Kapitulo 6​—Pannakailasat Agturong ti Baro a Daga

Daydi Lubong a Nadadael

1. (a) Naipasango aya ti sangatauanan idin iti sangalubongan a pannakadadael? (b) Apay a rebbeng nga agyamantayo a ni Noe saanna nga inuyaw ti pammakdaar dayta?

II NAMINSANEN, agngangabit idi ti pannakadadael ti lubong. Rebbeng nga agyaman dagiti tattao iti amin a nasnasion a kadagiti inapoda adda idi ti maysa a lalaki a dina linais ti pakdaar ti Dios maipapan iti sangalubongan a layus. Agsipud ta dimngeg ken nagtulnog ni Noe, isu ken ti asawana, dagiti tallo nga annakna a lallaki ken dagiti assawada nakalasatda. Manipud kadakuada, datay amin ti napaadda.​—Genesis 10:1, 32.

2. Apay a dinadadael ti Dios dayta a lubong?

² Dinadael ti Dios dayta a lubong agsipud ta nakitana ti daga a napunno ti kinaranggas. “Ti kinadakes ti tao dakkel iti daga.” (Genesis 6:3, 5, 13) Dagiti kasasaad umas-asping la unay kadagidiay ar-aramid iti maika-20 a siglotayo.

3. Aniat’ namagbalin a serioso unay ti adda a kasasaad?

³ Aniat’ namataud a ti kasasaad idi kaaldawan ni Noe ket nagbalin a serioso unay? Ti nasken a banag ti naipanayag idiay Genesis 6:2, a kunana: “Idi dagiti lallaki nga annak ti Dios nakitada ti kinapintas dagiti babbai nga annak dagiti tattao, pimmilida kadakuada kadagiti kinayatda nga asawaenda.” Ngem aniat’ dakes iti dayta? Bueno, dagitoy ket saanda laeng a natauan a lallaki a nakapanunot a mangasawa. Dagitoy a “lallaki nga annak ti pudno a Dios” isuda dagiti anghel, espiritu a parparsua, a nakapaliiw kadagiti napipintas a babbai ditoy daga ken ti ragsak ti panagasawa ket isudat’ naglasag. (Idiligyo iti Job 1:6.) Ti panaglasagda ken pannakiasawada ket panagsukir iti Dios. Kuna ti Kasuratan a “pinanawanda daydi umiso a pagiananda” ket ti pannakidennada kadagiti babbai ket “naisingayan,” ballikog. (Judas 6, 7; 1 Pedro 3:19, 20) Dagiti mestiso nga annakda saan a gagangay ti kadadakkelda. Dagitoy ti naawagan Nefilim, wenno “dagiti manangituang,” agsipud ta isuda dagiti butangero.​—Genesis 6:4.

4. (a) Apay a ni Noe ti napakitaan iti parabur ti Dios? (b) Ania a panagsagana ti naaramid a maipaay iti pakaispalan ti biag?

⁴ Nupay nagbiag iti tengnga dayta nagdakes a lubong, nasarakan ni Noe iti parabur iti imatang ni Jehova? Agsipud ta ni “Noe isu idi lalaki a nalinteg.” Pagaammona dagiti isyu a timmaud idiay Eden, ket pinaneknekanna ti bagina a naan-anay, “maysa a lalaki iti kinatarnaw.” (Genesis 6:8, 9; The Jerusalem Bible) Agpaay iti panangispal ken Noe ken ti pamiliana, agraman kadagiti espesimen ti tunggal kita dagiti an-animal iti daga ken dagiti tumatayab, binilin ni Jehova ni Noe a mangibangon ti maysa a daong, maysa a dakkel a kas baul a patakder. Ta inlawlawag ti Dios: “Adtoy siak paglayusek ti danum iti rabaw ti daga tapno mangpukaw iti amin a lasag nga addaan anges ti biag iti baba ti langit. Amin nga adda iti daga matayto.” (Genesis 6:13-17) Sisisirib, dimngeg ni Noe iti Dios ken nagtulnog.

5. Kasano kasaknap ti Layus?

⁵ Immay ti Layus idi tawen 2370 K.K.P., kas impamatmat ti detalyado a kronolohia ti Biblia. Dayta idi ti kadadakkelan a didigra iti natauan a historia, uray pay agingga iti agdama a panawen. Dayta ti aglaplapusanan unay a “natinep amin dagiti bambantay a nangato nga adda idi iti babaen ti langit.” (Genesis 7:19) Babaen iti Layus “daydi lubong nga immuna napukaw.” (2 Pedro 3:6) Ngem mabalin a maisaludsod ti maysa, ‘Uray pay no dagiti kangangatuan a bantay ti natinep ti danum, sadino ti napanan aminen dayta a danum ita?’ Kaawatan a dayta ket ditoy met laeng mismo a daga.

6. Kalpasan ti Layus, sadino ti napanan amin dayta a danum?

⁶ Laglagipen koma a di kinuna ti Biblia nga aniaman a bambantay idi kaaldawan ni Noe ti kas kangato ti Bantay Everest. Kinuna dagiti sientista nga idi un-unana adu kadagiti bambantay ti nababbaba ngem kadagiti agdama ket ti dadduma kadakuada ti ngimmato manipud tukok dagiti baybay. Mainayon pay, mapapati nga adda idi tiempo a dagiti taaw a mismo ket babbabassitda ken dagiti kontinente daddadakkelda ngem itatta. Kas paneknekan dagiti pagayusan dagiti karkarayan a dumanon iti adayo pay idiay tukok dagiti taaw. Ngem maipapan iti agdama a kasasaad, ti magasin a National Geographic, iti ruarna nga Enero 1945, kunana: “Adda maminsangapulo a daras nga ad-adu a danum iti taaw ngem ti adda a daga iti ngato ti patas ti baybay. Itambakyo a parpareho amin daytoy a daga idiay baybay, ket ti danum abbonganna ti intero a daga, iti maysa ket kagudua a milia ti kaadalemna.” Gapuna, kalpasan ti panagtinnag dagiti dandanum ti layus, ngem sakbay a ti panagpangato dagiti bambantay ken ti pannakaipababa dagiti arisadsad ti baybay ti nangiyanud kadagiti dandanum manipud iti daga ken sakbay ti pannakabukel dagiti yelo kadagiti polo, addan nawadwad a danum a mangtinep kadagiti “amin a bambantay a nangato,” kas kunaen ti Biblia.​—Genesis 7:17-20; 8:1-3; idiligyo iti Salmo 104:8, 9.

7, 8. Ania a rekord ti Layus ti adda malaksid ti adda idiay Biblia?

⁷ Ti kasta unay a manglapunos a sangalubongan a layus ti sigsigurado a mangaramid iti di maliplipatan nga impresion kadagidiay nagbiag a nakalasat iti dayta. Dagiti masanguanan a kaputotan mapakaammuandanto maipapan iti dayta. Yantangay kuna ti rekord ti Biblia nga amin dagiti nasnasion naggapuda iti dayta met laeng a grupo ti nakalasat idi layus, nainkalintegan laeng ti pananginanama nga iti amin a paset ti daga addada dagiti pammaneknek ti nasapa a laglagip dayta naindaklan a didigra. Isu kadi daytoy ti kaso? Wen, kasta nga agpayso!

⁸ Bayat nga immakar dagiti putot dagiti nakalasat iti Layus kadagiti adayo a disso ken bayat ti panaglabas ti panawen, dagiti detalye matirtiritirdan ket dagiti salaysayda ti naibagay kadagiti lokal a narelihiusuan a kapanunotan. Ngem narigat a maysa laeng a pannakaiparparna a dagiti kadaanan a sarsarita iti aglawlaw ti lubong ket adda iti pannakalaglagipda iti dakkel a layus a nangdadael ti sangatauan malaksid ti sumagmamano a naispal a sangsangkamaysa. Ti laglagip iti daytoy ti masarakan idiay Mesopotamia ken dadduma a paspaset ti Asia, idiay Australia ken kadagiti isla ti Pacifico, kadagiti pinulpullo a tribo dagiti Indians idiay Norte ken Sud America, kadagiti estoria a maiyulit-ulit kadagiti Griego ken Romano idi ugma, idiay Scandinavia, ken kadagiti tribo ti Africa. Adu kadagitoy a salaysay ti mangdakamat iti pannakaispal dagiti an-animal iti maysa a bilog agraman dagiti tattao. Maitupag iti rekord ti Biblia, dadduma salaysayenda a naipatulod dagitoy tumatayab tapno maikeddeng no immes-esen ti danum. (Idiligyo iti Genesis 7:7-10; 8:6-12.) Awan sabalin a pasamak idi ugma a nakasaksaknap unay ti pannakalaglagipna.

9. Ania nga ar-aramid ti mangisarming ti pannakalaglagip dagiti pasamak “ti maikadua a bulan” iti kalendario ni Noe?

⁹ Dagiti detalye ti historia a nainaig iti Layus ti nangapektar met kadagiti kustombre agingga iti kaaldawantayo. Kasano? Bueno, isalaysay ti Biblia a ti Layus nangrugi “iti maikadua a bulan, iti maikasangapulo ket pito nga aldaw ti bulan.” Dayta “maikadua a bulan” ket katupag ti maudi a paset ti Oktubre ken ti umuna a paset ti Nobiembre iti kalendariotayo. (Genesis 7:11) Ngarud nakadkadlaw nga adu kadagiti tattao iti intero a lubong ti manglaglagip iti Aldaw dagiti Natay wenno Piesta dagiti Inapo iti dayta a tiempo ti tawen. Apay nga iti dayta? Agsipud ta dagitoy a kustombre ipalpalagipda ti pannakadadael nga inaramid ti Layus.a

10. Apay a ti salaysay ti Biblia iti Layus ti mapagtalkan unay ken addaan kadadakkelan a personal a pateg?

¹⁰ Ti Biblia a mismo, nupay kasta, ti naglaon iti di namulitan a pammaneknek maipapan iti napasamak. Ti nakita ken napasaran ni Noe iti kamaudiananna nagbalin a paset ti Biblia. Adu a siglo kamaudiananna, ti Dios a mismo, idi agsasao babaen ken mammadto nga Isaias, ti nangdakamat “kadagiti dandanum ni Noe.” (Isaias 54:9) Nadakamat met ti inauna nga Anak ti Dios dagiti pasamak idi aldaw ni Noe. Iti kamaudiananna, idi adda ditoy daga, Daytoy, ni Jesu-Kristo, sinaritana ti Layus kas maysa a pasamak iti historia ket inlawlawagna met no apay nga adu dagiti natay iti dayta a tiempo.

“DIDA NAAWATAN”

11. Apay a nakaad-adu a tattao ti nadadael iti Layus?

¹¹ Di kinuna ni Jesus a tunggal maysa malaksid ti sangakabbalayan ni Noe naranggasda. Imbes ketdi, kunana: “Ket kas kadagiti aldaw a kasanguanan ti layus, addada a mangmangan ken umin-inum, mangas-asawa ken makias-asawa, agingga iti aldaw nga iseserrek ni Noe iti daong; ket dida naawatan agingga iti iyaay ti layus ket inyayusna ida amin, kastanto met ti kaadda ti Anak ti tao [ni Jesu-Kristo].”​—Mateo 24:37-39.

12. Apay a ti ‘dida pannakaawat’ ti serioso unay?

¹² Saan idi a dakes para kadakuada ti mangan ken uminum a sititimbeng wenno mangasawa a sidadayaw. Ngem idi napakdaaranda maipapan iti sangalubongan a didigra, ti panagtultuloyda a mangisentro iti panagbiagda kadagita a personal a bambanag ti nangidemonstra a kinapudnona saanda a namati ken ni Noe wenno ni Jehova a Dios, nga isut’ makinmensahe iti pammakdaar nga inwaragawag ni Noe. No namatida koma, sipapasnek nga insaludsodda koma no kasano a posible ti pannakailasat ket nagtignayda a sigaganat tapno maragpatda koma dagita a pagalagadan. Nalabit dadduma kadagiti tattao immanamongda a rebbeng nga adda maaramidan tapno mapasardeng ti nasaknap a kinaranggas kadagidiay nga al-aldaw, ngem ti sangalubongan a layus ti awan duadua kasla adayo iti pampanunotda. Gapuna, kas kuna ni Jesus, “dida naawatan [ti mensahe ti Dios babaen ken ni Noe] agingga iti iyaay ti layus ket inyayusna ida amin.” Daytat’ nailanad kas maysa a pammakdaar a pangarigan kadatayo.

13. (a) Kas naipadto, kasano ti panagtigtignay ti adu a tattao itan no maipakaammo kadakuada ti di makita a kaadda ni Kristo, ken apay? (b) Aniat’ kuna ni Pedro a dida ikankano?

¹³ Kasta met ti napaltiingan nga apostol Pedro nangted ti pammakdaar idi a nagsurat: “Kadagiti kamaudianan nga al-aldaw [nga isu ti ayantay itan] umaydanto dagiti managuy-uyaw agraman pananguy-uyong, a magnada kas maiyannurot kadagiti derrepda met laeng ket kunkunada: ‘Sadino ti yan ti pannakaikari ti iyaayna? Ta nanipud idi naturog dagiti amma, dagiti isuamin a bambanag agtultuloyda a kas met la idi punganay ti pannakaparsua.’” Dagita a tattao ket dida kayat a manungsungbatda iti asinoman. Gapuna impuerada iti pampanunotda ti kapanunotan iti kaadda ni Kristo ken no anianto ti kaipapananna dayta kadagiti mangsursurot iti nadangkes a wagas ti panagbiag. Ngem intuloy ni Pedro: “Ta gagaraenda a lipatan daytoy, nga adda langlangit nanipud idi punganay ken maysa a daga a napaltuad iti tengnga iti danum ken babaen iti pannakaaramat ti danum gapu iti sao ti Dios; ken gapu itoy daydi lubong nga immuna, idinto a natinep iti danum, napukaw. Ngem dagiti langlangit ita ken ti daga gapu iti daydi met la a sao naidulinda a maipaay iti apuy a maaywananda agingga iti aldaw ti pannakaukom ken ti pannakapukaw dagiti tattao a nadangkes.”​—2 Pedro 3:3-7.

14. Apay a ti kaitungpalan ti “sao ti Dios” idi panawen ti panamarsua ken idi kaaldawan ni Noe ti mamagpanunot a sisiserioso kadatayo itatta?

¹⁴ Dagidiay a mananguy-uyaw ngem liplipatenda ti kinapudno a “ti sao ti Dios” ket saanto a di matungpal. Tapno masungbatan ti panangmatmatda, isublinatay ni apostol Pedro idiay panawen ti panamarsua. Iti dayta kuna ti Dios: “Adda koma maysa a tangatang iti tengnga dagiti dandanum, a pagsisinaan dagiti dandanum kadagiti dandanum.” Kalpasan ti panangisaona iti dayta, “ti Dios inaramidna ti tangatang ket insinana dagiti danum nga adda iti baba ti tangatang kadagiti danum nga adda iti rabaw ti tangatang.” Gapuna “ti sao ti Dios,” ti naiyebkas a panggepna ti natungpal. (Genesis 1:6, 7) Ti saona natungpal met idi nga inkeddengna a ti maysa a sangalubongan a layus idi kaaldawan ni Noe ket inusarna dagita a dandanum a nangdadael “iti daydi lubong nga immuna.” Ket iti dayta met laeng a di malapdan a sao ti Dios ti panangdadael umay iti agdama a nadangkes a sistema dagiti bambanag.

15. (a) Apay a ti 2 Pedro 3:7 dina ipadpadto ti pannakauram ti planeta a daga? (b) Ania dagiti “langlangit” ken “ti daga” a “naidulin a maipaay iti apuy”?

¹⁵ Ti napasamak idi panawen ti Layus ket maysa a padron dagiti bambanag nga umay. Ti daga saan idi a nadadael, ngem dagiti nadangkes a tattao nadadaelda. Ngarud, ania, ti kaipapanan dagiti sasao a “dagiti langlangit ita ken ti daga naidulinda a maipaay iti apuy”? (2 Pedro 3:7; 2:5) Bueno, ania koma ti epekto ti literal nga apuy iti nakapudpudot unayen nga init ken bitbituen kadagiti pisikal a langlangit? Ken kasano a ti pananguram iti literal a daga maibagay iti panggep ti Dios a pagbalinen dayta a Paraiso? Nalawag, “dagiti langlangit ita ken ti daga,” a nadakamat ditoy, ti masapul a simboliko. (Idiligyo iti Genesis 11:1; 1 Ar-ari 2:1, 2; 1 Cronicas 16:31.) “Dagiti langlangit” iladawanda dagiti pannakabalin ti gobierno a naibangon iti ngatuen ti sangatauan a pangkaaduan, ket “ti daga” isu ti nadangkes a natauan a kagimongan. Iti dakkel nga aldaw ni Jehova madadaeldanto a naan-anay a kas nauramda iti apuy. Dagidiay agtultuloy a manguy-uyaw iti nasantuan a pammakdaar iti daytoy pagpeggadenda dagiti biagda.

PANNAKAISPAL AGPAAY KADAGITI TATTAO NGA ADDAAN NADIOSAN A DEBOSION

16. Kas naipakita idiay 2 Pedro 2:9, ania ti sekreto ti pannakaispal?

¹⁶ Ti salaysay ti Layus sibabara nga iyilustrarna ti maysa a punto a kasapulantay nga ipapuso itatta. Ania dayta? Kalpasan ti panangtukoy ti inaramid ti Dios idi kaaldawan ni Noe, nagpatingga ni apostol Pedro: “Ni Jehova ammona nga isalakan dagiti tattao ti nadiosan a debosion manipud pannakasulisog, ken aywanan dagiti managdakdakes a maipaay iti pannakadusa.” (2 Pedro 2:9) Ngarud, ti sekreto ti pannakaispal, ket isut’ panagbalin a tattao ti nadiosan a debosion.

17. Kasanot’ panangted ni Noe ti pammaneknek ti nadiosan a debosionna?

¹⁷ Aniat’ kaipapanan dayta? Nalawag a ni Noe ket maysa a tao ti nadiosan a debosion. “Nakipagna ni Noe iti pudno a Dios.” (Genesis 6:9) Isut’ nangsurot iti panagbiag a maitunos kadagiti naipanayagen a pagayatan ni Jehova. Isut’ addaan ti nasinged a personal a pannakirelasion iti Dios. Ti panangibangon iti daong ken ti panangurnong kadagiti espesimen dagiti amin a tumatayab ken animal ket nagdakkelan a trabaho. Saan nga innala ni Noe ti aguray ket kitaen a kababalin. Isut’ addaan pammati. Ni Noe “inaramidna kas maiyanatop iti amin nga imbilin ti Dios kenkuana. Kasta ti inaramidna.” (Genesis 6:22; Hebreo 11:7) Kasapulan a mapalagipan dagiti tattao kadagiti nalinteg a daldalan ni Jehova ken mapakdaaranda iti um-umay a pannakadadael dagiti managdakdakes. Inaramid met dayta ni Noe kas “manangaskasaba iti kinalinteg.”​—2 Pedro 2:5.

18. Apay a masapul a tunggal maysa a makalasat iti Layus ti addaan iti kasta a nadiosan a debosion?

¹⁸ Ket ti met ngay asawa ni Noe, dagiti annakna a lallaki ken dagiti assawada​—aniat’ nakalikaguman kadakuada? Ti salaysay ti Biblia ti nangipaay iti naisangsangayan nga atension ken ni Noe agsipud ta isu ti ulo ti pamilia, ngem dagiti dadduma ket mabalin met a tattaoda ti nadiosan a debosion. Apay a kasta? Iti kaso dagiti annak ni Noe iti kamaudiananna dinakamat ni Jehova ken mammadtona nga Ezequiel a mangipakpakita, a no sibibiag koma ni Noe idiay Israel iti dayta a tiempo, saan koma a manamnama dagiti annakna ti pannakaispal gapu laeng iti kinalinteg ni amada. Isuda natataenganda metten nga agtulnog wenno sumukir, gapuna kasapulan a personal ti panangtedda iti pammaneknek ti debosionda ken ni Jehova ken kadagiti nalinteg a daldalanda.​—Ezequiel 14:19, 20.

19. Gapuna, aniat’ rebbeng koma nga ar-aramidentayo, ken kasano?

¹⁹ Gapu ti kinasigurado ti um-umayen a pannakadadael ti lubong, igunamgunam ti Biblia kadatayo a dayta ti kanayon a laglagipentayo ken paneknekan a datayo, met, ket tattao nga addaan nadiosan a debosion. (2 Pedro 3:11-13) Manipud kadagiti kapuonan ni Noe, adda met dagiti tattao itatta iti amin a paset ti daga a mangipangpangag iti dayta nainsiriban a balakad ket isudanto met ti makalasat nga agturong iti “baro a daga.”

[Dagiti Footnote]