Ti Kayumanggi a Kullaaw iti Sibay ti Pader ni Hadrian
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! ITI BRITANIA
ADDA naingpis nga angep iti ngatuen ti kaykayo idi nasinga ti kinaulimek ti parbangon babaen iti makaay-ayo a melodia. Kasangsangpet dagiti umak-akar no panawen ti kalgaw idiay makin-amianan nga Inglaterra a manginayon iti kantada kadagidiay kanta ti agindeg sadiay a nangisit a billit ken thrushes.
Sinurotko ti nalumot a waig nga agsikko kadagiti nagmaga a tukok ti karayan a naarkosan kadagiti primrose ken wood violet nga agturong iti pagtaengan ti kayumanggi a kullaaw iti sibay ti Pader ni Hadrian.a Ammok nga agarup maysa a milia iti surong, isut’ adda iti asideg ti lakayen a kayo ti elm, a mangsipsiput iti uppat a piekna. Naimeng ken natalgedda iti lungog ti nagangon a puon ti kayo nga ash.
Ti kullaaw—anian a pagsidsiddaawan ti panamarsua! Maminggasut a daras a nalawlawag pay ti panagkitana iti rabii ngem iti tattao. Uray pay no nalidem ti lawag ti bulan, kabaelan ti kullaaw a tiliwen ti biktimana. Addaan dagiti mata ti tao kadagiti selula a maawagan cones a mangilasin kadagiti kolor ken selula a maawagan rods a mangurnong iti lawag, ngem ti mata ti kullaaw naseksek kadagiti rods a naglaon iti kemikal a maawagan visual purple. Daytoy ti mamagbalin iti kakapuyan a silnag ti lawag a maysa a chemical signal a mangipaay iti tumatayab iti pannakakita iti ladawan, idinto ta dagiti tattao makitada laeng nga adda lawag.
Dagiti kullaaw saan nga agrikus ti matada kadagiti nakaisaadanda a kas ti kaaduan a parsua. Tunggal mata ket permanente a kas iti makinsango a silaw ti kotse. Tapno matimbeng dayta, ti kullaaw—gapu iti nakaskasdaaw a nalap-it a tengngedna—kabaelanna a pagrikusen ti ulona agingga iti 270 degrees tapno makitana ti isuamin a direksion!
Maikuna a manipud iti pagbatayanna a 15 metro iti maysa a kayo, saan la a makita ti kullaaw ti maysa nga utót no di ket mangngegna nga agkarkarayam dayta iti karuotan. Ti nakaskasdaaw a panagdengngegna ket gapu iti pannakadisenio dagiti lapayagna. No matmatanyo ti rupa ti kullaaw, makitayo a napalawlawan dayta iti natibker a nagkurba a dutdot a mangurnong ken mangyallatiw kadagiti allon ti uni kadagiti lapayag, nga ikallatikna ti uni iti kadadakkelan nga eardrum iti lubong dagiti tumatayab. Naisaad a nangatngato bassit ti maysa a lapayag ngem ti sabali, tapno matimud a naimbag ti kullaaw ti uni.
Apaman a nailasinen ti kullaaw ti biktimana—nakitana man wenno nangngegna—siuulimeken a sippayotanna dayta. Naabbongan ti bagi ti kullaaw kadagiti nakalamlamuyot a dutdot a pakalapdan ti isuamin nga uni. Uray pay dagiti dutdot iti payak ket addaan kadagiti nalamuyot a dutdot iti pingirna tapno saan nga agbanerber no agtaytayab. Iti nasipnget a rabii, makigtot no dadduma dagiti agindeg iti away iti rumimat a langa ti kullaaw a sumippayot a nakababbaba iti kalsada. Dida pagaammo a mabalin a rumimat ti kullaaw babaen iti phosphorescence a maigusugos kadagiti dutdotna manipud kadagiti agsilnag a buot nga agtubtubo iti marunrunoten a kayo iti umokda.
Intuloyko ti nagpasurong ket di nagbayag nakagtengakon iti tiritir [ken] nagangon a puon ti kayo. Ti kinabara ti agsapa ti nangparuar iti maysa kadagiti urbon iti pagserkan ti lungog tapno agbilag iti sumirsirip a silnag ti init bayat a sumarútda iti nasamek a bulong iti ngato. Sadiay a nakatugaw, nga agkiremkirem dagiti matana iti sumingsingising a lawag—maysa a nakaay-ayat a buya!
Nakalemmeng iti sangsanga iti ngato, nagbatay ti baketen a kayumanggi a kullaaw a kaduana ti asawana, a mangpalpaliiw iti isuamin a makitana babaen kadagiti agkurkuridemdem a matana. Ammok a siaannad a bantayanna dagiti urbonna agingga a mabaelandan a salakniban ti bagida babaen iti nainkasigudan a sirib nga inted kadakuada ti Naindaklan a Namarsuada.
[Dagiti Footnote]
a Idi baet ti 120 ken 130 K.P., naibangon ti Pader ni Hadrian iti sidong ti pammilin ni Romano nga Emperador Hadrian kas depensa a maibusor kadagiti di naparmek a tribu ti Caledonia iti amianan ti Inglaterra. Daytat’ nayunnat iti 117 kilometro manipud sabangan ti Solway iti laud ti Inglaterra agingga iti wangawangan ti Karayan Tyne iti makindaya a playa.
[Picture Credit Line iti panid 15]
Impaay ti English Heritage