Ti “Naindaklan a Sagut” ni Joachim Barrande

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY CZECH REPUBLIC

“SAAN laeng a naindaklan a sagut dayta, dayta pay ti katan-okan a pammadayaw a naipaay iti nasion a Czech!” Kasta ti panangdeskribir ti maysa a periodista iti impatawid ti nagdindinamag a paleontologo idi maika-19 a siglo a ni Joachim Barrande iti Czech National Museum. Ti “naindaklan a sagut” ni Barrande kadagiti umili a Czech ket buklen ti napateg a koleksion ti nasurok a 1,200 a kahon a napno iti fossil nga inurnong, inadal, ken klinasipikarna iti adu a dekada. Nupay nalabit saanka unay a magagaran iti koleksion dagiti kadaanan a fossil, napatpateg nga amang kadagiti paleontologo ti sagut ni Barrande ngem iti gameng!

Ti paleontologo ket maysa a sientista a mangus-usar iti tedtedda ti fossil tapno maadalna ti biag iti napalabas a geolohiko a panawen. Kabarbaro pay la a siensia ti paleontolohia. Kabayatan ti Edad Media, naibilang dagiti fossil kas “ang-angaw ti nakaparsuaan” wenno naipagarup a tedda dagiti dragon. Ngem idi maika-18 a siglo, dagiti tattao iti nangatngato a kagimongan ket nangrugi nga aginteres iti panagurnong kadagiti fossil. Iti adu a pagilian, nangrugi metten nga aginteres dagiti sientista iti panangadal kadagiti fossil. Maysa kadakuada ni Joachim Barrande. Ania ti ammotayo maipapan ken Barrande, ket aniat’ naitulongna iti tay-ak ti paleontolohia? Tangay kapatadan ni Charles Darwin, ania dagiti kapanunotan ni Barrande maipapan iti ebolusion a teoria ni Darwin?

Binalbaliwan ni Barrande ti Karerana

Naipasngay ni Joachim Barrande idi 1799 idiay Saugues, maysa a bassit nga ili idiay makin-abagatan a Francia. Nagadal iti inhenieria idiay Paris ket eksperto iti panagaramid iti kalsada ken rangtay. Maigiddato, nagadal met iti natural science. Di nagbayag, bimmatad a nalaing iti dayta a tay-ak. Kalpasan ti panagturpos ni Barrande, impakatna ti kinainhenierona, ngem idi nadlaw ti naarian a pamilia ti Francia ti laingna, naawis a mangisuro iti apoko ni King Charles X. Ti isurona​—natural science. Idi 1830, gapu iti iyaalsa idiay Francia, naidestiero ti naarian a pamilia ken idi agangay napanda idiay Bohemia. Nakikadua ni Barrande kadakuada sadiay. Idiay Prague a kabesera ti Bohemia nga intuloy manen ni Barrande ti kinainhenierona.

Kas eksperto iti panagaramid iti kalsada ken rangtay, natudingan ni Barrande nga agsurbey kadagiti ili iti deppaar ti Prague agpaay iti plano a riles ti bagon a guyoden ti kabalio. Bayat nga agtartrabaho, nadlaw ni Barrande nga adu ti fossil iti lugar. Idi inusigna a naimbag, nasdaaw a nakatakuat kadagiti nakaskasdaaw a pagaspingan dagiti stratum a masarakan idiay Bohemia ken dagiti stratum idiay Britania. Tangay nariing manen ti interesna iti natural science, namimpinsan nga insardeng ni Barrande ti kinainhenierona ket impamaysana ti biagna iti panagadal iti paleontolohia ken geolohia iti simmaganad nga 44 a tawen.

Ti nabaknang iti fossil nga ili ti sentral Bohemia ti arig siled a nagadalan ni Barrande. Inaldaw a nakatakuat iti baro, naisalsalumina ti kinapintas ken klasena a banag. Idi 1846, nakasaganan a mangipablaak kadagiti damo a resulta ti panagsirarakna. Iti daytoy a gapuanan, dineskribir ken klinasipikarna dagiti baro a kita ti trilobite, nga agnanaed idi iti tukok ti baybay.

Intultuloy ni Barrande ti nagurnong ken nagadal kadagiti fossil. Kalpasanna, idi 1852, impablaakna ti immuna a tomo ti salaysay a napauluan The Silurian System of Central Bohemia.a Dagiti trilobite ti sinalaysay ti Tomo I. Sinaruno daytoy ti adu a tomo a naipamaysa kadagiti crustacean, chondrichthyes, cephalopod, lamellibranch, ken dadduma pay a nagbalin a fossil nga organismo. Kabayatan ti panagbiagna, nangipablaak iti 22 a tomo a nangdeskribiranna iti nasurok a 3,500 a kita ti fossil. Ti gapuananna ket maysa kadagiti kaaduan a salaysay iti tay-ak ti paleontolohia.

Metikuloso ken Disiplinado

Naiduma dagiti pamay-an ni Barrande kadagiti dadduma a managsirarak. Iti trabahona kas naturalista, impakatna ti disiplina ti kinainhenierona. Kas maysa a diseniador, dina impalubos dagiti di umiso a kalkulasion wenno drawing. Kas maysa a paleontologo, inkagumaanna nga ineksakto dagiti drawing-na no mabalbalin, a nagsakripisio iti kasta unay tapno masiguradona nga umiso dagitoy agingga iti kababassitan a detalye. Isu a mismo ti nangretoke iti adu a drawing a nairaman iti salaysayna, nupay maysan a propesional nga artist ti nagaramid kadagiti orihinal a drawing.

Ngem saan laeng a metikuloso ni Barrande kadagiti drawing-na. Kalpasan a nai-typeset ti tunggal tomo ti salaysayna, isu a mismo ti nangsukimat iti teksto. No dina kapkapnekan, isublina dagitoy tapno maurnos manen. Kalat ni Barrande a no mabalbalin, umiso ti tunggal ipablaakna. Nagballigi. Kadagitoy nga aldaw, agarup 150 a tawenen ti naglabas, us-usaren pay laeng dagiti managsirarak ti Silurian System kas pagreperensiaan.

Ti Ngay Ebolusion?

Idi naipablaak ti libro ni Charles Darwin a The Origin of Species idi 1859, adu a sientista ti nangsuportar iti lumatlatak idin a teoria ti ebolusion. Ngem saan a kasta ni Barrande. Nanipud idi damo, inlaksidna ti teoria ti ebolusion agsipud ta awan nakitana iti rekord dagiti fossil a pakakombinsiranna a husto ti teoria. Kinuna ni Barrande a ti panggep ti trabahona ket “ammuen ti kinapudno, saan a mangpataud kadagiti dinto met la agbayag a teoria.” (Kuami dagiti italiko.) Kinapudnona, iti panid ti titulo iti tunggal tomo ti Silurian System, insuratna ti sasao a: “C’est ce que j’ai vu” (Daytoy ti nakitak).

Nadlaw ni Barrande a ti bagi ti adu nga animal ket adda iti nadumaduma a tukad ti panagbalbaliw. Ngem umiso ti panagkunana a maymaysa ti kakikitada nupay agsasabali laeng ti edadda. Awan ti nakitana a prueba a ti maysa nga animal ket nagbalin a sabali nga animal. Kas panggupgop iti pilosopia ni Barrande, kastoy ti kuna ti libro nga A Petrified World: “Ti intero a trabaho ni Barrande ket . . . naibasar kadagiti kinapudno, ket dayta ti kasayaatan a pasetna. Iti daytoy a tukad ti pamunganayan a panagsirarak, saan a mabalin ti agpattapatta wenno agpugto wenno mangpataud uray kadagiti pangkaaduan la a teoria.”

Ti Napakumbaba a Lalaki Mangted iti “Naindaklan a Sagut”

Nupay dakkel ti balligi a nagun-od ni Barrande, saan a nagpannakkel wenno nangallilaw. Nupay nalaka idi kenkuana ti makipulapol kadagiti intelektual ti Europa ken adu a lenguahe ti ammona, tinaginayonna ti kinapakumbabana. Inadalna ti Czech a pagsasao tapno ad-adda a dumekket kadagiti umili. Nakatulong daytoy iti trabahona, ta makasaona dagiti agtebtebbag iti bato a timmulong kenkuana a manggun-od kadagiti baro nga ispesimen para iti koleksionna.

Relihioso ni Barrande, ket napabileg ti pammatina iti Dios gapu iti naammuanna iti nakaparsuaan. Inawaganna dagiti fossil kas “dagiti medalion dagiti immuna a parsua.” Sa iti pakauna ti sinuratna, nadakamatna dagiti nakagutugotanna a mangitultuloy iti panagadalna: “Gapu iti panagsiddaaw, pannakapnek, ken panangbigbig a marikna ken maawis ti maysa a mangtakuat wenno mangutob iti maysa a paset dagiti gapuanan ti Namarsua.”

Pimmusay ni Joachim Barrande idi 1883, ket nakaibati iti nakapatpateg a nasientipikuan a material. Apresiaren dagiti sientista iti intero a lubong ti kinaannadna a nangaramid iti sinuratna. Gapu iti realistiko, naibasar iti kinapudno a pamay-anna, dagiti siaannad a napatalgedan a takuat ni Joachim Barrande ket tumultulong pay laeng kadagiti managsirarak kadagitoy a panawen. No iti panangmatmat ti siensia, saan nga aglablabes ti panangdeskribir a “saan laeng a naindaklan a sagut” ti impatawid ni Barrande.

[Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 12, 13]

Dagiti trilobite nga in-drawing ni Barrande, 1852

[Credit Line]

Dagiti drawing: S laskavým svolením Národní knihovny v Praze

[Picture Credit Line iti panid 12]

Retrato: Z knihy Vývoj české přírodovědy, 1931