Makasarakka iti Nasayaat a Paglinglingayan

SAAN a kondenaren ti Biblia ti panagragsak iti panaglinglingay, wenno ibilangna ti panangtagiragsak iti panagaliwaksay a panangsayang iti tiempo. Maisupadi ketdi, kuna ti Eclesiastes 3:4 nga adda “panawen ti panagkatawa” ken “panawen ti panagsala.”a Ti ili ti Dios iti nagkauna nga Israel tinagiragsakda dagiti nadumaduma a kita ti paglinglingayan, agraman ti musika, panagsala, ken ay-ayam. Ni Jesus a mismo timmabuno iti maysa a dakkel a boda ken, iti sabali nga okasion, “maysa a dakkel a padaya ti kasar.” (Lucas 5:29; Juan 2:1, 2) Isu a saan a busoren ti Biblia ti panagragragsak.

Nupay kasta, yantangay nagadu a paglinglingayan itatta ti mangitan-ok iti kababalin a di makaay-ayo iti Dios, rumsua ti saludsod nga, Ania ti aramidenyo tapno masiguradoyo a ti pagalagadanyo nga agpili iti paglinglingayan agtalinaed a nasayaat?

Rumbeng a Napilikayo

Iti panangpili kadagiti paglinglingayanda, tarigagayan dagiti Kristiano ti maiwanwan babaen kadagiti prinsipio ti Biblia. Kas pagarigan, insurat ni salmista David: “Ni Jehova suotenna ti nalinteg agraman ti nadangkes, ngem ti agayat ti kinaranggas guraen ti kararuana.” (Salmo 11:5, NW) Ket insurat ni Pablo kadagiti taga Colosas: “Papatayenyo, ngarud, ti kamkameng ti bagiyo nga adda iti rabaw ti daga no maipapan iti pannakiabig, kinarugit, panaggartem iti sekso, makapasakit a tarigagay, ken kinaagum . . . Iwaksiyo amin ida manipud kadakayo, pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a panagsasao, ken naalas a sasao.”​—Colosas 3:5, 8.

Adu a paglinglingayan a magun-odan itatta ti nabatad a manglabsing iti daytoy a naipaltiing a balakad. ‘Ngem diakto pulos aramiden dagiti bambanag a makitak a nailadawan iti iskrin,’ nalabit kunaen ti dadduma. Mabalin a pudno dayta. Ngem uray no ti paglinglingayanyo dina ipamatmat ti kita ti tao a pagbalinanyonto, nalabit adda ipalgakna maipapan iti kita ti kinataoyo itatta. Kas pagarigan, mabalin nga iparangarangna no nairamankayo kadagidiay “agayat ti kinaranggas” wenno naipamaysa iti ‘pannakiabig, panaggartem iti sekso, kinaagum, ken naalas a sasao’ wenno mairamankayo kadagidiay pudno a ‘manggura iti dakes.’​—Salmo 97:10.

Insurat ni Pablo kadagiti taga Filipos: “Aniaman dagiti bambanag a napudno, aniaman dagiti bambanag a serioso a pakaseknan, aniaman dagiti bambanag a nalinteg, aniaman dagiti bambanag a nadalus, aniaman dagiti bambanag a maay-ayat, aniaman dagiti bambanag a naimbag ti pakasarsaritaanda, aniaman ti adda a naimbag a kababalin ken aniaman ti adda a banag a nadayaw, itultuloyyo nga imutektekan dagitoy a bambanag.”​—Filipos 4:8.

Ngem daytoy kadi a kasuratan kaipapananna a tunggal sine, libro, wenno pabuya ti TV a ti estoriana adda laokna a banag a di nalinteg, nalabit krimen, ket automatiko a dakes? Wenno amin a komedia maipuerada gapu ta dagitoy saanda a “serioso a pakaseknan”? Saan, ta ipakita ti konteksto a saan a salsalaysayen ni Pablo ti paglinglingayan no di ket ti panagem ti puso, a naipamaysa kadagiti bambanag a makaay-ayo ken Jehova. (Salmo 19:14) Nupay kasta, ti kinuna ni Pablo makatulong kadatayo no maipapan iti panangpili iti paglinglingayan. No usarentayo ti prinsipio iti Filipos 4:8, mabalin nga imtuodentayo ti bagitayo, ‘Ti kadi pilpiliek a paglinglingayan pagmennamennaennak kadagiti bambanag a saan a nadalus?’ No kasta, ngarud masapul a mangaramidtayo iti panagbalbaliw.

Iti panangtingiting iti paglinglingayan, nupay kasta, dagiti Kristiano ‘ipakaammoda koma kadagiti isuamin a tattao ti kina-nainkalinteganda.’ (Filipos 4:5) Nabatad nga adda panaglablabes iti paglinglingayan a nalawag a di maitutop kadagiti Kristiano. Malaksid iti dayta, rumbeng a tingitingen a naimbag ti tunggal indibidual ket mangaramid kadagiti pangngeddeng a mangipaay kenkuana iti nadalus a konsiensia iti imatang ti Dios ken iti tao. (1 Corinto 10:31-​33; 1 Pedro 3:21) Di rumbeng nga ukomenyo ti dadduma maipapan kadagiti babassit a bambanag wenno mangikeddeng kadagiti pagayatan laeng a pagalagadan a mangidiktar iti rumbeng nga aramiden ti sabsabali.b​—Roma 14:4; 1 Corinto 4:6.

Ti Paset Dagiti Nagannak

Napateg ti paset dagiti nagannak maipapan iti paglinglingayan. Insurat ni Pablo: “Pudno unay no ti asinoman dina taraonan dagidiay bukodna, ken nangnangruna kadagidiay kameng ti sangakabbalayanna, pinaglikudanna ti pammati ket isu dakdakes ngem ti tao nga awanan pammati.” (1 Timoteo 5:8) Gapuna, obligasion dagiti nagannak nga ipaayan dagiti miembro ti pamiliada saan laeng nga iti namaterialan no di ket iti pay naespirituan ken emosional. Daytoy iramanna ti panangipaay iti nasayaat a paglinglingayan.​—Proverbio 24:27.

No dadduma mabaybay-an daytoy nga aspeto ti biag ti pamilia. “Daksanggasat ta,” kunaen ti maysa a misionero idiay Nigeria, “dadduma a nagannak ibilangda ti panaglinglingay a panangsayang iti tiempo. Kas banagna, dadduma nga annak ti mabaybay-an a bukodda, ket makasarakda kadagiti di umiso a kita ti gagayyem ken ti di umiso a kita ti pagraragsakan.” Dakayo a nagannak, diyo ipalubos a mapasamak daytoy! Siguraduenyo a dagiti annakyo maaddaanda iti nasayaat a paglinglingayan a pudno a mangpasalibukag kadakuada.

Ngem nasken ti panagannad. Saan a rumbeng nga agbalin dagiti Kristiano a kas kadagiti adu itatta a “managayat iti ragragsak imbes a managayat koma iti Dios.” (2 Timoteo 3:1-4) Wen, ti paglinglingayan rumbeng a maikabil iti lugarna. Mangpasalibukag koma​—saan a mangdominar iti biag ti maysa. Isu a dagiti annak agraman dagiti adulto kasapulanda saan laeng a ti umiso a kita ti paglinglingayan no di ket ti pay umiso a kaadu.​—Efeso 5:15, 16.

Tagiragsaken Dagiti Dadduma nga Aramid

Adu a nalatak a paglinglingayan isuroda dagiti tattao nga agbalin a di naganaygay imbes nga aktibo. Kas pagarigan, usigenyo ti telebision. Kuna ti libro a What to Do After You Turn Off the TV: “Gapu iti kasasaadna a mismo [ti telebision] isuronatayo nga agbalin a di naganaygay: Ti panaglinglingay, ken uray pay ti panagsursuro, magun-odantayo nga awan bambannogtayo, ditay agar-aramid.” Siempre, adda met lugar ti di naganaygay a paglinglingayan. Ngem no ibusenna ti adu unay a nawaya a tiempo ti maysa a tao, maikapis kadagiti nakaragragsak a gundaway.

Deskribiren ti autor a ni Jerry Mander, nga agkuna a “maysa a miembro ti kaputotan sakbay ti TV,” dagidi tiempo ti sagpaminsan a panagdukot a nangpaladingit iti kinaubingna: “Napakuyogan dayta iti panagdanag,” kunana. “Talaga a di makaay-ayo dayta, nakaro unay ta idi agangay inkeddengkon ti agtignay​—mangaramid iti maysa a banag. Umawagak iti maysa a gayyem, rummuarak. Mapanak agay-ayam iti bola. Agbasaak. Adda banag nga aramidek. No lagipek ti napalabas, matmatak dayta a tiempo ti panagdukot, nga ‘awan ti maaramid,’ a kas iti awan mamaayna a kasasaad a mangtignay iti kinamanagparnuay.” Itatta, kuna ni Mander, usaren dagiti ubbing ti TV kas nalaka a solusion iti panagdukot. “Pukawen ti TV nga agpadpada ti danag ken ti tignayen dayta a panagparnuay,” kunana pay.

Isu a natakuatan ti adu a dagiti aramid a makasapul iti pannakipaset imbes nga agbuya laeng ket ad-adda a makagunggona ngem ti pagarupenda. Natakuatan ti dadduma a ti napigsa a panagbasa a kadua ti sabsabali ket maysa a gubuayan iti ragsak. Dadduma ti agessem iti panagtokar iti instrumento ti musika wenno panangipinta iti ladawan. Kalpasanna adda dagiti gundaway a mangurnos kadagiti nasayaat a panagtitipon.c (Lucas 14:12-​14) Makagunggona met dagiti paglinglingayan iti ruar. Ipadamag ti maysa a koresponsal ti Agriingkayo! idiay Sweden: “Dadduma a pamilia ti mapan agkampo wenno agkalap wenno ag-ekskursion idiay kabakiran, aglugan iti bilog, agpasiar iti kabambantayan, ken dadduma pay. Maragsakan dagiti agtutubo.”

Ditay koma masdaaw iti kaadda dagiti rinuker nga elemento iti paglinglingayan. Insurat ni apostol Pablo a dagiti tattao iti nasnasion ‘magnada iti kinaawan ti pakagunggonaan dagiti pampanunotda.’ (Efeso 4:17) Ngarud, mainanama laeng nga adu kadagiti ibilangda a makalinglingay penkenda “dagiti aramid ti lasag.” (Galacia 5:19-21) Nupay kasta, mabalin nga agsanay dagiti Kristiano a mangaramid iti nasayaat a pangngeddeng maipapan iti kalidad ken kaadu ti panaglinglingayda. Mabalin met a ti pamilia sangsangkamaysa nga agplano nga aglinglingay ket mabalin pay a padasenda dagiti baro nga aktibidad a makapasalibukag ken makaipaayto kadagiti nakaay-ayat a pakalaglagipan kadagiti umay a tawen. Wen, mabalin a makasarakka iti nasayaat a paglinglingayan!

[Dagiti Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 9]

Mabalin a makagunggona ti nasayaat a paglinglingayan