“Ti Panangsapul ti Maysa nga Agtutubo Kadagiti Sungbat

NAGRANIAG ti silnag ti init iti agsapa, a nangsarut iti kakaykayuan nga ayan ti sipaparintumeng a baro a sipapasnek nga agkarkararag. Maburiboran idi ti 14 ti tawenna a ni Joseph iti narelihiosuan a kinariribuk idi tiempona. Agsisina dagiti tradisional nga iglesia. Agkaiwara dagiti kabbaro a sekta. Ania a grupo ti surotanna? Sipaparintumeng nga inyimtuodna iti kararagna: “Asino kadagitoy a dasig ti umiso; wenno, ulbodda kadi amin? No adda asinoman nga umiso kadakuada, ania dayta, ken kasano a maammuak dayta?”

Kasta ti panangiladawan ni Joseph Smith iti naespirituan a kinakawawna idi damo. Isu met la a mariribukan idi. Daytoy ket iti maysa nga away ti makin-amianan a daya ti America idi kattapog ti maika-19 a siglo, maysa a rehion a rinubroban ti narelihiosuan a kinapasnek.a Sigaganat idi a kasapulan ti namnama. Nakain-inaká ti biag ti adu a mannalon a kas iti rigat ti panagaradoda iti nabato a daga. Tangay tartarigagayanda ti nasaysayaat a kasasaad, naallukoyda iti sarsarita maipapan ti naikali a gameng dagiti Indian. Isu a nagsukisokda kadagiti turod, nga awit-awitda dagiti pangsalamangka a bato, lulualo, ken divine rod. Sagudayen dagiti lokal a sariugma daydi nangayed a sibilisasion dagiti Indian a napukaw iti nakaro a dangadang iti maysa a disso idiay New York State.

Rinubroban dagiti nalatak a manangasaba idi a tiempo ti panangpattapatta, a kunkunaenda a dagiti American Indian ket nagtaud manipud iti napukaw a sangapulo a tribu ti Israel. Idi 1823, kas pagarigan, insurat ni Ethan Smith ti libro a View of the Hebrews; or the Tribes of Israel in America.

Dagiti Balitok a Tapi ken Maysa a Propeta

Ni agtutubo a Joseph Smith ket dimmakkel iti daytoy a naruay a kasasaad ti kadawyan a kostumbre ken narelihiosuan a kinaregta. Uray ti pamiliana ket nairaman met iti kinagagar. Insurat ti nanang ni Joseph ti napadasanna a pannakapaimbag, milagro, ken sirmata. Ngem idi isu ken sumagmamano nga annakna ket nagbalin a kameng ti maysa nga iglesia, nagkedked ni Joseph a simmurot. Idi agangay, iti pakasaritaan ti biagna, insuratna maipapan ti kararagna ken ti naawatna a sungbat.

Nadakamat ni Joseph ti maysa a sirmata a sadiay isut’ pinaritan ti Dios a makikappon iti aniaman a sekta agsipud ta isuaminda ket sinsinan. Kalpasanna, maysa nga aldaw ti otonio idi 1823, imbaga ti 17-tawenna a ni Smith iti pamiliana nga impakita kenkuana ti maysa nga anghel nga agnagan Moroni ti maysa a set dagiti kadaanan a balitok a tapi. Uppat a tawen kalpasanna, kinunana a naited kenkuana dagiti tapi ken ti naisangsangayan a pannakabalin manipud Dios a mangipatarus kadakuada, a mangikalikagum iti pannakausar iti espesial a bato a maawagan “bato ti mammadles” ken adda datdatlagna nga anteohos a pirak​—set ti dua a nalamuyot, tallo ti sulina a diamante a naisaad iti sarming. Imballaag ni Smith a kellaat a matay ti sabsabali a makakita kadagiti tapi iti daydi a tiempo.

Ni Smith, a makabasa ngem di makasurat a naimbag, ti nangidiktar iti “pannakaipatarus” dagiti tapi kadagiti sumagmamano nga eskriba. Iti panagtugawna iti likudan ti maysa a kurtina, sinalaysayna ti maysa nga estoria a naikuna nga inurnos ti maysa a Hebreo a tao nga agnagan Mormon. Naisurat dagiti tapi iti “reformed Egyptian” a panagsurat, inlawlawag ni Smith, a sumagmamano laeng a sasao ngem iti Hebreo. Ni Mormon ken ti anakna a ni Moroni ket nailadawan kas karaman kadagiti maudi a nakalasat iti tattao a naawagan Nephite a nasion, napudaw a kapuonan dagiti Hebreo a naikuna nga immakar idiay America idi agarup 600 K.K.P. tapno malasatanda ti pannakadadael ti Jerusalem.

Sigun iti salaysay, nagparang ni Jesus iti daytoy a nasion idiay America kalpasan ti ipapatay ken panagungar ken panangpilina iti 12 a Nephite nga apostol. Ti Lamanites, tattao a Hebreo met ti kapuonanda, ket rebelioso ken mannakigubat isu nga inlunod ida ti Dios babaen ti ingingisit ti kudilda. Ti salaysay ni Mormon ket nangnangruna a nangdeskribir iti madama idi a dangadang dagitoy dua a nasion. Dimmakes dagiti Nephite ket idi agangay tinalipupos ida dagiti Lamanites, nga isudat’ inapo dagiti American Indian.

Sigun ken ni Smith, ti anak ni Mormon, nga itan ket maysa nga espiritu a ni Moroni, ti nangted kenkuana iti rekord ti balitok a tapi ken ti bilin a nangiturong iti pannakaisubli ti iglesia ni Kristo. Di nagbayag, ni Smith ket naaddaanen kadagiti pasurot. Maysa a nabaknang a manamati ti nanggasto iti pannakaipablaak ti manuskrito ni Smith a naawagan The Book of Mormon. Nayimprenta dayta idi primavera ti 1830. Dua lawas kalpasanna, inyanunsio ni Joseph Smith ti opisial a titulona: “Mammadles, Managipatarus, Mammadto, Apostol ni Jesu-Kristo.” Idi Abril 6, 1830, naipasngayen ti Mormon Church, wenno The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.b

Addaan naturay a panaglanglanga ni Smith a nakaallukoyan ti debosion ti adu a komberte. Ngem nangpataud met kadagiti kabusor ti relihionna a naiduma ngem ti kadawyan. Napapanaw ti kabubuangay nga iglesia; nagkamang dagiti miembrona manipud Nueva York a nagpa-Ohio ken kalpasanna idiay Missouri iti panangsapulda iti Baro a Jerusalem. Kas maysa a propeta, inyebkas ni Smith ti nadumaduma a paltiing, nga insawangna ti pagayatan ti Dios iti bambanag manipud donasion a kuarta agingga ti nadiosan a pammilin a maaddaan iti adu nga assawa a babbai. Ti naud-udi a paltiing ti nangnangruna a nakaigapuan ti nakaro a panangidadanes. Tangay naipasangoda iti panagatap ken ibubusor iti sadinoman, nangibaklay dagiti Mormon kadagiti armas a pangsalaknib iti bagbagida.

Pulos a di bimmaaw ti intriga ken riribuk a nangtanda iti nasapa a tawtawen iti biag ni Joseph Smith. Kasta unay ti panagkitakit dagiti ili iti ketegan ti aw-away a nagkamangan dagiti pasurot ni Smith. Di kayat dagitoy nga umili ti sabali a sagrado a libro wenno mangiwaragawag-iti-bagina a mammadto. Kalpasanna, idi 1839, nagdanag ti lokal nga umili ta nangipasdek dagiti Mormon iti narang-ay a kolonia, nga addaan bukodna a kiskisan, paktoria, unibersidad, ken buyot idiay Nauvoo, Illinois. Idi bimtak ti gura, naaresto ni Smith ken naibalud idiay Carthage, Illinois. Sadiay, idi Hunio 27, 1844, maysa a grupo dagiti managderraaw ti nangraut iti pagbaludan sada pinaltogan ken pinapatay.

Tinaginayon ti Iglesia ti Mammadtona

Ti pakasaritaan ket saan nga agpatingga iti pannakakettel ti biag ni Joseph Smith. Ni Brigham Young, presidente ti Council of the Twelve Apostles, isut’ dagus a nangibilin ken nangidaulo iti adu a manamati iti napeggad a biahe nga agturong iti tanap ti Great Salt Lake idiay Utah, a sadiay ti hedkuarter dagiti Mormon ket masarakan agingga ita nga aldaw.c

Nagtultuloy ti iglesia a binuangay ni Joseph Smith a nangallukoy kadagiti komberte, nga addaan, sigun kadagiti gubuayan ti LDS, iti agarup siam a milion a miembro iti sangalubongan. Adayot’ simmaknapan dayta, manipud New York State agingga kadagiti lugar a sabasabali ti umilina a kas iti Italia, ti Pilipinas, Uruguay, ken Zaire. Agpapan pay iti agtultuloy a pannakabusor, rimmang-ay ti nakadkadlaw a Mormon Church. Ngem ti kinapudnona, dayta kadi ti pannakaisubli ti pudno a Kinakristiano nga inur-uray ti tattao nga addaan pammati?

[Dagiti Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 17]

Retrato: Impaay ti Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints/Dictionary of American Portraits/Dover