Ti Suppiat iti “Day-Care”

Dayta ket maysa a makaay-ayo a lugar. Dagiti kukuarto a pagay-ayaman ket napintaanda kadagiti naragsak a kolor ken naarkosan kadagiti posters ken sample dagiti arte dagiti ub-ubbing. Dagiti alikamen iti ay-ayam ken dagiti ay-ayam ti nadalimanek a naisalansan kadagiti estante. Ket ti lugar napnapno ti ariwawa dagiti ubbing.

“Aywananmi ti agarup 130 nga ubbing,” kuna ni Bernice Spence, ti kasla ina a babai a mangimatmaton iti daytoy a pagaywanan. Ket sadino ti naggapuan dagitoy nga ubbing? “Kaaduanna, dagitoy ti annak dagiti agtartrabaho a nagannak nga agnanaed laeng iti asideg. Dagiti kamkamengmi? Adu a napaneknekanen a mannursuro.”

MAYSA a nasayaat ti pannakaimatonna a pagaywanan nga addaan kadagiti kamkameng a manangipateg ken mapagtalkan a kamkameng ti pudno a makaibati iti nagsayaatan nga impresion. Dagiti nagannak mariknada a natalgedda no dagiti annakda ti maaywanan iti kasta a lugar. Nupay kasta, dagiti pagaywanan isuda ti nakaisentruan iti adu a panagsusuppiat. Ti rason? Ti maysa ket, dagiti kalidad dagiti pagaywanan saanda a kanayon ti kadawyan. Dadduma ti nakapuy ti pannakataginayonda, nakapuy ti pannakaimatonda, kurang dagiti kamkamengda, ken napuspusek kadagiti ubbing a kasla iti maysa a maleta.

Dagiti pagaywanan a gasgastuan ti publiko idiay Siudad ti Nueva York kaaduanna ket saan a nasayaat ti kalidadna. Ngem dayta ti gastosanto ti siudad iti $201 milion iti 1987​—nasurok a $4,800 iti tunggal ubing! Kadagiti dagdaga a kas iti Sweden, a sadiay dagiti gobierno nangilasinda iti dakkelen a badyetda maipaay iti pagaywanan, addaanda met kadagiti nangato ti kalidadna a kasasaad ti pannakaay-wan. Ngem kadagiti Rumangrang-ay a Pagpagilian, ken uray pay kadagiti dadduma a komunidad iti E.U., dagiti pundo iti publiko a maipaay iti pagaywanan ket saan nga umdas. Ania dagiti resulta? Dagiti ubbing ti mabalin a makaawat iti nakapuy a panangaywan.

Mabaybayadan a Panangaywan iti Ubing

Pudno daytoy uray pay kadagiti pagaywanan a mabaybayadan. Ipapantayon, nga adda adu a nagsayaatan. Dadduma a pagaywanan, nupay kasta, ti mangkissay iti gasto babaen ti panangituding iti ad-adu nga ubbing kadagiti mammano laeng nga agaywan. Wenno nagekonomiada babaen ti panangsueldoda kadagiti agaywan iti nangatngato laeng bassit ngem iti kababaan a sueldo​—isu a mangupay kadagiti kasayaatan-pannakasanayna a propesional.

Pudno, adu a trabahador iti pagaywanan ti mangibtur iti nababa a sueldo agsipud ta pagay-ayatda laeng dagiti ubbing. Ngem ania ti mapasamak no awan ti kasta a panagayat? Ni Samuel ken ti asawana naammuanda dayta. Nagkaduada a nangimaton iti pagaywanan idiay Lagos, Nigeria​—agingga a mariknada nga isserradan. Nalagip ni Samuel: “No kasapulan ti ipapanaw ti asawak tapno aggatang wenno mangaramid kadagiti dadduma pay a panggep, inton agsubli masarakannanto a dagiti katulonganna saanda nga ay-aywanan dagiti ubbing.”​—Kitaenyo ti panid 6.

Idiay Estados Unidos, dagiti pagganansiaan a pagaywanan ti masapul a makalasat iti panangusisa dagiti ahensia a paglisensiaan. Ngem ipadamag ti Newsweek: “Kaaduan kadagiti kasapulan iti panaglisensia ket nalulokda, ket dagiti ahensia ti estado awananda iti kuarta wenno kamkameng a mangtaming iti industria ti pagaywanan.”

Dagiti Pagaywanan a Pagtaengan

Ti pumada a naimbag iti day-care centers isu dagiti day-care homes wenno pagaywanan a pagtaengan a sadiay ti pakaaywanan dagiti babassit a grupo. Gaput’ nalaklaka dagitoy ngem dagiti pagaywanan kadagiti ubbing, nakalatlatak dagitoy, a mangay-aywan iti ngangngani tallo a kakapat kadagiti ub-ubbing iti E.U. a maay-aywanan iti ruar iti pagtaengan. Ti day-care mother ket gagangay a maysa met a naganak.

Para iti ubing, ti pagaywanan a pagtaengan ti mabalin a makaipaay iti aglawlaw a kapada iti pagtaengan, maysa a manangipateg a babai a mangaywan kenkuana, ken ti pannakikadua iti bassit a grupo dagiti ubbing. Ngem masansan a bassit laeng ti maaramidan a mangsukimat kadagita a pasilidad. Ti Toronto Globe and Mail ngarud ipadamagna a ti kalidad dagiti pagaywanan a pagtaengan idiay Canada ket manipud “nagsayaat agingga iti nakalkaldaang.” Sangapulo porsiento kadagiti pagtaengan ti saan a natalged a maipaay kadagiti ubbing.

Pagaywanan​—Kasano ti Panangapektarna kadagiti Ubbing?

Agsipud ta ti pagaywanan saklawenna iti nasaknap a kalidad, dagiti managsirarak marigatanda a mangikeddeng no kasano a ti pagaywanan pudno nga apektaranna dagiti ubbing. Pudno, dadduma a mangitantandudo iti pagaywanan ti agsarita a buyogen iti kasta unay a pananginanama. Kuna ni Alison Clarke-Stewart iti librona a Daycare: “Ti naimbag a damag kadagitoy amin a panagadal​—idiay Canada, Inglatera, Sweden, Czechoslovakia, ti Estados Unidos​—ket ti panangaywan iti nadalus a pasilidad iti pagaywanan awan ti nalawag a makadangran nga epektona iti intelektual nga irarang-ay ti ubing.” Dadduma a panagadal ipamatmatda a dagiti ubbing manipud iti nababa ti sueldona a pampamilia magunggonaanda manipud iti intelektual a pannakatignayda iti pagaywanan!

Nupay kasta, dagiti managsirarak a da Belsky ken Steinberg namakdaarda: “Iti nasaknap a pamay-an, naaramid ti panagsirarak kadagiti pagaywanan nga adda iti unibersidad wenno nainaig iti unibersidad a pagaywanan nga aduan kadagiti agaywan no idilig iti kaadu dagiti ubbing ken addaan kadagiti nasayaat ti pannakaiplanona a programa. . . . Kaskasdi, kaaduan kadagiti pagaywanan a magun-odan dagiti nagannak iti nasion ti pudno a saan a kastoy a kita ken mabalin a saan a kastoy ti kalidadna.” Kasano, ngarud, ti kasasaad dagiti ubbing iti ad-adda a gagangay a kasasaad iti pagaywanan? Nagkonklusion da Belsky ken Steinberg: “Nakaam-amak a nagbassitan ti ammomi maipapan iti epekto ti pagaywanan kadagiti ubbing.”​—Ti pagiwarnak a Child Development, Tomo 49, pinanid 929-30.

Ket basbassit pay ti naammuan maipapan iti epekto ti pagaywanan a pagtaengan kadagiti ubbing​—isu a mangar-aramid iti kaaduan iti panangaywan. Agparang, nupay kasta, a ti mangay-aywan nga ina mabalin a bassit laeng ti maaramidanna a mangtignay iti intelektual ken emosional nga irarang-ay ti ubing; ti pakaseknanna mabalin a basta mapakanna ken salwadanna manipud iti kinapilyo agingga nga agsubli ti inana. Dagiti ubbing iti pagaywanan a pagtaengan ti masansan a maipatugaw iti sanguanan iti TV.

Kasta met bassit laeng ti naammuan maipapan iti no kasano a ti pagaywanan apektaranna ti emosional a singgalut ti ina ken ti ubing wenno agingga iti ania ti pannakaisinggalut dagiti ubbing iti kasta unay kadagiti mangay-aywan kadakuada. Dagiti panangsubok ipakitana, nupay kasta, a no maikkanda iti panagpili iti nagbaetan ti inada ken ti mangay-aywan, kaaduan nga ubbing ti kaskasdi a mangpili pay laeng iti inada.

Ti Parparikut iti Pannakilangen kadagiti Kapatadan

Ti maysa a gunggona iti pagaywanan ket dagiti ubbing masursuroda ti makibagay a nasaysayaat kadagiti kapatadanda. Adda pay sabali a dasig daytoy, nupay kasta. Kuna ti maysa a pagsasao iti Biblia: “Ti dakes a pannakikuyog dadaelenna dagiti nasayaat a kababalin.” (1 Corinto 15:33) Ti panagsirarak manipud iti Estados Unidos ken Europa ipakitana a dagiti ubbing a maaywanan kadagiti pagaywanan ti ‘ad-adda nga agresibo, saan a mannakitinnulong kadagiti nataengan, mannanao, saan a mannakitunos, ken saan a maay-ayo iti panangdusa ngem kadagiti naaywanan iti pagtaengan a mismo nga ubbing.’

Kunaen ni Alison Clarke-Stewart a ti kasta nga ugali ket pudno nga “iparangarangna ti ad-adda a kinanataengan ken ti pannakabael a makilangen imbes a banag a pakadanagan.” Ngem daytoy ti mabalin a saan unay a makaay-ayo kadagiti nagannak a makakita iti dati a naemma nga ubing a mangiparangarang iti panagtabbaaw, nangnangruna no dagidiay a nagannak ikagkagumaanda ti mangipasagepsep kadagiti prinsipio iti Biblia iti anakda.​—Efeso 4:29.

Risgo iti Salun-at

Ti pagaywanan ramanenna met kadagiti risgo iti salun-at. Ti CDC (U.S. Centers for Disease Control) saritaenna ti “umad-adu a pannakasapul iti pananglapped kadagiti makaakar a saksakit a masansan a mangapektar kadagiti ubbing idiay pagaywanan.” Dagiti makuna a saksakit idiay pagaywanan ramanenna ti hepatitis A, shigellosis (nakaro a sakit iti bagis), ken Hemophilus influenzae type B (maysa nga impeksion ti bakteria). Ti panagibleng ken ti gurigor ti gagangay a sintomas. Ti sakit ti masansan a resulta iti panagu-urnong dagiti adu a babassit nga ubbing isu a mangisakmol ti isuamin a banag ken saan pay a nasanay iti umiso nga ug-ugali iti panagusar iti kubita.

Ti nasayaat a pagaywanan, nupay kasta, ibilangna a napateg unay ti panangannad iti salun-at. “Suruanmi dagiti ubbing a mangugas kadagiti im-imada kalpasan ti panangusarda iti kubitada,” inlawlawag ti konsultant iti pagaywanan a ni Delores Alexander. “Ket dikam umawat kadagiti masakit nga annak no ammomi dayta.” Kuna pay ti direktor iti Willoughby House a ni Bernice Spence: “No agsakit ti ubing bayat iti aldaw, masansan nga awaganmi ti naganak ket ibagami nga iyawidna ti anakna.” Ti kanayon a medikal a pannakasukimat dagiti kamkameng ken dagiti ubbing ket maysa met nga addang iti panagannad.

Nupay kasta, aminen ti managsirarak a ni Clarke-Stewart: “Dagiti ubbing kadagiti pagaywanan ad-adda a makaalada iti trangkaso, rashes, panateng, ken uyek ngem no addada idiay pagtaengan . . . Ti panagbuteg ti ubing ti mabalin nga awaten dagiti nagannak kas banag iti pannakaaywan dagiti annakda iti pagaywanan bayat ti panagtrabahoda.” Ngem gapu iti immun-una a naibagan, kasla agparang a ti pagaywanan mabalin a kaipapananna ti dakdakkel a risgo ngem ti basta panagbuteg ti ubing. Ania ti kaipapanan amin daytoy, ngarud, kadagiti inna a makarikna a masapul nga agtrabahoda?

[Kahon iti panid 6]

Ti “Day Care” ken Seksual a Panangabuso

Adu a publisidad ti nabiit pay a naipaay maipapan iti eskandalo ti panangabuso iti ubing a nakairamanan dagiti agay-aywan iti “day care” wenno pagaywanan. Dagiti kadi pagaywanan natalged a pagkamangan dagiti pedophiles ken dagiti pornographers iti ubbing?

Ti kasta a saludsod tignayenna ti panagpungtot kadagiti trabahador iti pagaywanan. “Pudno a makapungtotak iti dayta,” kuna ni Bernice Spence, maysa nga administrador iti pagaywanan. “Basta kagurak ti makakita iti pagaywanan a makagun-od iti dakes a nagan. Kaaduan a tattao nga ammok iti pagaywanan ti dedikado a tattao​—adda panangipategda kadagiti ubbing.”

Dagiti responsable nga administrador, nupay kasta, nangaladan iti natibtibker nga addang. Ti Awake! nakisarita ken Doby Flowers, maysa a katulongan nga administrador iti Agency For Child Development idiay Siudad ti Nueva York. Nasurok a 40,000 nga ubbing ti nailista kadagiti programa iti pagaywanan nga adda iti babaenna. Kinuna ni Miss Flowers: “Pilienmi a naimbag dagiti kamkamengmi nga agaywan. Sukimatenmi no addaanda iti rekord iti kriminal nga ar-aramid wenno iti panangabuso iti ubing. Ket nanipud idi 1984, amin dagiti agay-aywan masapul a maala ti fingerprintda.”

Kumaro kadi dagiti manangabuso iti ubing iti trabaho a panagaywan? Simmungbat ni Miss Flowers: “Adda dagiti pedophiles kadagiti relihiuso nga orden, iti linteg, iti edukasion. Ti kinatao ti pedophile sakupenna dagiti amin a kasasaad ti pagsuelduan, trabaho, rasa, ken dagiti amin nga etniko a grupo.” Nupay kasta, kas kuna ni Dr. Roland Summit, maysa a sikiatrista a mangipamaysa iti panangagas kadagiti naabuso iti sekso nga ubbing: “Ti peggad iti pananggundaway iti ubing kumaro bayat ti pannakaiyadayu ti ubing iti panangaywan iti inana a mismo.”

Ania, ngarud, ti maaramid dagiti nagannak nga addaan kadagiti annak a maaywanan kadagiti pagaywanan? “Imdenganyo ti anakyo!” kuna ni Doby Flowers. “Agtugawkayo ket makisarita iti anakyo. Siputanyo dagiti panagbalbaliw iti kababalinna wenno pagilasinan iti rigat, kas iti panagisbo iti pagiddaan wenno ti kellaat a panagkedkedna a mapan iti pagaywanan.” Ti panagsalukag ti naganak ken ti edukasion ti ubing ti kasayaatan nga armas a maibusor iti panangabuso iti ubing.​—Kitaenyo ti Agriingkayo! nga Hunio 22, 1985, “Panangabuso iti Ubing​—Mabalinyo a Salakniban ti Anakyo.”

[Ladawan iti panid 5]

Kasano a ti pagaywanan apektaranna ti singgalut iti nagbaetan ti ina ken ti ubing?