Panangaywan Kadagiti Natataengan—Dumakdakkel a Problema

ADDA estoria maipapan iti balassitang a nagsalusod iti inana: “Apay a ni Lola mangan iti platona a kayo ngem datayo mangantayo babaen kadagiti napipintas a plato?” Inlawlawag ti inana: “Pasmado ti im-ima ni Mama, ket mabalin a maibbatanna dagiti napipintas a plato ket mabuongda, isut’ gapuna nga usarennat’ plato a kayo.” Kalpasan a pinanunotna biit daytoy, insaludsod ti balassitang: “No kasta mabalin kadi nga idulinyo ti plato a kayo para kaniak tapno mausarkonto kadakayo inton baketkayon?” Daytoy a pamalatpatan kadagiti dumteng a mapasamak mabalin a pinagsiddaawna ti ina, a pinagsiddukerna pay bassit. Ngem idi inamirisna, mabalin a nangipasiguro pay kenkuana—ti balassitang nga anakna plamplanuennan ti panangaywan kenkuana!

Ti panginanamaan kadagiti adu a natataengan mabalin a nalidem. Nagbalindan a kapapartakan ti iyaaduna a parte ti populasion iti adu a paset ti daga. Kuna ti World Press Review iti Agosto 1987 nga agarup 600 milion a tattao, 12 porsiento iti planeta iti dayta a tiempo, ket nasurokdan a 60 años.

Idiay Estados Unidos, dagiti natataengan lab-awandan ti populasion dagiti tin-edyer iti damo a gundaway. Ti editor ti siensia iti maysa a pagiwarnak idiay Siudad ti Nueva York kunana: “Tallopulo a milion nga Americano ti agtawen iti 65 wenno laklakay pay—maysa iti tunggal walo kadatayo, a daytat’ kaaduan pay laeng, ket: Ti populasion dagiti lallakay/babbaket doblen ti kapartak ti iyaaduna ngem iti dadduma iti populasion. . . . Ti promedio a kawatiwat ti biag dagiti Americano ket 35 idi 1786. Para iti ubing nga Americano a naiyanak idi 1989, daytat’ 75.”

Idiay Canada ti bilang dagiti natataenganen, 85-años ken agpangato, ket manamnama nga agtriplen inton agngudo daytoy a siglo.

Idiay Europa maysa a siglon ti napalabas, dagiti natataengan buklenda laeng ti 1 porsiento iti dagup ti populasion. Itatta ngimmaton ti bilangda iti 17 porsiento

Ti report ti Census Bureau idiay E.U. iti “Aging in the Third World” kunana: “Uppat a kakalima kadagiti iyaadut’ lallakay/babbaket ket mapaspasamak iti Third World.”

Uppat a dekada ti napalabas, ti kawatiwat ti biag dagiti Intsik ket agarup 35 a tawen. Idi 1982, daytat’ ngimmato iti 68 a tawen. Itatta nasurok a 90 milion nga Intsik ti maibilang a natataengan, ket mapattapatta nga inton agngudo ti siglo, ti bilang ngumatonto iti 130 milion, wenno 11 porsiento iti populasion.

Espesial a Panagregget a Mangaywan iti Bukodyo

Bayat a napartak a ngumatot’ bilang dagiti natataengan iti sangalubongan, ti narikut a saludsod no kasanot’ panangaywan kadakuada ket ad-adda a serioso. Idi panawen ti Biblia saan a kastat’ karikut ti problema. Addaandat’ napalawa a pamilia, a sadiay dagiti annak, nagannak, ken apong agkakaduada nga agbiag. Dagiti annak ken apong agkakataengda maipaay iti pagimbagan ti tunggal maysa, ket dagiti nagannak maipaayda dagiti nasken a material a tulong ken masiguradoda met a maipaay ti aniaman a naisangsangayan a panangaywan a kasapulan kadagiti natataengan iti sangakabbalayan. Dagita a napalawa a pamilia buyogen ti panangaywan dagiti natataengan isu pay lat’ pagalagadan iti sumagmamano a pagilian ita. (Kas ehemplo, pangaasiyo ta kitaenyo ti kahon iti panid 8.) Ngem saan a daytat’ kaso kadagiti nabakbaknang a nasion a sadiay ti saklawen ti pamilia ket limitado kadagiti nagannak ken annak. Inton dumakkel ken agasawa dagiti annak ken addaandan bukod nga annak, masansan nga agproblemada iti panangaywan kadagiti lallakay/babbaket, nakapuy, ken masansan a nakarot’ sakitdan a nagannak.

Iti daytoy agdama a sistema ti bambanag, ti panangaramid iti daytoy ket pudno nadagsen a problema! Nupay di matarigagayan, iti sidong ti agdama a kasasaad ti ekonomia, mabalin a kasapulan nga agtrabaho nga agpadpada ti nagannak. Nangina ti taraon, nangatot’ pagupa, umay dagiti babayadan. Uray ti dua a sueldo alisto la a maibus. No ti ina iti pagtaengan saan nga agtrabaho iti ruar, mabalin nga okupado kadagiti ubbing, panaggatang, panagdalus—daytat’ amin-tiempo a trabaho. Di kayat a sawen daytoy a din kasapulan nga aywanan dagiti natataengan a naganak, wenno nagannak iti pagtaengan. Ti maikuna a ta daytat’ narikut unay nga annongen. Dagiti natataengan addaandat’ rigat ken ut-ot, ken masinunuo a no dadduma nareklamo ken manangkontrada, a dida kanayon a makitunos iti naragsak a disposision. Di kaipapanan dagitoy a saanen a kasapulan ti dakkel a panagregget a mangaywan iti maysa a natataenganen a naganak iti pagtaengan.

Masansan, ti responsabilidad ket maipabaklay kadagiti sibibiag pay nga annak a babbai. Ipanayag dagiti agsasagadsad a panagadal a nupay maipaay dagiti lallaki ti pinansial a tulong, kangrunaan a dagiti babbai ti mangipaay ti personal a panangaywan. Ilutuanda ida—a masansan a subuanda ida—digosenda ken baduanda ida, sukatandat’ kawesda, imanehoda ida a mapan kadagiti doktor ken ospital, aywananda ti abasto ti ag-agasda. Masansan nga isudat’ pannakamata, pannakalapayag, ken pannakapanunot dagiti natataenganen a nagannak. Narikut ti trabahoda, ket ti kinatulokda a mangaramid iti dayta agpapan pay dagiti rigatna ket pudno a makomendaran ken makaay-ayo ken Jehova a Dios.

Ti pammati a kaaduan a nataengan nga annak ipanda ti natataengan a nagannakda iti maysa a nursing home (balay a pagtaraknan) tapno busbosenda sadiay ti kinalakay/kinabaketda ket saan a pudno, sigun ken ni Carl Eisdorfer, M.D., Ph.D., a direktor iti Center on Adult Development and Aging idiay Unibersidad ti Miami, Florida, E.U.A. “Ipakita dagiti panagadal a kaaduan a panangaywan kadagiti lallakay/babbaket ket ipapaay ti mismo a pamiliada,” kunana.

Dagiti estadistika suportaranna ti imbagana. Idiay Estados Unidos, kas pangarigan, 75 porsiento kadagidiay napagsaludsodan imbagada a kayatda a tumipon kadakuada dagiti nagannakda, no didan kabalinan ti agbiag nga agmaymaysa. “Patalgedan daytoy a dagiti pamilia kayatda nga aywanan dagiti bukodda,” kuna ni Dr. Eisdorfer. Ken kuna ti maysa a report iti Ms. a magasin: “Lima a porsiento laeng kadagidiay nasurok a 65 ti adda kadagiti balay a pagtaraknan iti aniaman a naikeddeng a tiempo gapu ta agpadpada a dagiti natataengan ken kaaduan a kakabagian kaykayatdat’ panangaywan iti pagtaengan ngem iti maysa nga institusion.”

Ti sumaganad a kaso ipakitana ti panagregget ti dadduma a mangaywan iti natataengan a naganak. Aggapu ti report iti agdaldaliasat a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova a bumisbisita kadagiti kongregasion iti intero nga Estados Unidos. Inlawlawagna no kasano nga isu ken ti asawana ket determinadoda nga ikuyog ti 83-añosna nga inana imbes nga ipan iti balay a pagtaraknan. “Nalagipko ti pagsasao,” kunana, “a ti maysa nga ina maaywanannat’ 11 nga annak, ngem ti 11 nga annak dida maaywanan ti maysa nga ina. Wen, determinadokami a dua a mangaywan iti maysa a baketen nga ina. Nupay isut’ adda iti damdamo a tukad ti Alzheimer’s a sakit, kaduami nga agbiahe iti trailer.

“Idi damo simmurot kadakami no ikasabami ti mensahe ti Pagarian iti binalaybalay. Idin kasapulan nga ikuyogmi a naka-wheelchair. Apresiaren dagiti bumalay ti wagas a panangaywanmi kenkuana. No dadduma, di umisot’ sasawenna, ngem dikam pulos pabainan babaen ti panangkorehir kenkuana. Nupay kasta, kaskasdi nga adda pay lat’ sentido ti panagkatawana. Ballaagak isuna a kunaen, ‘Watch your step, Mother,’ ket sumungbat, Awananak iti stepmother.’ Inaywananmi isuna inggat’ ipapatayna, iti edad a 90.”

No Kasapulan dagiti Balay a Pagtaraknan

Agarup dua a milion a natataengan ti agbibiag kadagiti balay a pagtaraknan idiay Estados Unidos. Nupay kasta, iti kaaduan a kaso saan a daytat’ “awan asina a panangipupok kadagiti natataengan,” a kas iti panagkunat’ dadduma iti panangipan kadakuada kadagiti balay a pagtaraknan. Imbes ketdi, masansan a daytat’ kakaisuna a pagpilian iti pannakaaywan a nalaing dagiday di makabael a mangaywan iti bagbagida. Kadarato, ti annak dagiti natataengan awanda iti poder a mangaywan kadagiti lallakay/babbaketen a nagannakda, nga adu kadagitoy ti mabalin nga addaan iti Alzheimer’s a sakit wenno naidalitda iti pagiddaan gaput’ makapakapuy a sakit a makasapul ti inoras a panangaywan. Kadagita a kaso dagiti balay a pagtaraknan ti lugar a mabalin laeng a makaipaay kadagitoy a naisangsangayan a panagkasapulan.

Maysa a misionero ti Watch Tower Society sadi Sierra Leone, Africa, sinalaysayna maipapan ti saem a napasaran ti inana idi kasapulan nga ipannat’ inana iti maysa a balay a pagtaraknan: “Itay nabiit ni nanangko sadi Florida impanna ti inana, a ni Helen, iti balay a pagtaraknan. Narikut a desision dayta para kenkuana. Uppat a tawenen nga inay-aywananna ni Helen, ngem itan kasapulanen ni Helen ti amin-tiempo a panangaywan. Dagiti gagayyem ni Nanang, pamilia, ken dadduma nga agtartrabaho iti kagimongan ken dagiti doktor sinuportarandat’ desision a maipan ni Helen iti balay a pagtaraknan, ngem kaskasdi daytat’ maysa a narikut a desision. Marikna ni nanangko a gapu ta isut’ inaywanan ni nanangna idi ubing pay, umiso laeng ita nga aywananna ni nanangna iti kinabaketna—ti pangbayad, wenno ti ‘maitutop a pangsubad’ a dinakamat ni apostol Pablo. Kas iti napasamak, nupay kasta, nasaysayaat ti pannakaaywan ni Helen iti balay a pagtaraknan ngem no iti isut’ maaywanan iti pagtaengan ni nanangko.”—1 Timoteo 5:4.

Maysa pay a Saksi, nga agtartrabaho idiay sangalubongan a hedkuarters dagiti Saksi ni Jehova, sinaritana maipapan ti pannakidangadang ni tatangna iti kanser. “Ni tatangko ket maysa a naregta a Saksi iti nasurok a 30 a tawen. Iti maudi a siam a tawen ti panagbiagna, nagkanser. Binusbosmi ken ni asawak ti bakasionmi iti sibayna ket nangala kamit’ napawaywayan a panagbakasion tapno makaduami isuna ket tumulong. Bumadang met ti dadduma a kakabagian. Ngem kaaduan iti dayta a tiempo, isut’ inaywanan ti asawana ken ti naasawaanen nga anakna a babai nga agnanaed iti dumna a balay. Bimmisita met kenkuana dagiti miembro ti kongregasion dagiti Saksi a pakiat-atenderanna. Ti maudi a dua a tawen, rummuar sumrek iti ospital, ket ti maudi a lima a bulan binusbosna iti pasilidad ti extended care (nainget a panangaywan) a pakagun-odannat’ naisangsangayan a pannakaaywan a kasapulanna.

“Ti panangiyakar kenkuana manipud iti pagtaengan a maipan iti pasilidad ket desision ti pamilia, a nairaman met isuna. Naikeddengna a ti pannakaaywanna ket rumigrigaten, imposible payen, para iti pamilia iti uneg ti pagtaengan. ‘Parigatennakayto amin!’ kunana. ‘Panawenen a mapanak iti daytoy pasilidad ti nainget a panangaywan. Nasaysayaat para kadakayo; nasaysayaat para kaniak.’

“Isu a napan. Iti kaaduanna iti siam a tawen, isut’ inaywanan ti pamilia, ket naipan iti pasilidad ti nainget a panangaywan kas kamaudianan laeng a pamuspusan maipaay iti naisangsangayan, inoras a panangaywan a kasapulan.

No, kas maudi a pamuspusan, kasapulan ti balay a pagtaraknan maipaay iti umdas a panangaywan, rebbeng a pilien ti pamilia ti maysa a nadalus ken addaan kadagiti empleado a naasi ken nalaing nga agaywan. No la ket mabalin, mangiyurnos iti maysa a bumisita iti inaldaw—maysa a miembro ti pamilia, kakongregasion, uray maysa la nga awag iti telepono—tapno di marikna ti baket/lakay nga isut’ nabaybay-an, nalipatan, agsolsolo, ken agpanunot nga awanen agayat kenkuana. No adda bisita ti dadduma iti balay a pagtaraknan, ngem awan ti umay bumista iti ay-ayatenyo—makapasair unay daytoy. Gapuna padasenyo ti bumisita a regular. Sumarungkar kenkuana. Umimdeng kenkuana. Makipagkararag kenkuana. Napateg ti kadakdakamat. Uray no kasla awanen ti puotna, agkararagkay latta. Dikay ammo no kasanot’ kapigsa pay ti panagdengngegna!

No agdesision maipapan kadagiti nagannak, aramidenyo dayta a kadua ida imbes a para kadakuada. Ipariknayo a makontrolda pay laeng ti panagbiagda. Iyopreser ti kasapulan a tulong buyogen ti amin nga ayat ken anus ken pannakaawat a mabalin. Daytat’ panawen nga agbayad, kas iti insurat ni apostol Pablo, iti nakautangantayo kadagiti nagannak ken apongtayo.

“Ti Dagup ti Rebbengen ti Tao”

Iti panagap-apura daytoy moderno a lubong, nalaka a maiwalwalin dagiti natataengan iti narigat a kasasaad ti biag. Nangnangruna, dagiti agtutubo a sumsumrek pay laeng iti pannakilumba iti biag ken aggangganat tapno maitultuloy ti panagbiagda agannayasda a mangrikna a dagiti natataengan problemada, nga awanen serserbida. Nalabit sumardengtay amin ket panunoten: Ania a talaga ti mamagbalin iti panagbiag a napateg? Nakalaklaka a tagtagibassiten dagiti agtutubo ti biag dagiti natataengan ket ibilangda a nakapatpateg ti biagda a mismo.

Nupay kasta, saan laeng a ti maysa a lakay/baket ken ti nakapuy ti mabalin a makatulong bassit wenno awan pay ket maitulongna iti aniaman a makuna a napateg. Kadarato a tinukoy ni Ari Salomon iti librona nga Eclesiastes ti kaaduan nga aramid ti tao a kas ubbaw. Nagsao maipapan iti agtutubo ken ti aglabas a pigsada ket impakitana no kasano a ti panaglabas ti tawen pakapuyenna ti bagbagida kas inaramidnan kadagiti bagi dagiti minilmilion a dadduma. Agtungpalda amin iti tapuk ket tungpalenda daytoy a kapaliiwan: “Ti kinaubbaw dagiti kinaubbaw!” kuna ni Salomon. “Isuamin ket kinaubbaw.”—Eclesiastes 12:8.

Ngem pudno nga intandudona ti sasao ti masirib ket ginupgopnat’ kapaliiwanna iti biag kadagitoy a sasao: “Daytoy isu ti pagbanagan ti panggep, amin a nangngegan, ket: Agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna. Ta daytoy isu ti dagup ti rebbengen ti tao.” (Eclesiastes 12:13) Daytat’ pormula ti makagunggona a biag, saan a no kasanot’ kalakay wenno kaubingmo wenno no aniat’ kalat a gun-odem iti daytoy materialistiko a daan a lubong nga aglablabasen.

Tapno maaywanan ti natauan a relasiontayo, inted ni Jesus ti mangiwanwan a prinsipio a maam-ammo a kas ti Golden Rule: “Tratuem a kanayon ti dadduma kas iti kayatmo a panangtratoda kenka.” (Mateo 7:12, The New English Bible) Tapno maipakat dayta a pagalagadan, rebbeng a kabaelantay nga ikabil ti bagbagitayo iti saad ti sabali a tao, tapno makita no kasano ti kayattayo a pannakatrato no addatayo iti saadna. No lakay ken nakapuytayon ket kasapulantay ti tulong, kasanot’ kayattay a panangtratar ti maysa kadagiti annaktayo? Subadantayto aya dagiti nagannaktayo gaput’ 20 a tawen a panangaywan ken panangtulongda kadatayo idi maysatayo nga awan gawayna nga ubbing babaen ti panangaywantayo met kadakuada inton awanen gawayda iti kinalakay/kinabaketda?

Bayat a matmatantay dagiti natataengan a nagannaktayo iti panagkasapulanda, nalabit repasuentay ti kinaubingtayo ket lagipen amin nga inaramidda para kadatayo idi maladagatayo pay, ubbing, nga inaag-agasandat’ sakittayo, pinakan ken kinawesandatayo, nga impasiardatayo maipaay iti pakaragsakantayo. Kalpasanna, buyogen ti naayat a pannakaseknan iti pagimbaganda, amirisenyo no aniat’ kasayaatan tapno maipaay dagiti kasapulanda.

Mabalin a daytat’ panangaramid kadagiti nasken nga urnos tapno mapagtalinaedda iti pagtaengan no posible dayta. Iti kasumbangirna, mabalin a ti kasayaatan nga urnos para iti amin a maseknan, agraman dagiti natataengan a nagannak, isut’ pasilidad ti nainget a panangaywan wenno balay a pagtaraknan. Aniaman a desision ti maaramid, rebbeng a daytat’ raemen ti dadduma. Kas iti naibagan kadatayo: “Apay-apay a babalawem ni kabsatmo? Wenno apay-apay nga umsiem ni kabsatmo?” Ken kasta manen: “Asinoka a mangukom iti padam a tao?”—Roma 14:10; Santiago 4:12.

Aniaman ti praktikal para kadagiti natataengan a nagannak, pannakipagnaed man dayta kadagiti annakda wenno panaggian iti balay a pagtaraknan, no nasayaatto pay met laeng ti panagpampanunotda, kaskasdi a maaddaandanto pay iti makagunggona a panagbiag. Mabalin a maadaldat’ panggep ni Jehova para iti amin a natulnog a sangatauan nga agbiagdanto nga agnanayon a nasalun-at iti maysa a paraiso a daga. Mabalin a masarakandanto ti baro a karera, maysa a naragsak ken makaay-ayo a panagserbi iti Namarsuada, a ni Jehova a Dios. Agbalinto ngarud daytoy a napnuan-panggep ken kararagsakan a tiempo iti panagbiagda. Sumagmamano nga addan iti kinalakay/kinabaket, panawen a dadduma insukodan a mismo ti panagbiagda, naammuanda dagiti kari ni Jehova a biag nga agnanayon iti maysa a baro a lubong ti kinalinteg nga awan patinggana ket nasarakandat’ baro a rag-o iti panangisarita iti dayta a namnama kadagiti dadduma.

Serraantayo babaen ti maysa a nga ehemplo a mangpaneknek iti daytoy. Maysa a babai sadi California, a 100-años, ti naiyam-ammo kadagitoy a naikari a bendision babaen iti maysa a nars iti balay a pagtaraknan, ket idi agtawenen iti 102, nabautisaran a kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Tinurposnat’ panagbiagna, saan nga iti ‘kinaubbaw dagiti kunaubbaw’ nga awan pagturturonganna, no di ket babaen ti panangpenneknat’ ‘dagup a rebbengenna iti biag,’ awan sabali, ti ‘panagbuteng iti Dios ken panangsalimetmet kadagiti bilbilinna.’

[Blurb iti panid 6]

Naikunan nga adu a tawenen ti napalabas ti maysa nga ina maaywanannat’ 11 nga annak; itan ti 11 nga annak dina maaywanan ti maysa nga ina

[Kahon iti panid 8]

Panagdayaw Babaen ti Panangaywan kadagiti Natataengan—Dagiti Komento Manipud Aglikmut ti Lubong

“Idiay Africa mammano wenno awan ti probision ti gobierno kadagiti natataengan—awan dagiti balay a pagtaraknan, awan Medicare wenno Social Security a benepisio, awan dagiti pension. Dagiti natataengan maaywananda babaen kadagiti annakda.

“Maysa a pamunganayan a rason no apay a ti panaganak nasken unay iti tattao kadagiti rumangrang-ay a pagilian a ta dagiti annakda ti mangaywanto kadakuada iti masanguanan. Uray dagiti nakurapay aganakda iti adu, nga irasonda a mientras ad-adut’ annakda, dakdakkeltot’ tsansa a sumagmamano ti makalasat ken mangaywanto kadakuada.

“Nupay no agbaliwbaliw ti pagalagadan sadi Africa, iti kaaduanna a paset, dagiti pamilia matmatanda a serioso ti responsabilidad a mangaywan kadagiti natataengan. No awan dagiti annak, ti dadduma a miembro ti pamilia ti mangaywan kadakuada. Masansan a dagidiay agay-aywan ket nakurapayda, ngem iburayda ti adda kadakuada.

“Sabali pay a pamay-an a panangaywan dagiti annak kadagiti nagannakda isut’ panangipabulod ti annakda kadakuada. Masansan a dagiti appokoda ti agtrabaho iti aglawlaw ti balay.

“Kadagiti narang-ay a pagpagilian, napapaut ti panagbiag ti tattao gaput’ panagrang-ay ti medisina. Iti nakurapay a lubong, saan a kastoy ti kasasaad. Matay dagiti napobre a tattao agsipud ta dida kabaelan uray ti limitado a medikal a tulong a magun-odan. Idiay Sierra Leone kastoy ti maysa a pagsasao: ‘Awan pobre a tao a masakit.’ Kayatna a sawen, gapu ta ti pobre a tao awan kuartana a pagpaagas, isut’ naimbag wenno no saan natayen.”—Robert Landis, misionero sadi Africa.

“Idiay Mexico dakkel ti panagraem ti tattao kadagiti natataengan a nagannak. Agsolsolo dagiti nagannak iti balbalayda no agasawan dagiti annakda a lallaki, ngem no lumakay/bumaketen dagiti nagannakda ket agkasapulanda, alaenen ida dagiti annakda kadagiti pagtaenganda ket aywananda ida. Mariknada a daytoy ket maysa a rebbengen.

“Kadawyan a makita dagiti apong nga agnanaed iti maymaysa a pagtaengan a kadua dagiti annakda a lallaki ken appokoda. Raemen dagiti appoko dagiti apongda. Nasinged unay ti pamilia.

“Idiay Mexico mammanot’ pagtaengan dagiti natataengan gapu ta dagiti annak a lallaki ken babbai aywananda dagiti natataengan. No adut’ annak a lallaki, no dadduma ti maudi nga agasawa isut’ agbati iti balay ket makipagnaed kadagiti nagannak.”—Isha Aleman, manipud Mexico.

“Idiay Korea masursuruankami iti pagtaengan ken idiay eskuelaan a mangdayaw kadagiti natataengan. Iti pamilia ti inaunaan nga anak a lalaki ti rebbeng a mangaywan kadagiti nataenganen a nagannakna. No dina kabaelan a suportaran ida, ti sabali nga anak a lalaki wenno babai ti mangramid iti dayta. Adu a pagassawaan ti makipagnanaed ket ay-aywananda dagiti natataenganen a nagannakda. Namnamaen dagiti nagannak a makipagnaedda kadagiti annakda, ket kaay-ayoda a sursuruan ken aywanan dagiti appokoda. Mamatmatan a nakababain iti maysa a baro a pagassawaan ti mangipan kadagiti natataenganen a nagannakda iti balay a pagtaraknan

“Ni tatangko isut’ inauna nga anak a lalaki, ket makipagnaedkami kadagiti apongmi iti maymaysa a balay. No pumanawkam iti balay, ibagami no sadinot’ papananmi ken no kaanokamto nga agsubli. Inton nakasublikamin, dumagaskami nga umuna iti kuartoda ket kablaawanmi ida a nakatamed ket pakaammuanmi ida nga addakamin ta maseknanda iti pagimbagan ti intero a pamilia.

“No adda iyawatmi kadakuada, dua nga imat’ mangiggem iti dayta. Di panagraem ti mangiyawat iti aniaman babaen ti maymaysa nga ima kadagiti tattao a mararaem, kas kadagiti nagannak, apong, mannursuro, wenno nangatngato nga opisial nga agserserbi iti publiko. No adda espesial a taraonmi, umuna a serbianmi dagiti apongmi.

“Ti panangdayaw kadagiti natataengan saan a basta limitado kadagiti miembro ti pamilia no di ket ramanenna ti amin a natataengan. Manipud iti primaria nga eskuelaan inggat’ high school, adda dagiti klase iti umiso a kababalin. Iti dayta a klase, nakasursurotayo babaen kadagiti sarsarita wenno palpalawag no kasano a raemen ken dayawen dagiti natataengan.

“No sumrek ti lakay wenno baket iti kuarto, manamnama a tumakder dagiti agtutubo. No nakatugaw ti maysa nga ubing iti bus ket ti maysa a baket wenno lakay awan tugawna, ngarud nakaugalianen nga iyoprese ti ubing ti tugawna. No ti maysa a lakay bagbagkatennat’ kasla nakadagdagsen unay a karga, sumardengka ket saludsodem no kasapulannat’ tulong wenno saan. No kasapulanna, bagkatem ti kargana iti papananna maipaay kenkuana.

“Kas iti impadto ti Biblia, kadagitoy maudi nga al-aldaw daytoy a sistema ti bambanag, ti estandarte ti moral dumakdakes nga inaldaw. Saan a mailaksid ti Korea iti daytoy nga impluensia. Kaskasdi, daytoy a klase ti mararaem a kababalin maipaay kadagiti natataengan agtalinaed iti puspuso dagiti taga Korea.” (2 Timoteo 3:1-5)—Kay Kim, manipud Korea.

[Ladawan iti panid 7]

Ti isasarungkar kadagiti natataengan ket panawen a nasayaat ti pannakaaramatna