Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Madaerak ti Nakaro a Panagsaksakitko?

AGTAWEN la idi ni Jason iti 18, ngem kaslattay dinan maragpat amin a kalatna iti biag. Kalatna idi ti agserbi iti amin-tiempo kas Kristiano a ministro, ngem naammuanna nga addaan iti Crohn’s disease​—naut-ot ken mangpakapuy a sakit iti panagibleng. Ita, nupay kasta, sibaballigi a dadaeran ni Jason ti kasasaadna.

Nalabit nakaro met ti sakitmo. Iti napalabas a ruar, inusig ti Agriingkayo! dagiti karit a sarsarangten dagiti agtutubo a kas kenka.a Ita usigentayo no kasano a sibaballigi a madaeram ti kasasaadmo.

Positibo a Panagpampanunot

Ti panangdaer a sibaballigi iti aniaman a sakit iramanna ti positibo a panagpampanunot. Kuna ti Biblia: “Ti espiritu ti tao ibturennanto ti kinakapsutna, ngem iti nadukot nga espiritu siasino ti makaanus?” (Proverbio 18:14) Dagiti dakes, pesimistiko a kapanunotan ken rikrikna ti ad-adda a mangparigat iti panagpaimbag. Napaneknekan ni Jason a pudno daytoy.

Idi damo, masapul a labanan ni Jason dagiti negatibo a rikrikna, kas iti pungtot, a nangpaleddaang unay kenkuana. Aniat’ nakatulong? Ilawlawagna: “Dagiti artikulo iti Pagwanawanan ken Agriingkayo! maipapan iti panagleddaang ti talaga a timmulong kaniak a mangtaginayon iti positibo a kababalin. Ita ikagkagumaak a sarangten ti tunggal aldaw.”b

Nasursuro met ti 17 ti tawenna a ni Carmen a panunoten dagiti positibo a bambanag iti kasasaadna. Nupay agsagsagaba iti sickle-cell anemia, dagiti bendisionna ti pampanunotenna. “Pampanunotek dagiti sabsabali a nakarkaro ti kasasaadda ngem siak ken dida maaramidan dagiti maar-aramidak,” kunana. “Sa agyamanak ken diak ibilang a pimpimanak.”

Kuna ti Proverbio 17:22: “Ti naragsak a puso naimbag nga agas.” Dadduma ti mabalin a mamati a di umiso ti panagkatawa no nakaro ti sakitmo. Ngem ti nasayaat-panggepna a kinaparato ken naragsak a pannakikadua ti mangpasaranta iti panunot ken nayonanna ti tured ti pakinakemmo nga agbiag. Kinapudnona, ti rag-o ket maysa a nadiosan a kalidad, maysa kadagiti bunga ti espiritu ti Dios. (Galacia 5:22) Dayta nga espiritu ti tumulong kenka nga agragsak uray pay no lablabanam ti maysa a sakit.​—Salmo 41:3.

Panangsapul iti Mannakaawat a Doktor

Makatulong unay ti kaadda ti doktor a makaawat kadagiti agtutubo. Masansan a naiduma ti panunot ken rikrikna ti agtutubo ngem dagiti adulto. Sangapulo la ti tawen ni Ashley idi rumbeng nga agpaospital tapno agpaagas gapu iti malignant a tumor iti utek. Siaasi a nakilangen ti doktor ni Ashley kenkuana ken nakisao kadagiti termino a maawatanna. Imbagana kenkuana no kasano a ti sakitna idi ubing pay ti nangabbukay kenkuana nga agbalin a doktor. Siaalumamay ngem silalawag nga imbagana ti naisingasing a panangagas kenkuana, tapno ammona no aniat’ mapasamak.

Kayatmo ken dagiti dadakkelmo ti mangsapul iti doktor a mangraem kenka ken makaawat kadagiti kasapulam. No nainkalintegan a mariknam a dimo kayat ti pannakaagasmo, siwayawaya koma nga iyebkasmo dagiti pakaseknam kadagiti dadakkelmo.

Saluadam ta Salun-atmo!

Rumbeng nga ikagumaam met a saluadam ta salun-atmo. Kas pagarigan, pagreggetam nga adut’ maammuam maipapan iti kasasaadmo. “Ti masirib a tao a mannakaammo degdeganna ti bilegna,” kuna ti maysa a proverbio ti Biblia. (Proverbio 24:5) Ti pannakaammo ti mangikkat iti buteng maipapan iti di-ammo.

Kasta met a ti agtutubo nga adut’ ammona ti ad-adda a maseknan nga agpaagas ken ad-adda a makitunos iti dayta. Kas pagarigan, mabalinna a sursuruen a rumbeng a dina isardeng ti naireseta a panagagas no di pay isingasing ti doktor. Basbasaen ni Carmen, ti nadakamat itay, dagiti libro maipapan iti sickle-cell anemia, a kas iti ar-aramiden dagiti dadakkelna. Ti naammuanda ti timmulong kadakuada a manggun-od iti panagpaagas a makatulong unay ken ni Carmen.

Damagem iti doktormo dagiti espesipiko a saludsod​—saan la a maminsan no kasapulan​—no saanmo a maawatan ti dadduma a banag. Imbes a pagarupem a kayat ti doktor ti dumngeg, ilawlawagmo a sipupudno no ania ti pampanunoten ken rikriknaem. Kas kuna ti Biblia, “no awan ti balakad, dagiti gandat mawasda.”​—Proverbio 15:22.

Adda idi tiempo a talaga a di kayat ni Ashley a pakisaritaan ti sakitna. Ni la nanangna ti kayatna a pakisaritaan iti dayta. Duduada idi dinamag kenkuana ti masirib a social worker: “Iti panagkunam kadi ket nalabit adda inlimedda kenka?” Impudno ni Ashley a kastat’ patienna. Isu nga impakita ti babai ken ni Ashley dagiti medikal a rekordna ket inlawlawagna ida kenkuana. Kiniddawna met a makisarita dagiti doktor a mismo ken ni Ashley, imbes a kadagiti dadakkelna laeng. Idi naipeksana met laengen ti bagina, nagun-odan ni Ashley ti kasapulanna a tulong.

Panangandingay Dagiti Adda iti Aglikmutmo

No agsakit iti nakaro ti asinoman a miembro ti pamilia, pakaseknan dayta ti pamilia, nga agkasapulan iti nagkaykaysa a panagregget. Timmulong ken ni Ashley ti pamiliana ken ti kongregasion Kristiano. Masansan a maipakaammo iti kongregasion nga isut’ adda iti ospital. Regular a sarsarungkaran dagiti miembro iti kongregasion, ket tinulonganda ti pamilia kadagiti trabaho iti balay ken iti pannakaisagana dagiti taraon agingga a nagsublin ti sigud a kasasaad ti pamilia. Dagiti ubbing iti kongregasion simmarungkarda ken ni Ashley idiay ospital idi mabalindan a masarungkaran. Nagimbagan daytoy ni Ashley ken kasta met dagiti agtutubo a gagayyemna.

Ngem sakbay a tumulong dagiti dadduma kenka, masapul a maammuanda a kasapulam dayta. Agpampannuray ni Carmen kadagiti dadakkelna ken dagiti panglakayen iti kongregasion para iti emosional ken naespirituan a panangandingay. Mapangnamnamaanna met dagidiay Kristiano a kapammatianna idiay eskuelaan. “Maseknanda kaniak,” kuna ni Carmen, “ket mariknak a madungdungngoak.”

Mabalin a mangipaay ti eskuelaanyo iti makatulong a medikal ken pinansial a balakad ken mabalin pay a mangitukon iti dadduma a personal a panangandingay. Kas pagarigan, ti maestra ni Ashley ti nangparegta iti klasena a suratan ken sarungkaranda ni Ashley. No di maawatan dagiti mannursurom ti rigat a sarsarangtem, nalabit kasapulan nga ilawlawag a siraraem dagiti dadakkelmo ti kasasaadmo kadagiti autoridad iti eskuelaan.

Usarem a Nainsiriban ti Panunot ken Bagim

No nakaro ti sakitmo, mabalin nga awan aniaman a maaramidam no di ti agpaimbag. No saanka a naan-anay a naidalit, adu ti maaramidam a pagimbagan. Nagkomento ti autor a ni Jill Krementz maipapan iti napaliiwna bayat nga agsirsirarak para iti librona a How It Feels to Fight for Your Life: “Naldaanganak a nangbusbos iti dua tawen nga agpagnapagna kadagiti pasilio ti ospital ken nakakita iti nagadu nga ubbing a nakaperreng ti matmatada iti TV. Kasapulan a paregtaentay dagitoy nga ubbing nga agbasa ketdi. Nagsayaat ti kama iti ospital a lugar a panginsiaran iti utek ti maysa a tao.”

Addaka man iti balay wenno iti ospital, ti pananginsiar iti panunot ti masansan a makatulong kenka tapno umimbagka. Pinadasmo kadin ti agsurat wenno agaramid iti daniw? Ag-drawing wenno agpinta? Ti ngay agadal nga agtokar iti instrumento ti musika no ipalubos ti kasasaadmo? Uray no malapdanka gapu iti salun-atmo, adu ti mabalin nga aramiden. Sigurado a ti kasayaatan nga aramidem ket patanorem ti ugali nga agkararag iti Dios ken agbasa iti Saona, ti Biblia.​—Salmo 63:6.

No ipalubos ti kasasaadmo, ti maitutop a pisikal nga aramid ti tumulong kenka nga agpaimbag. Isu a dagiti pasilidad iti ospital masansan nga addaanda iti programa a physical therapy para kadagiti agtutubo a pasiente. Iti adu a kaso, ti maitutop nga ehersisio saan laeng a mangpapardas iti panagimbag ti bagi no di ket tumulong tapno gumanaygayka.

Dika Sumuksuko!

Agpapan pay iti nakaro a panagsagaba, nagkararag ni Jesus iti Dios, nagtalek Kenkuana, ken impamaysana ti panunotna iti naragsak a masakbayanna imbes nga iti ut-ot idi a sagsagabaenna. (Hebreo 12:2) Nakasursuro kadagiti nasaem a kapadasanna. (Hebreo 4:15, 16; 5:7-9) Inawatna ti tulong ken pammaregta. (Lucas 22:43) Impamaysana ti pagimbagan ti sabsabali imbes a ti bukodna a pakarigatan.​—Lucas 23:39-​43; Juan 19:26, 27.

Nupay nakaro ti sakitmo, mabalinmo met ti agserbi kas inspirasion kadagiti sabsabali. Para iti maysa a report iti eskuelaan, insurat ni Abigail, a manang ni Ashley: “Ti tao a dayawek unay isu ni adingko. Uray no kanayon a mayospital ken masuero ken mamin-adu a maineksionan, nakaisemto pay laeng inton rummuar!”c

Saan nga insuko ni Jason dagiti kalatna, binalbaliwanna la ida. Ita ti kalatna ket agserbi iti lugar a dakdakkel iti pakasapulan kadagiti manangaskasaba iti Pagarian ti Dios. Kas iti kasasaad ni Jason, nalabit saanmo a kabaelan nga aramiden amin a kayatmo. Ti kapatgan a sursuruem ket agbiag sigun iti bukodmo a limitasion, imbes a nalabes ti panangyalikakam iti bagim wenno naliwayka. Agpannurayka ken ni Jehova a mangted kenka iti sirib ken bileg a mangaramid iti amin a kabaelam. (2 Corinto 4:16; Santiago 1:5) Ket laglagipem a dumtengto ti tiempo nga agbalinen daytoy a daga a paraiso, a sadiay “ti agtaeng dinanto kunaen, ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Wen, addanto aldaw a nasalun-atka manen!

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 26]

Dayawen ni Manang Abigail ti kinatured ni Ashley