Panangmatmat iti Lubong

Manangpapatay a Bulkan

Ti ibebettak ti bulkan a Nevado del Ruiz idi napalabas a Nobiembre nangibati iti desdes ni patay ken pannakadadael iti isuamin a paset iti pagtalonan ti kape a pagilian iti Colombia, agarup 85 milias (140 km) iti lauden ti Bogota. Ti ibebettak ti bulkan ti nanglunag iti abbongot ti bantay a niebe ket nanglayus iti pitak ken danum a nangpapatay iti nasurok a 22,000 a tattao ken nangibati iti agarup 8,000 nga awan pagtaenganna. Ti Armero, maysa nga ili iti 25,000, nanipud idin ti nagbalin a maysa kadagiti kadadakkelan iti lubong a tanem dagiti kaaduan, a 21,000 a tattao ti naikali iti agingga iti 30 a pie (9 m) a dapuen a pitak. Maysa nga ili nga as-asideg pay iti bulkan, ti Chinchiná (a ti populasiona ket 70,000), addaan kadagiti nabilang a natay a 1,000. Dadduma kadagiti Saksi ni Jehova ken dagiti kakaduada ti nairaman kadagiti biktima ti bulkan. Idi tiempo ti panagsurat, ti Kongregasion ti Armero ipadamagna dagiti 16 a nakalasat, maysa ti naammuan a natay, ket 42 dagiti mapukpukaw; ti Kongregasion ti Chinchiná ipadamagna ti 38 a nakalasat ken 3 a natay. Kunaen dagiti sientista a daytoy nga ibebettak ti makapapatay a naimbag no idilig iti sadinoman nanipud idi 1902.

Krimen a Maibusor kadagiti Nataengan

Ti pammutbuteng kadagiti nataengan isu ti napartak nga umad-adu a krimen idiay Brisbane, Australia, sigun iti pagiwarnak ti siudad a The Courier Mail. Dagiti basol iramanna ti panagtakaw, pisikal a panangranggas, bandalismo, ken panangallilaw dagiti dati a balud a lallaki a mangbiktima kadagiti malmaldaang babaen ti panagpammarangda a kas aglaklako kadagiti ruruangan. Adu a natataengan ti marigatan a mangsaranget iti posibilidad a matakawan. “No dagiti tattao panawanda dagiti pagtaengan a nagnanaedandan iti 60 a tawtawen,” kuna ti maysa a konstable iti Brisbane, “narigaten ti panangibaga kadakuada iti kasta ita.”

Agtakder a Mangalimon

Ti panagtakder, wenno panagtugaw, a mangalimon iti pildoras a buyogan iti sangaalimon a danum makatulong a mangiyanud iti pildoras iti karabukobyo iti uneg ti sangapulo a segundos. Dayta ket ab-ababa a tiempo ngem no nakaiddakayo, kuna ti The Drugs and Therapeutic Bulletin iti Britania. Ti peggad iti panagtomar a nakaidda a ta dadduma a droga ti marunaw sakbay a makagtengda iti tianyo, ket dayta mabalin a pataudenna ti lumteg a nalukneng nga ap-ap ti karabukobyo, isu a mamataud iti ut-ot a kasla angina. Uray pay ti makagunggona nga epekto ti agas ti mabalin a mataktak iti kagudua ti oras babaen iti nabambannayat a panagagsep ti karabukob. Kadagiti dakes a mangpaletteg isu ti tabletas nga iron ken potassium ken dagiti nonsteroid anti-inflammatory a droga.

Uso a Droga iti Masanguanan?

Ti crak, maysa a baro a porma iti cocaine nga adda kadagiti kalkalsada iti Siudad ti Nueva York, “isu ti uso a droga iti masanguanan” para kadagiti manangabuso iti droga, impakdaar ni William Hopkins, direktor iti New York State Division of Substance Abuse Services. Ti crack isu ti porma ti cocaine a nadalusanen. Gapuna, no malang-ab wenno maiyindieksion ad-adda a napigpigsa ngem ti cocaine. Ti basta panagsigarilio iti crack, mangipaay iti dagus a pannakalango. “Saan a kas iti gagangay a [panagusar] ti cocaine, dagiti tattao nga agusar dida makasardeng,” kuna ni Hopkins iti The New York Times. “Agusarda agingga nga amin a kuartada maibusen.”

“Naadikto iti Kinaranggas”

“Dagiti kinarugit a maipabasol iti kinaranggas dagiti ubbing ken ti nadadael a panangmatmat iti sekso,” ti naipaulo iti maysa nga artikulo iti The Times iti Londres. Ti tallo-tawen a panagadal iti epekto dagiti pelikula ti video kadagiti agtutubo ti nangiturong iti tsirman ti panagsaludsod a ni Lord Nugent nga agkomento: “Ti kadadaksan a pagam-amkantayo napaneknekan.” Ni Dr. Clifford Hill, direktor iti panagsaludsod, kinunana pay: “Dadduma nga ubbing ken agtutubo ti naadikton iti kinaranggas iti isu met laeng a pamay-an a kas ti pannakabanniitda iti droga, ket nakarkaro pay daytoy. Adda napigsa a pammaneknek a dagiti ubbing tuladenda ti makitada iti iskrin.” Kinunana daytoy, a pudno met no agbuya dagiti ubbing iti kinaranggas iti padamag ti telebision. Ket, ti panangiparit iti dadduma a pelikula ti video di nakarisot iti parikut. Kadagiti 73 a tin-edyers a napili iti maysa a surbey ti eskuelaan, 63 ti nakabuya iti maysa a naiparit a video.

“Dua ti Tademna a Kampilan”

Dagiti air conditioners ti mabalin a saan a natalged a maipaay kadagiti agsagsagaba ti angkit wenno hay-fever kas ti patpatien dagitoy. Ti American Medical News ipadamagna a ti maysa a panagsirarak ti grupo ti Louisiana State University Medical Center nakailasinda kadagiti organismo nga adda kadagiti air-conditioning units a mabalin a mangpataud iti parikut iti panaganges. Dagiti managsirarak nasarakanda dagiti walo a kita iti buot nga adda iti uneg ti 22 kadagiti 25 nga air conditioner ti kotse. “Isingasing ti nasarakanda,” kuna ti artikulo, “a dagiti air conditioner ket dua ti tademna a kampilan: Nupay no pakaruenda ti dadduma a kasasaad, dagitoy sagatenda met ti polbo ti mulmula ken tapuk manipud iti angin.”

“Ikkis ti Pakdaar”

“Ti Ikkis ti Pakdaar ti Iglesia a Maibusor kadagiti Saksi ni Jehova,” isu ti paulo ti pagiwarnak a La Repubblica iti Roma, Italia. Ti pagiwarnak ipadpadamagna ti maysa a kumbension ti Iglesia Katolika idiay Bologna idi napalabas a Nobiembre. Ti temana ket: “Ni Kristo a Diostayo ken Namnamatayo: Dagiti Kristiano iti Imatang dagiti Saksi ni Jehova.” Inlawlawag ti artikulo: “Babaen ti pananganamong ni Papa Wojtyla [Juan Paulo II], maisagsaganan ti panagtignay dagiti dioceses, paruko, ken dagiti manamati a maibusor” kadagiti Saksi. Apay nga adda ti kasta a pannakaseknan ti Iglesia Katolika? “Adda panagdanag nangnangruna,” kuna ti padamag, “ta iti tinawen ‘ikkatenda’ ti agarup 10,000 a matalek manipud iti Iglesia Katolika, maysa a rekord.”

Ti agdama nga irarang-ay dagiti Saksi idiay Italia​—ngimmato iti 10 porsiento nanipud idi 1984 agingga iti 127,000​—ket sigurado a mangiparangarang iti panagbisin dagiti tattao nga Italiano iti pannakaawat iti naisurat a Sao ti Dios a ti Biblia. Paliiwenyo ti kinuna ti binulan a pagiwarnak ti Katoliko, ti Piccolo Missionario iti Nobiembre 1984 maipapan iti panaginteres dagiti Katoliko kadagiti Saksi: “Ti kinaingetda maipapan iti moralidad maidaydayaw. Ikaskasabada ti panagkedked iti pannakikamalala, aborsion, diborsio, panagdenna sakbay ti panagasawa . . . Datayo kas Kristiano mabainantayo koma: iti nagbassitan nga interes nga ipakitatayo iti Sao ti Dios!”