Panangpataud kadagiti Perlas Nasayaat nga Idea!

AGPAMPANUNOT ti nauneg ni Kokichi Mikimoto. Pampanunotenna dagiti tirem, ket inyebkasna ti panunotna a silalaaw, “Kasano ti ipapan dagiti perlas sadiay idi damo?”

“Aksidente,” insungbat ni Ume, ti ingungotenna nga asawa.

“No aksidente laeng, ngarud kasano a maaramidtayo dayta nga ingagara?” Nagpanunot ti nauneg ni Mikimoto. “Mabalin nga adda pamay-an ti panangimula kadagiti perlas ket padakkelen ida a kas iti pagay wenno singkamas.”a

Adu a siglo sakbay ti panagsarita daytoy nga agtutubo nga agasawa idiay Japan maipapan iti ‘panangpatubo’ kadagiti perlas, daytoy a napateg a bato manipud iti baybay ti maan-anin kadagiti ganggannaet a luglugar iti Dumaya ken nangnangruna idiay Persian Gulf. Iti agliklikmut ti bassit nga isla ti pagturayan iti Bahrain, adu dagiti pagapitan iti tirem. Tunggal Mayo, mangrugi ti panagala iti perlas babaen iti bilin ti hepe. Dagiti bumabatok, nga adda kanta kadagiti bibigda, iruarda dagiti naaramid iti kayo a bilogda, a mangsapul iti napateg a batbato a naidulin kadagiti adu a tirem.

Gagangay a Gameng iti Baybay

Ti sapsapulenda isu dagiti gameng iti baybay a maawagan gagangay a perlas. Ti perlas maporma no dadduma a babassit a partikulo ti sumrek iti tirem no daytoy ti adda iti baybay. Ti tirem balkotenna ti banag a simrek babaen iti panangaramidna iti napateg a pagbalkot, kasla perlas a sustansia a maawagan nacre. Di agbayag, ti tengnga dayta saanton a mabigbig. Daytat’ nagbalinen a nalinis a bato​—maysa a perlas, a sisasaganan a mausar.

Dagiti teoria maipapan kadagiti perlas ket kas iti kabayagen iti panagani iti dayta. Ti kadaanan nga Insik awaganna dayta “ti nailemmeng a kararua iti tirem.” Dagiti Griego pagarupenda a dagiti perlas mapormada no sumrek ti kimat iti baybay. Pagarupen dagiti Romano a dagiti perlas isu dagiti lua ti tirem. Amin dagitoy ipaganetgetna laeng ti misterio ken ti kinamammanona. Uray pay kas idi kasapa iti 1947, kadagiti 35,000 a tirem a naapit ti maysa a grupo dagiti trepolante iti maysa a lawas, 21 laeng ti addaan iti gameng a perlas, ket kadagitoy, 3 laeng ti addaan ti kualidad a mabalin nga ilako.

Dagiti gagangay a perlas isu ti sapsapulenda a bato agingga a ti pamay-an ti panangpasileng kadagiti batbato ket naan-anayen. Bayat iti panawen ti kinatan-ok ti Roma, ni Heneral Vitellius, naipadamag, ti nanggasto iti intero a namilitaran a kampania babaen iti panangilakona iti “maysa laeng kadagiti aritos ni nanangna.” Idi umuna a siglo, inusar ni Jesus ti “napateg a perlas” a mangiyilustrar iti napateg a “pagarian dagiti langlangit.” (Mateo 13:45, 46) Dineskribir ni Marco Polo ti panangsabet iti Ari iti Malabar, a dagiti arkosna iramanna ti maysa a “rosario” a 104 a perlas ken rubi “nga aggatad iti nasursurok ngem iti pangsubbot iti maysa a siudad.” Dagitoy a nasayaat ti kualidadna a gagangay a bambanag ket kasla balitok, ket dagiti managbatok ti mangsapul iti dayta.

Bayat ti iseserrek ti lubong iti maika-20 a siglo, ti nagpintasan a gagangay a perlas nagtalinaed a nalatak kadagiti kameng ti naarian a pamilia ken kadagiti babaknang. Ti nangina a gatadna, nupay kasta, ti namagtalinaed iti dayta a saan a kabaelan a gun-oden dagiti gagangay a tattao. Amin dayta agbaliwto iti pannakairuar ti napataud a perlas.

Arapaap ni Mikimoto

Idi naladawen a maika-19 a siglo, ti gagangay a panagani ti perlas ti ngangngani nangpabassiten iti suplay iti tirem iti aglikmut iti Japan. Gapu iti panagayat iti baybay iti aglikmut iti pagtaenganna iti Ago Bay idiay Mie Prefecture, ni Kokichi Mikimoto rinugianna a pinanunot a sisiserioso ti maipapan kadagiti tirem. Isut’ nagargari iti abilidad ti tirem a mangpataud kadagiti perlas. Adda kadi pamay-an ti panangpataud iti perlas iti nakaad-adu ta tunggal babai nga agtarigagay iti perlas a kuentas mabaelanna ti manggun-od iti maysa? Gapuna rinugianna ti arapaapna.

Ti kapanunotan a mangiserrek iti karkarna a banag iti tirem tapno mangpataud dayta iti perlas ket naammuanen iti nabayag a panawen. Makuna a dagiti Insik inusardan daytoy a pamay-an nanipud pay idi maika-12 wenno maika-13 a siglo tapno mangpataud iti saan a nalinis a perlas, wenno nagbennat a perlas, manipud iti kabibe.

Gapuna idi laeng 1880 a rinugian ni Mikimoto ti ageksperimento kadagiti tirem. Babaen ti tulong iti lokal a mangngalap, isut’ napan nagtrabaho ket nangimula iti babassit a shell kadagiti sangaribo a tirem. Ngem naatap ti balligi; awan ti uray maysa a tirem a nangipaay iti maysa a perlas. Babaen iti pannakidangadangna iti bukodna a pannakaupay ken ti pananglalais dagiti tattao, isut’ naaddaan iti tured a mangimula pay kadagiti 5,000 iti babassit a coral, shell, sarming, wenno tulang​—ket naguray. Kabayatanna, isu ken ni Ume nangisingitda kadagiti babassit, nasileng a pedaso iti mother-of-pearl manipud kadagiti shells iti basbassit a namulaan a tirem iti asideg ti pagtaenganda.

Dagiti tirem addaanda kadagiti gagangay a kabusor, ket maysa kadagiti makapapatay unay ti dimteng iti dayta a tawen. Maawagan iti red tide, dayta ket maysa a saplit iti makasabidong a lumabaga a kolor-kahel a plankton a napartak nga agadu ti nanglapunos kadagiti tirem. Lima ribo a namulaan a tirem ken uppat a tawen a kinagaget ti napukaw iti allon, ket ti arapaap ni Mikimoto nagbalin a dakes a batibat.

Babaen ti pananginanama a mangparegta iti panagregget ti asawana, ti napasnek a ni Ume ti nangparegta kenkuana a mangsukimat iti bassit a di nadangran a namulaan a nagtalinaed. Maysa idi a naraniag nga aldaw, gapuna napan ket kinitana dagiti tirem. Idi linuktanna ti maysa, isut’ nagriaw. Sadiay, maysa a similsilap a puraw a perlas! Daytat’ kasla nagbennat ti itsurana ket naporma a dimket iti shell wenno ukis. Ni Mikimoto addaanen iti pamay-an a mangipaay itoy a saan unay a napintas a perlas ket naikkan iti patente idi 1896, ngem ti pusona adda pay laeng iti arapaapna​—ti naan-anay a nagbukel a napataud a perlas.

Panangammo iti Sekreto ti Tirem

Kabayatanna, dua a lallaki ti naregget a mangsapsapul iti isu met laeng a banag. Idi 1904, maysa a tao a nangaramid iti bagina a sientista, ni Tatsuhei Mise, ti naaddaan iti nagbukel a sample ti perlas nga iparang kadagiti eksperto a marino idiay Japan. Ket idi 1907 ti marino a biologo a ni Tokichi Nishikawa naaddaan met kadagiti nagbukel a perlas nga ipakita. Ti balligi ti maysa a tao nagturong iti pagragsakan iti sabali a tao. Dagiti pagtalonan iti perlas itatta us-usarenda a naimbag ti kumbinasion dagiti pamay-an a pinataud dagitoy a lallaki. Nupay kasta, ti patente iti naan-anay a nagbukel a perlas ti napan kamaudiananna ken ni Mikimoto idi 1916. Ania ti napasamak?

Naminsan manen, idi 1905, napukaw manen ni Mikimoto dagiti namulaan a tiremna iti red tide. Babaen ti panagsapsapulna kadagiti 850,000 a natayen ken nabangsiten a tirem iti igid ti baybay iti Ago Bay, ti nabannogen a lalaki naiparna a nasarakanna ti sekreto ti tirem. Nakasarak iti lima a naan-anay ti pannakapormana a nagbukel a perlas, a naikabilda amin iti lasag ti tirem imbes a nagtubo iti shell wenno ukisna. Itan mabigbignan a ti ar-aramidenna ket biddut. Agsipud ta agimulmula iti sentro wenno pakabuklan ti perlas iti nagbaetan ti ukis ken ti lasag ti tirem, isut’ makagunggun-od laeng kadagiti nagbennat a perlas. Ngem dagitoy ti adda iti ‘tian’ ti tirem ket iti kasta ‘siwayawayada nga agtulid,’ a mangipalubos ti naan-anay a pannakabalkotda iti nacre. Ti resulta isut’ naan-anay ti kinapintasna a nagbukel a perlas!

Panangkumbinsir iti Publiko

Idi 1920’s dagiti napataud a perlas nangrugidan a maiserrek iti internasional a pagtagilakuan. Ngem maysa a saludsod ti nagtalinaed: Dagitoy kadi ket pudno a perlas wenno imitasion? Narugian dagiti pannakidangadang idiay Inglatera ken Francia. Ngem dagiti sientipiko a panagadal a naaramid kadagitoy a pagpagilian ti nangiturong iti konklusion a ti laeng nagdumaan ti gagangay ken ti napataud a perlas ket adda iti nagtaudanda. Gapu iti dayta, ni Mikimoto nangabak iti lisiensia a mangilako iti ganggannaet a pagilian kadagiti perlasna a kas iti kasasaadna​—perlas. Ket isut’ nangabak a maipaay kenkuana met laeng iti naitutop unay a titulo nga “Ari ti Perlas.”

Ti “Ari ti Perlas” ti masapul a mangaramid iti naisangsangayan unay a pakailasinan iti pagtagilakuan iti pagilianna met laeng. Ti Depression ti nangtignay kadagiti managlako a manglayus iti pagtagilakuan kadagiti imitasion a perlas a naaramid iti binukel ti sarming a nabalkot iti siksik ti ikan. Ti kasta nga ar-aramid ti panangallilaw ti nairanta a mangdadael iti pagtagilakuan. Nagaddang ni Mikimoto ket ginatangna amin dagiti pike a masarakanna. Kalpasanna, iti maysa nga aldaw idi 1933, personal a pinalana ti napattapatta a 750,000 nga imitasion, ken dagiti saan a nasayaat ti pannakapataudna, a pinuoranna iti publiko. Dagiti panagduadua maipapan iti kinapudno dagiti napataud a perlas naikkat a naikuyog iti asuk, ket dagitoy nasarakanda ti nadayaw a lugar iti pagtagilakuan ti bato nanipud idin.

Itan, ti kinapintas dagiti perlas saanen a pribado nga ikutan dagiti naarian a kamkameng ken dagiti babaknang. Adu nga agtartrabaho a babai ti mangmatmaten kadagiti naan-anay a nagbukel a perlas a kakasla bulan a naisaad iti nalidem a velvet a pagisaadan ti alahero kadagiti alahas. Mabalinna pay ti gumatangen a maipaay iti bagina met laeng​—gapu ta dagiti perlas ti napataud. Anian a bato ti kapanunotan!​—Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan.

[Dagiti Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 25]

K. Mikimoto & Company Ltd.

[Picture Credit Line iti panid 26]

K. Mikimoto & Company Ltd.