Adu Unay a Dios, Agingga a Nasarakak Daydiay Pudno
NAIPASNGAYAK idiay Croydon, Inglatera, idi 1921, ti inauna a babai kadagiti tallo a babbai ken dua a lallaki. Idi tallo ti tawenko, nagsakit iti diphtheria ti dadduma kadakami nga agkakabsat. Nayospitalak. Natay ni adingko a Johnnie, ket gapu ta saan a nabuniagan, saan nga impalubos ti Iglesia Anglicano a mapumpon. Nakaunget ni tatang iti daytoy ket kiniddawna iti maysa a klero no mabalinna nga ilualuan inton itanemdan ni Johnnie. Nagkedked.
Kinuna ni nanang a daytoy ti namimpinsan nga immikayan ni tatang iti relihion. Madanagan idi di la ket ta adda dakes a mapasamak kaniak wenno kadagiti kakabsatko isu nga uray di ammo ni tatang, intugotnakami iti simbaan ket pinabuniagannakami. Nagbalin ni tatangko nga aktibo a miembro ti partido Komunista ket pinaregtanakami a mangbasa iti material a mainaig iti dialectical materialism, agraman dagiti libro ni Huxley, Lenin, ken Marx. Saan a pulos a madakamat ti Dios idiay balay malaksid no kunaen ni tatang nga awan Dios.
Idi 1931, idi agarup sangapulon ti tawenko, pasaray magnaak iti lansangan tapno sarungkarak dagiti nagannak ni tatang. Masansan a babbabalawen ti dadduma ni Apongko a lakay, ngem narimat ti nagpipintas nga asul a matana ken kanayon a naragsak. Masansan nga ikkannak iti kendi ken dadduma a babasaen no agawidakon. Kanek ti kendi ngem ibellengko ti babasaen. Diak maawatan idi no apay a negatibo ti panagsasao ti dadduma maipapan kenkuana.
Idi tin-edyerakon, nagbalinak a kameng ti Young Communist League ket idi agangay nagbalinak a sekretaria. Agdiskursoak idi iti munisipio ken agtrabaho iti kalsada babaen ti periodiko a Challenge, babaen ti panangitukonko iti dayta iti asinoman a dumngeg. Kadaydi nga aktibo ti maysa a grupo dagiti Fascista a naawagan iti Blackshirts ken nakarot’ ibubusorda iti Komunismo. Malagipko a no agtakderak idin iti bangketa a mangitukon iti Challenge, asitgandak dagiti miembro ti Blackshirts sadak kasarita, nga awagandak iti Sunshine, ti birngasda kaniak. Naammuan dagiti natataengan a kameng ti nakitimpuyogak a partido Komunista a panggep dagiti Fascista a kabilendak iti knuckle-dusters, isu nga addan impakaduada kaniak.
Naminsan, naammuanmi nga agmartsa dagiti Fascista iti East End ti London (a pagnanaedan idi ti kaaduan a Judio). Naibilin kadakami a salangadenmi ida ken mangitugotkami iti bag a napno iti holen, nga ipatulidmi iti pagnaan dagiti kabalio dagiti polis bayat a warawaraenda dagiti agsumbangir a dasig. Adu ti naaresto iti dayta nga aldaw, ngem naimbag ta saanak a nairaman kadakuada, ta inkeddengko a diak sumurot.
Agbalin a Sensitibo ti Konsiensiak
Iti sabali pay a gundaway, naibilin nga agbitlaak iti maysa a taripnong ti publiko maipapan iti ammok a di agpayso. Nagkedkedak ket nayimtuod ti, “Ania komat’ parikut no la ket ta mayebkastayo ti kapanunotantayo?” Kadaydi a tiempo iti biagko a nangrugin a binuribornak ti konsiensiak, ket rinugiakon nga utoben ti adu a banag.
Naminsan, kabayatan ti nasapa a paset ti kinatin-edyerko, pinaregtanak ni nanang a makimisa, tapno ammok met ti makuna a misa. Malagipko a naibilin a mapanak iti altar nga agkompesar kadagiti basolko. Bayat nga addaak sadiay, nadlawko ti naiburda iti akkub ti altar nga addaan tallo a nagkinnadena a singsing. Dinamagko no ania ti irepresentarda ket naibaga nga irepresentarda ti “Nasantuan a Trinidad—ti Dios Ama, ti Dios Anak, ken ti Dios Espiritu Santo.” Kinunak iti un-unegko, ‘Karkarna daytoy. Patienda ti tallo a dios, ngem kuna ni tatangko nga awan dios uray maysa!’ Idi nagsaludsodak pay, nailawlawag a ti itlog ket addaan iti tallo a paset ngem kinaagpaysuanna daytat’ maymaysa nga itlog. Ngem diak napnek iti dayta. Kalpasanna, naibaga kaniak nga adu unay ti salsaludsodek. Nagawidak ket imbagak ken ni nanang a diak kayaten ti makimisa, ket talaga a diak nakimisan!
Idi bimtak ti Gubat Sangalubongan II, saanakon nga aktibo iti Young Communist League. Nakiasawaak iti maysa a taga Canada nga agserserbi idi iti militaria, ket naaddaankam iti anak. Nabomba ti umuna a balaymi idiay London. Natinnagan iti maysa a V-1 missile ti sanguanan ti balaymi idi nga addakami nga agina iti pagtaenganmi. Napukawmi amin a material a sanikuami. Nagaburankami iti mukumok ngem nagasatkam pay laeng ta naispal ti biagmi. Adda idi ni lakayko idiay Normandy, Francia.
Kadayta a tiempo, malagipko a nakasaritak ti dua a babbai nga inyimtuodko kadakuada, “No adda Dios, apay nga ipalpalubosna amin daytoy a panagsagaba?” Adda nasaoda maipapan ken ni Satanas kas Dios daytoy a lubong. “Ayna,” kinunak iti un-unegko, “sabali manen a dios a diak am-ammo!” Kalpasanna, adda immay nga agtutubo a lalaki. Nagadut’ insaludsodko kenkuana, ngem kinunana nga isut’ mangsapsapul kadagiti karnero saan a kalding. Tangay awan ammok maipapan iti ilustrasion ni Jesus, dinamagko no isut’ ministro wenno agtartaraken iti ayup. Sumagmamano pay a tawen ti naglabas, ket nalpasen ti Gubat Sangalubongan II. Nagawiden ni lakayko kalpasan a naimatanganna ti pannakapapatay iti gubatan ti 95 porsiento iti Saskatoon Light Infantry a pagserserbianna idi. Nagtaengkami iti sabali a balay idiay Croydon.
Adda Dagiti Saksi
Naminsan a Domingo, immay ti dua a Saksi ni Jehova ket nagtimbreda iti ruanganko. Ni lakayko ti nangilukat iti ruangan ket nabayagda a nagsasarita. Nasakit ti nakemna iti amin a relihion gapu iti kinamanaginsisingpet a nasaksianna kabayatan ti gubat. Ti kinapudno a neutral ti takder dagiti Saksi ti nakaallukoyanna. Kinunana kaniak nga inawisna ida nga agsubli tapno pagsasaritaan ti Biblia. Naseknanak unay ket dinamagko ken ni tatangko no aniat’ rumbeng nga aramidek. Kinunana a diak makibibiang ket no ipapilit ni lakayko ti minamauyong a relihionna, nasaysayaat laengen no makidiborsioak.
Inkeddengko a makisangoak iti naminsan a saritaan tapno maammuak no ania dayta. Nagtugawkam amin iti lamisaan, ket kinuna ti Saksi: “Maysa kadagitoy nga aldaw, mabalinyonton nga arakupen ti leon a kas iti panangarakupyo iti aso.” ‘Ayna, mauyongda,’ kinunak iti un-unegko. Diak maipamaysa ti aniaman pay a napagsasaritaan iti daydi a rabii. Kalpasanna, imbagak ken ni lakayko a diak kayat nga agsublida manen. Nagsinnangitkami, sa nagdiskutiranmi nga agdiborsiokamin.
Di nagbayag kalpasan daytoy, adda manen immay a Saksi. Naammuanmi idi agangay nga isu ti manangaywan iti sirkito nga agbisbista iti lokal a kongregasion ket nadamagna ti maipapan kadakami. Malagipko unay isuna. Asul dagiti matana sa nakasingsingpet, ken nakaan-anus. Impalagipna kaniak ni apongko a lakay. Ginuyodko ti listaan ti 32 a saludsod nga insuratko. “Pagsasaritaantay ida a saggaysa,” kinunana, ket kasta nga agpayso ti inaramidmi. Tinulongannak a mangapersiar a tapno maawatak a naimbag ti ibagbaga ti Biblia, rumbeng a basaen ken adalek dayta. Insingasingna nga adda koma regular a sumarungkar kadakami a mangyadal iti Biblia. Immanamongak.
Bayat nga in-inut a naawatak maipapan ti Namarsua kadatayo, ni Jehova a Dios, nakasangitak. Malagipko a napanak iti kuarto sa nagkararagak ken ni Jehova a pakawanennak koma ken tulongannak a mangtarus iti Biblia ken iti pangpanggepna. Nabautisaran ni lakayko, ti barok, ken siak idi 1951. Nakapungtot unay ni tatangko idi naammuanna daytoy ket kinunana a kaykayatna a makitanak laengen a natay ngem ti agbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova.
Panagserbi iti Lugar a Dakdakkel ti Pakasapulan
Inkeddeng ni lakayko ti agsubli idiay Canada, ket idi 1952, immakarkami idiay Vancouver, British Columbia. Di man la namalubos ni tatang, ket pulos a diak nakitan wenno nakasarita pay. Kalpasan ti panaggianmi idiay Vancouver iti sumagmamano a tawen, naipakaammo a mapankami iti lugar a dakdakkel ti pakasapulan, nangnangruna kadagiti lugar a kas iti Quebec, nga ayan idi ni Premier Duplessis a kaasping ni Hitler ti kababalinna kadagiti Saksi ni Jehova.
Idi 1958, inyempakemi amin a gargaretmi iti kotsemi ket napankami iti internasional a kombension idiay New York. Manipud sadiay nagpa-Montreal, Quebec-kami a sadiay naitudingkami iti Pranses a kongregasion sadi Ville de Jacques-Cartier. Adu ti makapainteres a kapadasanmi bayat nga agserserbikami ken ni Jehova idiay Quebec. Naminsan, imbaliktadda ti kotsemi, inubordakami, ken maysa a babai ti sipipigsa a nangipusitsit iti danum kadakami. Napasamak daytoy iti maysa a lugar a naawagan Magog.
Iti sabali pay a gundaway, siak ken ti kaduak ti lumablabas idi iti maysa a simbaan bayat ti panagpipila dagiti tattao a rummuar. Adda nakabigbig kadakami ken nangipukkaw iti: “Témoins de Jéhovah!” (“Dagiti Saksi ni Jehova!”) Kinamatdakami, nga indauluan ti padi, ngem ti bunggoy didakam nakamakam. Namin-adu a naarestokami. Nupay kasta, maragsakanak a nakatulong iti adu a tattao a nangammo maipapan ken ni Jehova, nga adu kadakuada ti aktibo pay laeng nga agserserbi kenkuana.
Idi kattapog ti dekada 1960, ni lakayko ket inyakar ni amona idiay Los Angeles, ket nasurok a 30 a tawen a nagserbikami iti maysa a kongregasion sadiay. Anian a ragsakmi a nangiranud iti kinapudno iti tattao nga immakar idiay Los Angeles manipud amin a paset ti lubong! Naaddaanak iti pribilehio a mangyadal iti tattao a taga Lebanon, Egipto, China, Japan, Francia, ken Italia, no inaganan ti sumagmamano laeng. Malagipko nga adda idi agtutubo a babai a naam-ammok a dina ammo ti agsao iti Ingles uray bassit—naimbag laengen ta ammo ni lakayna. Isu nga inyadalanmi ida ken ni lakayko. Idi agangay, inyadalak nga is-isunan. Inusarko ti Mapapati Coma ti Dios a libro iti Ingles, ket kitaenna dagiti kasuratan iti Insik a Bibliana ken sungbatanna dagiti saludsod iti Insik. Kalpasanna, ibagak dagiti sungbat iti Ingles, ket ulitenna dayta iti Ingles. Idi agangay, limmaing nga agsao iti Ingles, nupay bengngat dayta dagiti Britano. Maragsakanak a mangibaga nga isu ken ni lakayna ti dedikado itan nga ad-adipen ni Jehova.
Nabiit pay nga immakarkami idiay Tucson, Arizona, ken naaddaankami iti kanayonan a pribilehio a makita amin a miembro ti pamiliami a simamatalek nga agserserbi ken ni Jehova, agraman dagiti appokomi iti tumeng, a nakasursuro metten maipapan iti Naindaklan a Namarsua kadatayo, ni Jehova.
Ay wen gayam, maragsakanak a nakadamag kadagiti kakabsat idiay Croydon a ni apongko a lakay nga addaan iti agrimatrimat nga asul a matmata ket maysa kadagiti Saksi ni Jehova.—Kas insalaysay ni Cassie Bright.