a paspaset iti aw-away iti China, ket nasayaatda a pamay-an a panangtimbeng iti utot, kuna ti pagiwarnak iti Ingles a pagsasao nga China Daily. “Iti Probinsia ti Fujian, dagiti lokal a tattao itan-okda ti steak nga utot a kas ti kasayaatan nga steak iti lubong,” kuna ti pagiwarnak nga Insik-pagsasaona nga Economic Information. Sigun iti China Daily, maysa a paktoria idiay makin-abagatan a laud a China ti mangpatpataud kadagiti sapatos ti ubbing a naaramid iti lalat iti utot, “maysa a nagsayaatan a material a maipaay kadagiti sapatos gapu iti napino a linabagna ken mabembennat, nasileng nga itsurana.” Ti utot ti makuna a mangan iti 15 milion tonelada a binukel idiay China iti tinawen.
Bulimia kadagiti Tin-edyer
Ti sakit maipapan iti pannangan a bulimia ti mangsapsaplit met kadagiti ubbing a babbai iti high school, kuna ti maysa a panagadal ni Mary D. VanThorre ken Francis X. Vogel a naipablaak idiay Adolescence. Dagiti tattao nga agsagsagaba manipud bulimia nalabes ti pannanganda, a gagangay sarunuen ti panagpurga—babaen man iti tinignay met laeng a mismo a panagbakuar wenno babaen iti panangusar iti adu unay a purga. Ti makagapu iti daytoy a sakit iti pannangan, a maipagarup idi a maysa a parikut kaaduanna kadagiti agtutubo a babbai idiay kolehio, ti nasarakan kadagiti amin a babbai iti amin nga etniko a grupo nga agedad iti 14-18. “Ti sabali pay a napateg a nasarakan,” kuna ti report, “adda pakainaiganna iti salisal.” Maipagarup a ti sakit apektaranna nangnangruna dagiti puraw, makingngato a klase dagiti babbai, ngem isingasing ti panagadal a dagiti “makintengnga a klase a negro a babbai iparangarangda ti sintomas iti bulimia iti isu met laeng a kaadu a kas ti katupagda a puraw.”
“Dakes a Bunga”
Ti pagiwarnak nga Aleman nga Offenbach-Post ipadamagna a ti komitiba iti polisia iti Frankfurt a naporma a mangsiput kadagiti nararanggas a grupo dagiti agtutubo nasarakanda a dagiti agtutubo nga agderraaw aramidenda dayta saan a gapu ta masapul a maaramid dayta wenno gapu kadagiti naririkut a kasasaad iti pagtaengan. Imbes ketdi, “ti 15-agingga-ti-19-tawenna a naaresto ita kadagiti derraaw iti kalsada isuda kaaduanna dagiti annak dagiti managprotesta idi 1968 a nangitugot kadagiti annakda kadagiti amin a demonstrasion,” kuna ti report. “Dagitoy nga ubbing napakanda kadagiti kababalin iti panagprotesta manipud iti gatas ti inada. Nagballigi ti eksperimento. . . . Dagiti agtutubo nga amma ken inna idi 1968 pagtangsitda ti mangbusor iti autoridad a pannakapadakkel nga impatawidda kadagiti annakda. Ita, dagitoy met laeng a nagannak, no napudnoda kadagiti bagbagida met laeng, saanda a masdaaw no dagiti annakda ti mangipaay kadakuada iti pangramanan iti bukodda a medisina iti porma daytoy a dakes a bunga iti panangpadakkel.”
Panangmatmat ti Klero iti Sekso
Dua nga abogado, ni G. Sidney Buchanan ken Mark Johnson, manipud University Park Law Center iti University of Houston idiay Estados Unidos, pinagsaludsodanna ti 469 a relihiuso a mannursuro ken papastor maipapan kadagiti seksual nga ar-aramid. Ti laeng 40 porsiento kadagiti klero a simmungbat ti mamati a ti pannakiabig ket basol. Kuna ni Buchanan ken Johnson idiay Psychology Today a ti panagsaludsodda nasarakanna a nalaklaka para kadagiti klero ti mangikasaba a ti “pannakiabig ket imoral ngem ti mangibaga ti isu met laeng a banag ken Juan ken Maria isu a mangar-aramid a masansan iti pannakiabig ket umayda kadakayo a maipaay iti balakad ken moral a panangiwanwan.”
Panangdalus iti Selio
“Ita, addada tattao kadagiti sirok ti balayda a mangdaldalus kadagiti selio, ket dayta dumakdakkel pay,” kuna ti makinkukua iti tiangge a ni David A. Schmidt, isu a naglaklako kadagiti nadalusan a selio—agingga a natiliwan ti gobierno. “Abrasaendakayo iti kaudian a krimen—ti panangdalus iti selio,” kuna ti The Wall Street Journal. Dagiti managdalus iti selio gagangay a magun-odanda dagiti nausaren a selio manipud kadagiti pagibasuraan wenno kadagiti pagtaengan dagiti retirado ken kadagiti charities a situtulok a mangilako kadakuada. Gagangay, dagiti managdalus iyuperda ti sobre kadagiti napudot a danum tapno ikkaten ti selio ket iyuperda ti selio kadagiti pagkulada tapno ikkatenda ti marka ti selio. Dagiti saan a namarkaan a selio—a produkto ti saan a nasayaat a makina ti koreo—ti mamagbalin a nalaklaka pay ti panangdalus. Ngem ti panaglako ken ti panangusar kadagitoy a selio ket maysa a pederal a basol. Nanipud iti naladawen a 1983, dagiti autoridad iti koreo nakatiliwdan iti nasurok a $13 milion ti gatadna a kontrabando a selio.
Babbai a Klero
Ti maipaay laeng kadagiti lallaki a sarikedked iti kinapadi iti Iglesia ti Inglatera ti ngangnganin marbek. Ti General Synod iti Iglesia binotosannan ti panangipalubosna iti pannakaordin dagiti babbai iti kababaan a ranggo iti klero nga Anglicano—ti diakono. Iti herarkia nga Anglicano, ti maysa a diakono ket maysa laengen nga addang manipud iti kinapadi. “Dagiti babbai a diakono agbalinda a miembro iti klero, agbalinda a ‘reberendo’ ken mabalin a mangaramidda kadagiti panangkasar ken buniag, ngem saanda pay mabalin ti mangaramid iti nasantuan a komunion, kuna ti Archdeacon a ni Michael Perry iti Durham. Ti Komunion nga Anglicano ti nangordinen kadagiti babbai kas papadi idiay Uganda, Kenya, New Zealand, Hong Kong, ken Canada, ken iti Episcopal Church idiay Estados Unidos.
TV ken ti Kinalukmeg
Ti kasta unay a panagbuya iti TV makaipaay iti kinalukmeg dagiti agtutubo, kuna ti grupo dagiti managsirarak iti Harvard a nangadal kadagiti managbuya iti telebision nga 6 agingga iti 11 tawenna. Ti kinalukmeg kadagitoy nga ubbing—gagangay 15 porsiento—ngimmato iti 2 porsiento iti tunggal kanayonan a maysa nga oras a busbosenda iti sanguanan ti telebision iti inaldaw. Apay? Agsipud ta dagiti agtutubo a naipamaysa iti tubo ad-adu ti panagmeriendada ken basbassit ti ehersisioda. Kuna ni Dr. William H. Dietz, Jr., maysa kadagiti managsirarak: “Dagiti ubbing agbuybuyada iti agarup 25 oras iti telebision iti linawas, ket dayta kaipapananna ti 25 oras nga awan ti aramidenda a sabali, a mabalin a mangpagaraw kadakuada.”
Baotek Kadi ti Anakko?
Nupay kaaduan nga eksperto iti panangaywan iti ubing dida anamongan ti panangbaot, 88 porsiento kadagiti nagannak idiay Estados Unidos ti mangbaot kadagiti annakda, sigun iti panagsaludsod ti Family Research Laboratory iti University of New Hampshire. Ti umad-adu a bilang dagiti sikologo ti mangisingasing a dagiti nagannak usarenda dagiti maisukat nga addang iti panangdisiplina. “Ti panangbaot pulos a saan a maysa a nasayaat a kasukat iti komunikasion iti nagbaetan ti nagannak ken anak,” kuna ni Dr. Kenneth Kaye, kadua a propesor iti klinikal a sikolohia idiay Northwestern University Medical School. Ti saan nga umanamong kadagitoy a sikologo ket maysa nga ina dagiti tallo nga ubbing, nga agtawen iti 4 agingga iti 8, a makarikna a ti panangbaot mangipaay iti nasaysayaat a komunikasion: “Dagiti dadduma a kita iti panangdusa ti kasla awan mamaayna kadakuada.”