Marigrigatan Dagiti Eskuelaan
Pageskuelaen dagiti nagannak ti annakda tapno masursuroda saan laeng a ti agbasa, agsurat, ken agkuenta. Inanamaenda a mangipaay dagiti eskuelaan ti adut’ saklawenna nga edukasion, daydiay mangkabal kadagiti agtutubo a dumakkel a nataengan a mabalin nga ipagpannakkel dagiti nagannak. Ngem masansan a saan a matungpal dagiti inanamada. Apay? Agsipud ta marigrigatan dagiti eskuelaan iti sangalubongan.
ITI adu a pagilian agpegpeggad ti edukasion dagiti ubbing gapu iti panagkurang agpadpada ti kuarta ken dagiti mannursuro. Kas pagarigan, iti intero nga Estados Unidos, ti panagbaba ti ekonomia kadagiti kallabes a tawen ti nangpilit kadagiti dadduma nga eskuelaan a mangsukat iti akkub dagiti ‘daanen a libroda imbes a gumatangda iti baro, baybay-anda nga agtuklap ti maselia ti bubida, ikkatenda dagiti klase ti arte ken dagiti programa ti isport, wenno sagpaminsan a dida mangisuro iti adu nga aldaw,’ kuna ti magasin a Time.
Idiay Africa, saan met nga umdas dagiti alikamen iti edukasion. Sigun iti Daily Times iti Lagos, adda ratio ti pagilian a Nigeria a 1 laeng a mannursuro iti tunggal 70 nga eskuela, “a dakkel ti posibilidadna a maysa iti tunggal tallo a mannursuro ti saan a kualipikado.” Idiay Sud Africa—malaksid pay iti kinakurang ti umdas a mannursuro—mangpadegdeg pay ti nakapuspusek a klase ken ti kinariribuk ti politika iti awagan ti South African Panorama a “ti riribuk kadagiti eskuelaan dagiti nangisit.”
Siempre, ti kaadda iti umdas a kualipikado a mannursuro ken ti kaadda ti umdas nga alikamen ti eskuelaan dina ipanamnama ti balligi iti edukasion. Idiay Austria, kas pagarigan, dandani kakatlo kadagiti agtawen ti 14 ti makuna a di makakuenta iti simple nga aritmetika wenno di makabasa a naimbag. “Nangatngato nga amang ti porsiento dagiti estudiante a makapasá iti matematika, siensia, ken ti opisial a pagsasao ti nasion idiay Alemania, Francia, ken Japan,” ngem idiay Britania, kuna ti The Times iti Londres.
Agreklamo dagiti mannursuro idiay Estados Unidos a nupay nangato ti grado dagiti estudiante kadagiti pannubok, adut’ agtalinaed a di makaisurat iti nasayaat nga estoria, makarisut kadagiti problema ti matematika, wenno makaisagana iti sumario dagiti nasken a punto kadagiti nadumaduma a leksion wenno dokumento. Ngarud, dagiti autoridad ti edukasion iti aglawlaw ti lubong us-usigenda manen a naimbag ti kurikulum ti eskuelaan ken dagiti nausaren a pamay-an tapno maammuanda ti irarang-ay ti eskuela.
Kinaranggas Idiay Eskuelaan
Ipamatmat dagiti report ti nakadkadlaw ken umad-adu a kinaranggas idiay eskuelaan. Idiay Alemania, naibaga iti maysa a kumperensia dagiti mannursuro a 15 porsiento kadagiti ages-eskuela ti “sisasagana a mangranggas—ken 5 porsiento ti di agkedked a mangaramid iti nakaro a kinadamsak, ta kugtaranda ti awan gawayna a tao a natumba iti suelo.”—Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Nakatignay ti kasta unay a pannakaseknan dagiti indibidual a kaso ti nakaro a kinadamsak. Ti panangrames dagiti uppat a barito iti balasitang nga agtawen iti 15 iti kuarto a pagugasan iti high school idiay Paris ti nangtignay kadagiti estudiante nga agdemostrasion a mangdawdawat iti naing-inget a pannakasalaknib idiay eskuelaan. Madanagan dagiti nagannak iti yaadu dagiti basol maigapu iti sekso, panangkusit, ken ti panangpasakit iti rikna. Dagita a pasamak ket saan laeng a mapaspasamak idiay Europa no di ket agbalbalindan a kadawyan iti sangalubongan.
Ipadamag ti Ministri ti Edukasion idiay Japan ti yaadu ti kinaranggas a pakairamanan agpadpada dagiti estudiante ti maikatlo ken maikapat a tawen iti high school. Ti periodiko a The Star iti Sud Africa, iti sidong ti paulo a “Tinengngelen ti Manangpaltog nga Ubbing Dagiti Eskuelaan,” impadisna ti kasasaad dagiti adu a kuarto a pagadalan idiay Soweto iti “Nariribuk a Laud” ti Estados Unidos bayat ti maika-19 a siglo. Uray ti pakasarsaritaan iti Siudad ti Nueva York maipapan iti kinaranggas nakagtengen, sigun iti The Guardian ti Londres, “iti baro a yaadu babaen ti panangyanunsio ti maysa a kompania ti kinatalged kadagiti apurado a pedido kadagiti di malsok ti bala a kawes nga agpaay kadagiti ages-eskuela.”
Sagsagabaen met ti Britania ti saplit ti kinaranggas iti eskuelaan. “Iti napalabas a 10 a tawen,” kuna ti maysa nga opisial ti union dagiti mannursuro, “nakitami ti kumarkaro a pagannayasan a mangusar kadagiti armas. Agus-usar metten ti armas uray dagiti ubbing unay ket saan laeng a dagiti lallaki ti agusar ti armas no di dagiti pay babbai.”
Saan ngarud a pakasdaawan, a sumagmamano a nagannak ikeddengda a pasardengen dagiti annakda nga ageskuela ket isuroda idan idiay pagtaengan.a Dagidiay a makasarak a saan a praktikal ti panangisuro iti ubing iti pagtaengan masansan a madanaganda iti dakes nga epekto ti eskuelaan kadagiti annakda, ket pampanunotenda no kasano a pengdan daytoy. Aniat’ maaramidan dagiti nagannak a mangtulong kadagiti annakda a mangsaranget kadagiti parikut a maipasango kadakuada iti eskuelaan? Ken kasano a makitinnulong dagiti nagannak kadagiti mannursuro a mangipatalged a dagiti ubbing magun-odanda ti kasayaatan iti eskuelaan? Dagiti sumaganad nga artikulo mangitukonda kadagiti sungbat dagitoy a saludsod.
[Footnote]
a Ti artikulo a “Panagadal iti Pagtaengan—Agpaay Aya Kadakayo?” a naipablaak iti Abril 8, 1993, nga Agriingkayo! repasuenna daytoy a pangngeddeng.