Ti Panangmatmat ti Biblia
Dakes Kadi ti Agladingit?
“TALAGA A PATIEK TI PANAGUNGAR, KET IMPAGARUPKO A DAKES TI PANANGIYEBKASKO ITI LADINGITKO ITI IMATANG DAGITI SABSABALI TA IK-IKKAK NO KUA IDA ITI PAMKUATAN A PAGDUADUAAN TI NABILEG A NAMNAMAK. IMPAGARUPKO A NO TALAGA A PATIEK TI PANAGUNGAR, SAANAK UNAY NGA AGLADINGIT.”—CHARLENE, NASUROK A 21 A TAWENEN A BAUTISADO A KRISTIANO.
NO PIMMUSAY ti ing-ingungotenyo, mabalin a makarimbaw dagiti rikrikna ken kababalin a diyo ninamnama—ti buteng, pungtot, pannakariknat’ basol, ken panagleddaang. Iti maysa a Kristiano, ti makaliwliwa a kari ti Biblia a panagungar dagiti natay iti paraiso a daga iti sidong ti panagturay ti Pagarian ti Dios ti mangiliwliwag kadagiti makaklaat nga epekto ni patay. (Juan 5:28, 29; Aramid 24:15; Apocalipsis 21:1-4) Ngem kas ipalnaad dagiti sasao ni Charlene, no matay ti maysa nga ing-ingungoten, dadduma a Kristiano ibaklayda ti maysa a di nainkalintegan a dadagsen—ti rikna a dakes ti agladingit, a ti panagladingit ipamatmatna ti kurang a pammati iti kari ti Biblia a panagungar.
Nupay kasta, aniat’ panangmatmat ti Biblia maipapan iti panagladingit? Dakes kadi ti agladingit no matay ti maysa nga ing-ingungoten?
Nagladingitda
Agdindinamag ti pammati ni Abraham. Idi naipasango iti suot, ni Abraham “kaslanan indaton [ti anakna a] ni Isaac.” (Hebreo 11:17; Genesis 22:9-13) Nalawag nga awan pay ti napagungar sakbay ti panagbiagna, ngem adda pammati ni Abraham a no kasapulan, “kabaelan ti Dios a pagungaren [ti anakna] uray pay manipud kadagiti natay.” (Hebreo 11:19) Ag-12 a tawen kalpasan a nasuot ti pammati ni Abraham, pimmusay ti asawana a ni Sara. Aniat’ reaksion dayta a lalaki ti pammati? Ilawlawag ti Biblia nga “immay a nagladingit ken Sara ken tapno sangitanna.”a (Genesis 23:2) Wen, sipapanayag a nagladingit ti lalaki nga addaan pammati a mapagungar ti Dios dagiti natay. Kaskasdi, nadakamat ni Abraham kas kangrunaan a paguadan iti pammati.—Hebreo 11:8-10.
Maysa kadagiti makapikapik a pangarigan iti napanayag a panagladingit iti ipupusay ti maysa nga ing-ingungoten isu ni Jesu-Kristo a mismo. Maipapan iti ipupusay ni Lazaro, maysa a nadekket a gayyem ni Jesus, mabasatayo: “Ni Maria, idi dimteng iti yan ni Jesus ket nakitana, nagruknoy iti sakaananna, a kunkunana kenkuana: ‘Apo, no addaka koma idi ditoy, saan koma a natay ti kabsatko.’ Ni Jesus, ngarud, idi nakitana nga isu agsangsangit ken dagiti Judio nga immay a nakikuyog kenkuana agsangsangitda, nagsennaay iti espiritu ket nariribukan; ket kinunana: ‘Sadino ti nangikabilanyo kenkuana?’ Kinunada kenkuana: ‘Apo, umayka ket kitaem.’ Nagarubos dagiti lua ni Jesus.”—Juan 11:32-35.
Talaga a makaliwliwa a maammuan a di nagbain ti perpekto nga Anak ti Dios a nagladingit a sipapanayag. Ti sao iti orihinal-a-lenguahe a naipaulog a “nagarubos dagiti lua” (da·kryʹo) kaipapananna “siuulimek nga agsangit.” No aniat’ naisangsangayan unay isut’ napalabas a panangpagungar ni Jesus iti dua a tattao—ti anak ti balo sadi Nain ken ti balasitang ni Jairo—ket talaga a pinanggepna a pagungaren ni Lazaro. (Lucas 7:11-15; 8:41, 42, 49-55; idiligyo ti Juan 11:11.) Kinunana ken Marta sumagmamano a kanito kasakbayanna: “Siak ti panagungar ken ti biag. Ti mangalagad iti pammati kaniak, uray no matay, agbiagto.” (Juan 11:25) Kaskasdi, ti kasta a nakaro nga emosion ti nangpaarubos iti lua ni Jesus.
Adda pay banag a napatpateg. Ni Jesus ti “apag-isu a ladawan ti mismo a kina-isu [ni Jehova].” (Hebreo 1:3) Gapuna, ti mannakipagrikna ken nakaro a rikrikna ni Jesus maipapan iti ipupusay ti maysa nga ing-ingungoten ti mangipinta iti makapikapik a ladawan ti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova. Ti mannakipagrikna ken nakaro a rikrikna ni Jesus iladawanda ti maysa a Dios a maawatan ti pusona ti saem ken ladingit dagiti adipenna.—Idiligyo ti Salmo 56:8.
Nalawag, ngarud, a saan a dakes ti agladingit no pimmusay ti maysa nga ing-ingungotenyo. Sinangitan ni Abraham ti ipupusay ni Sara. Sipapanayag a nagladingit ni Jesus idi pimmusay ni Lazaro. Maawatan ni Jehova a Dios ti nasaem [a rikriknatayo] gapu ta “isu maseknan” kadatayo.—1 Pedro 5:7.
Ngem, ania ngay ti maipapan iti Nakristianuan a namnama? Adda kadi pakaidumaanna?
‘Di Panagladingit a kas met Kadagiti Dadduma’
Idi nagladingit ti dadduma iti umuna-a-siglo a kongregasion Kristiano sadi Tesalonica gapu iti ipupusay dagiti padada a manamati, inkagumaan ni apostol Pablo a liniwliwa ida. Insuratna: “Mainayon pay, kakabsat, dikam kayat nga awan pannakaammoyo maipapan kadagidiay matmaturog ken patay; tapno dikay agladingit a kas met kadagiti dadduma nga awanan namnama.” (1 Tesalonica 4:13) Wen, dagidiay addaan panagtalek iti kari ti Dios a mapagungarna dagiti natay nasaysayaat ti kasasaadda ngem dagidiay awanan namnama ti panagungar.b Kasano a kasta?
No agminatayda, agtalinaed a malmaldaang dagidiay awanan namnama iti panagungar. Uray no kunada a patienda ti maysa a kita ti sabali a biag, manmano ti talaga a maliwliwa iti daytoy. Kadagiti adu a sabsabali, ti panagleddaangda ket saan laeng a gapu iti kinapudno a dagiti ing-ingungotenda ti naisina kadakuada gapu ken patay no di ket ti kinapudno a ti isisina dagiti ing-ingungotenda ti manayonen. Gapu ta awan nalawag a pannakaawatda iti panagungar, no itanemdan dagiti ing-ingungoten a minatayda, dayta metten ti patingga ti namnamada; maitunos iti patpatienda, a dida makita manen ida.—Idiligyo ti 1 Corinto 15:12-19, 32.
Nupay kasta, naiduma dagiti pudno a Kristiano. Inlawlawag ni Pablo a ti ipapatay ket kas iti pannaturog—saan laeng a gapu iti kasasaad a kinaawan ti puot a maiyarig iti nargaan a pannaturog no di ket gapu ta mabalin manen ti mariing babaen iti panagungar. (Salmo 13:3; Eclesiastes 9:5, 10) Dayta a namnama a naibasar-Biblia ti nakaigiddiatanna.
No napukaw ti maysa a tao ti ing-ingungotenna ken patay, marikna met ti maysa a Kristiano ti nasaem a rikrikna a kas kadagiti di manamati gapu iti napukaw a pannakikadua, ti di makitan a rupa, ti din pannakangngeg iti ipatpateg a timek. Ti namnama ti panagungar dina bibinegen ti puso. Nupay kasta, makontrol wenno matimbengna ti panagsennaay. Saan, dayta a namnama dina pukawen ti panagladingit, ngem pagbalinenna ti saem a nalaklaka a maaklon.
[Dagiti Footnote]
a Maipapan iti Hebreo a sao a naipaulog kas “agladingit,” kuna ti Theological Wordbook of the Old Testament: “Amin a makarikna iti ladingit ti ipupusay ti maysa a tao ti makipagladingit kadagiti miembro ti pamilia. . . . Ti panaganug-og wenno napigsa a panagsangit ti masansan a kakuykuyog ti panagladingit.” Maipapan iti Hebreo a sao agpaay iti “panagsangit,” ilawlawag ti isu met la a libro: “Nupay dagiti lua ket mainaig iti mata, ti panaganug-og ket mainaig iti timek; dagiti Semita dida agladingit a siuulimek, no di ket sipipigsa. . . . Iti intero a D[aan a] T[ulag] ti panagsangit ket gagangay ken masansan nga ebkas ti nakaro a rikrikna.”
b Dagiti Kristiano idi umuna a siglo a sinuratan ni Pablo ket addaan namnama a panagungar idiay langit a sadiay ti pagserbianda kas kakadua nga agturay ni Kristo. (1 Tesalonica 4:14-17; idiligyo ti Lucas 22:29, 30.) Isu a pinaregta ida ni apostol Pablo nga aglilinniwanliwada iti maysa ken maysa buyogen iti namnama nga iti kaadda ni Kristo mapagungarto dagiti matalek kadakuada a pimmusay ken makikadua ken Kristo ken iti maysa ken maysa. No iti kaaduan kadagiti pimmusay, nupay kasta, isursuro ti Biblia ti namnama a panagungar iti naisubli a naindagaan a paraiso.—Juan 5:28, 29; Apocalipsis 21:1-4.
[Picture Credit Line iti panid 26]
Jean-Baptiste Greuze, detalye manipud iti Le fils puni, Louvre; © Ladawan R.M.N.