Maipanamnama Kadi ti Tao ti Naragsak a Masanguanan?

Nabiit pay nga immakarka iti kasla nalagda ken napintas a baro a balay a naaramid iti ladrilio. Dayta ti inar-arapaapmo. Kasla agpaut dayta! Ngem iti sumagmamano la a tawen, nagparang dagiti depekto ti pannakaaramidna, ket masapul a marebba. Naupayka. Ngem saanka nga agmaymaysa. Kasta met laeng ti problema ti dadduma a balay iti lugaryo. Natakuatan iti imbestigasion a ti di nasayaat a disenio ken dagiti birri a ladrilio ti makagapu.

KAS iti dayta a balay, adu ti parikut iti lubong. Iti laksid ti adu a panageksperimento ti kagimongan ken politika ken ti nakaskasdaaw a panagrang-ay iti siensia ken teknolohia, awan ti panagkaykaysa iti kagimongan. Iti adu a pagilian, gagangayen ti kinadakes ken di panangikankano iti linteg. Ti kadi kinaawan namnama ti mangituggod kadagiti tattao a mangsolbar kadagiti parikutda ken kalpasanna, mangpataud iti nasayaat a gobierno? Usigenyo ti kinuna ti dadduma nga agtuturay maipapan iti napalabas a nagapuanan ti tao.

“Pinadastayo ti Amin”

Iti panangikagumaanda a mangpasayaat iti lubong, dagiti mamasirib iti lubong a kas iti Griego a pilosopo a ni Plato agingga iti Aleman a pilosopo iti politika ken sosialista a ni Karl Marx, insingasingda ti nagduduma a kita ti gobierno. Ania ti nagbanaganna? Kinuna ti maysa nga artikulo iti pagiwarnak a New Statesman: “Saantayo a naikkat ti kinapanglaw ken ditay met naipasdek ti sangalubongan a talna. Imbes ketdi, ti kasumbabangirna ti napasamak. Saan a gapu ta awan ti inaramidtayo. Pinadastayo ti amin a kita ti gobierno, ti komunismo ken ti kapitalista; ti Liga de Naciones ken ti adu a nuklear nga igam a panglapped iti gubat. Nakidangadangtayon iti nakaad-adu a gubat tapno maipakita a kabaelantayo a pasardengen ti gubat, ngem dagiti siudadtayo agparang a kasla kanayon a nakasagana a makigubat.” Kuna pay ti artikulo: “Nangrugi ti [maika-20 a] siglo a sigagagartayo a mamati a dagiti sientista ti mangisalakan kadatayo ngem nagpatingga dayta a ditay mamati iti uray maysa a saoda.”

Idi 2001, ni Eric Hobsbawm, maysa a retirado a propesor iti ekonomia ken iti pakasaritaan ti kagimongan iti London University, kinunana a ti gobierno ti tao “sangsanguenna ti panawen a nakaro ti pannakadadael ti nakaparsuaan ken ti globo gapu iti aramid ti tao.” Ti solusion dagitoy a parikut ket “sigurado a saan nga agpannuray iti pagayatan dagiti tattao. Saan a mangted daytoy iti agpaut a namnama para iti nasaysayaat a gobierno wenno iti globo.”

Gapu ta makitkitana ti didigra a mapaspasaran ti sangatauan, inimtuod ti nalatak nga astropisiko ken autor a ni Stephen Hawking: “Iti lubong a nariribuk iti politika, kagimongan, ken aglawlawna, kasano a makapagtultuloy nga agbiag ti sangatauan iti sumaruno a 100 a tawen?”

Apay a Nakalkaldaang ti Kasasaad?

Ti laeng Biblia ti naan-anay a makailawlawag no apay a saan a maiturayan ti tao ti bagina. Ibaga ti Biblia ti pudno a kasasaad ti tao. Usigenyo, kas pagarigan, dagiti sumaganad nga uppat a kangrunaan a kinapudno.

Imperpektotayo amin. “Amin nagbasol ken agkurang iti dayag ti Dios.” (Roma 3:23) No kasano a dagiti birri iti ladrilio mabalin a pagrukopenna ti pasdek ket marba, dagiti natawid a kinaimperpekto ti tao pakapuyenna ti kagimongan. Ramanenna ti pagannayasan nga agkunniber, agkusit, kinaagum, ken ti panangabuso iti autoridad. Mapaspasamak ti kasta uray idi. Agarup tallo ribu a tawen ti napalabasen, kinuna ti maysa a masirib a mannurat iti Biblia: “Ti tao dinominaranna ti tao iti pakadangrananna.”​—Eclesiastes 8:9.

Dagiti pangulo iti gobierno ken iti pangukoman bigbigenda ti kinaimperpekto ken pagkapuyantayo ket ikagumaanda a kontrolen dagita babaen iti adu a linteg. Ngem pagaammoda nga awan ti maaramidda a linteg a mabalin a mangpilit iti tao tapno ayatenna ti padana wenno tarigagayanna ti agtulnog iti linteg.

Mataytayo. “Dikay ikabil ti panagtalekyo kadagiti natan-ok, wenno uray iti anak ti naindagaan a tao, a kenkuana awan pannakaisalakan. Ti espirituna [wenno puersa ti biag] pumanaw, isu agsubli iti dagana; iti dayta nga aldaw mapukaw dagiti panunotna.” (Salmo 146:3, 4) Ni Ari Solomon iti nagkauna nga Israel, a naibilang a maysa kadagiti kasisiriban nga agturay iti amin a tiempo, nakitana nga awan ti mamaay ti napinget a panagtrabahona. Insuratna: “Siak, mismo a siak, ginurak ti isuamin a napinget a panagtrabahok nga iti dayta nagtartrabahoak a sipipinget iti baba ti init, nga ibatik maipaay iti tao a dumteng a sumaruno kaniak. Ket siasino ti makaammo no isu masiribto wenno maag? Kaskasdi iturayannanto ti isuamin a napinget a panagtrabahok . . . Daytoy met ket kinaubbaw.”​—Eclesiastes 2:18, 19.

Saantayo a maiturayan a naimbag ti bagitayo. “Saan a kukua ti naindagaan a tao ti dalanna. Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.” (Jeremias 10:23) Uray pay no perpektotayo, ibaga ti Biblia a sigun iti orihinal a panggep ti Dios, saan a naited iti tao ti kalintegan a mangituray iti bagina, ken saanna a talaga a kabaelan nga iturayan ti bagina. Kas pagarigan, apay a marurod dagiti tattao no adda sabali a grupo dagiti tattao a mangibaga iti aramidenda wenno mangikeddeng kadagiti moral a pagalagadan nga annurotenda? Ti sungbat ket: Naparsuatayo nga agpannuray iti natantan-ok nga autoridad a mangiwanwan kadatayo iti biag. Dayta nga Autoridad isu ti Dios.​—Isaias 33:22; Aramid 4:19; 5:29.

Adda di makita nga agturay a mangim-impluensia kadagiti tattao. “Ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes”​—ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) No rinuker ti kangrunaan a mangimatmaton iti maysa a kompania, ket awanen ti nangatngato a mangkorehir kenkuana, ania ti maaramidan ti ordinario nga empleado tapno mailinteg dagiti bambanag? Bassit laeng, no adda man. Kasta met laeng no maipapan iti panangrisut kadagiti parikut a gapuanan dagiti di makita nga agturay iti daytoy a lubong​—dagiti di makita a dakes nga espiritu nga agtigtignay iti sidong ti panangituray ni Satanas. Deskribiren ti Biblia dagita nga agturay kas “gobierno,” “autoridad,” “agturay iti lubong daytoy a kinasipnget,” ken “nadangkes nga espiritu a puersa kadagiti nailangitan a disso.”​—Efeso 6:12.

Ngem ti Biblia saanna a basta ibaga ti pagkapuyan ti tao ken dagiti di makita nga agtuturay iti lubong. Ipadamagna met ti sigurado a solusion ti amin a parikut, iti kasta, mangted dayta kadatayo iti natalged a pangibatayan iti namnama.

Isalakannatayo ti Namarsua Kadatayo!

Awan ti masarakantayo a solusion dagiti parikuttayo no agpannuraytayo laeng iti bagitayo. Saan a mabalbaliwan ti uray kalaingan, kabilgan, wenno kabaknangan a tao ti uray maysa laeng kadagiti uppat a kasasaad a nadakamat iti daytoy nga artikulo.a Ngem mailawlawag iti sumaganad nga artikulo a dinatay nalipatan wenno binaybay-an ti Namarsua kadatayo. Kinapudnona, kas ti maitutop a Soberano ti daga, ikkatennanto ti amin a lapped iti panangsagraptayo iti kinaragsak. (1 Juan 4:8) Maysa pay, mabiiten nga aramidenna dayta. Kasanotayo nga ammo?

Kas nailawlawag iti ruar daytoy a magasin idi napan a bulan, nalawag nga ipamatmat dagiti pasamak iti lubong ken ti kasasaad ti kagimongan nga agbibiagtayon iti maudi a paset ‘ti maudi nga al-aldaw’ daytoy agdama a lubong. (2 Timoteo 3:1; Mateo 24:3-7) Ti panungpalan ket saan a maysa a panangtalipupos babaen ti nuklear wenno panagdidinnungpar dagiti babassit a planeta wenno ti pannakadadael nga agpadpada dagiti nasingpet ken dakes a tattao. Imbes ketdi, dayta ti panangdadael ti Dios kadagiti nadangkes agraman dagiti mangitantandudo iti turay ti tao. (Salmo 37:10; 2 Pedro 3:7) Kasta met, pagpatinggaen ti Dios ti amin a panagsagaba a pinataud dagiti bumusbusor iti Dios.b​—2 Tesalonica 1:6-9.

Kalpasanna, solbaren ti Namarsua dagiti parikuttayo maipapan iti gobierno babaen ti panangitedna iti naan-anay nga autoridad a mangituray ditoy daga. Dayta a turay ti naawagan iti “pagarian ti Dios.” (Lucas 4:43) Kas makitatayo itan, dayta a sangalubongan a gobierno ket tumulong kadatayo a maaddaan iti naan-anay a naiduma a panangmatmatna iti masanguanan.

[Footnotes]

[Kahon/​Ladawan iti panid 5]

DAGITI BIRRI A “LADRILIO” ITI KAGIMONGAN TI TAO

◼ Imperpektotayo amin.

◼ Mataytayo.

◼ Saantayo a maiturayan a naimbag ti bagitayo.

◼ Adda di makita nga agturay a mangim-impluensia kadagiti tattao.

[Kahon iti panid 6]

DAGITI TATTAO SAANDANTO A DADAELEN TI DAGA!

Adu ti pammaneknek ti Biblia maipapan iti panggep ti Namarsua nga agbalin ti daga a natalged, natalna a pagtaengan dagiti managbuteng iti Dios a tattao. Usigenyo dagiti sumaganad a teksto.

“Imbangonna ti daga kadagiti naipasdek a dissona; saanto a mapagdiwengdiweng dayta agingga iti tiempo a di nakedngan, wenno iti agnanayon.”​—Salmo 104:5.

“Impasdekmo a sititibker ti daga, tapno makapagtalinaed dayta.”​—Salmo 119:90.

“Maysa a kaputotan mapan, ket maysa a kaputotan umay; ngem ti daga agtalinaed uray agingga iti tiempo a di nakedngan.”​—Eclesiastes 1:4.

“Ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.”​—Isaias 11:9.

“[Ni Jehova] ti Nangporma iti daga ken ti Nangaramid iti dayta, Isu Daydiay sititibker a nangipasdek iti dayta, a saanna a pinarsua a maipaay laeng iti awan kapapay-anna, a nangbukel iti dayta tapno mapagnaedan.”​—Isaias 45:18.