Aids​—Agtultuloy ti Epidemia

DIMMAKKEL ni Karen idiay makinlaud nga Estados Unidos.a Kas maysa a Saksi ni Jehova, inalagadna ti nangato a moral a kababalin iti intero a kinaagtutubona. Idi 1984, idi agtawen iti 23, nakiasawa ken ni Bill, a dua pay laeng a tawen a Saksi. Naparaburanda iti dua nga annak, maysa a lalaki ken maysa a babai.

Idi 1991, agdindinnungngoda unay, ken kontento ken naragsakda. Idi arinunos dayta a tawen, adda kasla aras a saan nga umim-imbag iti dila ni Bill. Nagpadoktor.

Di nagbayag kalpasanna, karkaraykayen ni Karen ken dagiti ubbing ti bulbulong iti ruar. Nagtugaw ni Bill iti tukad ti beranda ket inayabanna ni Karen nga agtugaw iti abayna. Siniketna ket aglulua nga imbagana nga isut’ ay-ayatenna unay ken kayatna ti agbiag nga agnanayon a makikadua kenkuana. Ngem apay nga aglulua? Pagarupen ti doktor a ni Bill ket naakaran iti HIV, ti virus nga agbalinto nga AIDS.

Narekonoser ti pamilia. Positibo dagiti resulta da Bill ken Karen. Naakaran ni Bill sakbay a nagbalin a Saksi ni Jehova; ket inyakarna ti impeksion ken ni Karen. Negatibo ti resulta dagiti annakda. Iti las-ud ti tallo a tawen natay ni Bill. Kuna ni Karen: “Diak mayebkas ti kaasping ti panangbuya iti guapo idi a lalaki nga ay-ayatem ken panggepmo a kadua nga agbiag nga agnanayon, a nagin-inut a kimmapuy ken nagbalin a nakaraprapis. Nagsangitak iti adu a rabii. Isut’ natay tallo a bulan sakbay ti maikasangapulo a tawen nga anibersario ti panagkasarmi. Isut’ nagsayaat nga ama ken asawa.”

Nupay imbaga ti doktor ken Karen a di agbayag matay a sumaruno iti asawana, isut’ sibibiag pay laeng. Ti impeksion nakagtengen iti umuna a tukad ti AIDS.

Ni Karen ket maysa laeng kadagiti agarup 30 a milion a tattao nga agbibiag itatta nga addaan iti HIV/AIDS, maysa a bilang a dakdakkel ngem ti napagtitipon a populasion ti Australia, Ireland, ken Paraguay. Ipakita dagiti pattapatta nga adda idiay Africa ti 21 a milion kadagitoy a biktima. Sigun iti bilang nga adda iti United Nations, iti kattapog ti maika-21 a siglo, mabalin nga umadu dayta agingga iti 40 a milion. Kuna ti maysa a report ti UN a lab-awan ti sakit dagiti kakaruan nga epidemia iti historia. Kadagiti adulto iti lubong nga aktibo iti sekso nga agedad iti 15 agingga iti 49, 1 iti kada 100 ti naakaranen iti HIV. Kadagitoy, maymaysa laeng iti kada 10 ti makaammo a naakaran. Iti dadduma a paset ti Africa, naakaran ti 25 a porsiento kadagiti adulto.

Nanipud idi nangrugi ti epidemia idi 1981, adda napattapatta a 11.7 a milion a tattao a natay gapu iti AIDS. Mapattapatta nga idi laeng 1997, agarup 2.3 a milion a tattao ti natay. Nupay kasta, adda dagiti baro a pangnamnamaan iti pananglaban iti AIDS. Kabayatan ti napalabas a sumagmamano a tawen, bimmaba ti bilang dagiti kabbaro nga addaan iti AIDS kadagiti nabaknang a nasion. Mainayon pay, dagiti nasamay nga agas mangipanamnamada iti nasaysayaat a salun-at ken at-atiddog a biag.

Kasano a masalaknibam ti bagim iti AIDS? Ania dagiti kabaruan a rinang-ayan iti panangagas ken bakuna? Maparmekto pay kadi ti sakit? Masungbatan dagitoy a saludsod kadagiti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]