Agimtuod dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Makatunosko ti Mannursurok?

“TI NAIMBAG a mannursuro,” kuna ti mannursuro iti high school a ni Barbara Mayer, “mabalinnakayo a kariten a manggun-od ken mangsapul iti laing ken abilidad a diyo pay pulos nga ammo nga adda kadakayo, ken mabalin nga agbalin a giya ken uray pay maysa a gayyem a makaawat ken pudno nga agtarigagay iti kasayaatan a maipaay kadakayo.”

Iti kasumbangirna, ti maysa a mannursuro mabalin nga agbalin met a kas iti awagan ti mannurat a ni Theodore Clark a “maysa a pagbutbutngan ken pagdanagan.” Inlawlawag ni Clark: “Dagiti mannursuro iti eskuelaan nakabilbilegda. Mabalinda a graduan dagiti estudiante, babainen ida, laisen ida, ken mangpataud iti panagdanag no pagayatanda.” Nagasat ta, kaaduan a mannursuro ti pudno a maseknan kadagiti estudianteda ken nainkalinteganda. Nupay kasta, addada sumagmamano a mannursuro a no dadduma nauyongda, saan a nainkalintegan, ken manangidumduma. Dagiti kakasta ti mamagbalin iti biagyo a nakarigrigat.

Ti napalabas nga artikulo tinulongannatayo a mangapresiar a dagiti mannursuro sanguenda ti naisangsangayan a pakarigatan ken parparikut ta no dadduma apektaranda ti kababalinda iti klase.a Ania, ngay, no ti mannursuro ti kasla maulit-ulit a mangbabain wenno mangipaay kadakayo iti mariknayo a saan a maitutop a nababa a grado?

Ti Nabalitokan a Linteg iti Klase

Napaliiw ti The Family Handbook of Adolescence: “Dagiti estudiante a . . . kasla gapu iti kababalinda a manglalais iti pammati dagiti mannursuroda ti gagangay met a malalais.” Wen, ti nauyong a mannursuro ti masansan a moldean dagiti estudiantena!

Usigenyo dagiti epekto dagiti nauyong a pilyo iti klase. Ti libro a Listen to Us! ibagana ti nauyong ken di gagangay a panangdusa no dadduma nga ipaay dagiti kasuno a mannursuro, isu a mangipakita iti pangripiripan no kasano ti kinadakes dagiti estudiante. “Ammoyo aya no ania ti sagabaen dagiti [kasuno]?” inimtuod ti 13-años a ni Valerie. Iti panangsungbatna iti bukodna a saludsod, saritaenna “ti panangtutuok, panangparigat,” dagiti ubbing ita kadagiti kasuno a mannursuro.

Nalabes bassit ti panangisalaysay ni Valerie. Kuna ni Roland Betts: “Dagiti kasuno a mannursuro magargarida nga awan panangngaasi kadagiti klaseda, masansan a maiduronda agingga iti punto a makaruroddan.” Gaput’ pagaammoda a maliklikanda dayta, dagiti estudiante pagayatanda ti kellaat a saan nga umiso a panagtignay​—pannakatnag dagiti liblibroda wenno lapisda nga aggigiddan. Wenno mabalin a paayenda dagiti mannursuroda babaen iti saanda a panangipangpangag ken agtignayda a kasla saanda a maawatan ti ibagbagana. “Inggagarami a dadaelen,” kuna ti agtutubo a ni Bobby.

Nupay kasta, no mangimulakayo iti kinaranggas iti klase, dikay masdaaw no apitenyo ti saan a mannakigayyem, nauyong a mannursuro. (Idiligyo ti Galacia 6:7.) “Maysa kadagiti kangrunaan a kinapudno iti natauan a kababalin,” ilawlawag ti The Family Handbook of Adolescence, “a ta dagiti tattao tratuenda dagiti sabsabali iti pa-may-an a mariknada a pamay-an ti pannakatratoda.”

Malaksid iti dayta, dagiti mannursuro umiso a naikabilda iti saad ti autoridad a maipaay a pagimbaganyo. Ket rebbeng nga agraemkayo kadakuada, uray pay no ti panangibanagda iti autoridadda mabalin a saan a kanayon a nainkalintegan. (Idiligyo ti Lucas 6:40.) Ngem usigenyo: No ti di panagraem ti mangpataud iti dakes a kababalin iti mannursuro, saan kadi a ti panagraem pataudenna ti kasayaatan a kababalin?

Gapuna laglagipenyo ti nabalitokan a linteg: “Gapuna amin dagiti bambanag a kayatyonto a dagiti tattao aramidenda koma kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Ngarud dikay makikadkadua kadagiti pilyo iti klase. Agbalinkayo nga atentibo iti ibagbaga ti mannursuroyo. Makitinnulongkayo. Nalabit addanto tiempo nga isut’ saanto unayen a nauyong​—siempre kadakayo.

‘Dinak Kaykayat ti Mannursurok’

Dagiti autor iti libro nga Options aminenda a “dagiti mannursuro​—ken nagannak​—tattaoda, ket agbiddutda ken saanda a kayat ti maysa nga estudiante a masansan a dayta ket gapu kadagiti emosional a rason.” No dadduma ti panagsupadi dagiti personalidad ti mangpataud iti parikut. Wenno no dadduma ti saan a panagkinnaawatan ti mabalin a mangpataud iti panangbusor ti mannursuroyo kadakayo; ti kinamanagsaludsod maipagarup nga iyaalsa wenno ti panagangaw maibilang a kinabastos.

Nakalkaldaang, dagiti tattao ti kaskasdi a kas kadagiti taga Corinto idi ugma, a mangmatmat kadagiti bambanag “sigun iti itsurada.” (2 Corinto 10:7) Ket no ti mannursuroyo dinakayo kayat, mabalin a babainennakayo wenno laisennakayo. Kas banagna, maawatan a kumaro ti panagsuppiatyo.

Kasano ti Mangtaginayon iti Talna

Ti balakad ti Biblia ket: “Saanyo nga ibales iti uray siasino ti dakes iti dakes. . . . No mabalin, ken kas iti kabaelanyo agbiagkayo a makikappia kadagiti isuamin a tattao.” (Roma 12:17, 18) Iti sabali a pannao, dikay padpadasen ti mangbusor iti mannursuroyo. Liklikanyo ti di kasapulan a panangsungat. Dikay mangipaay iti mannursuroyo iti di nainkalintegan a pakaigappuan ti reklamo. Kinapudnona, padasenyo ti agbalin a mannakigayyem. ‘Mannakigayyem? Kenkuana?’ mabalin nga imtuodenyo. Wen, ipakitayo dagiti kababalinyo babaen iti siraraem a panangkablaaw iti mannursuroyo no umay iti klase. Ti kankanayon a kinadayaw ti mabalin a mangbalbaliw iti kapanunotanna kadakayo.​—Idiligyo ti Roma 12:20, 21.

Ti mannursuro iti high school a ni Joyce Vedral nalagipna: “Maysa nga aldaw pudno a saan a nasayaat ti riknak. Pagungtak ti tunggal maysa iti uray bassit laeng a nakabasolan. Kamaudiananna riniawak ti maysa nga estudiante a saan a nangukag iti librona. Ngangngani butbutngekon nga ibabak ti gradona idi a kellaat a simmardengak, ta pinasabatannak iti kasta unay a nagpintasan nga isemna. Inisemannak ket intultuloyna ti nagisem, ket babaen ti panangmatmatna iti marurod, naliday a rupak, kinunana, ‘Masapul nga agragsaktayo.’ Awanen ti maaramidak no saan a ti umisem. Di nagbayag ti intero a klase nakaisemen ken agkatkatawan.”

Pudno, saan a ti tunggal maysa mabaelanna ti umisem tapno pagballigianna ti kasasaad. Ngem ti Eclesiastes 10:4 ti pudno a mamalakad: “No ti espiritu ti agturay [wenno, tao nga addaan autoridad] bumangon a bumusor kenka [a mangbabalaw kenka], dika panawan dayta ayanmo, ta ti kinapakumbaba pasardengenna ti dakkel a pannakaranggas.” Laglagipenyo, met, a “ti naalumamay a sungbat, pagbaw-ingenna ti pungtot.”​—Proverbio 15:1.

‘Maikariak iti Nasaysayaat a Grado’

No saan a sumayaat ti kasasaad, padasenyo ti makisarita iti mannursuroyo maipapan iti parikut. Daytoy mabalin a saan a nalaka. Ti Biblia, nupay kasta, ibagana no kasano a ni Nathan tinamingna ti narikut a rebbengen a mangibutaktak iti nakaro unay a biddut iti biang ni Ari David. Ni Nathan saan a napan iti palasio a sirurungsot a mangiririaw iti pammabasol. Immadani ken David a buyogen iti taktika, a nangusar iti maysa nga ilustrasion a nangipalubos ken David a makagun-od iti umiso a konklusion a maipaay iti bagina met laeng.​—2 Samuel 12:1-7.

Mabalin a sipapakumbaba met, ken sikakalma, nga umadanikayo iti mannursuroyo no mariknayo nga adda kinaawan ti kinahustisia​—kas ti panangitedna kadakayo iti di nainkalintegan a grado​—a napasamak. Ti dati a mannursuro, ni Bruce Weber ipalagipna kadatayo: “Ti iyaalsa ti estudiante gutogotenna ti kinatangken ti nakem ti mannursuro. No silalaaw a kunaenyo nga adda ti kasta unay a kinaawan ti kinahustisia ket ikariyo ti panangibales, awanto a pulos ti maaramidanyo.”​—Magasin a Seventeen.

Padasenyo ti natataengan nga iyaadani. Mabalin a mangrugikayo babaen iti panangsaludsodyo iti mannursuroyo a tulongannakayo nga umawat iti sistema ti pananggradona. Kalpasanna kuna ni Weber, mabalin a “padasenyo a paneknekan ti bagiyo met laeng a dakayo ti biktima iti di umiso a pannakakuenta ti grado imbes a ti di umiso a panangipato. Usarenyo ti sistema ti pananggrado ti mannursuroyo; ipakitayo kenkuana ti nakitayo a nagbiddutan ti gradoyo.” Ket, masursuroyon ti makisarita maipapan kadagiti naririkut nga isyu. Ti kinanataenganyo mabalin a mangipaay iti positibo a panangmatmat ti mannursuroyo kadakayo.

Ipakaammoyo kadagiti Dadakkelyo

No dadduma, nupay kasta, ti basta pannakisarita awan ti ibungana. Alaenyo ti kapadasan ni Susan. Kas honor student isut’ nakigtot idi a maysa kadagiti mannursurona ti nangrugi a nangited kenkuana iti saan a makaruar a grado. Ti parikut? Ni Susan maysa kadagiti Saksi ni Jehova, ket ti mannursurona ti nangamin a dina kayat ni Susan gapu iti daytoy. “Pudno a makaupay,” kuna ni Susan, “ket diak ammon no ania ti aramidek.”

Ti libro nga Options irekomendarna a kadagiti kasasaad a kas iti daytoy “mapankayo kadagiti dadakkelyo ket ibagayo kadakuada a ti mannursuro nga irekreklamoyo ti pudno a dinakay kayat, a dusdusaennakayo wenno ilaslasinnakayo a maipaay iti panangbabain wenno pannakalais.” Kastoy ti inaramid ni Susan. “Nakagun-odak iti tured,” nalagipna, “ket imbagak ken nanangko [maysa nga agsolsolo a naganak] maipapan iti daytoy a mannursuro. Idi damo diak pagarupen a maawatanna. Ngem kinunana, ‘Bueno, mabalin a kasaritak ti mannursurom.’ Ket bayat ti okasion iti panangbisita iti eskuelaan napanna kinasarita ti mannursurok no ania ti parikut. Impagarupko a ni nanangko ti pudno a basta maupay, ngem saan. Isut’ sikakalma a nakisarita kenkuana.” Nabigbig ti mannursuro a ni Susan ti supsuportaran ti inana ket inyurnosna ti pannakagun-od ni Susan iti sabali a mannursuro.

Aminentayo, a saan nga amin a riribuk ti addaan iti kasta a nasayaat a pagtungpalan. No dadduma basta ibturanyo ti narigat a kasasaad. Ngem ti maysa panawen ti panageskuela saan nga agnanayon. Ket no awanankayo iti natalna a pannakilangen iti mannursuroyo iti daytoy a panawen ti panageskuela, kanayon nga adda ti sumaganad a tawen, no addaankayto iti nasayaat a panangrugi, nalabit naiduma a kaklasean​—ken nalabit kabbaro a mannursuro a masursuroyonto a katunos.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 12]

No ti saan a panagraem pataudenna ti dakes a kababalin iti mannursuro, saan kadi a ti panagraem pataudenna ti kasayaatan nga ugali?

[Ladawan iti panid 13]

No mariknayo nga adda kinaawan ti kinahustisia a napasamak, siraraem nga umadanikayo iti mannursuroyo