Doble-Bista—Siasino ti Kaunaan a Naaddaan iti Kasta?

Doble-Bista—Siasino ti Kaunaan a Naaddaan iti Kasta?

Dua a siglon ti napalabas idi gimmatang ni Benjamin Franklin iti dua nga anteohos. Para iti adayo a panagkita ti maysa ket para iti asideg met ti sabali, sa horizontal a ginuduana ti tunggal maysa. Kalpasanna, iti dayta met la a kaha ti anteohos, imbaskagna ti makinngato a kagudua ti lens a para adayo iti ngatuen ti makimbaba a kagudua ti lens a para asideg, ket idin a timmaud ti kaunaan a doble-bista!

Itatta, gapu iti narang-ay a teknolohia, mabalinen ti agaramid iti doble-bista manipud iti sangapedaso a sarming, nga addaan iti kurba ti nadumaduma a grado dagiti makinngato ken makimbaba a paset. Ket adda payen doble-bista a contact lens. Ngem ammoyo kadi a nabayagen sakbay pay ti panangpataud ti optical science kadagiti doble-bista nga us-usarenen ti maysa a di masinunuo a lames ‘ti kabaruan a modelo’ ti maysat’ lens-na a doble-bista?

Masarakanyo daytoy sangapie a kaasping-minnow a lames, nga awagan dagiti sientipiko nga Anableps, kadagiti karayan ti makin-abagatan a Mexico agingga iti makin-amianan a paset ti Abagatan nga America. Manipud ipus agingga iti asang, saan a mailasin ti kortena, ngem iti ngatuen ti asang, daytat’ makapasiddaaw.

No damo a makita, kas man la uppat ti mata dagitoy a lames—maysa a paris ti tumangtangad ken maysa a paris ti tumantannawag—isu nga awagan ida dagiti tattao a lames nga uppat ti matada. Ngem mangallilaw laeng dayta iti panagkita. Adda dua a dadakkel a nagtimbukel a matada, ngem tunggal mata ket horizontal a nagudua babaen iti kulapot a kudil. Tangay aglangoy dagitoy a lames iti rabaw ti danum, dagiti makinngato a kagudua ti matada ket kaasping dagiti periskopio a nakatud-aw iti danum a mangsuksukimat iti langit, idinto ta nakararem iti danum ti makimbaba a paset a mangkitkita iti uneg ti danum. Iti kastoy a pamay-an, agbirok ti uppat matana a lames iti taraonna iti uneg [ti danum] ken kasta met a siputanna—wenno, kinaagpaysona, siputanna dagiti mabisin a tumatayab iti danum.

Nupay kasta, tapno makitana ti uneg ti danum, kasapulan ti lames dagiti napuspuskol a lens ngem ti pangkitana iti tangatang. Kasano a masolbar dayta a parikut? Doble-bista! Kada mata ket addaan iti sangapedaso, sukog itlog a lens a napuspuskol ti makimbaba a pasetna ngem ti makinngato. Isu a makitana ti aniaman nga adda iti uneg ti danum babaen ti napuspuskol a paset ti lens, ngem ti naing-ingpis a makinngato a paset sukimatenna ti tangatang.

Nupay kasta, nalawag laeng ti dua katuon a pagkita ti lames no kanayon a dalusanda dagiti lens-da. Kasanoda a dalusan dagiti lens-da? No agmagan dagiti lens, bumatok laeng ti lames sa rumkuas a nadalus manen ti doble-bistana. Talaga nga iparangarang dagidiay a nasileng a lens ti kinasirib ti Namarsua kadakuada!

[Picture Credit Lines iti panid 31]

Impinta ni Charles Willson Peale/Dictionary of American Portraits/Dover