Baro a Nakabingbingayan

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Francia

TI Hunio 30, 1988, maysanto a tinandaan a petsa kadagiti rekord ti historia iti Iglesia Katolika Romana. Iti dayta nga aldaw, ti Pranses nga arsobispo a ni Marcel Lefebvre linaisna ti Vaticana. Kinonsagrarna dagiti uppat nga obispo iti tradisionalista a Katoliko a seminariona idiay Switzerland. Daytoy a tignay ti nangiturong iti pannakaikkat ni Lefebvre ken dagiti uppat a baro nga obispo. Daytat’ nangpataud iti immuna a nakabingayan ti Iglesia Katolika nanipud idi 1870. Iti dayta a tawen dagiti makuna a Dati a Katoliko simminada manipud iti ina nga iglesia maipapan iti panagduadua iti di panagbiddut ti papa.

Dagiti Ramut iti Pannakabingay

Ti nagsinaan ti Vaticana ken dagiti uman-anamong a konserbatibo a movimiento a Katoliko ni Arsobispo Lefebvre ket lumanlanlan iti nabayag bassiten. Dagiti ramut iti nakabingayan ket agsubli iti Maikadua a Konsilio ti Vaticana, a naaramid manipud 1962 agingga idi 1965. Ni Papa Juan XXIII, a nangangay iti konsilio, nangipasdek kadagiti dua a panggep iti panagtitipon. Ti maysa ket maawagan aggiornamento (panangpabaro), ket ti sabali isu ti panamagkaykaysa kadagiti amin a maawagan Kristiano nga ig-iglesia.

Nupay ni Arsobispo Lefebvre, kas maysa a Katoliko a padi, nakipaset iti Vatican II, isut’ di umanamong kadagitoy a panggep. Kas maysa a napeklan a tradisionalista, iti opinionna saan a masapul a mapabaro ti Iglesia Katolika. Babaen iti naimpusuan a panamatina iti tradisional a kapanunotan a Katoliko nga “iti ruar ti Iglesia awan ti pannakaisalakan,” makunbinsir ni Lefebvre a ti kakaisuna a pamay-an a mabalin nga agkaykaysa manen dagiti “Kristiano” isut’ panangipangag dagiti amin a saan a Katoliko iti pammati nga Iglesia Katolika.

Busorenna ti Relihiuso a Wayawaya

Makatawen kalpasan ti pannakaikkatna, kinuna ni Arsobispo Lefebvre, iti panagsaritana maigapu kadagiti konserbatibo a Katoliko a mangsupsuportar iti movimientona: “Naan-anay a busorenmi ti kapanunotan a wayawaya ti relihion ken dagiti pagbanaganna, nangnangruna ti ekumenismo, isu a personal a diak awaten.”

Isut’ saan nga agbalbaliw. Isut’ simamatalek a sumursurot iti tradision a Katoliko. Idi Agosto 15, 1832, ni Papa Gregorio XVI impablaakna ti surat ti papa a Mirari vos, isu a nangkondenaranna iti wayawaya ti konsiensia kas “biddut a kapanunotan, wenno kinamauyong ketdi.” Tallopulo ket dua a tawen kamaudiananna, impablaak ni Papa Pio IX ti suratna a Dagiti Kangrunaan a Biddut, a sadiay kinondenarna ti kapanunotan a “tunggal tao ket siwayawaya a mangawat ken mangalagad iti relihion a, babaen iti panagrason, patienna dayta a pudno.”

Babaen ti panangilaksidna iti ekumenismo, basta ipakpakita laeng ni Arsobispo Lefebvre ti pannakaisinggalutna iti awagan ti sursuro a Katoliko a “panagkaykaysa ti Iglesia,” kayatna a sawen, nga adda laeng “Maymaysa, Nasantuan, Katoliko ken Apostoliko” nga iglesia.

Pinagrurod ti “Protestante” a Misa

Dagiti reporma dagiti tradisional a ritual a Katoliko a pinataud ti Vatican II ket nangnangruna a makaparurod a tema ken Arsobispo Lefebvre ken dagiti paspasurotna. Ti imalsa a padi ibilangna dagita a reporma a pagbalbalinenna a “Protestante” ti Misa. Saan laeng a basta panangusar iti moderno a pagsasao imbes a Latin; marikna ni Lefebvre nga adu unay ti nabalbaliwan gapu iti kapanunotan a panangawis kadagiti Protestante ket uray no Latin ti ritual nga inanamongan ni Papa Paulo VI ket “kinaerehes.”

Tapno maipasigurado ti panagtultuloy ti tradisional a Latin a Misa, ni Arsobispo Lefebvre nangipasdek ti maysa a seminario idiay Ecône, Switzerland, idi 1970. Daytat’ aywanan ti Priestly Fraternity of Saint Pius X, isu nga impasdek ni Lefebvre iti dayta met laeng a tawen. Bayat ti panagrang-ay ti movimientona, impasdekna dagiti dadduma a konserbatibo a Katoliko a seminario idiay Europa ken Americas. Sadiay ginasgasut nga agtutubo a lallaki ti umawat iti nakarot’ kinakonserbatibona a pannakasanay maipaay iti kinapadi.

Ti immalsa a padi nangordinen iti nasurok a 200 a tradisionalista a papadi, nupay no pinaritan ni Papa Paulo VI idi 1976. Dagitoy mangmisada iti Latin a Misa kadagiti kumbento wenno dagiti saan a legal a naokupar a simsimbaan a Katoliko.a Aminen ti Vaticana nga addaan ni Lefebvre ti agarup sangagasut a ribo a napinget a tradisionalista a paspasurot iti intero a lubong, ngem dadduma nga opisiales kunaenda a ti bilang ket dandani kagudua milion. Ni Lefebvre a mismo kunaenna a minilion a Katoliko ti makiraman iti kapanunotanna.

Ti Pannakasapul iti Kasuno

Iti Iglesia Katolika, ti obispo mabalinat’ mangordin kadagiti papadi. Nupay kasta, ti laeng papa ti mabalin a manganamong iti pannakaordin ti obispo. Gaput’ kinakurang iti obispo a mangordin kadagiti baro a papadi, mabigbig ti lakayen a Lefebvre nga agpeggad ti ipapatay ti Ummong ti Kinapadina kalpasan ti ipapatayna. Gaput’ inanamaenna a mapasamak daytoy, nakisarita ti Vaticana iti napaut a pannakisarita kenkuana, a kamaudiananna nangipaulog iti ultimatum. Awatenna ti panangordin ti inanamongan ti Vaticana nga obispo, wenno no itultuloyna ti mangordin a mismo iti obispo, mabalin nga isut’ maikkat.

Idi Hunio 30, 1988, iti maysa a seremonia nga inatenderan dagiti rinibo a pasurotna, ti immalsa a padi kinonsagrarna dagiti uppat a tradisionalista nga obispo. Impadamag ti inaldaw a pagiwarnak ti Paris nga International Herald Tribune: “Ti panangkonsagrar ni Arsobispo Lefebvre kadagiti uppat nga obispo mangipaay iti panagduadua iti konsilio ti Vaticana isu a pangitan-okan ti papa kadagiti 24 nga obispo iti Kolehio dagiti Kardinal. Kinanselar ti Vaticana ti naisangsangayan a konsierto tapno pagsennaayanna ti ‘nakaro a ladingitna’ iti tignay ni Arsobispo Lefebvre. ‘Dayta aldaw ti panagladingit,’ kinuna ti [Pranses] a Kardinal Decourtray.”

Saan laeng a nangpataud ti panagladingit daytoy a pannakabingay iti mismo nga Iglesia Katolika no di ket imbatina pay a nariribuk ken mariro dagiti minilion a napasnek a Katoliko iti intero a lubong.

[Footnote]