Nalalaing nga Inheniero
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Sud Africa
NAKAKITAKAYO kadin kadagiti gagangay a patakder a kas kadagidiay nailadawan iti daytoy a panid? Dagiti bunton ket gagangay a buya idiay tantanap ti Africa. Daddumat’ naaramid a kas ti akikid a simburio a nasurok nga 6 a metro no dadduma ti katayagda. Dadduma ti dadakkel a bunton ti daga a mangipaay iti pagay-ayat a pangsirpatan kadagiti agkaan kadagiti padada nga ayup kas kadagiti leon.
Iti uneg ti tunggal bunton adda adu a dalan ken kuarto, a mabalin a pagnaedan dagiti sumagmamano a milion a babassit nga anay. Dadduma nga anay mangaywanda iti bukodda a paguongan ken taginayonenda a masibugan a naimbag bayat dagiti tawtawen ti tikag. Kasano a mabalinanda nga aramiden dayta? Bayat ti 1930’s, idi dinadael ti nakaro a tikag ti adu a paset ti Sud Africa, maysa a naturalist, ni Dr. Eugene Marais, nasarakanna ti dua a dalan dagiti anay, maysa ti umulog ken ti sabali umuli iti usok. Inabutan dagiti babassit a parsua ti agarup 30 metro! Nakagtengda iti maysa nga ubbog. Gapuna naammuan ni Marais no kasano a mabaelanda a taginayonen a naagneb dagiti paguonganda bayat ti tikag.
Ti gagangay a bunton, kuna ni Michael Main iti librona a Kalahari, “ket mapapati a kamomodernuan nga umok nga imbangon ti aniaman nga ayup iti lubong. . . . Aminda kayatda nga adda ken mataginayon ti 100 por siento nga agneb ken nasaknap a temperatura iti nagbaetan ti 29° C [84° F.] ken 31° C [88° F.], nga agpadpada a maibagay iti uong ken ti anay. . . . Tunggal umok ket nagsayaatan ken naan-anay ti pannakapalamiisna.”
Ita usigenyo no kasano a naibangon dagitoy nga umok. Dagiti anay linisenda ken galemenda dagiti binukel ti darat. Panunotenyo laengen no mano a milion a binukel ti darat ti mausar a mangibangon iti maysa a bunton! “Dagiti kalalagdaan a patakder nga imbangon ti tao ditoy daga; dagiti Piramid iti Egipto, ti Adda iti Uneg ti Daga a riles iti London, dagiti natatayag a patakder iti Nueva York . . . , no idilig kadagiti gapuanan dagiti anay, . . . ket kas turturod laeng a maidilig kadagiti bambantay,” insurat ni Marais iti librona a The Soul of the White Ant. “No usigentayo ti kadakkelna,” kunana, “masapul a mangipatakder ti tao iti maysa a patakder a kas ti kangato ti Matterhorn [maysa a bantay a 14,692-pie ti katayagna idiay Switzerland], no ti imbangonna ket maipadis iti imbangon ti anay a torre nga uppat a pulo a pie ti katayagna.”
Ngem ania ti magunggona ti tao kadagiti anay? Ti maysa ket, kanen dagiti anay dagiti natayen a mulmula ket iti kasta pukawenda dagiti adu a basura. “Babaen ti panangiguyodda kadagiti nagango a bambanag iti uneg ti daga, saanda laeng a pabassiten ti peggad iti uram no di ket abunuanda pay ti makin-uneg a daga,” kuna ti maysa a karatula idiay Kruger National Park.
Nalabit umanamongkayo met a dagiti nanumo nga anay kualipikado a maawagan dagiti nalalaing nga inheniero ditoy daga.