Agimtuod dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Makasuroak No ti Mannursurok Makapaaburido?

TI UBING a lalaki a nalabaga ti kamisetana kasla aburido unay ti langana. Kagatenna dagiti kukona ken agmulengleng iti law-ang, a kasla mangaw-awis iti panangbabalaw. Ti mannursurona, nupay kasta, ket ad-adda nga interesado iti panangisurona ngem ti panangdusana.

“Ania ti kaipapanan ti panangusar iti ‘konteksto’ tapno maammuan ti impormasion?” sipapasnek a sinaludsodanna ti klase.

“Daytat’ panangusar kadagiti nagduduma a kaipapanan,” pinugtuan ti maysa nga ubing a lalaki.

“Kasla,” immanamong ti mannursuro, nga inngatona ti kidayna bayat ti panangpanunotna iti pamay-an ti naiduma a pamay-an a panangisaona iti saludsod. Pinadasna manen: “Ti panangusar ti konteksto isu ti panangusar iti ania tapno maammuan dagiti awan a sasao?”

“Kapanunotan!” kuna ti maysa nga estudiante. “Tagtagainep?” inimtuod ti sabali. Ti ubing a nalabaga ti kamisetana nangipakita iti pannakaawis.

Ti mannursuro pinadasna ti sabali a taktika. “OK, iyarigyo a panawen ti kalam-ekna, ket magmagnaak a mapan iti kabakiran ket nalabasak ti lugar nga addaan dakkel nga rukib. Kinitak ti unegna ket nangngegko ti . . . ” (Dagiti estudiante agkakatawada bayat ti panangtuladna iti agngernger nga uso.) “Ania ti pagarupyo a nakitak a sumaganad? Maysa nga uso, maysa a kuton, maysa a bakes?”

“Maysa nga uso,” kuna ti maysa nga estudiante. “Adda iti rukib ta dagiti uso agpalabasda iti kalam-ekna kadagiti rukib.” Ti reporter ti Agriingkayo! a mangbuybuya iti daytoy a klase nasdaaw. Ta daytoy a nasirib a kapaliiwan ti impaay awan sabali ti ubing a lalaki a nalabaga ti kamisetana.

Naay-ayo ti mannursuro. “Wen, usarenyo dagiti aglikmut a sasao a mangbalabala a makakitaak iti maysa nga uso. Itan kitaentayo no kasano a maaramidtayo daytoy iti leksiontayo ita.”

Ti naimbag a mannursuro agtartrabaho. Ti tao nga ammona saan laeng a ti temana no di ket maseknan pay kadagiti estudiantena. Ti mannursuro a padpadasenna nga aramiden a makaawis ti klasena ken saan nga agammangaw no dagiti estudiantena nabannayatda a makaawat. Kasta kadi ti aniaman kadagiti mannursuroyo? Nalabit. Nupay kasta, ti The Family Handbook of Adolescence kunaenna: “Dadduma a surbey ipakitada a ti kaaduan kadagiti bumarito/bumalasitang nga estudiante ti manangbabalaw kadagiti mannursuro, nga agreklamoda a makapaaburido wenno nakurang iti panagpakatawa.”

Siempre, nainkalintegan laeng a kaaduan a mannursuro ti kalalainganna a makabael. Ngem di agbayag wenno kamaudiananna mabalin a maaddaankayo iti mannursuro a basta mangpaaburido kadakayo ‘iti kasta unay.’ Ket no mapasamak daytoy, maupaykayo agsipud ta kayatyo a masursuro dagiti amin a mabalin a masursuroyo idiay eskuelaan. Ania ti maaramidan? Awan kadin ti mamaay ti panagsuro?

Napateg ti Kababalinyo!

Ania ti kababalinyo maipapan iti panagsuro? Maysa a nabiit pay a kapadasan ipalgakna a ti panangipamaysa ti maysa a tin-edyer nangato kadagiti klase a kas ti industrial arts, pisikal nga edukasion, ken musika. Nupay kasta, nakababbaba kadagiti klase a mangtaming iti pagsasao ken historia.

Dagiti kadi mannursuro iti pisikal nga edukasion wenno musika nalalaingda ngem dagiti mannursuro iti akademia? Mabalin a saan met. Marikna dagiti managsirarak a dagiti klase a saan nga akademia palubosanda ti ad-adda a pannakipaset dagiti estudiante. Nupay kasta, mabalin kadi a dagiti estudiante ti basta addaan ti negatibo a kababalin iti akademia? No dagiti estudiante ikeddengda nga umuna a ti maysa a suheto makapaaburido, uray pay ti mannursuro a kas ti kalaing ni Plato ti mabalin a marigatan a mangtengngel iti atensionda.

Ania ti kababalinyo maipapan iti maysa a suheto? Kasapulanna kadi ti panagbalbaliw? Ti Algebra mabalin a saan unay a napateg ita. Ngem ti nasayaat a pannakaammoyo ti mabalinto a mangawis iti maysa a manangimpleo a mangtingtingiting iti panangipaay iti tiempo ken panangsanay kadakayo. Gapuna maaddaankayo iti interes iti panagsuro! Daytat’ mangikkat iti dadduma a pannakaaburido iti eskuelaan.

‘Ti Naimbag a Mannursuro Ket . . . ’

No dadduma, nupay kasta, uray pay dagiti estudiante nga interesado nga agsuro agreklamoda a “saan a naimbag” ti mannursuroda. Ngem ania ti “naimbag” a mannursuro? Maysa nga agtutubo a babai imbagana iti Agriingkayo!, “Kayatko ti mannursurok iti math ta managpakatawa.” Maysa nga ubing a lalaki indayawna ti mannursurona iti Ingles ta ‘managangaw.’

Ngem nupay no ti makaay-ayo wenno makalinglingay ket pagimbagan para iti mannursuro, daytat’ saan a sukat iti panagbalin a “makabael a mangisuro kadagiti sabsabali.” (2 Timoteo 2:2) Siempre, ditoy ti Biblia kangrunaanna tuktukoyenna ti naespirituan a kualipikasion. Ngem dayta ipaganetgetna ti kinapudno a maysa a kasapulan iti panagbalin a naimbag a mannursuro a ta masapul nga ammona ti suhetona.

Daksanggasat, ti pannakaammo ken ti napnuan kolor a personalidad saan a kanayon nga agkuyog. Maysa nga agtutubo addaan iti mannursuro a naangaw kas komediante. Nupay kasta, aminen ti agtutubo, “Pulos a dikam makaadayo iti panagadalmi iti physics.” Iti kasumbangirna, ti sabali nga agtutubo ipamatmatna a ti mannursurona nalaing. Ngem awaganna a “makapaaburido a naimbag. Padapada ti tono ti timekna ken mangusar kadagiti di maawatan a sasao.”

Addaankayo aya ti mannursuro a kas iti naudi? No kasta, laglagipenyo a dadduma nga immuna a Kristiano ti nagkuna maipapan ken apostol Pablo. Isut’ kualipikado unay a mannursuro iti Sao ti Dios. Ngem dadduma a Kristiano idi kaaldawan ni Pablo ti nagreklamo a “ti panagparangna a sibabagi nakapuy ket ti saona nanomo.” Simmungbat ni Pablo: “Ta uray no nagubalak iti panagsao, ngem saan iti pannakaammo.”​—2 Corinto 10:10; 11:6.

No saan nga impangag dagiti dadduma ti ibagbaga ni Pablo ket nakitada laeng dagiti pagkapuyanna kas managpalawag, ania koma ti napasamak? Mabalin a napukawda koma ti pananggun-od iti napateg a pannakaammo. Dikay aramiden ti kasta met laeng a biddut no maipapan iti panageskuela! Sakbay nga ikeddengyo ti maysa a mannursuro a kas “saan a naimbag,” imtuodenyo ti bagiyo, ‘Ammona kadi ti sasawenna? Makasuroak kadi kenkuana?’

Agtrabahokayo a Maipaay iti Panagsuro

‘Ngem saan kadi a ti panagsuro pakaragsakan?’ imtuodenyo. No dadduma mabalin a kasta. Nupay kasta, dadduma kadagiti kapapatgan a leksion iti biag ti masursuro babaen iti anus ken kinagaget. Ni Jesu-Kristo, kas pangarigan, “naadalna ti panagtulnog gapu kadagiti bambanag a linak-amna.” (Hebreo 5:8) Ti panagsuro babaen iti dayta a kita iti kapadasan ket saan a pakaragsakan, ngem nangipaay iti napateg a leksion. Ti pannakaammo a magun-odanyo idiay eskuelaan kasta met ti kapategna. Gapuna ipangagyo a naimbag ti mannursuroyo a saan unay a nalaing nga agsao. Padasenyo ti mangala kadagiti nota tapno maipamaysa ti atensionyo iti ibagbagana. Nayonanyo ti saan unay a nasayaat a panagsasarita idiay eskuelaan babaen iti kanayonan a panagadal idiay pagtaengan.

No pudno nga ikagumaanyo ti agsuro, mabalin a masdaawkayo no kasano ti matandaananyo​—uray pay iti maipagarup a mannursuro. Napaliiw ti The Family Handbook of Adolescence: “Nupay dadduma nga estudiante pagaammoda iti dayta a tiempo ti nabileg nga epekto ti mannursuro, masansan a kalpasan laeng iti adu a tawtawen a ti impluensia ti mannursuro naan-anay a mabigbig.”

Maysa nga artikulo idiay U.S.News & World Report kunaenna a malaksid iti kaadda iti pannakaammo, ti mannursuro masapul met a “kabaelanna ti mangiyallatiw iti impormasion.” Ket dadduma a mannursuro saan a nababa ti markada iti komunikasion. Nupay kasta, paliiwenyo ti prinsipio a naibaga idiay Proverbio 20:5: “Ti patigmaan iti puso ti tao kas nauneg a danum, ngem ti tao a mannakaawat maaonnanto.” Wen, no dadduma mabalin a maaonyo ti pannakaammo ti maysa a mannursuro.

‘Pangisuruenyo’

Iti librona a The High School Survival Guide, ni Barbara Mayer, maysa a mannursuro a mismo, kunana: “Dagiti mannursuro, a nalabit nangulit-uliten kadagitoy a leksion iti namin-adun a daras ngem ti malagipda, mabalin a gagangayen ti panangulit-ulitda ta basta iparangda laengen ti material a kas iti napalabas. No ti topiko saan unay a nailawlawag ket mariknayo a dikay pay naawatan, itayagyo ti imayo tapno mabalbaliwan ket agimtuodkayo iti ad-adu pay nga impormasion . . . Basta ikagumaanyo nga isurona ti amin nga ammona.” Ti kadi mannursuro karurodna daytoy? Saan no aramidenyo dayta a buyogen ti panagraem. (Colosas 4:6) Ania ti mabalin a pagbanaganna? Kuna ni Mayer: “Maammuanyonto a ti mannursuroyo ti um-umay iti klaseyo nga ad-adda a sisasagana, ken addaan saan laeng a ti narabaw a pannakaammo iti dayta.”

Ti kinapasnek makaakar, ket ti tarigagayyo a makasuro ti mabalin a mangipaay iti regta iti mannursuroyo. Siempre, dikay inanamaen ti kellaat a panagbalbaliw. Ket mabalin nga addada dagiti klase a basta makapasikor ket masapul nga aganuskayo iti apagkanito. Ngem no naimbagka a managimdeng ken napasnek ti interesyo iti mapaspasamak, kaskasdi a makasurokayo. Ket dayta ti kasasaad ti eskuelaan, saan kadi?

[Ladawan iti panid 14]

No dadduma ti maysa masapul nga agsuro babaen iti basta panangikagumaan

[Ladawan iti panid 15]

Ti makabael a mannursuro saan a masapul a maysa a komediante wenno mananglinglingay