Panangsango iti Karit

TI PANNAKARAUT ti moralidad iti sekso nasapa a mangrugi iti panagbiag gapu iti kaadda ti telebision, dagiti libro, magasin, sine, ken musika a mangitampok iti sekso. Maguyugoy dagiti agtutubo a mangtulad iti seksual a kababalin dagiti adulto nupay di natibker ti pakinakemda. Dadduma a nagannak pakaruenda pay ti pannakapilitda a makidenna babaen ti panangipalubosda iti pannaki-date uray ubbingda pay. Ti panangpilit dagiti kapatadan paregtaenna ti panag-date, ket adu nga agtutubo nga adda nobio wenno nobiada saandanton a naannad ket agbalinda nga aktibo iti sekso. “Gagangay unayen . . . iti agtutubo a babai a mangipagarup a di ay-ayaten dagiti nagannakna . . . ti makidenna iti nobiona gapu ta biddut a pagarupenna a maay-ayat ken maipatpateg,” kinuna ni Luther Baker, maysa a propesor a mangad-adal iti pamilia.

Agannayas dagiti agtutubo a mangipagarup a ti kinabaritoda ti maudin a gundawayda nga agragsak imbes nga agsagana a maipaay iti panagbiagda. “Gapu ta marubrobanda iti baro a kapasidadda ken makombinsir dagiti kapatadanda a ti seksual a kinalaing ti pamay-an tapno agbalin a malalaki, adu nga agtutubo ti agbalin a mananggundaway iti sekso” iti kinabaritoda, kinuna ni Propesor Baker. Agarup 30 a tawenen ti naglabas, nagsennaayan ni historiador Arnold Toynbee daytoy a kinagulib a maideldeldel kadagiti agtutubo, ta mamati a naipakitan ti historia a paset ti kinamanagparnuay ti moderno a Laud ti panangitantan iti ‘seksual nga ar-aramid’ dagiti agtutubo tapno maipamaysada ti pananggun-od ti pannakaammo.

Dagiti Nagannak a Naimbag nga Impluensia

Dagiti nagannak a di mangipalubos a paglinglingayan dagiti agtutubo ti panag-date mangipakitada iti pudno a pannakaseknan iti masanguanan a salun-at ken kinaragsak dagiti annakda. Babaen iti panangalagad ti nadalus a moralidad ken panangsalimetmet iti nasayaat a komunikasion, nasayaat ti impluensiada iti biag dagiti annakda. Ipamatmat ti panagsirarak iti seksual a kababalin dagiti agtutubo a “daytoy nga impluensia ibungana ti panangitantan dagiti annak iti seksual nga ar-aramid,” sigun iti Journal of Marriage and the Family.

Dagiti nagannak a mangipasagepsep iti nabileg a disiplina iti bagi ken ti rebbengen kadagiti annakda makagun-odda kadagiti kasayaatan a resulta. “No salimetmetan dagiti agtutubo ken dagiti nagannakda dagiti naimbag a prinsipio a mangipaganetget iti rebbengen, bumassit iti kasta unay ti tsansa nga agpasngay dagiti agtutubo iti bastardo,” kuna ti maysa a panagadal. Daytoy kalikagumanna ti napasnek a pannakiraman iti ar-aramid dagiti ubbing​—a siputan ida kadagiti homework-da; ammuen ti ayanda ken dagiti kakuyogda; mangikeddeng kadagiti realistiko a kalat iti edukasion; ken iraman dagiti naespirituan a prinsipio kadakuada. Dagiti ubbing a dumakkel iti kastoy a nasinged a pannakilangen kadagiti nagannak nasaysayaat ti riknada ken komportable iti seksualidadda.

Ti kinasirib a masarakan iti Biblia ti kasayaatan a balakad para kadagiti nagannak ken annak. Dagiti nagannak idiay Israel nabilinda a mangisuro iti umiso a moral a prinsipio kadagiti annakda. Kiniddaw ni Jehova kadakuada: “Ania a dakkel a nasion ti addaan kadagiti al-alagaden ken linlinteg a ti kinalintegda kas iti amin kadagitoy a linteg nga ikabilko iti sangoyo itoy nga aldaw?” Dagitoy a ‘nalinteg nga al-alagaden’ isurodanto kadagiti annakda buyogen iti kinapasnek ken kinasinged ti pamilia. “Isuromto a siaagawa dagitoy kadagiti annakmo, ket dagitoy ti sasawem kadakuada no situtugawka iti balaymo, ken no magmagnaka iti dalan, ken no agiddaka, ken no bumangonka.” Nabagbagaan dagiti annak: “Salimetmetam dagiti bilbilin ni amam, ket dika baybay-an ti linteg ni inam.” Ti kasta a napasnek, nasinged a komunikasion ken panangisuro ti ama ken ina, dagiti pakaibatayan ti natimbeng a kababalin iti biag ken iti seksualidad, a “mangsaluad” iti agtutubo iti intero a panagbiagna.​—Deuteronomio 4:8; 6:7; Proverbio 6:20, 22.

Dakayo nga agtutubo, apay a dadaelenyo ti masanguananyo babaen ti itutulokyo kadagiti seksual a rugso? Pito a tawen ti kinatin-edyer. Mausar koma dagitoy tapno rumang-ay iti mental, emosional, ken naespirituan ken mangpataud iti natimbeng a kababalin iti seksualidad, a mangisagana iti sumaganad a 50 wenno 60 a tawen a panagbiag. Dakayo a nagannak, ipaspasnekyo ti inted-Dios a rebbengenyo, ket saluadanyo dagiti annakyo iti panagpulkok gapu iti iyakar ti sekso a saksakit ken dagiti di matarigagayan a panagsikog. (Eclesiastes 11:10) Iti inaldaw a panagbiagyo, makita koma dagiti annakyo no kasano a ti ayat ken konsiderasion kadagiti sabsabali ibangonna ti napaut a relasion.

Sibaballigi a Panangsaranget iti Karit

Dikay palubosan ti panaggartem ti kapatadanyo iti sekso a mangballikug iti panangmatmatyo iti biag ket dadaelen ti gundawayyo a maaddaan iti makapnek ken naragsak a masanguanan. Mennamennaenyo dagiti nagadu a pagarigan iti relasion ti tao iti Biblia. Maipasigurado kadakayo a naragsak ken makapnek unay ti biag ken ayat kalpasan dagiti tawen ti kinatin-edyer. No maamiris a naimbag daytoy a kinapudno a maitunos iti pagayatan ti Dios para kadagiti Kristiano a lallaki ken babbai, ngarud naisaaden ti pamuon ti nasinged ken napaut a panagkadua ti dua a tao nga agpimpinnateg.

No usigenyo dagiti pagassawaan iti Biblia a kas kada Jacob ken Raquel, Boaz ken Ruth, ken ti baro a pastor ken ti balasang a Sulamita, makitayo ti seksual a pannakaawis a mainaig iti relasionda. Nupay kasta, bayat a siaannad a basaenyo ti Genesis kapitulo 28 ken 29, ti libro a Ruth, ken ti Canta ni Solomon, madlawyonto nga adda dadduma a napapateg a banag a mangpabaknang kadagita a relasion.a

Awatenyo Dagiti Probision ni Jehova Agpaay iti Biag

Ni Jehova a Namarsua iti puli ti tao, maawatanna ti seksualidad ti tao ken dagiti rikna a nairaman. Siaayat a pinarsuanatayo a kaladladawanna, saan nga addaan kadagiti “nalulok a genes,” no di ket addaantayo iti kapasidad a mangtengngel kadagiti riknatayo a maitunos iti pagayatan ti Dios. “Daytoy ti pagayatan ti Dios, . . . nga adaywanyo ti pannakiabig; a tunggal maysa kadakayo ammona koma no kasano ti panangtagikuana iti bukodna a basehas iti pannakasantipikar ken dayaw, saan nga iti naagum a panaggartem iti sekso a kas met ti adda kadagidiay nasnasion a di makaam-ammo iti Dios; tapno awan kadakayo ti makagteng iti punto a dangranna ken pakibianganna dagiti kalintegan ti kabsatna iti daytoy a banag.”​—1 Tesalonica 4:3-6.

Daytoy ti iparparangarang dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong. Pagraemanda ti nangato a pagalagadan ti Dios para kadagiti Kristiano a lallaki ken babbai. Mamatmatan dagiti lallakayen a kas amma, “ub-ubing a lallaki a kas kakabsat a lallaki, dagiti babbaket a kas inna, dagiti ub-ubing a babbai a kas kakabsat a babbai buyogen ti amin a kinadalus.” (1 Timoteo 5:1, 2) Anian a nagsayaat nga aglawlaw a tagiragsaken dagiti agtutubo a lallaki ken babbai bayat a ragpatenda ti naan-anay a kabaelanda, a di lapdan ti pannakapilit a maki-date ken nasapa a panagasawa wenno dagiti iyakar ti sekso a saksakit! Ti aktibo a Kristiano a pamilia, a pinabileg ti Nakristianuan a kongregasion, ti natalged a pagkamangan iti agmauyong iti sekso a lubong.

No iyaplikarda dagiti prinsipio ti Biblia iti biagda, dagiti Kristiano nga agtutubo saanda nga aggartem iti sekso ken maragsakanda a mangipangag iti pammagbaga a naited iti Sao ti Dios: “Agrag-oka, O agtutubo a lalaki, iti kinaagtutubom, ket paragsakennaka koma ta pusom kadagiti aldaw ti kinaagtutubom, ket magnaka kadagiti daldalan ti pusom ken iti imatang dagita matam; ngem ammuem a gapu amin kadagitoy a bambanag iyegnakanto ti Dios iti pannakaukom. Gapuna ikkatem ti liday ita pusom, ket ikkatem ti kinadakes ita lasagmo; ta ti kinaagtutubo ken panagbannawag ti biag ubbawda.”​—Eclesiastes 11:9, 10.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 10]

Dikay palubosan ti panaggartem iti sekso a mangdadael iti gundawayyo a maaddaan iti makapnek ken naragsak a masanguanan

[Ladawan iti panid 9]

Dagiti agtutubo a makiramraman kadagiti aktibidad ti pamilia saanda unay a sapulen ti seksual a pannakidenna