Panangtulong Kadagidiay Addaan iti Aids

“GAPU ta Naapektaran iti AIDS, Nasarakan ti Ministro a Napunitanen ti Ruangan” ti paulo ti artikulo iti The New York Times. Insalaysay ti periodiko ti pakasaritaan ti maysa a ministro ti Baptist a ti asawana ken dua nga annakna a lallaki ket naakaran iti virus ti AIDS gapu iti pannakaiyalison ti dara kenkuana idi 1982 (naakaran dagiti ubbing idi addada pay laeng idiay aanakanna). Kalpasanna, isu ken ti pamiliana ti naupayen a tumabuno iti nadumaduma a simbaan ti Baptist gapu iti sakit. Gapu iti pannakaupay, simmardengen a tumabuno ket nagikkaten a ministro ti Baptist.

Mangpataud iti sumagmamano a saludsod ti pannakaupay daytoy a lalaki iti di panangisakit ti iglesiana: Maseknan kadi ti Dios kadagiti agsakit a tattao, agraman dagidiay addaan iti AIDS? Kasanoda a matulongan? Ania dagiti kasapulan a panagannad no mangipaay dagiti Kristiano iti liwliwa kadagidiay addaan iti AIDS?

Ayat ti Dios Agpaay iti Masakit

Ipakita ti Biblia a mangiyebkas ti kasta unay a pannakipagrikna ti Mannakabalin-amin a Dios kadagidiay agsagsagaba. Idi adda ditoy daga, impakita met ni Jesus ti naimpusuan nga asi kadagiti masakit. Ket isut’ inikkan ti Dios ti pannakabalin a mangagas kadagiti tattao iti amin nga an-annayenda, kas isalaysay ti Biblia: “Idin dagiti dadakkel a bunggoy immasidegda kenkuana, a naikuyog kadakuada dagiti tattao a pilay, pawad, bulsek, umel, ken adu a sabsabali pay, ket ngangnganida la ipurruak ida iti sakaananna, ket inagasanna ida.”​—Mateo 15:30.

Siempre, saan a nangted ti Dios iti asinoman ditoy daga iti pannakabalin a mangagas babaen iti milagro kadagiti tattao a kas ti inaramid ni Jesus. Ngem ipakita ti padto ti Biblia nga iti mabiiten, idiay baro a lubong ti Dios, “awan agnaed nga agkunanto: ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Ikari ti Biblia: “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot.” (Apocalipsis 21:4) Gaput’ dakkel nga ayatna kadagiti tao, insagana ti Dios ti maysa nga agnanayon a remedio agpaay kadagiti amin nga an-annayen, agraman iti AIDS.

Kuna ti Salmo 22:24 maipapan iti Dios: “Isu saanna nga inumsi wenno kinarurod ti panagsagaba ti malmaldaang; ket dina met inlinged ti rupana kenkuana, ket no umararaw kenkuana agpaay iti tulong denggenna.” Sidadaan ti Dios a mangayat kadagidiay sipapasnek nga agpatulong kenkuana.

Asino ti Maakaran iti Virus ti AIDS?

Ti AIDS ket sakit a kangrunaanna a gapu iti estilo ti panagbiag. Umanamong ti adu a naakaran a tattao no anagenda ti napalabasda nga idilig iti Salmo 107:17, a kunana: “Dagiti maag gapu iti salungasingda ken gapu iti biddutda, pagsakitendanto ti bagbagida kamaudiananna.”

No ilaksid ti maysa a tao dagiti pagalagadan ti Biblia ket makidenna iti ruar ti urnos ti Dios iti panagasawa, ngarud, dakkel ti posibilidadna a maakaran iti AIDS wenno maakaranna dagiti dadduma. Kasta met a no pagbibinnulodan dagiti tattao ti dagum nga inusar dagiti dadduma a mangitudok iti droga iti uratda, maakaranda iti AIDS ket maiyakarda met ti virus kadagiti dadduma. Mainayon pay, adut’ maakaran iti AIDS babaen iti panangyalison iti dara a naggapu kadagiti naakaranen a nagidonar.

Nupay kasta, nakalkaldaang ta nagadu nga inosente a tattao ti maakaran iti virus ti AIDS, ken iti sumagmamano a pamay-an. Kas pangarigan, adu a matalek nga assawa, nupay dida basol a mismo, ti nakaala iti AIDS gapu iti pannakidenna iti naakaran nga asawada. Kasta met, nangnangruna iti dadduma a lugar, maysa a nakaam-amak a porsiento dagiti ubbing ti makaala iti virus ti AIDS manipud kadagiti naakaran nga inna, a mamagbalin iti kappasngay nga ubing nga addaan ti AIDS a maysa kadagiti nakalkaldaang unay a biktima. Kasta met, dagiti kamkameng ti medisina ken dadduma pay ti aksidente a naalada ti sakit idi tamtamingenda dagiti namulitan a dara.

Iti aniaman a pamay-an a maakaran ti maysa ti AIDS, nalawag iti Kasuratan a saan a mapabasol ti Dios iti pannakaiyakar daytoy a makapapatay a sakit. Nupay itatta, ti kaaduan kadagidiay naakaran iti AIDS ti personal a mapabasol iti panagsakitda iti AIDS ken naakaranda dagiti dadduma babaen iti kababalinda a di maitunos iti pagalagadan ti Biblia, agbalbaliwen dagiti porsiento, a mangiparangarang iti ad-adu nga inosente a biktima, kas kadagiti maladaga ken dagiti matalek nga assawa.

Kunaen ti World Health Organization a masansan a maak-akaran dagiti babbai iti intero a lubong iti virus ti AIDS a kas kadagiti lallaki ket inton tawen 2000, kaaduan kadagiti baro a maakaran isunto dagiti babbai. Kunaen dagiti mangay-aywan iti salun-at idiay Africa a 80 porsiento kadagiti agsakit ti AIDS sadiay “ti iyakar dagiti agdenna a lallaki ken babbai, ket dandani amin a dadduma ti iyakar ti ina iti anakna bayat ti panagsikog wenno panagpasngayna.”

Nupay kasta, nupay busoren ti Dios ti aniaman a pananglabsing kadagiti lintegna, agraman ti pananglabsing nga agbanag iti kasta a panagsagaba, isut’ dagus a mangipaay iti asi kadagiti amin nga agsagsagaba iti kasta. Uray pay dagidiay a naakaran iti AIDS babaen iti dakes nga aramid ti magunggonaan manipud iti asi ti Dios babaen iti panagbabawi ken panagsardengen nga agaramid iti dakes.​—Isaias 1:18; 1 Corinto 6:9-11.

Aniat’ Naammuanen Itatta

Ti AIDS ket maysa a sangalubongan a parikut ti salun-at. Nupay ipanamnama dagiti sientista kadagiti tattao a ti “HIV ket virus a narigat a maiyakar,” saan unay a makaliwliwa dayta iti minilion nga addaanen iti dayta ken dagiti di mabilang a minilion a maakaranto iti dayta kadagiti umay a tawen. Ipakita ti kinapudno a daytat’ agsaksaknapen iti intero a daga.

Babaen ti pananggupgop kadagiti gagangay a pamay-an iti pannakaiyakar, kunaen ti maysa a publikasion: “Dandani amin a mikrobio ti HIV ket maiyakar babaen iti panagdenna wenno pannakaidekket iti namulitan a dara.” No panunoten ti komento ti kaaduan nga adda iti tay-ak ti medisina, kuna ti maysa a report: “Tapno maakaran, masapul nga adda maipauneg a pluido iti bagi (dandani kanayon a dara wenno semilia) manipud iti naakaranen a tao a maipastrek iti di pay naakaran a bagi ti tao.”

Nupay kasta, dagiti sasao a “dandani amin” ken “dandani kanayon” bigbigenda a mabalin nga adda mailaksid. Gapuna, nupay naammuanen itatta dagiti adda iti tay-ak ti medisina, iti bassit laeng a porsiento dagiti agsakit [iti dayta], ti kaaduan a pamay-an ti pannakaiyakar ti AIDS, mabalin a di pay naammuan ti pamay-an ti pannakaala iti virus. Gapuna, masapul pay laeng ti panagannad.

Kasanonto ti Panagtignayyo?

Ag-12 milion agingga iti 14 milion a tattao iti aglawlaw ti lubong ti naakaranen iti virus ti AIDS. Ket napattapatta nga adu pay a milion ti maakaranto sakbay a dumteng ti tawen 2000. Gapuna, mabalin, wenno di agbayag, a maysakayton kadagidiay agsakit iti daytoy. Kas pangarigan, iti aniaman a dakkel a siudad, inaldaw a mapasamak ti gagangay a pannakilangen kadagita a tattao kadagiti pagtrabahuan, restaurant, teatro, pagay-ayaman, bus, subway, eroplano, ken tren, agraman ti pannakipulapol iti dadduma a lugar.

Gapuna, umad-adu met ti gundaway dagiti Kristiano a makaam-ammo, ken matignay a tumulong kadagiti agsagsagaba iti AIDS a mayat nga agadal iti Biblia, tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong, ken rumang-ay agingga nga agdedikardan iti Dios. Kasano ngarud ti rumbeng a panagtignay dagiti Kristiano kadagitoy a pakasapulan dagiti biktima ti AIDS? Adda kadi praktikal a panagannad a pakagunggonaan ti agsagsagaba ken dagidiay adda iti kongregasion Kristiano?

Sigun iti agdama a kapanunotan, ti gagangay a pannakilangen dina iyakar ti AIDS. Gapuna kasla nainkalintegan a saan a masapul nga agamak unay ti maysa a makipulapol kadagiti tattao nga addaan iti AIDS. Ket yantangay kimmapuy unayen ti resistensiada, masapul nga agannadtayo tapno ditay maakaran iti gagangay a mikrobio nga adda kadakuada. Mabalin a nakaron ti panangdangran dagita a gagangay a sakit iti bagida.

Gapu iti mamagpeggad iti biag a kasasaad ti AIDS, nainsiriban a laglagipen dagiti nainkalintegan a panagannad no awatentayo ti maysa nga agsagsagaba iti AIDS a pakilangenantayo wenno [pakilangenan] ti kongregasion Kristiano. Umuna, nupay no awan ti pangkaaduan nga anunsio, nalabit kayattayo nga ipakaammo ti kasasaad iti maysa a panglakayen ti kongregasion tapno isut’ nakasagananto a mangipaay iti naasi ken maitutop a sungbat iti asinoman a mabalin nga agdamag iti dayta a banag.

Yantangay maiyakar ti virus babaen iti dara ti naakaranen a tao, nalabit nainkalintegan nga iyugali dagiti kongregasion ti maawagan dagiti sapasap a panagannad no agdalus kadagiti kasilias ken dagiti naipakbo, nangnangruna no nairaman ti dara iti naipakbo. “Dagiti sapasap a panagannad” ti termino nga inusar ti medisina a mangdeskribir kadagiti pagalagadan nga amin a dara ti asinoman a tao ket maibilang a namulitan ken mabalin a napeggad ket ngarud mataming iti espesipiko a pamay-an. Agsipud ta ti Kingdom Hall ket maysa a pangpubliko a pasilidad, nalabit nainsiriban nga adda a kanayon dagiti suplay a pagdalus agraman ti kahon ti guantes a Latex wenno vinyl a mausar iti umiso a panangaywan ken panangdalus no adda maipakbo. Kaaduanna a ti naglaok a 10 a porsiento a bleach (Clorox) ken 90 porsiento a danum ti mairekomendar a pagdalus iti naitedted a dara.

Iti amin a pannakilangentayo kadagiti dadduma, agraman kadagiti agsakit iti AIDS, mabilin dagiti Kristiano a mangsurot iti ulidan ni Jesus. Ti panangngaasina kadagidiay masaksakit, ngem napasnek ti tarigagayda a mangay-ayo iti Dios, ket nasayaat a tuladentayo. (Idiligyo ti Mateo 9:35-38; Marcos 1:40, 41.) Nupay kasta, yantangay awan ti agdama nga agas agpaay iti AIDS, maitutop ti nainkalintegan a panagannad ti maysa a Kristiano bayat a mangipaay iti naasi a tulong kadagidiay nga agsagsagaba iti dayta.​—Proverbio 14:15.

Makatulong Met Dagiti Biktima ti AIDS

Mabigbig ti masirib nga agsagsagaba iti AIDS a sensitibo dagiti dadduma iti daytoy a sakit. Ngarud, gapu iti panagraem kadagiti rikna dagidiay nga agtarigagay a tumulong, nasaysayaat no ti biktima ti AIDS ti umuna a di mangipakita iti napanayag a panangipateg kas iti panangarakup ken panangbisong. Uray pay no dagita a tignay ket bassit laeng wenno awan pay ketdi ti posibilidad a mangiyakar iti sakit, ipakita ti panangmedmedna nga adda konsiderasion ti biktima kadagiti sabsabali, a manggutugot met iti umasping a konsiderasion.a

Gapu ta mabigbigna nga adu ti agamak iti di pay naammuan, saan ngarud nga agbalin a naarsagid ti tao nga addaan iti AIDS no isut’ di maawis a dagus kadagiti pribado a pagtaengan wenno no kasla lapdan ti maysa a nagannak ti maysa nga ubing a makilangen kenkuana. Ket no ti maysa a Panagadal iti Libro ti Kongregasion ket maar-aramid idiay Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova, mabalin a nainsiriban para iti maysa nga addaan AIDS a pilienna ti tumabuno sadiay, imbes nga iti pribado a pagtaengan, malaksid no isut’ nakisaritan iti bumalay.

Rumbeng a naannad met dagiti addaan iti AIDS a maseknanda iti sabsabali no, kas pangarigan, aguyekda a mapakuyogan iti plema ken naammuan nga agsarutda. Tarigagayanda koma nga iyaplikar dagiti pagalagadan ti komunidad maipapan iti salun-at iti daytoy a kasasaad no maipapan kadagiti pamay-an ti pannakaiputong.

Maysa pay a kasasaad a mabalin a maakaran ti di mangipagpagarup a tao isut’ pannakiasawa iti maysa a dina pagaammo nga addaan iti virus ti AIDS. Nangnangruna a nasken ti panagannad kadagita a kasasaad no ti maysa wenno agpada dagiti agpanggep a mangasawa ket nalulok idi ti panagbiagda wenno nagusarda kadagiti dagum a pangabuso iti droga sakbay ti pannakagun-odda iti umiso a pannakaammo iti Sao ti Dios. Yantangay umad-adu a tattao ti saan pay a madlaw a naakaran iti HIV (kaipapananna nga awan pay dagiti makita a sintoma), umiso ngarud no kalikaguman ti maysa nga indibidual wenno dagiti maseknan a nagannak ti pannakasukimat ti dara agpaay iti kaadda ti AIDS iti mainanama nga asawa sakbay ti panagtulag wenno panagkasarda. Gapu iti makadangran, makapapatay a kasasaad daytoy a sakit, rumbeng a saan a masaktan ti mainanama nga asawa no maaramid ti kasta a kalikagum.

No napaneknekan iti panangsukimat nga adda HIV-na, saan nga umiso a piliten ti naakaran a pareha ti mainanama nga asawana a mangituloy iti panaginnarem wenno iti tulagan no tarigagayanen ti mainanama nga asawa a gupden ti relasion. Ket nainsiriban para iti asinoman a nagbiag iti ad-adda a maakaran nga estilo ti panagbiag, a nalulok wenno nagusar iti droga a naitudok iti urat, a siboboluntario nga agpasukimat sakbay a rugianna ti agarem. Iti kastoy a pamay-an, maliklikan ti pannakasair.

Gapuna, kas Kristiano, tarigagayantay ti mangngaasi ken saan a mangliklik kadagiti tattao nga addaan iti AIDS, ngem, bigbigentayo, nga agduduma ti rikna dagiti indibidual maipapan iti daytoy narikut a tema. (Galacia 6:5) No maipapan iti sakit a kas iti AIDS, saan a maammuan ti isuamin, gapuna mabalin a medio agkedked dagiti adu a mangtaming kadagiti nairaman nga isyu. Ti natimbeng a panangmatmat iti banag isu koma ti panangitultuloy a mangawat kadagiti biktima iti AIDS iti kongregasion Kristiano ken mangipakita iti ayat ken kinabara kadakuada, ket maigiddan iti dayta, mangalatayo iti nainkalintegan a panagannad a mangsalaknib iti bagitayo ken ti pamiliatayo manipud iti sakit.

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 13]

Naasianak Kenkuana

Naminsan idi nangasabaak iti kalsada, inasitgak ti maysa nga agtutubo a babai nga ag-20 ti tawenna. Nakalidliday dagiti dadakkel a kolor-kape a matana. Idi padasek ti makisarita kenkuana maipapan iti Pagarian ti Dios, intukonko ti maysa kadagiti tract nga iggemko. Di nagkedked a pinilina ti Liwliwa kadagiti Malmaldaang. Miningminganna ti tract ket kalpasanna kinitanak ket kinunana iti napasnek a timek: “Nabiit pay a natay ti kabsatko a babai gapu iti AIDS.” Sakbay a maiyebkasko ti pannakipagriknak, kinunana: “Matayakto metten iti AIDS, ket adda dua a babassit nga annakko.”

Naasianak kenkuana, ket imbasak kenkuana manipud iti Biblia ti masanguanan nga inkari ti Dios iti sangatauan. Kinunana: “Apay koma a maseknan ti Dios kaniak ita idinto ta diak pulos naseknan kenkuana?” Imbagak kenkuana a manipud iti panagadal iti Biblia, maawatannanto nga awaten ti Dios ti isuamin a sipapasnek nga agbabawi ken agtalek kenkuana ken iti daton a subbot ti Anakna. Isut’ simmungbat: “Ammok no siasinoka. Naggapuka iti Kingdom Hall iti daytoy a kalsada​—ngem ti kadi maysa a tao a kas kaniak mabalin a maawat iti Kingdom Hall-yo?” Impanamnamak kenkuana a mabalin.

Idi intuloynan ti nagna, a petpetpetanna ti libro a Ti Biblia​—Saot’ Dios wenno iti Tao? ken ti tract, kinunak iti un-unegko, ‘Sapay koma ta isut’ makasarak iti liwliwa a ti Dios laeng ti makaipaay.’