‘Dagiti Pastor Maitunos iti Pusok’

1, 2. (a) Ania ti mabalin a mapasamak no saan a masalakniban ti arban dagiti karnero? (b) Ania ti trabaho ti maysa a pastor idi panawen ti Biblia?

IDI ubing pay ni Hiroyasu, a taga-Japan, inggatangan ni nanangna iti maysa a kalakian ken maysa a kabaian a karnero. Inaywananna dagita. Nagpasngay ti kabaian iti dua a kordero kalpasan ti makatawen, isu nga umad-adun dagiti karnero. Idi 12 ti tawenna, 12 wenno 13 aminen dagiti karnerona. Kinunana: “Iti maysa a nariwet nga agsapa bayat nga addaak pay laeng iti iddak, nangngegko nga agim-immikda. Saanak a rimmuar a dagus. Idi rimmuarak met laeng, nakitak ti maysa a pangen dagiti atap nga aso a nagtataray nga immadayo kadagiti kordero a nabutiakan. Dinagdagusko a binirok ti inada. Nasarakak nga agbugbugsot ken daradara. Ti laeng kalakian ti nakalasat. Maladingitanak unay. Rebbengna a napanko koma kinita a dagus dagiti karnerok apaman a nangngegko ti panagimmikda. Awan a pulos ti gawayda kadagiti aso.”

² Idi panawen ti Biblia, ammo ti gistay amin ti trabaho ti maysa a pastor. Ipaarabna ti arbanna ken siguraduenna a saan a mabisinan dagiti tarakenna. Salaknibanna met ida kadagiti narungsot nga animal ken sapulenna dagiti nagtawataw. (1 Sam. 17:34-36) Ti maysa a pastor paginanaenna a sitatalna ti arbanna. Atibayen ken taripatuenna met dagiti kappasngay a kordero. Adu kadagiti nangisurat iti Biblia, a pakairamanan ni Jeremias, ti nagusar iti pastor kas pangyaspingan iti maysa a nadutokan nga agaywan kadagiti tattao, kas agturay man wenno naespirituan a manangaywan.

3. Ania ti tuktukoyen ni Jeremias idi inusarna ti termino a “pastor” ken “panangipastor”?

³ Mabalin a pagarupen ti dadduma a Kristiano a maibilang laeng a papastor dagiti panglakayen no sarungkaranda dagiti kakabsatda tapno tulongan ken pabilgenda ida. Nupay kasta, manipud iti wagas a panangusar ni Jeremias iti sasao a “pastor” ken “panangipastor,” makitatayo nga inyaplikarna dagitoy iti amin nga aspeto ti pannakilangen dagiti manangaywan iti Juda kadagiti umili. Namin-adu a binabalaw ti Dios dagiti prinsipe, mammadto, ken papadi iti Juda kas dakes a papastor gapu ta saanda a maseknan kadagiti gagangay nga umili. (Jer. 2:8) Inrurumen, inyaw-awan, ken binaybay-anda dagiti “karneroda” ket ti laeng bukodda a pagimbagan ti pampanunotenda. Nakaay-ay-ay ti naespirituan a kasasaad ti ili ti Dios. Kinuna ni Jehova nga “asi pay” dagidiay a saan a pudno a papastor, ken impanamnamana kadagiti tattaona nga ipaayanna ida kadagiti naayat ken maseknan a papastor a pudpudno a mangsalaknib iti arban.—Basaen ti Jeremias 3:15; 23:1-4.

4. Asino ti mangay-aywan iti arban ti Dios ita, ken buyogen ti ania nga espiritu?

⁴ Ti kari ti Dios ket natungpal kangrunaanna ken Jesus, ti Kangrunaan a Pastor dagiti karnero ni Jehova. Isu ti nagbalin nga Ulo ti kongregasion Kristiano. Inawagan ni Jesus ti bagina kas “ti nasayaat a pastor,” a pudpudno a maasian kadagiti adda iti aywanna. (Juan 10:11-15) Iti kaaldawantayo, us-usaren ni Jehova dagiti katulongan a papastor a mangaywan iti arbanna ditoy daga, agpadpada dagiti napulotan a kakabsat a mangbukel iti matalek ken masirib nga adipen ken dagiti responsable a papanglakayen a paset ti “dakkel a bunggoy.” (Apoc. 7:9) Kas ken Jesus, ikagkagumaan dagitoy a papastor nga ipakita ti espiritu ti panagsakripisio. Kayatda a taraonan ken aywanan ti kongregasion, kas panangtulad ken Kristo. Asi pay ti asinoman a mangbaybay-a wenno mangituray kadagiti kakabsatda wenno nasabrak wenno napalangguad kadakuada! (Mat. 20:25-27; 1 Ped. 5:2, 3) Ania ti sapsapulen ni Jehova kadagiti Kristiano a papastor ita? Ania ti maadaltayo kadagiti sinurat ni Jeremias maipapan iti maiparbeng a kababalin ken motibo dagiti panglakayen bayat a tungtungpalenda dagiti pagrebbenganda? Usigentayo dagiti akemda kas manangipaay iti tulong ken pannalaknib, kas mannursuro iti uneg ken ruar ti kongregasion, ken kas uk-ukom.

MANGSALAKNIB

5-7. (a) Namnamaen ni Jehova a maaywanan dagiti karnerona iti ania a pamay-an, ken apay? (b) Kasano a maipakita dagiti panglakayen ti pudno nga ayat kadagiti kakabsatda, a pakairamanan dagidiay immadayo iti arban?

⁵ Kinuna ni apostol Pedro a ni Jehova ‘ti pastor ken manangaywan dagiti kararuatayo.’ (1 Ped. 2:25) Kasano ti panangmatmat ti Dios kadagiti “karnerona”? Maammuantayo ti sungbat no subliantayo ti panawen ni Jeremias. Kalpasan ti panangbabalawna kadagiti dakes a papastor gapu iti panangwarawara ken panangbaybay-ada iti arban, kinuna ni Jehova nga ‘urnongenna’ dagiti karnerona ket isublina ida iti pagarabanda. Inkarina nga ipaayanna ida kadagiti nasayaat a papastor, a ‘pudno a mangipastor kadakuada’ ken mangsierto a masalakniban dagiti tattaona kadagiti narungsot a kabusor. (Jer. 23:3, 4) Wen, napateg ken Jehova dagiti karnerona. Napateg met dagiti karnerona ita. Dakkel ti insakripisiona maipuon iti agnanayon a pagimbaganda.—1 Ped. 1:18, 19.

⁶ Kas kadagiti literal a papastor, dagiti Kristiano a papastor masapul nga aywananda ti kongregasion. No maysaka a panglakayen, naalibtakka kadi no adda makitam nga aniaman a tanda ti panagsagaba dagiti kakabsatmo, ken sidadaanka kadi a mangtulong kadakuada a dagus? Insurat ni masirib nga Ari Solomon: “Rebbeng nga ammuem a sipopositibo ti langa ti arbanmo. Isaadmo ta pusom kadagiti pangenmo.” (Prov. 27:23) Itantandudo dayta a bersikulo ti kinagaget dagiti literal a papastor; ngem mabalin nga agaplikar dayta iti panangaywan dagiti naespirituan a papastor iti kongregasion. No maysaka a panglakayen, sarsarangtem kadi ti aniaman a pagannayasan a mangdominar kadagiti dadduma? Ti panangdakamat ni Pedro maipapan iti ‘panangituray kadagidiay tawid ti Dios’ paneknekanna a posible nga agtignay a kasta ti maysa a panglakayen. Kasanoka a makatulong tapno maitungpal ti nadeskribir iti Jeremias 33:12? (Basaen.) Mabalin nga agkasapulan iti naisangsangayan nga atension ken tulong dagiti agsolsolo a nagannak, balo, siuman, nataengan, ken agtutubo.

⁷ Kas iti mabalin nga aramiden ti maysa a pastor iti literal a karnero, adda dagiti tiempo a ti maysa a pastor iti kongregasion masapul a biroken ken tulonganna dagidiay immadayo iti arban. Nasken ti panagsakripisio ken kinapakumbaba tapno maaramidna dayta. Siaanus nga iwayaanna nga asikasuen ti kasapulan dagidiay adda iti aywanna. Nasayaat a sipupudno nga isaludsod dagiti panglakayen iti bagbagida: ‘Ikagkagumaak kadi ti mangparegta ken mangpabileg imbes a mangkondenar wenno mangbabalaw? Talaga kadi a kayatko ti mangaramid iti nasaysayaat pay?’ Mabalin a kasapulan ti anus no dadduma tapno maipaawat iti maysa a tao dagiti banag sigun iti panangmatmat ti Dios. No bumdeng ti maysa a kabsat a mangawat iti Nainkasuratan a balakad (saan a basta personal a kapanunotan), laglagipem ni Jehova, ti Kangatuan a Pastor ken Manangaywan. Siaanus a ‘nagsasao’ ken inkagumaanna a tulongan ti nasukir nga ilina. (Jer. 25:3-6) Saan nga agar-aramid iti dakes ti kaaduan kadagiti adipen ti Dios ita, ngem kas iti inaramid ni Jehova, nasken a mangbalakad ti maysa a panglakayen no kasapulan.

8. Kasano a matulad dagiti naespirituan a pastor ti ulidan ni Jeremias?

⁸ Idi adda pay la namnama nga agsubli ken Jehova dagiti padana a Judio, inkararagan ni Jeremias ida. Kinunana iti Dios: “Lagipem ti panagtakderko iti sanguanam tapno agsaoak iti naimbag maipapan a mismo kadakuada, tapno ibaw-ingmo ti pungtotmo manipud kadakuada.” (Jer. 18:20) Ipakita dagita a sasao a saan a nagpanunot ni Jeremias iti maibusor kadagiti kakabsatna no di ket dagiti nasayaat a galadda ti kinitana. Kas ken Jeremias, dagiti Kristiano a manangaywan ita nasken a saanda a pagduaduaan ti maysa a tao no awan ti makitada a nalawag a pammaneknek nga isu ket desidido nga agaramid iti dakes. Ti nasayaat nga aramiden ket komendaran dagiti sabsabali gapu kadagiti naimbag nga ar-aramidenda ken ikararagan ida ken makipagkararag kadakuada.—Mat. 25:21.

“SIGURADO A PAKANENDAKAYTO”

9, 10. Apay a ti panagbalin a naimbag a pastor (panglakayen iti kongregasion) ramanenna ti panagbalin a mannursuro?

⁹ Maitunos iti mabasatayo iti Jeremias 3:15, dagiti Kristiano a papastor masapul a “pakanenda [dagiti sabsabali] iti pannakaammo ken pannakatarus,” kayatna a sawen, agserbida kas mannursuro. (1 Tim. 3:2; 5:17) Inkari ni Jehova iti ilina nga aramiden dayta dagiti naimbag a pastor. Indagadagna met kadagiti Judio nga awatenda ti mangilinteg a pannursuro ti propetana a ni Jeremias. (Basaen ti Jeremias 6:8.) Tapno nasalun-at dagiti karnero, masapul a mataraonanda a naimbag. Umasping iti dayta, kasapulan ti ili ti Dios ti Nainkasuratan a taraon ken panangidalan tapno agtalinaedda a nasalun-at iti naespirituan.

¹⁰ No maipapan iti panangisuro, adda nagkadua nga annongen dagiti panglakayen—tulonganda dagiti kapammatianda ken tulonganda dagidiay saanda pay a kapammatian. Maipapan iti naud-udi, laglagipem daytoy: Ti maysa kadagiti kangrunaan a rason no apay a nabuangay ti kongregasion Kristiano ket tapno maikasaba ti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios. No kasta, masapul nga agbalin a naregta nga ebanghelisador dagiti panglakayen. (Jer. 1:7-10) Iti panangaramidda iti dayta, agpadpada a maitungpalda ti bukodda a pagrebbengan iti Dios ken makaipaayda iti nasayaat nga ulidan kadagiti kakabsatda. No maysaka a panglakayen, saan kadi a ti regular a pannakikaduam a mangasaba iti nadumaduma a kakabsat ipaayannaka iti gundaway a tumulong kadakuada a mangpasayaat iti abilidadda a mangisuro ken iti abilidadmo a mismo? No naregtaka a mangidaulo iti panangasaba, mangipapaayka iti dakkel a pammaregta, a makatulong iti irarang-ay ti intero a kongregasion.

11, 12. Tapno agbalin a naimbag a pastor ti maysa a panglakayen, ania ti masapul nga ipaayanna iti atension?

¹¹ Masapul a naibatay iti Biblia dagiti isursuro dagiti panglakayen iti kongregasion; iti kasta, makapasalun-at a naespirituan a taraon ti maidasarda. Tapno ngarud agbalin nga epektibo a mannursuro dagiti papastor iti kongregasion, masapul a saetanda nga adalen ti Sao ti Dios. Maisupadi dayta iti imbaga ni Jeremias a makagapu no apay a saan nga epektibo a mannursuro dagiti panguluen iti ilina: “Dagiti pastor nagtignayda buyogen ti kaawan nakem, ket saanda a sinapul ni Jehova a mismo. Dayta ti makagapu a saanda a nagtignay buyogen ti pannakatarus, ket amin dagiti maipaspastor nga animalda naiwarawara.” (Jer. 10:21) Saan nga inannurot dagidiay a mannursuro dagiti Nainkasuratan a prinsipio ken saanda a binirok ti Dios. Gapu iti dayta, saanda a nagtignay maitunos iti pudno a sirib. Nadagdagsen pay ti panangbabalaw ni Jeremias kadagiti agkunkuna a mammadto.—Basaen ti Jeremias 14:14, 15.

¹² Saan a kas kadagidiay a sinsinan a papastor, ad-adalen ken tultuladen dagiti Kristiano a manangaywan ti ulidan ni Jesus tapno makapagserbida kas masirib a papastor ti arban. Mabalin a saan a kaskarina kadakuada ti maaddaan iti regular nga eskediul ti panagadal gapu ta adu ti asikasuenda nga agkasapulan iti tiempo ken atensionda. Ngem no maysaka a panglakayen, talaga kadi a kombinsidoka a makagunggona ken umiso laeng ti panangisurom, a mangiparangarang iti pannakaammo ken nauneg a pannakaawat, no ibataymo dayta iti Sao ti Dios ken surotem dagiti instruksion ti klase matalek ken masirib nga adipen? No madlawmo a saanmon a masursurot ti eskediul ti personal a panagadalmo a kas iti dati, ania ti mabalinmo nga aramiden tapno agtalinaedka a naiduma kadagiti saan a pudno a papastor idi panawen ni Jeremias?

13. Ania ti nakatulong ken Jeremias nga agbalin nga epektibo a mannursuro, ken ania ti masursuro kenkuana dagiti Kristiano a papastor ita?

¹³ Ti maysa a namagbalin ken Jeremias nga epektibo a mannursuro ket ti panangusarna kadagiti ilustrasion. Siempre, ni Jehova ti nangisuro kenkuana. Anian a nakalallagip ti panangburakna iti damili a gorgorita sana impakaammo nga umasping iti dayta ti pagbanagan ti Jerusalem ken dagiti umilina! (Jer. 19:1, 10, 11) Ti maysa pay a pagarigan ket ti panangaramid ken panangibaklay ni Jeremias iti sangol a kayo a mangiladawan iti nakaro a rigat a sagabaen dagiti kailianna iti pannakakautiboda idiay Babilonia. (Jer., kap. 27-28) Ti Dios saanna a binilin dagiti panglakayen iti kongregasionyo nga agusarda kadagiti kasta a naisangsangayan a pagarigan a mangyilustrar kadagiti punto. Ngem saan kadi nga apresiarem no agusarda kadagiti maitutop nga ilustrasion ken kapadasan iti panangisuroda? Epektibo ken makagutugot dagiti nabagas ken maitutop nga ilustrasion ken pagarigan.

14. (a) Ania ti adda iti panunot ni Jeremias idi dinakamatna ti “balsamo idiay Galaad”? (b) Kasano a masaluadan dagiti Kristiano a panglakayen ti naespirituan a salun-at dagiti kakabsatda?

¹⁴ Anian a yamantayo iti panangisuro dagiti Kristiano a papastor! Idi kaaldawanna, nakita ni Jeremias a kasapulan dagiti kailianna ti naespirituan a pannakapaimbag. Insaludsodna: “Awan kadi ti balsamo idiay Galaad? Wenno awan kadi ti manangpaimbag sadiay?” (Jer. 8:22) Adda idi literal a balsamo idiay Galaad, a paset ti Israel iti daya ti Jordan. Daytoy a nabanglo a lana ti mula ket maar-aramat a medisina, kaaduanna kas pangep-ep iti ut-ot ken agas ti sugat. Nupay kasta, awan ti naespirituan a panangpaimbag. Apay? Kinuna ni Jeremias: “Dagiti met laeng mammadto pudno nga agipadtoda iti kinaulbod; ket no maipapan iti papadi, mapanda mangparukma sigun kadagiti pannakabalinda. Ket inayat a kasta ti bukodko nga ili.” (Jer. 5:31) Iti ngay kaaldawantayo? Dika kadi umanamong a nalawag nga adda “balsamo idiay Galaad”—wen, iti kongregasionyo? Mabalintay nga iyarig ti mangep-ep nga epekto ti balsamo iti liwliwa nga ipapaay dagiti nadungngo a Kristiano a papastor babaen ti siaayat a panangipalagipda kadagiti Nainkasuratan a prinsipio, panangpabilegda, panangikararag ken pannakipagkararagda kadagiti kakabsatda.—Sant. 5:14, 15.

“DAYTOY TI KINUNA NI JEHOVA”

15, 16. Apay nga agkasapulan iti atension agpadpada dagiti literal ken naespirituan nga arban?

¹⁵ Maragsakan la ketdi ti nagaget ken naanus a pastor iti pannakaipasngay dagiti nasalun-at nga urbon. Ngem ammona a nasken nga asikasuenna a naimbag dagita nga urbon tapno agtalinaedda a nasalun-at. Siguraduenna a saanda a mabisinan. Gapu ta atiddog ti ipus dagiti urbon, mabalin a maisagid dayta iti ibleng wenno iti rugit. Kayat ti pastor a kanayon a nadalus ken nasalun-at dagiti karnerona, isu a mabalin a putdanna dagiti ipusda ngem annadanna tapno saanda unay a masaktan. Dagiti naespirituan a papastor siaayat met nga aywananda dagiti karnero, wenno dagiti kameng ti kongregasionda. (Juan 21:16, 17) Maragsakan met unay dagiti panglakayen a makakita iti irarang-ay dagiti interesado a tattao nga agtarigagay nga agbalin a pudno a Kristiano. Gapu ta kayat dagiti Kristiano a manangaywan nga agbalin a nasalun-at ken matartaraonan a naimbag dagiti amin a kameng ti kongregasion, agtutubo man wenno nataengan, saanda nga agsarday a mangas-asikaso kadakuada, a bumallaetda no kasapulan. Karaman iti dayta a trabaho ti panangipalagipda kadagiti kakabsatda no ania “ti kinuna ni Jehova,” kayatna a sawen, no ania ti isursuro ti Kasuratan.—Jer. 2:2, 5; 7:5-7; 10:2; Tito 1:9.

¹⁶ Kasapulan ni Jeremias ti tured a mangipakaammo iti mensahe ti Dios. Kasta met dagiti manangaywan iti kongregasion, nangruna no masapul nga agsaoda tapno masalakniban dagiti kakabsatda. Kas pagarigan, mabalin a makita ti maysa a naespirituan a pastor a nasken a bumallaet tapno ti ‘urbon’ wenno uray ti nataengan a “karnero” ket saan a mamulitan iti lubong ni Satanas. Nalabit saan pay ketdi nga agpabalakad daydiay agpegpeggad. Ngem mabalin kadi a baybay-an lattan ti maseknan a pastor a maisagmak ti maysa kadagiti kameng ti arbanna? Siempre saan! Saanna met a laglag-anen ti kasta a kasasaad, a kas man la awan ti problema idinto ta nalawag nga adda ket mabalin nga agbanag dayta iti pannakadadael ti relasion ti padana nga adipen ken ni Jehova.—Jer. 8:11.

17. Kaano a nangnangruna a kasapulan nga asikasuen ti pastor ti maysa a karnero, ken kasano?

¹⁷ No maitawataw ti maysa a karnero, ti nasiput a pastor dagus a mapanna ukoden nga isubli iti arban. (Basaen ti Jeremias 50:6, 7.) Umasping iti dayta, adda gundaway a ti maysa a manangaywan mabalin a siaayat a patigmaananna dagidiay agturturong iti peggad. Kas pagarigan, mabalin a mapaliiwna a masansan nga agkuykuyog ti agnobio a duduada laeng kadagiti lugar a no sadino ket nalaka a mariing ti rikriknada. Ti naayat ken mannakaawat a panglakayen mabalinna a balakadan ti agnobio tapno maliklikanda dagiti kasta a napeggad a kasasaad. Annadanna a saanna ida a babalawen, ngem mabalinna nga ilawlawag nga adda dagiti kasasaad a posible a mangituggod iti aramid a kagura ni Jehova. Kas ken Jeremias, dagiti matalek a panglakayen kondenarenda ti aniaman a kondenaren ti Dios. Iti daytoy a banag, tultuladenda ni Jehova, a saan a nasabrak no di ket nagpakpakaasi iti ilina babaen iti mammadtona: “Dikay aramiden, pangngaasiyo, daytoy nakarimrimon a kita ti banag a ginurak.” (Jer. 5:7; 25:4, 5; 35:15; 44:4) Talaga met laeng kadi nga apresiarem ti pannakaseknan dagiti naayat a papastor iti arban?

18. Ania dagiti makapabileg a resulta ti panagregget dagiti naespirituan a pastor?

¹⁸ Saan nga amin ket dimngeg iti balakad ni Jeremias, ngem adda latta dagiti nangipangag. Kas pagarigan, idi a ni Baruc, a kadua ken sekretario ni Jeremias, ket agkasapulan iti nainget a balakad, saan a bimdeng ni Jeremias a nangbalakad kenkuana. (Jer. 45:5) Ania ti resultana? Pinaraburan ni Jehova ni Baruc ket nakalasat idi nadadael ti Jerusalem. Kasta met ita, ti nasayaat a resulta ti panangtulong kadagiti kapammatian mabalin a pabilgenna dagiti panglakayen iti kongregasion nga ‘agtultuloy a mangigaed iti bagida’ iti mangispal-biag a ‘pammagbaga ken panangisuro.’—1 Tim. 4:13, 16.

DISIPLINA “ITI UMNO A RUKOD”

19, 20. Iti panangtamingda kadagiti nakabasol, ania ti masapul nga aramiden dagiti panglakayen?

¹⁹ Agak-akem met a kas naespirituan nga ukom dagiti manangaywan ita. No maminsan, mabalin a nasken a tamingen dagiti panglakayen dagiti sipapakinakem nga agbasbasol, ta kayatda nga iturong ida iti panagbabawi. Siaasi ngem sipaprangka nga indagadag ni Jehova kadagiti nakabasol a tallikudanda dagiti dakes nga aramidda. (Jer. 4:14) Ngem no saan nga agbabawi ti maysa a kabsat a nakabasol, masapul nga agtignay dagiti manangaywan tapno masalakniban ti arban iti dakes nga impluensia. Mabalin a kasapulan nga ilaksidda ti nakabasol kas panangtungpal iti bilin ti Biblia. Namnamaen ni Jehova nga ipakatda ti nadiosan a hustisia kadagiti kasta a kasasaad. Mapagulidanan iti daytoy a banag ti naimbag nga ari a ni Josias. “Inrupirna ti legal a dawat daydiay naparigatan ken daydiay napanglaw.” Kas iti Dios, ipatpateg ni Josias ti hustisia. Dayta ti gapuna a maipapan kadagiti aramid ni Josias, naisaludsod ni Jehova: “Saan kadi a maysa dayta a kasasaad a panangammo kaniak?” Gapu ta impakat ni Josias ti hustisia ken kinalinteg, “naglak-am iti naimbag.” Saan kadi a nataltalged ti riknam no ikagkagumaan dagiti panglakayen iti kongregasionyo a tuladen ti ulidan ni Josias?—Jer. 22:11, 15, 16.

²⁰ Agtalekka a ni Jehova disiplinaenna “iti umno a rukod” dagiti nakabasol. (Jer. 46:28) Ngarud, mabalin a kasapulan a mangbalakad, mangbagbaga, wenno mangtubngar dagiti panglakayen, depende iti kasasaad ken kababalin dagiti kapammatianda. Ken nalabit masapul pay ketdi nga ilaksidda ti nakabasol a saan nga agbabawi. Dagiti panglakayen saanda nga ikararagan iti publiko ti asinoman a nailaksid ken agtultuloy nga agbasbasol; awan serserbina dayta.a (Jer. 7:9, 16) Nupay kasta, matuladda ti Dios no ilawlawagda iti nailaksid no kasano a makasubli iti kongregasion. (Basaen ti Jeremias 33:6-8.) Nupay mabalin a nasaem ti panangilaksid, manamnamatayo a dagiti pagalagadan ti Dios ket nalinteg, umiso, ken pagsayaatan ti amin.—Un. 1:18.

21. Ania ti rumbeng a kasasaad ti arban ti Dios, ken kasanoka a makatulong iti dayta?

²¹ No ammo ken iyaplikar dagiti panglakayen dagiti pagalagadan ti Dios, mataraonan, nasalun-at, ken masalakniban ti arban. (Sal. 23:1-6) Dagiti insurat ni Jeremias maipapan kadagiti maitutop ken di maitutop a kababalin ken motibo ket makatulong kadagiti Kristiano a manangaywan bayat nga itungtungpalda ti nadagsen nga annongenda a mangaywan kadagiti karnero ti Dios. Gapuna, mabalin nga isaludsod ti tunggal maysa kadatayo, ‘Ap-apresiarek met laeng kadi ti urnos ni Jehova a mangisuro, mangiwanwan, ken mangsalaknib iti ilina babaen ti panangsuportak kadagiti pastor a ‘pudno a mangipastor’ iti arban buyogen ti “pannakaammo ken pannakatarus”?—Jer. 3:15; 23:4.