Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Maliklikak ti Panangay-ayam iti Imoralidad?

“Impagarupko no OK laeng ti makiinnapungol ken makilinnailo, a daytat’ maysa laeng a wagas ti panangipakitak iti nasged a rikrikna ken ayatko. Kunak la no mabalinko a kontrolen ti bagik sakbay a makaaramidak iti aniaman a talaga a dakes a kas ti pannakiabig. Ngem nagbiddutak unay.” Kasta ti insurat ti maysa a balasang nga agnagan Valerie a naisagmak iti seksual nga imoralidad.a

AMMO dagiti Kristiano nga agtutubo a kondenaren ti Biblia ti panagdenna sakbay ti panagkasar. (1 Corinto 6:9, 10) Nupay kasta, di maamiris ti dadduma a kondenaren met ti Biblia ti panangay-ayam iti imoralidad​—ti pannakiraman kadagiti panaglinnailo a nabatad a para laeng kadagiti kasado a pagassawaan.b (Galacia 5:19) Kaipapanan kadi daytoy a dakes ti panangipakita iti panangipateg? Saan met ketdi.

Saritaen ti Biblia ti pakasaritaan ti agnobio a balasang a Sulamita ken baro a pastor. Talaga a nadalus ken makaay-ayo ti panaginnaremda. Kaskasdi, a nabatad a nangipakitada iti sumagmamano a panangipakita iti panangipateg sakbay ti panagkasarda. (Kanta ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Mabalin nga ipagarup met ita ti dadduma nga agin-innarem a ti panaginniggem iti ima ken panaginnarakup ket umiso a panangipakita iti panangipateg no agparang nga asidegen ti panagkallaysa.c

Uray pay ti dua a nadalus ti panggepda ket nalaka laeng a mailaw-an ken mangrugin a mangay-ayam iti imoralidad. Kasanoda a maliklikan ti kasta?

“Agaluadkayo”

Idiay Salmo 119:9, inyimtuod ti salmista: “Kasanonto ti panangdalus ti agtutubo iti dalanna?” Ti sungbat? “Babaen ti panangaluadna a mayannurot iti saom.” Maysa a pamay-an tapno makapagaluad isut’ panagbalin a napili kadagiti pakigayyemanyo. “Kanayon a pilitendak dagiti gagayyemko a makiabig,” kuna ti maysa nga Americano a baro nga agnagan Nakia. Mamakdaar ti Biblia: “Ti makikuyog kadagiti maag, dakesto ti pagtungpalanna.” (Proverbio 13:20) Isu a mangted ti maysa a magasin para kadagiti agtutubo iti maysa a nasayaat a balakad idi kinunana: “Ikagumaanyo a sapulen dagiti kabbaro a gagayyem a dagiti ipatpategda ket kas kadakayo.”

Ti sabali pay a wagas tapno makapagannad isut’ panangliklik kadagiti napeggad a kasasaad. Usigenyo ti napasamak idi inawis ti agar-arem a pastor ti balasang a Sulamita nga agpasiarda a dua. Awan met ketdi ti dakes a motibona; kayatna laeng nga isut’ kaduana a mangtagiragsak iti kinapintas ti primavera. Nupay kasta, ti balasang a Sulamita ket ‘inungtan’ da manongna. Saan a dida agtalek iti dua. Ngem ammoda dagiti rumsua a pakasulisogan no duduada iti maysa a romantiko nga aglawlaw. Ti solusion? Pinaay da manongna ti romantiko a planoda [nga agnobio] ket inikkanda ni adingda iti maysa a nadagsen a trabaho a mamagbalin kenkuana nga okupado.​—Kanta ni Solomon 1:6; 2:8-15.

Napeggad met la ita no duduakayo iti maysa a romatiko nga aglawlaw. Malagip ti maysa a balasang nga awagantayo iti Mary: “No ag-date-kam idi, masansan nga adda kaduami.” Ngem iti maysa a gundaway, duduada iti maysa nga apartment. “Nailaw-ankami. Maagkami ta impalubosmi a mapasamak dayta. Impagarupmi a ‘Di mapasamak dayta kadakami.’ Ngem, ammokon a rumbeng gayam a kanayon nga adda kaduam, aniaman ti adda a kasasaad. Mangaramidkayo iti dadduma nga urnos no awan masarakanyo a mangkuyog kadakayo. Dikam nagaluad.”

Agaluadkayo! No adda ar-armenyo, siaannad nga iplanoyo dagiti panagdateyo. No mabalbalin, agdatekayo nga inggrupo, wenno ipapilityo nga adda kaduayo. Liklikanyo a duduakayo kadagiti napeggad a lugar, kas iti maysa a nakaparada a kotse wenno iti maysa nga apartment. Masansan a nasaysayaat ti panangtagiragsakyo iti maysa ken maysa no agpasiarkayo kadagiti museo, restaurant, pagay-ayaman iti ice-skating wenno roller skating, ken dadduma pay. Kasta met a laglagipenyo dagiti sasao idiay Oseas 4:11: “Ti arak ken ti nasam-it nga arak pukawenda ti nasayaat a panggep.” Yantangay pakapuyen ti arak ti kinasimbengyo, nasayaat ngarud no agannadkayo a naimbag iti panagusar iti dayta uray pay no nataengankayon nga uminum.

Panangipasdek Kadagiti Pagbeddengan

Mangted ti Proverbio 13:10 iti sabali pay a balakad idi kunana: “Kadagiti agiinnuman adda ni sirib.” Diyo urayenen nga addakayo iti maysa a romantiko unay a kasasaad sakbay a mangaramidkayo kadagiti pagbeddengan. Masirib ti dua nga agin-innarem no nasaksakbay a mangipasdekda iti pagbeddengan, a sipupudno a pagsinnaritaanda no ania dagiti maiparbeng a panangipakita iti panangipateg. Nupay kasta, masapul a tungpalenda a dua ti prinsipio idiay Efeso 4:25: “Sawenyo ti kinapudno tunggal maysa kadakayo iti kaarrubana.”

Ipapantayo, kas pangarigan, a marikna ti maysa a balasang a ti relasionna iti maysa a baro nagtengnan ti punto a maiparbengen ti panaginnungngo no agpinnakadada. Nupay kasta, no anagen ti maysa a baro ti bukodna a rikrikna, maamirisna a ti panaginnungngo ket maysa a pakasulisogan. Gapu ta dina kayat ti mailaksid wenno nalabit mariknana nga isut’ rumbeng nga ay-ayuenna, kontraennan ti ipagarupna nga umno. Ngem nupay mariknana a pakaibabainanna, masapul a sawenna ti pudno ken iyebkasna ti pudno a rikriknana iti daytoy a banag. Yantangay ti ayat “saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan,” pagraeman koma ti tunggal maysa ti rikrikna ti sabsabali​—ken ti konsiensia​—iti daytoy a banag. (1 Corinto 13:5; 1 Pedro 3:16) Ipapantayon a narigat ken nakababain ti panangilawlawag iti kasta a sensitibo a banag, nangnangruna kadagiti damo a tukad ti panaginnarem. Ngem dakkel ti maitulongna a manglapped kadagiti rumsuanto a serioso a parikut. Makapainteres a ti abilidadyo a makikomunikar ken mangilawlawag kadagitoy a banag ket mabalin nga agserbi met kas maysa a pagilasinan no kasano kadakkel ti potensial ti relasionyo agpaay iti maysa a natibker a panagasawa.

‘No Ay-ayatennak, Makidennaka Kaniak’

Ngem no dadduma, agpapan pay kadagiti kasayaatan a panangikagumaan, mabalin a rumasuk unay dagiti kasasaad. Itan ti gundaway nga iyebkasyo ti kapanunotanyo! Sisisingpet ngem sititibker nga agaluadkayo. Pumanawkayo no kasapulan. (Idiligyo ti Proverbio 23:2.) Ania ngayen no di pagraeman ti maysa a paki-date-tanyo dagiti nainkalintegan a pagbeddengan ken pilitennakayo latta a makaadayo unay? Nakalkaldaang ta naallilaw ti dadduma nga agtutubo kadagiti makailaw-an a balikas kas ti, ‘No ay-ayatennak, makidennaka kaniak’ wenno, ‘Amin ket mangar-aramid iti dayta’ wenno, ‘Agkasartanto metten, aniat’ dakesna no aramidenta itan?’ Kas idi panawen ti Biblia, adda dagidiay manggargari ‘babaen iti panangpasablog dagiti bibigda.’ (Proverbio 7:21; idiligyo ti Salmo 5:9.) Dikay umannugot kadagiti pammutbutengda!

Gapu ta no talaga nga ay-ayatennakayo ti maysa, dinakayto piliten a mangaramid iti maysa a banag a manglabsing iti Nakristianuan a konsiensiayo wenno iti di makaay-ayo kadakayo. (1 Corinto 13:5) Maikadua, saan a pudno nga ‘amin ket mangar-aramid iti dayta.’ Ket uray pay no ar-aramiden dayta ti amin, dina kaipapanan nga aramidenyo met daytan. Laglagipenyo ti prinsipio idiay Exodo 23:2: “Dika sumurot iti adu nga agaramid iti dakes.”

No kadagiti naitulagen nga agkallaysa, awan a pulos ti sagudayen ti Kasuratan a pammalubos kadagiti agnobio nga agtignay kas kasadon a pagassawaan. Malaksid pay, anagenyo ti nakalkaldaang nga estadistika nga impadamag ti libro a The Compleat Courtship, ni Nancy Van Pelt: “Patien ti nasurok a 33 porsiento kadagiti nakidennan a babbalasang nga iti damoda a nakidennaan, isunto ti inda pakikallaysaan​—ngem sumagmamano laeng kadakuada ti kastat’ nagtungpalanda. Nupay kasta, 7 laeng a porsiento kadagiti napagsaludsodan nga agresibo iti sekso a babbaro ti nangipagarup nga ikasardanto ti [nakidennaanda a] balasang. Maysa iti dua a banag a mapaspasamak ket​—no al-allilawen ti balasang ti bagina wenno sasawen ti baro ti kinapudno. Agpilikayo.” Kuna ti maysa a nainsiriban a proverbio: “Asinoman a nanengneng patienna amin a sao, ngem ti manakem a tao usigenna dagiti addangna.”​—Proverbio 14:15.

No Nailaw-ankayo

Ipudno ti maysa nga Aleman a baro nga agnagan Thomas: “Adda nobiak, ket nalailokam unay. Ngem kanayon a kasla ammomi no kaanokam a sumardeng. Daytoy ti nangiparikna kaniak a kabaelak a kontrolen ti bagik.” Dayta a pagarup ti nangituggod iti pannakaisagmakna iti seksual nga imoralidad. Laglagipenyo ti pakdaar ti Biblia: “Iti kasta ti mangipagarup nga isu sitatakder agannad koma tapno di maikulbo.”​—1 Corinto 10:12.

Kasano ngay no mailaw-an ti agnobio? Kuna ti maysa a baro nga agnagan John: “Idi mangrugi ti panaginnaremmi nga agnobio, nadalus ti kababalinmi ken pinagtalinaedmi a kasta. Ngem naminsan, naginnungngo ken naglinnailokami​—agingga a gistay nakiabigkamin. Iti daydi nga inkeddengko ti makisarita iti maysa a panglakayen iti kongregasionmi.” Wen, no ipalubos ti agnobio a makaadayoda, agpadada nga agkasapulan iti tulong! Diyo allilawen ti bagiyo iti panangipagarup a marisutyo a bukbukod ti parikut. “Ikararagko no kua, ‘Tulongannakam a din mangulit iti dayta,’” ipudno ti maysa a balasang. “No dadduma, agkurri dayta, no dadduma ket saan.” Gapuna a nagsayaat ti pammalakad ti Biblia idi kunana: “Ayabanna koma dagiti lallakay iti kongregasion.” (Santiago 5:14) Makaipaay dagitoy a Kristiano a manangaywan iti aniaman a patigmaan, balakad, wenno pammabalaw no kasapulan tapno agsubli ti nasayaat a relasionyo a dua​—ket, nangnangruna iti Dios.

Ngem, adayo pay a nasaysayaat no agannadkayon, a nasapsapa a mangipasdekkayon iti pagbeddengan, ken agbalinkayo a determinado nga agtalinaed a nadalus iti imatang ti Dios. Iti daytoy a wagas, maliklikanyonto ti mailaw-an.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 17]

Agkedkedto ti maysa a masirib nga agnobio kadagiti di maiparbeng a panangipakita iti panangipateg