Mapagtalkanyo Kadi Dagiti Kari ti Dios?

KANAYON a napudno ti sao ni Jehova a Dios, ti Namarsuatayo. “Insaok,” kinunana. “Aramidekto met.” (Isaias 46:11) Kalpasan nga indauluanna dagiti Israelita a simrek iti Naikari a Daga, nagsurat ti adipen ti Dios a ni Josue: “Awan ti kari a di natungpal kadagiti amin a naimbag a kari nga inaramid ni Jehova iti balay ni Israel; amin natungpalda.”​—Josue 21:45; 23:14.

Manipud kaaldawan ni Josue agingga iti iyaay ti Mesias, natungpalen ti ginasut a padto nga impaltiing ti Dios. Maysa a pagarigan isu idi nadusa ti nangibangon manen iti Jerico a naipadto adu a siglon sakbayna. (Josue 6:26; 1 Ar-ari 16:34) Ti sabali pay isu ti kari, a kasla imposible a matungpal, a makagun-odto iti nawadwad a taraon dagiti mabisbisinan nga umili ti Samaria iti aldaw a sumaruno iti pannakaipadtona. Idiay 2 Ar-ari kapitulo 7, mabasayo no kasano a tinungpal ti Dios dayta a kari.

Itataud ken Pannakatnag Dagiti Pannakabalin ti Lubong

Pinaltiingan ti Dios dagiti mannurat ti Biblia a mangirekord kadagiti detalye maipapan iti itataud ken pannakatnag dagiti pannakabalin ti lubong. Kas pagarigan, inusar ti Dios ni mammadtona nga Isaias a mangipadto iti pannakaparmek ti nabileg a Babilonia dandani 200 a tawen sakbay a mapasamak dayta. Kinapudnona, dagiti Medo, a nakikadua kadagiti Persiano, ti nainaganan iti Biblia a manangparmek. (Isaias 13:17-19) Ngem ti ad-adda pay a nakaskasdaaw, ninaganan ti mammadto ti Dios ni Persiano nga ari Ciro a kas daydiay mangidaulo iti panangparmek, uray di pay naipasngay ni Ciro idi naisurat ti padto! (Isaias 45:1) Ngem adda ad-adu pay.

Impadto met ni mammadto nga Isaias no kasano a maibanag ti panangparmek iti Babilonia. Insuratna a dagiti mangsalaknib a danum ti siudad, ti karayan Eufrates, ‘mamagaan’ ken “dagiti ruruangan [ti Babilonia] saandanto a marikpan.” (Isaias 44:27–45:1) Detalyado a natungpal dagitoy, kas impadamag ni historiador Herodotus.

Bayat a natan-ok pay laeng ti Babilonia, inusar met ti Dios ni mammadtona a Daniel nga agsarita maipapan kadagiti pannakabalin ti lubong a sumaruno kenkuana. Nasirmata ni Daniel ti maysa a simboliko a dua-ti-sarana a karnero a lalaki a nagballigi a nangparmek iti isuamin a sabali nga “atap nga animal.” Awan duadua no asino ti iladawan ti dua-ti-sarana a karnero a lalaki, nagsurat ni Daniel a dayta “iladawanna dagiti ari ti Media ken Persia.” (Daniel 8:1-4, 20) Kinapudnona, kas naipadto, simmaruno a pannakabalin ti lubong ti Medo-Persia idi pinarmekna ti Babilonia idi 539 K.K.P.

Iti daytoy a sirmata manipud iti Dios, sumaganad a nakita ni Daniel ti “maysa a kalding a lalaki nga [adda] sarana a nakadidillaw iti nagbaetan dagiti matana.” Intuloy ni Daniel ti panangdeskribirna: ‘Nakitak nga immay iti asideg ti karnero a lalaki, ket kinabilna ti karnero a lalaki ket binungtolna ti dua a sarana, ket awan ti pannakabalin ti karnero a lalaki a tumakder iti sangona. Ket daydi kalding a lalaki intan-okna ti bagina met laeng iti napalalo; ket idin nga isu napigsa, daydi dakkel a sarana nabungtol, ket iti saadna immay dagiti uppat [a sara].’​—Daniel 8:5-8.

Awan a pulos ti panagduadua iti Sao ti Dios no ania ti kaipapanan amin daytoy. Paliiwenyo ti panangilawlawag: “Ti burangen a kalding a lalaki isu ti ari ti Grecia; ket ti dakkel a sara nga adda kenkuana iti baet dagiti matana isu ti umuna nga ari. Ket no maipapan daydi nabungtol nga iti saadna timmakder dagiti uppat, uppat a pagpagarian tumakderdanto iti nasion ngem saan a mairaman ti pannakabalinna.”​—Daniel 8:21, 22.

Ipakita ti historia a daytoy nga “ari ti Grecia” isu ni Alejandro a Dakkel. Kalpasan ti ipapatayna idi 323 K.K.P., nabingay kamaudiananna ti imperiona kadagiti uppat a heneralna​—da Seleucus I Nicator, Cassander, Ptolemy I, ken Lysimachus. Kas impadto ti Biblia, “iti saadna timmakder dagiti uppat.” Kas naipapdto met, awan kadagitoy ti naaddaan ti pannakabalin a kas ken Alejandro. Kinapudnona, nakaskasdaaw ti kaitungpalan dagita a padto ti Biblia ta naawaganda a “historia a naisurat a nasaksakbay.”

Naikari ti Mesias

Saan laeng nga inkari ti Dios ti Mesias a mangisalakan iti tattao manipud kadagiti epekto ti basol ken ipapatay no di ket nangipaay pay kadagiti pinulpullo a padto a mangilasin iti Daydiay Naikari. Usigenyo laeng ti sumagmamano kadagitoy, padpadto a di mabalin nga inyurnos ni Jesus a matungpal.

Naipadto dayta ginasgasut a tawen sakbayna a Daydiay Naikari maipasngayto idiay Betlehem ket ipasngayto ti maysa a birhen. (Pagdiligenyo ti Mikias 5:2 ken Mateo 2:3-9; Isaias 7:14 ken Mateo 1:22, 23.) Naipadto a maliputanto agpaay iti 30 a kapisi ti pirak. (Zacarias 11:12, 13; Mateo 27:3-5) Naipadto met nga awanto ti mabungtol nga uray maysa a tulangna ken paggiginnasatandanto ti kawesna.​—Pagdiligenyo ti Salmo 34:20 ken Juan 19:36; Salmo 22:18 ken Mateo 27:35.

Ti napatpateg pay isu ti kinapudno ti padto ti Biblia no kaano nga umay ti Mesias. Impadto ti Sao ti Dios: “Manipud iti iruruar ti bilin a mangpabaro ken mangbangon iti Jerusalem agingga iti Mesias a Pangulo, addanto pito a lawasna, ken innem a pulo ket dua a lawas.” (Daniel 9:25) Sigun iti Biblia, naited ti bilin a mangpabaro ken mangbangon kadagiti pader ti Jerusalem idi maika-20 a tawen ti panagturay ni Ari Artaxerxes, nga ipamatmat ti sekular a historia nga idi tawen 455 K.K.P. (Nehemias 2:1-8) Dagitoy nga 69 a lawas dagiti tawen nagpatinggada 483 a tawen kalpasanna (7 x 69 = 483), idi 29 K.P. Dayta a mismo ti tawen a pannakabautisar ken pannakapulot ni Jesus iti nasantuan nga espiritu, kas Mesias, wenno Kristo!

Nakapatpateg ta, padpadaanan dagiti tattao idi kaaldawan ni Jesus nga agparang ti Mesias idi a tiempo, kas kinuna ti Kristiano a historiador a ni Lucas. (Lucas 3:15) Pinaneknekan met da Romano a historiador Tacitus ken Suetonius, Judio a historiador a ni Josephus, ken Judio a pilosopo a ni Philo Judaeus daytoy a panangpadpadaan. Uray pay ni Abba Hillel Silver, iti librona nga A History of Messianic Speculation in Israel, bigbigenna a “padpadaananda ti Mesias idi agarup maudi a kakapat ti umuna a siglo K.P.” Kinunana a ti makagapu iti daytoy, isu “ti nalatak a kronolohia idi a tiempo,” a dadduma iti dayta ti naadaw iti libro ni Daniel.

Gapu iti kasta nga impormasion, saan ngarud a nakaskasdaaw no ipamatmat met ti Biblia no kaano nga agsubli ti Mesias tapno rugianna ti naarian a turayna. Intudo ti pammaneknek ti kronolohia a linaon ti padto ni Daniel ti eksakto a tiempo a panangyawat “ti Kangatuan” iti panangituray ti daga iti “kanunumuan iti sangatauan,” ni Jesu-Kristo. (Daniel 4:17-25; Mateo 11:29) Maysa a tiempo ti “pito a panawen,” wenno pito a naimpadtuan a tawen, ti nadakamat, ket nakuenta daytoy a tiempo a nagpatingga idi tawen 1914.a

Awan Naited a Petsa ti Panungpalan

Nupay kasta, ti tawen 1914 isu laeng ti petsa a pangrugian ti panagturay ni Kristo “iti tengnga dagiti kabusor[na].” (Salmo 110:1, 2; Hebreo 10:12, 13) Ipalgak ti libro ti Biblia nga Apocalipsis nga inton mangrugi ti tiempo ti panagturay ni Kristo idiay langit, itapuaknanto ni Satanas a Diablo ken dagiti anghelna ditoy daga. Sakbay a pukawenna dagitoy a nadangkes nga espiritu a persona, kunaen ti Biblia a pataudendanto ti adu a rigat ditoy daga iti ‘ababa a periodo ti tiempo.’​—Apocalipsis 12:7-12.

Nakapatpateg, saan a nangted ti Biblia iti petsa no kaano nga agpatingga daytoy ‘ababa a periodo ti tiempo’ ken no kaano nga agtignay ni Kristo kas Manangpapatay kadagiti kabusor ti Dios iti Armagedon. (Apocalipsis 16:16; 19:11-21) Kinapudnona, kas naibaga iti immuna nga artikulo, imbaga ni Jesus nga agtultuloy a nakasagana agsipud ta awan ti tao a makaammo ti petsa dayta a pasamak. (Marcos 13:32, 33) No lumbes ti maysa iti kinuna ni Jesus, kas kadagidi immuna a Kristiano idiay Tesalonica ken ti dadduma kalpasanda, addanto ulbod, wenno di umiso, a padpadles.​—2 Tesalonica 2:1, 2.

Masapul a Makorehir ti Panangmatmat

Sakbay ti arinunos ti tawen 1914, pinadpadaananen dagiti adu a Kristiano nga agsubli ni Kristo idi ken tapno ipanna ida idiay langit. Gapuna, iti diskurso a naited idi Setiembre 30, 1914, kinuna ni A. H. Macmillan, maysa nga estudiante ti Biblia: “Nalabit isu daytoyen ti maudi a palawag publiko nga ipaayko agsipud ta mabalin nga agawidkamin [idiay langit] iti mabiit.” Nabatad a nagbiddut ni Macmillan, ngem saan laeng a dayta ti kakaisuna a di natungpal a pinadpadaananna wenno dagiti padana nga Estudiante ti Biblia.

Dagiti Estudiante ti Biblia, a naawagan nanipud 1931 kas dagiti Saksi ni Jehova, pinadpadaananda met a mapasamak iti tawen 1925 ti kaitungpalan dagiti nakaskasdaaw a padto ti Biblia. Impagarupda idi a mangrugin ti naindagaan a panagungar, a mangisubli kadagiti matalek a lallaki idi ugma, kas kada Abraham, David, ken Daniel. Iti nabiit pay, adu a Saksi ti nangipagarup a dagiti pasamak mainaig iti panangrugi ti Milenio a Panagturay ni Kristo mabalin a mangrugi a mapasamak idi 1975. Naibatay ti panagpadpadaanda iti pannakaawat a ti maikapito a milenio ti historia ti tao ket mangrugi idin.

Dagitoy a biddut a panangmatmat dina kaipapanan a biddut dagiti kari ti Dios, nga isut’ nagkamali. Nikaanoman! Dagiti biddut wenno di umiso a kapanunotan, kas kadagiti umuna-siglo a Kristiano, ket gapu iti di panangipangag iti pakdaar ni Jesus a, ‘Dikay ammo ti oras.’ Dagiti biddut a konklusion ket saan a gapu iti malisia wenno di kinamatalek ken Kristo, no di ket gapu iti napasnek a tarigagay a maibanag ti kaitungpalan dagiti kari ti Dios iti panawenda.

Gapuna, inlawlawag ni A. H. Macmillan idi agangay: “Naadalko a masapul nga aklonentayo dagiti kamalitayo ket itultuloytay a sukimaten ti Sao ti Dios a maipaay iti ad-adda a pannakalawlawag. Aniaman a panagbalbaliw ti panangmatmat nga aramidentayo iti pana-panawen, dayta dina balbaliwan ti naparaburan a probision iti subbot ken ti kari ti Dios a biag nga agnanayon.”

Kinapudnona, mapagtalkan dagiti kari ti Dios! Dagiti tattao ti naynay nga agkamali. Gapuna, dagiti pudno a Kristiano agtalinaeddanto nga agur-uray kas panagtulnog iti bilin ni Jesus. Siririingdanto ken sisasagana iti di maliklikan nga iyaay ni Kristo kas Manangpapatay ti Dios. Didanto palubosan dagiti ulbod a padles a mangpakapuy iti panagsiputda ket didan ikankano ti pudno a pakdaar ti panungpalan ti lubong.

Ti ngay ngarud pammati nga agpatingganto daytoy a lubong? Talaga kadi nga adda pammaneknek a mapasamakto dayta iti mabiit, iti panagbiagyo?

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 7]

Naipadto dagiti espesipiko a detalye maipapan iti pannakatnag ti Babilonia

[Dagiti ladawan iti panid 9]

Saan a mabalin nga iyurnos ni Jesus ti pannakatungpal dagiti adu a padto maipapan kenkuana